Opium

Brecht van Hulten in gesprek met filmmaker Ramón Gieling. Zijn nieuwe film When Chueca Dies gaat deze week in premiere op het Nederlands Film Festival. Chueca is de internationaal bekende wijk in het centrum van Madrid die sinds de jaren '90 een vrijhaven is voor de LGBTIQ-gemeenschap. Maar de afgelopen jaren ligt de wijk, door het veranderende politieke klimaat en het haat zaaiende klimaat door politici, onder een vergrootglas van tegenstanders. Ramón Gieling is een gerenommeerd Nederlands filmregisseur, onder meer bekend van Johan Cruijff: En un momento dado (2004), over de impact die Johan Cruijff op Catalonië had toen hij voor FC Barcelona speelde.  Gielings' films gaan vaak over humanistische, muzikale en filosofische onderwerpen, en portretteren mensen aan de rafelkanten van de maatschappij: zigeuners (Duende, 1986; The Future is in an Hour, 1997), blinden (Blind Fortune, 2012), daklozen (The Disciples, 2018), verslaafden (Paul Blanca, 2023). Muziek en liefde vormen daarnaast regelmatig het dramatische vertrekpunt, zoals in Tramontana (2009), About Canto (2011) en Erbarme Dich (2015).

Annemieke Bosman praat met filmmaker Sven Bresser over zijn debuutfilm Rietland. Rietland is een bijzonder drama waarin de natuur het leven van de mensen lijkt te overheersen. De film werd geschreven en geregisseerd door Sven Bresser die met dit speelfilmdebuut een veelbelovend visitekaartje afgeeft. Het verhaal: Wanneer rietsnijder Johan het levenloze lichaam van een meisje op zijn land vindt, wordt hij getroffen door een onbestemd schuldgevoel. Terwijl hij voor zijn kleindochter zorgt, gaat hij op zoek naar antwoorden en probeert hij het kwaad op te sporen. Rietland werd geselecteerd voor het Filmfestival van Cannes en is de slotfilm van het Nederlands Filmfestival. Ook maakt de film deel uit van de selectie voor de Gouden Kalf competitie en is het de Nederlandse inzending voor de Oscars.

Annemieke Bosman in gesprek met Beatrice von Bormann, directeur van Museum de Fundatie in Zwolle. In het museum is momenteel de Thuis bij Ter Borch te zien. De tentoonstelling, in samenwerking met het Rijksmuseum in Amsterdam, vertelt voor het eerst het verhaal van de werking van het ‘atelier’ van de Zwolse kunstenaarsfamilie Ter Borch en de uitwisseling van artistieke inspiratie tussen de familieleden: vader Gerard en zijn kinderen Gerard, Gesina, Harmen, Anna en Moses. Meer dan 70 werken op papier en 35 schilderijen – afkomstig uit musea en particuliere verzamelingen uit Nederland, Europa en de Verenigde Staten – komen speciaal voor deze tentoonstelling naar Zwolle.

Annemieke Bosman gaat met Erwin Hurenkamp in gesprek over zijn roman Pogingen. Erwin is dichter, schrijver en redacteur bij literair tijdschrift Tirade. Hij debuteerde in 2023 met de dichtbundel Nu we er toch zijn, die werd genomineerd voor De Grote Poëzieprijs, de Herman de Coninckprijs en de Poëziedebuutprijs. Pogingen is zijn eerste roman. Het boek vertelt het verhaal van een moeder en haar zoon, die beide op hun eigen manier proberen te ontdekken wie ze zijn, waar ze vandaan komen en hoe zich als buitenbeentjes staande moeten houden in een verhardende wereld die steeds minder ruimte lijkt te bieden aan iedereen die niet helemaal normaal is.

Brecht van Hulten in gesprek met theatermaker Marte Boneschansker. De wereld staat in de fik en er staat veel op het spel. OPSTAND is een theatrale audio-voorstelling en collectieve oefening in verzet. Waar zit onze nee? Hoe activeren we ons innerlijk verzet? Voor OPSTAND heeft theatermaker Marte Boneschansker ruim 30 mensen geïnterviewd over hun persoonlijke boiling point, over hoe en wanneer zij in beweging zijn gekomen. Van klimaatactivisten, feministen en antiracisme-strijders tot boze boeren, soevereinen en pro-lifers. Maar ook mensen die kleiner verzet plegen zoals het schoonheidsideaal bevragen, in gesprek gaan met hun racistische oom of bepaalde bedrijven boycotten. Marte Boneschansker maakt één-op-één ervaringstheater vertrekkend vanuit documentair materiaal. Gewapend met een microfoon ontwikkelt zij intieme, fysieke audiowerken die het midden houden tussen theater en installatie. Eerder maakte zij onder anderen BLOOS, ROUW en SCHADUW.

