VO Leest!

 In aflevering 16 van VO Leest! bespreken we wat een initiatief als de “Social Hub” van het Deltion College in Zwolle kan betekenen voor leesbevordering op het MBO. We spraken docent Lammie Prins en student Cathy Lammers van deze grote MBO instelling voor Zwolle en wijde omgeving. De aanleiding voor het gesprek was het Bookevent dat op vrijdag 10 maart in de zgn. ‘Social Hub’ werd georganiseerd door Cathy.

De leesvaardigheid van de Nederlandse kinderen en jongeren daalt gestaag. Hoe voorkomen we dat leesonderwijs te vrijblijvend is en verwordt tot knutselonderwijs? Wat moeten leerkrachten in het PO en het VO én hun opleiders doen om deze leescrisis te pareren? Een nieuwe start vanaf de basis ligt voor de hand, maar wat te doen wanneer je als leerkracht morgen voor een VMBO 3 klas staat?  

In deze aflevering bespreken we het boek ‘Wat je van bloed weet’ van Philip Huff met docent Esther Heurter en VWO 5 leerling Tijs van Santvoort. Het verhaal in het boek van Philip Huff is vlot verteld. We zijn getuige van wat er gebeurt in een gezin waarin vader en moeder niet alleen elkaar maar ook hun drie kinderen regelmatig mishandelen. Toen Tijs in de media hoorde van het boek raakte hij meteen geïnteresseerd en vroeg hij aan zijn docent of hij dit boek mocht gebruiken voor zijn boekpresentatie. Luister naar een gesprek over een boeiend boek vanuit twee verschillende perspectieven.

Dit voorjaar verscheen het nieuwe boek van Aidan Chambers, Tussentijd - over het schrijven voor jongeren. Tussentijd is een pleidooi voor Jongerenliteratuur als zelfstandig genre, los van kinder- en jeugdliteratuur enerzijds en literatuur voor volwassenen anderzijds. In eerste instantie is het vooral een boek over het schrijfproces, over het schrijven van boeken voor jongeren. De liefhebbers van het werk van Chambers leren daarnaast ook veel over de stem van de jongeren, over de lezer-in-het-boek, over échte lezers. ‘VO Leest!’ vraagt zich af of het boek ook voldoende argumenten biedt die de stelling dat Jongerenliteratuur een zelfstandig genre is onderbouwen. Daarover gaan we in gesprek met Marjan Sikkema, Annemarie Drost, Kas Jansen en Jan Kooistra, vier docenten van Het Hogeland College, een havo/vwo school, in het Groningse Warffum.

Het boek ‘Zonder titel’ van Erna Sassen werd bij verschijning meteen al hoog gewaardeerd. De waardering van de literatuurrecensenten was bijna unaniem positief. Maar hoe zit dat met de jongeren, de lezers waarvoor het boek is geschreven? En dan in het bijzonder de VMBO-leerlingen, de jongeren die in het boek figureren? Hoe lezen de VMBO-leerlingen van docente Caroline Wisse dit boek? Hoe waarderen zíj de illustraties en de gebruikte taal? Luister naar het gesprek over een boeiend boek tussen een fantastische auteur en een bevlogen docent.

In de nieuwe aflevering van ‘VO Leest!’ spreekt John Schrijnemakers met docenten Matijs Lips, Annemiek Zuur en Stefan Bekink over de fusie van twee scholen tot het Volta College in Beilen. Hoe zorgen ze ervoor dat de programma’s van de twee secties Nederlands op elkaar worden afgestemd, dat de leerlingen een zekere mate van autonomie krijgen in de keuze van teksten? En hoe realiseren ze dat de leerlingen van VMBO tot en met VWO bij een schoolbreed project hun eigen competentie ontdekken en versterken? Luister ook naar een geanimeerd gesprek over dagboeken en lezen, over vaktijdschriften en over het afstoffen van het vak Nederlands

Voor deze aflevering kregen we een bijdrage van Lammie Prins, onze MBO-docent die ons deelgenoot maakt van haar lespraktijk in Corona lock-down. In het eerste deel van haar brief vertelt zij over hoe zij haar studenten bij de les probeerde te houden. En hoe zij erin slaagde om hen tóch te laten lezen. Daarnaast werkt ze aan twee zaken tegelijk, ze koppelt leesbevordering aan schrijfvaardigheid. Met drie boekentips van John en nog eens drie van Lammie krijg je bovendien genoeg inspiratie om je boekentas voor de zomervakantie te vullen.

De actualiteit van de Corona pandemie lijkt enigszins af te zwakken door de mediastorm omtrent het discriminatie- en racisme vraagstuk. De beweging ‘Black Lives Matter’ beheerst het nieuws zowel op de main-stream-media als op de socials. Voor deze aflevering van ‘VO Leest!’ kiezen wij ervoor om de ingang die veel van deze boeken gebruiken, strijd, te laten voor wat het is. De strijd van BLM is belangrijk, maar wat alle leerlingen in het VO bindt is dat ze jong zijn, tiener- en puberproblemen hebben en hun plek moeten zoeken in deze wereld. Los van kleur zijn er zoveel andere dingen die hun aandacht vragen. Daarom verzamelden we boeken over gekleurde jongeren die hun eigen strijd strijden, hun eigen droom dromen en proberen gelukkig te worden in deze turbulente wereld. Gekleurde, maar o zo gewone jongeren…

Voor de tweede aflevering van ‘VO Leest!”, Thuis en op school,  ontvingen we een brief van Marjan Sikkema met een aantal praktische tips om op zinvolle wijze aandacht te besteden aan boeken en leesplezier. Behalve dat zij de luisteraars tipt over de Thuisbieb komen ook de Boekenweek voor Jongeren en Literatour ter sprake. Daarna wijst zij op het recent gepubliceerde onderzoek van Jeroen Dera en Nils Lommerde over de vraag welke boeken docenten geneigd zijn het eerst te adviseren aan hun leerlingen. En behalve de onvermijdelijke boekentips van John kregen we er ook een van Marjan.

