Χίλιες και μία λέξεις, με τον Πάνο Δημάκη
Subscribed: 940Played: 4,135
Subscribe
© 2022 Kales Istories PC
Description
To «Χίλιες και μία λέξεις» είναι το podcast που θα σας κάνει να αγαπήσετε λίγο περισσότερο την ελληνική γλώσσα․ Θα ανακαλύψετε τον θαυμαστό κόσμο των λέξεων και πώς πήραν τη σημασία τους․ Τι σχέση έχει το «περιβόλι» με το «βέλος», το «βουλιάζω», τον «διάολο» και το «εμβόλιο»; Και τι κοινό έχει άραγε η «αίθουσα» με την Αιθιοπία και τον Αίσωπο; Μετά από κάθε εκπομπή, δεν θα πιστεύετε τις διασυνδέσεις μεταξύ των λέξεων στη μαγική χώρα των ελληνικών․ Κι αν είναι να είστε περήφανοι για τη γλώσσα μας, τώρα θα ξέρετε για ποιον λόγο․
53 Episodes
Reverse
Καλοκαίρια και χειμώνες, περιμένω για να΄ρθεις, τραγουδούσε ο Μητροπάνος. Ωραία και τα δύο, μα εμείς θα επικεντρωθούμε στα καιρικά φαινόμενα που δεν εμπεριέχουν λιακάδα. Τι σχέση έχει η βροχή με τον όμβρο ή η ψιχάλα με το ψεκάζω; Πώς έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες το ουράνιο τόξο και ποια πολύχρωμη θεά το συμβόλιζε; Από πού κι ως πού το κρύο συνδέεται με το κρύσταλλο και τα παγάκια με τον Άρειο Πάγο; Ειναι Νοέμβρης και βάλαμε τα πουλόβερ μας. Καιρός για τις λέξεις του ψύχους!
Αυτή τη φορά θα σας συστήσω δύο ρήματα που πλέον δεν έχουμε στα νέα ελληνικά, αλλά δεν είναι νεκρά. Είναι ολοζώντανα μέσω των αμέτρητων λέξεων που βγαίνουν από αυτά. Το ίημι και το είμι! Ένεση και άνεση, κάθετος και εφετείο, ιός και αφετηρία, όλα παιδιά του ίημι. Για να μην πω για την τρισκατάρατη οικονομική ύφεση. Το είμι, πάλι, είναι η μητέρα της εφόδου και των εσόδων, του εισιτηρίου και του ανεξίτηλου, του ισθμού και της μεθόδου! Και φυσικά, μας δίνει το ηρωικό Ίτε παίδες Ελλήνων!
Σήμερα θα σας γυρίσω 3000 χρόνια πίσω σε μια εποχή με παντοδύναμους θεούς, πολυμήχανους βασιλιάδες, τρομακτικά τέρατα, πανέμορφες γυναίκες, αοιδούς και μαγικά ζώα. Θα ταξιδέψουμε στην ηρωική περίοδο της Οδύσσειας, όπου οι Έλληνες ανακάλυπταν τον κόσμο και γύριζαν τα πέρατα του κόσμου, προσπαθώντας να εξηγήσουν τον μαγευτικό κόσμο που τους περιβάλλει. Τι σημαίνει Χάρυβδη και Κύκλωπας, Πηνελόπη και Ναυσικά; Τι σχέση έχουν οι Φαίακες με τη φαιά ουσία και τι σημαίνει έπος; Και φυσικά, ρίχνουμε φως στο όνομα του μεγάλου Ομήρου.
Μουρέλλ' ιμ, τα ματέλλια σ' αραμπαδέλλια τσλούν. Θέλετε τη μετάφραση αυτής της υπέροχης φράσης από το μυτιληνιό ιδίωμα; Μωρό μου, τα μάτια σου κάνουν μέχρι και άμαξες να κυλήσουν. Ένα γλωσσικό (και γευστικό ταξίδι) στη Λέσβο, για να την ανακαλύψετε, παρέα με το εθνικό μας ποτό, το Ούζο Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου. Ακούστε το επεισόδιο με ουζάκι και ποικιλία και ανακαλύψτε άλλη μια φορά τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας μέσα από φοβερές (και ενίοτε αστείες) λέξεις!
Είναι ωραίο το άτιμο το ποτό, όταν συντροφεύει τις όμορφες στιγμές διασκέδασης αλλά και χαλάρωσης. Ένα επεισόδιο αφιερωμένο στην τέχνη του πίνειν. Από ποιο αρχαίο ποτήρι πήρε το όνομά του το κυλικείο και τι σχέση έχει το μεθύσι με το μέλι; Γιατί δεν πρέπει να γράφουμε τη μπίρα με ύψιλον και ποια είναι η ελληνική λέξη για το γλέντι; Είναι η αλήθεια ότι νταμιτζάνα σημαίνει η κυρα-Γιάννα; Ελάτε στον μεθυστικό κόσμο των ποτών!
