لایه هفتم

اپیزود ۳۴ پادکست «لایه هفتم»، یک راهنمای عملی برای آمادگی در برابر قطع اینترنت در ایران است. در این قسمت «جعبه ابزار دیجیتال» معرفی می‌شود که شامل VPNهای امن، شبکه تور، مرورگر Ceno و ابزارهای اتصال امن به استارلینک مانند نس نت کانکت است. همچنین راهکارهای مشخصی برای افرادی که در خارج از کشور هستند ارائه می‌شود تا بتوانند به‌طور مؤثر به نزدیکان خود در ایران برای حفظ ارتباط و دسترسی به اینترنت آزاد کمک کنند. این اپیزود با هدف تبدیل ترس از قطع ارتباط به توانمندی و آمادگی جمعی برای مواجهه با آن تولید شده است.

در این اپیزود از پادکست «لایه هفتم»، به سراغ ابعاد تازه‌ای از سانسور در ایران می‌رویم: گسترش فیلترینگ از اینترنت به پیامک. بر اساس اسناد افشاشده، شرکتی به نام «پیک‌آسا» به مدیریت رسول جلیلی – از چهره‌های پرنفوذ شورای عالی فضای مجازی – در طراحی زیرساخت سانسور پیامک‌ها نقش کلیدی داشته است. سیستمی که امکان خواندن، مسدود کردن و فیلتر پیام‌ها بر اساس کلمات، شماره‌ها و حتی موقعیت مکانی را فراهم می‌کند. در این قسمت، ضمن بررسی این شبکه پیچیده سانسور و نقش بازیگران پشت پرده، توصیه‌های امنیت دیجیتال برای حفاظت در برابر این سطح تازه از کنترل ارائه می‌کنیم.

آیا گوشی هوشمند شما می‌تواند بدون حتی یک کلیک، به ابزار جاسوسی تبدیل شود؟ در این اپیزود، سراغ یک تهدید جدید و بی‌سابقه در حوزه سرکوب دیجیتال در ایران می‌رویم: «جاسوس‌افزارهای مزدور». هشدارهای اخیر شرکت اپل به کاربران ایرانی نشان می‌دهد که فعالان مدنی، روزنامه‌نگاران و مخالفان سیاسی ایرانی، در سکوت و بی‌صدا، هدف حملات بسیار پیشرفته‌ی جاسوس‌افزاری با پشتوانه دولتی قرار گرفته‌اند. با امیر رشیدی، متخصص امنیت دیجیتال از گروه میان، گفت‌وگو می‌کنیم و به طور دقیق بررسی می‌کنیم که این جاسوس‌افزارهای پیشرفته چگونه عمل می‌کنند، چطور باید با اعلان‌های تهدید اپل برخورد کرد و برای مقابله با این تهدید چه راهکارهایی وجود دارد.

در این قسمت از پادکست «لایه هفتم»، نگاهی انتقادی می‌اندازیم به آیین‌نامه‌ جدید شورای عالی فضای مجازی و اجرای رسمی سیاست اینترنت طبقاتی در ایران. روند ۱۳ ساله‌ی این طرح تبعیض‌آمیز را مرور می‌کنیم، موضع‌گیری‌های متناقض مقامات را به چالش می‌کشیم، پیامدهای حقوقی و اقتصادی‌اش را بررسی می‌کنیم، و نسبت آن را با پروژه‌ی بزرگ‌تر «شبکه ملی اطلاعات» نشان می‌دهیم. در پایان هم از مقاومت‌های مدنی و راه‌های مقابله با این تبعیض دیجیتال خواهیم گفت.

فضای مجازی برای جامعه‌ی کوئیر ایران یک تیغ دولبه است؛ پناهگاهی برای یافتن «خود» و «دیگران» و در عین حال، میدانی پرخطر از شناسایی، نفرت‌پراکنی و خشونت. چگونه می‌توان در این فضا دوام آورد و آن را به مکانی امن‌تر تبدیل کرد؟ در این قسمت از «لایه هفتم» تلاش کردیم که به همراه رضوانه محمدی، پژوهشگر حقوق بشر و فعال ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس از بروکسل به این پرسش‌ها پاسخ دهیم. این گفتگو به موضوعات کلیدی مانند چالش‌های بیان هویت، خطرات «شبکه ملی اطلاعات» برای حریم خصوصی، تبعیض الگوریتمی و جنگ با دروغ‌پراکنی می‌پردازد و داستان‌های الهام‌بخش مقاومت و خلاقیت برای بقا را روایت می‌کند. این گفتگو با شما کامل‌تر می‌شود. منتظر شنیدن تجربیات و نظراتتان هستیم: pooyesh@miaan.org

