گوشِچشم

(ویژه برنامه نوروزی گوشچشم) دومین قسمت از ویژه برنامه نوروزی گوشچشم اختصاص دارد به دو سنت موسیقایی و نمایشی مرتبط با نوروز در ایران. نوروز خوانی و میر نوروزی. همچنین لابلای بحث از سوابق تاریخی نوروز، شما را به شنیدن آهنگهای بهار ایرانی دعوت خواهد کرد. ترانه‌ها و قطعاتی که توسط آهنگسازان ایرانی برای نوروز ساخته و اجرا شده‌اند. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

برای اولین بار ما تصمیم گرفتیم دو پادکست گوشچشم و گنج نامه را با هم ادغام کنیم تا برای ویژه برنامه‌ نوروزی از زاویه دید خود به موضوعی واحد بپردازیم و آن چیزی نیست جز: سُرنای نوروز. در گوشچشم دربارهٔ این نغمه مشهور نوروزی، تاریخچه و چند و چونش حرف می‌زنیم و در گنج‌نامه دربارهٔ ساز سرنا و قدمت و ویژگی‌هایش. تهیه و اجرا: سولماز نراقی با همراهی هستی پودفروش

در قسمت بیست و هشتم بحث موسیقی مناسب و نامناسب برای کودکان با گفتاری دربارهٔ راهکارها به پایان می‌رسد. در این قسمت از گوشچشم خواهیم دانست با علاقهٔ فرزندان خود به موسیقی‌هایی که از حیث اخلاقی مخرب‌اند چه باید کرد و چگونه می‌توان آنان را به موسیقی‌های ارزشمندتر سوق داد؟

در ادامهٔ بحث درباره علاقهٔ کودکان به موسیقی‌های مخرب، به دنبال علت‌ها می‌رویم. #گوشچشم در قسمت بیست و هفتم به این سوال پاسخ می‌دهد که چرا بچه‌ها به موسیقی نامناسب گرایش دارند؟ حال چه نامناسب با مقتضیات سنی‌ چه نامناسب از نظر اخلاقی یا هیجانی. خوب است پیش از آن بدانیم که انسان چرا به موسیقی گوش می‌کند و اساساً از موسیقی چه می‌خواهد؟ تهیه و اجرا: سولماز نراقی

در ادامه قسمت قبلی که گرایش کودکان به موسیقی‌هایی با محتوای مخرب را بررسی کردیم، حالا قرار است از موسیقی‌های مناسب هر سن سخن بگوییم. مطابق معیارهای جهانی رشد، دوران کودکی به سه مرحله تقسیم شده که شامل اوایل کودکی، اواسط کودکی یعنی پیش نوجوانی و اواخر کودکی یعنی نوجوانی است. در قسمت بیست و ششم با استانداردهای جهانی طبقه بندی سن و موسیقی‌های مناسب هر گروه آشنا خواهید شد. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

(دربارهٔ چالش والدین با ترانه‌های غیر اخلاقی) در این مدت موسیقی‌های کلاسیک و غیر کلاسیک درخشانی شنیدیم. با این حال یک سوال پر تکرار همچنان بین پیام‌های شما به چشم می‌خورد. سوالی که تصمیم گرفتم چهار قسمت را به پاسخ آن اختصاص دهم. بسیاری از شما نگران علاقه کودکان به خواننده‌هایی هستید که از الفاظ رکیک در ترانه‌های خود استفاده می‌کنند. اما در عین حال نمی‌توانید مانع آنها شوید یا توجه‌‌شان را به موسیقی بهتری جلب کنید. با من، سولماز نراقی در #گوشچشم همراه شوید تا برگردیم و همه چیز را از یک سوال بنیادی شروع کنیم: آیا چیزی به نام‌ موسیقی خوب و موسیقی بد وجود دارد؟

قرار بود در این قسمت، سومین اثر کلاسیک کودکانه، ساختهٔ بنجامین بریتن را معرفی کنم. اما این اثر، خود یک نمونه از نوعی «موسیقی آموزشی» است که در کارنامهٔ کاری بسیاری از بزرگان موسیقی کلاسیک به چشم می‌خورد. خیلی از این قطعات در تاریخ ماندگار شده‌اند و بسیار جذاب و شنیدنی هستند. در قسمت بیست و چهارم #گوشچشم علاوه بر اثر معروف بنجامین بریتن با نمونه‌های مهم دیگری از یوهان سباستین باخ، کلود دبوسی و بلا بارتوک آشنا خواهید شد. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

اگرچه پیتر و گرگ اولین اثری بود که با سفارش یک نهاد رسمی، مشخصاً برای مخاطب کودک ساخته شده بود، اما سالها قبل از او، «کامیل سن سان» از روی تفنن اثری با نام ‌کارناوال حیوانات ساخت که به لحاظ جذابیت ملودیک و درونمایهٔ طنزآمیزش موفق‌تر از پیتر و گرگ از کار درآمده. امروز این اثر در ردیف مهم‌ترین آثار کلاسیک کودکانه قرار دارد و هنوز هم که هنوز است شاهد انیمیشن‌های مختلفی هستیم که با این موسیقی ساخته می‌شود. اما چرا سن‌سان وصیت کرد شاهکار کودکانه‌اش پس از مرگ او منتشر شود؟ تهیه و اجرا: سولماز نراقی