Η μεγάλη γιορτή του αθλητισμού έφτασε: το Παρίσι υποδέχεται τους Ολυμπιακούς Αγώνες κι εμείς θα καταδυθούμε στη θάλασσα των λέξεων των αγώνων. Τι σχέση έχει το αργυρό μετάλλιο με τον πελαργό; Μαραθώνας σημαίνει όντως το χωράφι με τα μάραθα; Γιατί τα "Πάρθια βέλη" ήταν η τέλεια πολεμική τακτική και πώς σχετίζεται η αφή της Ολυμπιακής φλόγας με έναν ταπεινό αναπτήρα;
1Το καλοκαίρι είναι συνυφασμένο με το φαγητό. Όχι ότι ο υπόλοιπος χρόνος δεν είναι, αλλά πώς να το κάνουμε; Άλλη γλύκα έχει το καλοκαίρι. Γιατί το μενού λέγεται εδεσματολόγιο στα ελληνικά, τι σχέση έχει ο άτρωτος Ηρακλής με ένα τρωκτικό, γιατί το επιστημονικό όνομα του κακάο είναι θεόβρωμα και πώς συνδέεται με τον σαρκοβόρο; Και τελικά, τι είναι ο αγλέουρας, ο άμπακος και το καταπέτασμα; Καλή σας όρεξη!
Το Euro 2024 ξεκίνησε και ήρθε η ώρα για ένα επεισόδιο για τον βασιλιά των σπορ, ένα άθλημα με τόσες συγκινήσεις όσο και περίεργες λέξεις. Θα μάθουμε τι σημαίνουν όλοι αυτοί οι αγγλικοί όροι που έχουν περάσει στην καθομιλουμένη, ακόμα και ανθρώπων που δεν βλέπουν μπάλα. Τι είναι το λάκτισμα, ποια η σχέση τέρματος και τερηδόνας και τέλος, από πού κι ως πού ο προπονητής συνδέεται ετυμολογικά με την πείνα;
Λέμε έμφαση, απόφαση, κατάφαση και πρόφαση. Κι όμως τα πρώτα δύο βγαίνουν από το ρήμα φαίνω ενώ τα άλλα δύο από το φάσκω ή αλλιώς φημί. Τι φάση; Βασικά και η λέξη φάση είναι περίεργη γιατί αποτελεί το ουσιαστικό και των δύο. Δύο υπέροχα ρήματα που μας δίνουν τη φαντασία, το φαινόμενο, τη φήμη και τη φωνή! Και τελικά, αληθεύει ότι ο συκοφάντης είναι αυτές που φανερώνει ποιος έκλεψε τα σύκα; 'Η μήπως σας τρολάρω!
Μπορεί να τελείωσε η Eurovision και για φέτος, μα η Ελλάδα συμπλήρωσε το 2024 πενήντα χρόνια στον διαγωνισμό. Aυτό είναι μια τέλεια ευκαιρία να ανακαλύψουμε λέξεις που ακούγονται στις συμμετοχές μας με ελληνικό στίχο, οπότε ξεχάστε Παπαρίζου, Σάκη και Καλομοίρα και πάμε να μάθουμε ετυμολογία μέσω της διασκέδασης! Let the fun begin!
Το απαύγασμα της λαϊκής σοφίας είναι οι παροιμίες, αυτές οι σύντομες φράσεις που περικλείουν ένα μεγαλείο του νου και που οι απλοί άνθρωποι ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν για να καυτηριάσουν τα κακώς κείμενα και μη. Το σημερινό concept; Μαθαίνουμε πιο σπάνιες παροιμίες και βλέπουμε το φοβερό ταξίδι κάποιων λέξεων που περιέχουν. Και αν δεν ξέρεις να σφυρίζεις, τότε τι σόι βοσκός θα γίνεις; Εεεε;
Ήρθε το Πάσχα με όλα τα παρελκόμενα: ύμνοι και κοκορέτσι, κατάνυξη και κουλουράκια, λαμπάδες και αρνιά! Μα είναι αλήθεια ότι το όνομα του Ενρίκε Ιγκλέσιας είναι ελληνικό και σημαίνει Ερρίκος Εκκλησίας; Τι σχέση έχει το μυστικό με τη μυωπία και ποια είναι η μυστική προέλευση της παρθενίας; Μάθετε τις εξαίσιες λέξεις που σχετίζονται με τον εσπερινό και το δείπνο και φυσικά την ετυμολογία της πιο τραγανής λέξης: πετσούλα!
Στο σημερινό επεισόδιο σας μαθαίνω ελληνική ετυμολογία μαζί με τη Βλαχοπούλου, τον Μιχαλόπουλο, τον Παπαμιχαήλ, τη Νοταρά, τον Σταυρίδη και τον Βογιατζή. Ταινίες που αγαπήσαμε, γεμάτες υπέροχες ελληνικές λέξεις, άλλες πανάρχαιες κι άλλες δάνεια από τους γείτονές μας. Λίγο πριν το Πάσχα, γελάστε με την καρδιά σας!