در این ویژه‌برنامه از پادکست «لایه هفتم»، به یکی از سوال‌های پرتکرار این روزها پاسخ می‌دهیم: آیا استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی در شرایط بحرانی و قطع اینترنت، خطرناک است؟ اگر بله، چه‌کارهایی می‌توانیم بکنیم که آسیب کمتری ببینیم؟ در کمتر از هشت دقیقه، با زبانی ساده، از واقعیت‌های امنیتی این اپلیکیشن‌ها می‌گوییم و راهکارهایی برای استفاده محتاطانه از آن‌ها ارائه می‌کنیم—از رمزنگاری پیام‌ها تا جدا کردن فضای شخصی و کاری در گوشی. اگر در این روزها ناچار به استفاده از این پلتفرم‌ها هستید، این اپیزود را از دست ندهید. تجربه‌هایتان را با ما در میان بگذارید: pooyesh@miaan.org

در این اپیزود ویژه از پادکست «لایه هفتم»، چند ساعت پس از حمله نظامی اسرائیل به ایران، به بررسی دو موضوع حیاتی می‌پردازیم:نخست، پروتکل قطع اینترنت و اقداماتی که باید قبل، حین و بعد از قطعی انجام داد—از ابزارهای امن ارتباطی گرفته تا حفاظت از اطلاعات و شبکه‌های محلی. سپس، با الهه وفایی، روان‌شناس ساکن پاریس، درباره چگونگی مدیریت اخبار جنگ و بحران در خانه و محافظت از سلامت روان کودکان گفت‌وگو می‌کنیم.این اپیزود تلاشی است برای آمادگی، مراقبت از خود و دیگران، و ساختن فضاهای امن‌تر در دل ناپایداری‌ها. تهیه و اجرا:‌ پویش عزیزالدین

در این اپیزود از «لایه هفتم»، به بحران گرانی اینترنت در ایران از زاویه دسترسی عمومی و عدالت دیجیتال می‌پردازیم. بررسی می‌کنیم که چگونه چرخه‌ای از افزایش تعرفه، بی‌کیفیتی خدمات، انحصار و نبود شفافیت، اینترنت را از یک زیرساخت ضروری به کالایی لوکس و طبقاتی تبدیل کرده است. با نرگس کشاورزنیا درباره ابعاد این بحران و جایگاه ایران در شاخص‌های جهانی گفت‌وگو می‌کنیم. اگر شما هم تجربه‌ای از این بحران دارید، برای ما بفرستید: pooyesh@miaan.org

در این قسمت از پادکست «لایه هفتم»، به سراغ حملات سایبری جدیدی می‌رویم که در آن مهاجمان با جعل هویت خبرنگاران، فعالان اجتماعی و حتی سازمان‌های معتبر بین‌المللی، فعالان زن و اعضای جامعه هنری را هدف قرار داده‌اند. در این اپیزود چند سناریوی واقعی از این حملات را با جزئیات و به زبان خود قربانیان مرور می‌کنیم تا نشان دهیم چگونه اعتماد و ارتباطات روزمره می‌توانند به ابزاری برای نفوذ و سوءاستفاده تبدیل شوند. در پایان هم راهکارهایی ساده ولی مؤثر برای حفاظت از امنیت دیجیتال ارائه می‌دهیم. اگر با مشکلی مواجه شدید یا نیاز به مشورت امنیتی داشتید، می‌توانید به صفحه پشتیبانی امنیت دیجیتال میان به نشانی https://miaan.org/dsh/ مراجعه کنید.