Ook 'VO Leest!' zit nog midden in de restrictieve maatregelen door het corona-virus. Deze aflevering gaan we dus niet bij één van onze docenten op bezoek. Voor de zevende aflevering van 'VO Leest!' blijven we thuis. Voor deze “Thuis en op school”-opnames beperken we ons tot het geven van lekkere boekentips, echter niet zonder onze docenten een stem te geven in de vorm van een brief of column. Matijs Lips gaat in op de waarde van lezen voor onze democratie en John Schrijnemakers bespreekt 5 boeken. Deze zijn vooral geschikt voor Mavo 4 klassen en de klassen 3 en 4 van het Havo en VWO. Als toegift schreef Matijs ook nog een gedicht over schrijven in coronatijden.

Docent Caroline Wisse en auteur Annemarie van den Brink praten over het zojuist verschenen boek ‘Oorlog in inkt’, een verzameling verhalen op basis van 14 dagboekfragmenten van kinderen in Nederland én Nederlands Indië. Relevante fragmenten uit de nieuwe uitgave van ‘Nog een stuk!’ komen ook ter sprake met speciale aandacht voor de ‘Spoken Word’ filmpjes. Omdat Caroline ook graag werkt met beelden in de klas en óók de tijdslijn naar onze recente geschiedenis doortrekt gebruikt zij veel films en videomateriaal in haar lessen. Bijvoorbeeld de verfilming van ‘Toen mijn vader een struik werd’ van Joke van Leeuwen. Daarnaast komt ook nog de actuele documentaire van SchoolTV ‘Mijn zoon is Jihadist’ ter sprake.

Lammie Prins van het Deltion College vertelt over haar eigen lespraktijk. Waarom kiest zij, met slechts anderhalf uur Nederlands per week, er tóch voor om een substantieel deel van die beperkte tijd in te ruimen voor Vrij Lezen? Hoe laat zij MBO-studenten alle vier de basisvaardigheden oefenen met teksten van hun eigen keuze en gebruikt ze bv. creatief schrijven? En hoe start jíj met Vrij Lezen in je eigen klas en hoe overtuig je je collega's om óók Vrij Lezen in te voeren in hun lessen? Ook deze keer geven Lammie en John leestips voor het VO/MBO.

In de dagelijkse lespraktijk van veel docenten is leesmotivatie een belangrijk punt. Hoe helpt Caroline Wisse haar leerlingen bij de overgang van extrinsieke naar intrinsieke leesmotivatie? Leesmotivatie is niet voor niets een van de kernelementen in de adviezen van het ontwikkelteam Nederlands binnen Curriculum.nu. Omdat Caroline een van de (concept)auteurs is voor de methode PLOT26 ligt het voor de hand om haar te vragen voor welke aanpak er in PLOT26 is gekozen om leerlingen te motiveren om te lezen. Welke teksten gebruikt zij om haar leerlingen bij de les te houden? We spreken met haar over rijke teksten en over het belang en het gebruik van gedichten én het belang van filmeducatie.

Hoe creëer je een rijk literair klimaat in de klas? Matijs Lips, ‘Beste leraar Nederlands van 2018’, vertelt hoe hij met een mix van vrij lezen én verplichte boeken zijn leerlingen leesplezier laat ontdekken.  Hoe verweeft hij literatuur in zijn lessen? Wat kan het lezen van een boek voor de leerling betekenen, maar ook wat kan de verwerking daarvan opleveren voor het boek zelf? Binnen zijn didactiek en het curriculum geeft hij zijn leerlingen een podium. ‘Ik wil leerlingen graag een platform geven om de volwassenheid die in ieder individu zit op zich te nemen’.

Afgelopen september organiseerde de CPNB de Boekenweek voor Jongeren, een leesbevorderend project bedoeld om jongeren tussen 15 en 18 te stimuleren (meer) boeken te lezen. Hoewel de algemene doelstelling vanaf het begin  duidelijk was zocht men naar de goede vorm, het juiste tijdstip en een eenduidige benaming. In de tweede aflevering van ‘VO Leest!’ luisteren we naar Marjan Sikkema, vakgroepleider Nederlands aan het Leidsche Rijn College in Utrecht. Wat vindt zij van de Boekenweek voor Jongeren en de bijbehorende jurering en bekroning van het Beste Boek voor Jongeren?

John Schrijnemakers gaat in gesprek met Lammie Prins over betekenisvol taalonderwijs op het MBO. Lammie Prins is docent Nederlands en LOB-er op de afdeling Orde & Veiligheid van het Deltion College in Zwolle. Hoe ontwikkelde zich het vrij lezen op deze grote MBO school? Hoe werk je zonder methodeboek toch gestructureerd? En hoe zorg je ervoor dat je collega's van de zaakvakken én je studenten herkennen dat het werken met contextrijke teksten beter aansluit bij je leerdoelen. Dus... mét leesplezier óók je examen halen.