Άτιμη κοινωνία που άλλους τους ανεβάζεις κι άλλους τους κατεβάζεις, όπως έλεγε και η αείμνηστη Μίτση Κωνσταντάρα. Άνοδος και κάθοδος το θέμα μας σήμερα με τα εκπληκτικά ρήματα δύω και αίρω. Τι σχέση έχει η Δύση με το ντύνω και τον λωποδύτη; Και από πού κι ως πού η άρση βαρών συνδέεται με τα Μετέωρα, την αιώρα και τους αντάρτες; Και τέλος: τι πραγματικά σημαίνει το "άρον άρον" που λέμε τόσο συχνά όταν βιαζόμαστε;
Έτσι ρωτάει ο Σάκης Ρουβάς μιας και είναι σημαντικό να εκφράζουμε τις επιθυμίες μας και να κάνουμε γνωστή τη θέλησή μας. Τι σχέση έχει η Βουλή με το επιβουλεύομαι και πώς το θέλω κατέληξε να μας δώσει το μόριο "θα"; Πώς σχετίζεται η επιθυμία με τον θυμό και από ποιο επίθετο λαμβάνουμε το λιμπίζομαι; Ελάτε να εξερευνήσουμε γλωσσικά τις επιθυμίες μας!
Για να δούμε: είναι ελληνικές οι ακόλουθες λέξεις; Καρναβάλι, κομφετί, σερπαντίνα, χαλβάς, τουρσί. 0/5 θα πω εγώ αλλά και πάλι είναι υπέροχη η ετυμολογία τους. Ξέρατε ότι το Τριώδιο είναι από την ίδια ρίζα με το άσμα και την αοιδό; Ότι η καλούμπα του χαρταετού έρχεται από τη λέξη χάλασμα; Για να μην πω για τη φοβερή προέλευση της λέξεις νηστεία! Καλές Απόκριες!
Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον ή μπας κι έχουμε τη δύναμη να ορίσουμε το μέλλον μας; Τι σχέση έχει η Καλομοίρα με το μοιρολόι και πώς συνδέεται η συνέντευξη με τον τυχάρπαστο; Μάθετε τι σημαίνει η πανάρχαια λέξη πότμος κι ελάτε σ' ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της μοίρας και της τύχης.
Part 2 αφού είναι τόσες πολλές οι πόλεις μας. Είναι αλήθεια ότι η Θεσσαλονίκη ήταν στην πραγματικότητα πριγκίπισσα; Μήπως η Ηγουμενίτσα δεν έχει καμία σχέση με κάποια ηγουμένη; Πώς συνδέεται η Φλώρινα με τη Φλόριντα αλλά και η Έδεσσα με τη βότκα; Γιατί οι ξένοι λένε Corfu αντί για Κέρκυρα και τι σχέση έχει η Σάμος με τη Σαμοθράκη; Τα ονόματα των ελληνικών πόλεων έχουν πολλά να μας πουν!
Έχετε σκεφτεί ποτέ αν η Τρίπολη είναι όντως τρεις πόλεις μαζί; Ή γιατί το τραγούδι λέει "Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά" αντί να πει "Στην Άμφισσα..."; Μήπως λέξεις που φαίνονται ξεκάθαρα ελληνικές, όπως το Μεσολόγγι, είναι ιταλικές; Το ξέρατε ότι το τοπωνύμιο Κόρινθος είναι τουλάχιστον 3500 ετών; Ελάτε μαζί μου σε μια περιήγηση στη συγκλονιστική ετυμολογία των ελληνικών πόλεων. Και επειδή είναι πολλές, θα έχουμε και Part 2.
Όλοι τρέχουν πίσω από μια μπάλα! Αιώνες τώρα τρέχουμε, πηδάμε, αποκρούουμε, χτυπάμε. Κι όλα αυτά γρηγορότερα, ψηλότερα, δυνατότερα. Ένα επεισόδιο αφιερωμένο στα αθλήματα. Τι σχέση έχει η σφαίρα με τη σφύρα; Γιατί λέμε άλμα επί κοντώ και ποιος είναι αυτός ο κοντός τέλος πάντων; Από πού κι ως πού το ακόντιο είναι από την ίδια ρίζα με την ακίδα; Πόσα στάδια μακριά ήταν ο ναός της Αφροδίτης της Ξελογιάστρας και πώς σχετίζεται η κωπηλασία με το ελατήριο;
Comments
Top Podcasts
The Best New Comedy Podcast Right Now – June 2024The Best News Podcast Right Now – June 2024The Best New Business Podcast Right Now – June 2024The Best New Sports Podcast Right Now – June 2024The Best New True Crime Podcast Right Now – June 2024The Best New Joe Rogan Experience Podcast Right Now – June 20The Best New Dan Bongino Show Podcast Right Now – June 20The Best New Mark Levin Podcast – June 2024
Download from Google Play
Download from App Store
United States