سینما سانسور

فیلم سینمایی «خط قرمز» به کارگردانی مسعود کیمیایی سال ۱۳۶۰ ساخته شد و با برخی تغییرات، ‌از جمله تغییر یک بازیگر و فیلمبرداری مجدد، در اولین جشنواره فجر در سال ۶۱ به نمایش درآمد. اما چون بازیگران زن حجاب نداشتند، این فیلم بعد از جشنواره نتوانست مجوز نمایش بگیرد و برای همیشه توقیف شد. در این اپیزود از «سینما سانسور»، مهدی طاهباز به سراغ حواشی اولین ساخته مسعود کیمیایی پس از انقلاب اسلامی در ایران رفته است.

در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور»،‌ مهدی طاهباز به حواشی فیلم «میراث من جنون» ساخته مهدی فخیم‌زاده خواهد پرداخت. این فیلم سال ۱۳۵۸ تولید شد و سال ۱۳۶۰ برای مدت کوتاهی روی پرده بود. اصلی‌ترین دلیل لغو پروانه نمایش «میراث من جنون»، علاوه بر مضمون، حجاب نداشتن بازیگران زن بود. یکی دیگر از حواشی فیلم، اعدام تهیه‌کننده اولیه این فیلم، به اتهام مشارکت در «کودتای نوژه» بود. تهیه و اجرا: مهدی طاهباز

در این قسمت از پادکست «سینما سانسور» گفت‌وگویی خواهید شنید با صادق هاتفی، ‌بازیگر نقش اول فیلم «گفت هر سه نفرشان». از نقش جمشید مشایخی در تولید این فیلم و انتخاب فریماه فرجامی برای ایفای اولین نقشش در سینما و همچنین مضمون سیاسی این اثر. صادق هاتفی سابقه طولانی در زمینه تئاتر دارد، فارغ التحصیل این رشته از دانشگاه تهران است و نمایش‌های متعددی را چه در ایران و چه خارج از کشور،‌ روی صحنه برده است. او در سینما و تلویزیون هم فعالیت‌های مختلفی را به بیشتر به عنوان بازیگر انجام داده و «گفت هر سه نفرشان»،‌ اولین تجربه سینمایی این هنرمند است.

«گفت هر سه نفرشان» سال ۱۳۵۹ آماده نمایش شد،‌ اما هیچ‌گاه نتوانست در ایران روی پرده برود. یکی از دلایلش، حجاب نداشتن بازیگر زن فیلم، ‌فریماه فرجامی بود. این ساخته غلامعلی عرفان که تا مدت‌ها هیچ نسخه‌ای از آن در دسترس نبود،‌ ماجرای مردی است که از زندان آزاد می‌شود و سه هم‌بند او، سه روایت متفاوت درباره این زندانی تعریف می‌کنند. مهدی طاهباز در این قسمت از پادکست «سینما سانسور»، به حواشی و ماجرای توقیف فیلم «گفت هر سه نفرشان» پرداخته است.

فیلم سینمایی «آقای هیروگلیف» به کارگردانی غلامعلی عرفان سال ۱۳۵۹ آماده نمایش شد، اما مجوز اکران نگرفت. علاوه بر مساله حجاب بازیگران زن، دیدگاه سیاسی مطرح شده در این فیلم، باعث توقیف‌اش در فضای سیاست زده و ملتهب سال‌های انتهایی دهه ۵۰ خورشیدی بود. مهدی طاهباز در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور» نگاهی کرده به حواشی «آقای هیروگلیف».

فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش در سال ۱۳۹۴ به نمایش عمومی درآمد، اما تنها چند ساعت روی پرده سینماها بود. این فیلم به خاطر اعتراض و تجمع مقابل وزارت ارشاد و سینماها، از پرده پایین کشیده شد. این فیلم به دلیل حساسیت‌ها، با نظر مساعد رهبر جمهوری اسلامی ساخته شده بود، اما او هم نتوانست مشکل «رستاخیز» را حل کند. ماجرا چه بود؟ شنونده این اپیزود از پادکست «سینما سانسور» کاری از مهدی طاهباز باشید.

در سینمای پس از انقلاب و در دهه‌های مختلف، برخی آثار سینمایی به مساله انتخابات در جمهوری اسلامی پرداخته‌اند؛ از مجلس تا ریاست جمهوری و از کمدی تا درام و حادثه. در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور» مهدی طاهباز علاوه بر فیلم «خیابان‌های آرام» ساخته کمال تبریزی که به بهانه پرداختن به مسائل بعد از انتخابات سال ۸۸ – آن‌هم به طور غیر مستقیم – برای همیشه توقیف شد،‌ نگاهی کرده به آثاری که موضوعشان مرتبط با انتخابات در ایران بوده است.