بالاخره آهنگسازان کلاسیک تصمیم گرفتند موسیقی‌هایی مخصوص کودکان بسازند. اما اولین نفر چه کسی بود؟ چطور توانست این تصمیم را عملی کند؟ در قسمت بیست و دوم دربارهٔ یکی از معروف‌ترین آثار کودکانهٔ کلاسیک حرف می‌زنیم؛ پیتر و گرگ. اثر سرگئی پروکُفیِف. راستی می‌دانستید پیتر و گرگ سال ۱۳۵۰ به فارسی ترجمه و توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است؟ تهیه و اجرا: سولماز نراقی

تا به حال اصطلاح موتسارت افکت به گوش‌تان خورده است؟ شنیده‌اید که می‌گویند گوش کردن به موسیقی کلاسیک کودک رو با هوش می‌کند؟ آیا این حرف درست است؟ در قسمت بیست و یکم پادکست #گوشچشم، ضمن پاسخ به این پرسش از موسیقی‌های کلاسیکی حرف می‌زنیم که گرچه برای بچه‌ها تولید نشده‌اند اما به عنوان آثاری کودکانه شناخته می‌شوند. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

آخرین بخش از فصل لالایی‌ها اختصاص دارد به مهم‌ترین لالایی‌های موسیقی کلاسیک غربی. در این بخش با آنچه در موسیقی کلاسیک به آن برسیوز می‌گویند آشنا خواهید شد، همراه با آثاری از برامس، شوپن، استراوینسکی، دبوسی، بنجامین گدار و ربکا کلارک. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

به رغم تفاوت‌هایی که اقوام بشر با یکدیگر دارند لالایی‌ها یا آهنگهای گهواره‌ای‌شان از بسیاری جنبه‌ها شبیه است. در قسمت نوزدهم متداول ترین این شباهت‌ها را خواهیم شناخت. تهیه واجرا: سولماز نراقی

می‌دانستید بعضی از لالایی‌ها ترسناک‌اند؟ می‌دانستید حتی خود کلمه لالایی، ریشه در یک داستان ترسناک دارد؟ در این قسمت می‌خواهیم با لالایی‌های ترسناک جهان و دلیل وجودی آنها آشنا شویم. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

فصل جدید #گوشچشم شروع شد. در این فصل به سراغ ریشه‌ها می‌رویم تا ببینیم آگاهی موسیقایی کی در انسان شکل می‌گیرد و چگونه به تکامل می‌رسد؟ در این قسمت ابتدا شما را با خود به سفری داخل رحم مادر خواهم برد.

در قسمت شانزدهم‌ به موضوع نژاد، گوشچشمی می‌اندازیم تا ببینیم این مفهوم بحث انگیز که باعث و بانی برده‌داری‌ها و تبعیض‌ها و جنگ‌های فراوان شده با موسیقی چه کرده؟ تهیه و اجرا: سولماز نراقی

در این قسمت به رابطه موسیقی و قومیت می‌پردازیم که محوری بی‌نهایت مهم در موسیقی‌ است تا جایی که شاخه‌ای از موسیقی‌شناسی به شناخت موسیقی اقوام اختصاص پیدا کرده و به آن اتنوموزیکولوژی می‌گویند. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

در این قسمت، موضوع موسیقی و جنسیت را با پرداختن به نوعی از موسیقی تجربی زنانه ادامه می‌دهیم که فرم بیانی خود را با چیدمان صوتی متفاوتی خلق می‌کند. سپس بر موسیقی دگرباشان جنسی مروری خواهیم کرد. تهیه و اجرا: سولماز نراقی

این قسمت به موسیقی زنان می‌پردازد؛ نیمۀ در سایه ماندۀ تاریخ که از دوران کلاسیک تا امروز دستاوردهای هنری گوناگونی به ثبت رسانده است. این‌جا رابطۀ موسیقی و جنسیت از دریچه‌ای نو بررسی شده است تا به یکی از مهم‌ترین دل‌مشغولی‌های آدمی وجهی تازه ببخشد.

ادامه موسیقی و رزم را با سخنی درباره سرودهای ملی میهنی و موسیقی اعتراضی و انقلابی دنبال می‌کنیم. ابتدا با مروری بر تاریخچه سرودهای ملی در ایران و جهان و سپس موسیقی اعتراضی و انواع آن. با ادای احترام به هنرمندان دربند.

در این قسمت قرار است موسیقی رزمی و حماسی را بشناسیم. موسیقی‌ای که حس خشم یا غریزه دفاعی انسان را تحریک می‌کند. وقتی از ژانر رزمی در موسیقی حرف می‌زنیم منظورمان تنها موسیقی جنگ نیست. موسیقی رزمی به یک معنا تمام آثار مهیجی را شامل می‌شود که عزم و اراده‌ ما رو تقویت کند از جمله موسیقی‌های ورزشی، موسیقی زورخانه‌ای، سرودهای ملی، سرودهای آزادیخواهانه و اعتراضی که به یک یک آنها خواهیم پرداخت.