در این اپیزود، با تمرکز ویژه بر جامعه بهایی ایران، بررسی می‌کنیم که چگونه آگاهی امنیتی که به‌طور ذاتی در زندگی اقلیت‌ها در ایران وجود دارد، به دنیای دیجیتال راه پیدا کرده. می‌بینیم که برای بهایی‌ها، امنیت دیجیتال تنها یک موضوع فنی نیست، بلکه بخشی از زندگی روزمره است: از حفظ ساده‌ترین ارتباطات گرفته تا راه‌اندازی یک دانشگاه آنلاین که امکان تحصیل را برای جوانان بهایی داخل ایران فراهم می‌کند. این اپیزود نشان می‌دهد که برای بسیاری از اقلیت‌ها در ایران، حفاظت از حریم خصوصی و عبور از نظارت حکومتی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی روزانه برای ادامه زندگی و مقاومت است.

در این اپیزود از «لایه هفتم»، بررسی می‌کنیم که چطور حمایت‌های حکومتی از توسعه هوش مصنوعی در ایران می‌تواند نه به سوی برابری و پیشرفت، بلکه به سمت بازتولید تبعیض‌ها و نابرابری‌های ساختاری سوق پیدا کند. همچنین نگاهی می‌اندازیم به نقش این فناوری در تقویت سازوکارهای نظارت و کنترل، و اینکه چرا بدون آزادی بیان، دسترسی آزاد به اطلاعات و فضای گفت‌وگوی امن و اعتمادمحور، نمی‌توان از هوش مصنوعی استفاده‌ای انسانی و عادلانه انتظار داشت.

در این قسمت از لایه هفتم، به بررسی سامانه نظارتی «سپتام» می‌پردازیم—سیستمی مجهز به هوش مصنوعی و احتمالاً تشخیص چهره که برای جمع آوری داده‌های دوربین‌های اصناف طراحی شده. از اجرای آزمایشی طرح حجاب و عفاف اصفهان تا ابهام‌های قانونی و فنی، این اپیزود نگاهی انتقادی دارد به تکنولوژی‌هایی که زیر نام امنیت، به ابزار کنترل اجتماعی تبدیل شده‌اند.

در این اپیزود از لایه هفتم، با حضور نس-نت و مارک پشم‌فروش، بررسی می‌کنیم چطور استارلینک در ایران به یک گزینه‌ی واقعی برای دسترسی آزاد به اینترنت تبدیل شده، با وجودی که همچنان پرهزینه و محدود به قشر خاصی است. درباره نحوه تهیه، خطرات امنیتی و راهکارهای استفاده‌ی امن از استارلینک صحبت می‌کنیم و نگاهی داریم به تلاش‌های دولت برای کنترل این فناوری و آخرین وضعیت پرونده ایران و استارلینک در سازمان جهانی مخابرات. اما پرسش اصلی اینجاست: حکومت ایران تا کِی می‌تواند جلوی موج فناوری و اینترنت آزاد بایستد؟ بشنوید و تجربه‌هاتون رو با ما به اشتراک بگذارید!

آیا ایران در حال ساخت نسخه‌ای بومی از سامانه اعتبار اجتماعی است؟ از رتبه‌بندی شهروندان بر اساس «قابل اعتماد بودن» تا محدودیت‌های حکومتی بر زندگی روزمره، نشانه‌های نگران‌کننده‌ای از شباهت با مدل چینی دیده می‌شود. در این قسمت از فصل سوم پادکست «لایه هفتم»، همراه با وینسنت بروس، پژوهشگر مطالعات چین، بررسی می‌کنیم که سامانه اعتبار اجتماعی چین چگونه شهروندان را بر اساس معیارهای حکومتی امتیازدهی می‌کند، چرا برخلاف تصور عمومی، یک سامانه یکپارچه نیست، و مهم‌تر از همه، چگونه ایران از روش‌های مشابه برای کنترل شهروندان استفاده می‌کند. تهیه و اجرا: پویش عزیزالدین، این هم کتاب وینسنت که در پادکست معرفی کردیم. Social Credit: The Warring States of China’s Emerging Data Empire

در این اپیزود، بر پایهٔ گزارش تازهٔ «صندوق فناوری‌های باز (OTF)» بررسی می‌کنیم که چگونه پیام‌رسان‌های داخلی ایرانی—ایتا، روبیکا و بله—با نادیده‌گرفتن رمزنگاری و افشای داده‌های خصوصی، حریم کاربران را به خطر می‌اندازند و همچنین دربارهٔ راهکارهای حفظ امنیت دیجیتال گفتگو می‌کنیم. تهیه و اجرا:‌ پویش عزیزالدین