«خرس» ساخته خسرو معصومی سال ۱۳۹۰ آماده نمایش شد و در سی‌امین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. اما سپس برای همیشه توقیف شد. بهانه توقیف، مشکل شرعی قصه فیلم عنوان شد؛ رزمنده‌ای که گمان می‌رفت در جنگ ایران و عراق کشته شده، زنده است و به شهرش باز می‌گردد. اما همسرش، با مرد دیگری ازدواج کرده.... مهدی طاهباز در این قسمت از پادکست «سینما سانسور»، به «خرس» و زوایای پیدا و پنهان توقیف این فیلم پرداخته است. پادکست «سینما سانسور» را در همه پادگیرها از جمله کست‌باکس و کانال تلگرام «فردا پادکست» هم ‌می‌توانید گوش کنید.

«جزیره آهنی» اولین فیلم بلند سینمایی محمد رسول‌اف است. فیلمی که سال ۱۳۸۳ آماده نمایش شد، اما هیچ‌گاه در ایران به نمایش در‌نیامد؛ حتی با وجود دریافت پروانه نمایش. ناخدا نعمت، شخصیت اول فیلم «جزیره آهنی» و کشتی قدیمی‌اش که روز به روز در دریا بیشتر فرو می‌رود، می‌توانند استعاره‌هایی از رهبر جمهوری اسلامی و کشور ایران توصیف شوند. مسائلی که می‌تواند در توقیف این فیلم هم تاثیرگذار باشند. مهدی طاهباز در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور»، به فیلم «جزیره آهنی» پرداخته است.

«جاده خاکی» اولین فیلم پناه پناهی، سال ۱۴۰۰ آماده نمایش شد. پناه، فرزند جعفر پناهی کارگردان شناخته شده سینمای ایران است. «جاده خاکی»، برای اولین بار در جشنواره کن در سال ۲۰۲۱ نمایش داده شد و سپس در جشنواره‌های مختلف شرکت کرد و در بسیاری از کشورها، اکران عمومی شد. اما این فیلم مجوز نمایش در ایران نگرفت و توقیف شد. مهدی طاهباز در این قسمت از پادکست «سینما سانسور»، به «جاده خاکی» و زوایای پیدا و پنهان توقیف این فیلم پرداخته است. «سینما سانسور» را در تمام پادگیرها و کانال تلگرام «فردا پادکست» هم می‌توانید گوش کنید.

«دایره» به کارگردانی جعفرپناهی سال ۱۳۷۸ ساخته شد و با وجود اینکه در بخش مسابقه جشنواره فجر آن سال پذیرفته شده بود، به دلیل فشارها، از جشنواره کنار گذاشته شد. این فیلم در جشن خانه سینما در سال ۱۳۸۰، برنده جایزه بهترین فیلم بود،‌ که بازهم به دلیل فشارها، در شب برگزاری مراسم، جایزه بهترین فیلم به هیچ اثری تعلق نگرفت. مهدی طاهباز در این قسمت از پادکست «سینما سانسور»، به «دایره» و زوایای پیدا و پنهان توقیف این فیلم پرداخته است.

«صدسال به این سالها» ساخته سامان مقدم، ماجرای زنی به نام «ایران» است و روایت‌هایی از سه مقطع از زندگی او، از پیش از انقلاب تا جنگ و سپس دهه ۸۰ خورشیدی. روایتی از تاثیرات انقلاب اسلامی بر زندگی ایران خانم و خانواده‌اش. «صدسال به این سال‌ها» در سال ۱۳۸۶ ساخته شد و فقط یک‌بار و به صورت بسیار محدود در جشنواره فجر سال ۸۸ نمایش داده شد و سپس برای همیشه توقیف شد. مهدی طاهباز در این قسمت از پادکست «سینما سانسور»، به «صد سال به این سال‌ها» و زوایای پیدا و پنهان توقیف این فیلم پرداخته است.

انقلاب در ایران، در اکران نوروزی سینماها چه تغییری داد؟ پیش از انقلاب، فیلم دیدن در نوروز، چه حال و هوایی داشت؟ چرا اکران دو فیلم در نوروز سال ۱۳۹۱ جنجالی شد و از پرده پایین کشیده شدند؟ مهدی طاهباز در قسمت نوروزی پادکست «سینما سانسور» به این موضوع‌ها پرداخته است. سینما سانسور را در پادگیرها هم دنبال کنید.

«شب، داخلی،‌ دیوار» به کارگردانی وحید جلیلوند، به توصیف سازنده‌اش درباره یک مامور امنیتی جمهوری اسلامی است که بین وجدان و وظیفه، یکی را انتخاب می‌کند. این فیلم در جشنواره ونیز سال ۲۰۲۲ برای اولین بار نمایش داده شد، ‌اما سازندگانش زیر بار سانسور نرفتند تا مجوز اکران در ایران را دریافت کنند. مهدی طاهباز در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور»، به «شب، داخلی،‌ دیوار» و زوایای پیدا و پنهان این فیلم پرداخته است.

صحبت‌های رهبر جمهوری اسلامی در یک سخنرانی در تیرماه سال ۹۹، منجر به توقیف یک فیلم سینمایی شد؛ «قصیده گاو سفید» به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم. فیلمی در نقد حکم قصاص و سیستم قضایی در ایران. مهدی طاهباز در این اپیزود از پادکست «سینما سانسور» به دلائل توقیف «قصیده گاو سفید» پرداخته است.