Annemieke Bosman praat met beeldend kunstenaar Karina Beumer over haar documentaire "De originele Karina Beumer", die te zien is op het Nederlands Film Festival. In een poging om te ontsnappen aan haar werkverslaving neemt beeldend kunstenaar Karina Beumer meerdere vervangers voor zichzelf aan. Wat levert het de vervangers op om iemand anders' identiteit aan te nemen? En wat kost het Karina? De originele Karina Beumer is een documentaire over controle verliezen, jezelf terugvinden en de vraag: hoeveel van je identiteit kun je uitbesteden? Het begint allemaal bij een opvallende vacature: Karina Beumer zoekt een vervanger voor zichzelf. Ze wil achterhalen waar haar productiviteitsdrang vandaan komt en ontsnappen aan haar hectische leven vol deadlines en exposities. De sollicitaties stromen binnen, met uiteenlopende motivaties. Karina selecteert acht vervangers. Ze krijgen toegang tot haar atelier, haar telefoon, haar laptop. Karina trekt zich terug in de controlekamer, waar ze zich oppermachtig waant. Maar Karina's werk is ook haar leven. En daar begint het te schuren. Karina Beumer (1988) is beeldend kunstenaar en woont en werkt in Antwerpen. In haar werk gaat ze graag relaties aan met 'de ander' of 'het andere'. Ze is artistiek en zakelijk leider bij productiehuis Geen Pijn, waar ze boeken en films publiceert. Haar eerste film getiteld (...) was een coproductie met de VPRO en ging in 2023 in première.

Annemieke Bosman in gesprek met kunstenaar en restaurator Charlotte Caspers. Met haar schetsboek en nieuwsgierige blik onderzoekt Caspers de werelden van kunst, natuur en wetenschap in het nieuwe programma Kijken met Caspers. Wat zie je als je goed kijkt naar bijvoorbeeld een vlinder? Als je de tijd neemt om de kleuren en vorm te observeren, maar ook hoe ze leven en zich voortplanten. Vanaf zaterdag 27 september neemt Charlotte de kijker in zes afleveringen op NPO 2 mee op reis langs het wonderlijke dat ons omringt. Onderweg ontmoet ze mensen met een bijzondere kijk op de werkelijkheid, ontmoetingen die inspireren en haar perspectief verruimen.  Charlotte Caspers maakte eerder het televisie programma Het Geheim van de Meester.

Annemieke Bosman in gesprek met Tom Ooms, programmeur bij cinema LAB111 in Amsterdam. Ooms komt praten over het oeuvre van de Japanse animator en regisseur Hayao Miyazaki en studio Ghibli. Al meer dan vijftig jaar betovert Miyazaki de wereld met films als SPIRITED AWAY, PRINCESS MONONOKE en THE BOY AND THE HERON. Deze week verschijnen twee nieuwe documentaires in de Nederlandse bioscopen: In MIYAZAKI: SPIRIT OF NATURE maakt de kijker via fragmenten uit zijn werk (beter) kennis met de onvermoeibare, obsessieve en mysterieuze filmmaker Miyazaki, wiens oeuvre sterk verbonden is met de relatie tussen mens en natuur. De documentaire HAYAO MIYAZAKI AND THE HERON volgt het jarenlange maakproces van de met een Oscar bekroonde animatiefilm THE BOY AND THE HERON, naar verluid de laatste film van de legendarische Japanse animator Hayao Miyazaki. Een ontroerende documentaire over creativiteit, obsessie, rouw en een maker wiens drang naar creëren hem ondanks tegenslagen op de been houdt.

Annemieke Bosman in gesprek met Bo Tarenskeen, theatermaker. Zijn voorstelling Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet, is deze weken in het theater te zien. De voorstelling toont hoe taal, retoriek en existentiële angst ingezet – en misbruikt – worden in tijden van ontwrichting en politiek geweld. Het stuk, dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de ondergang van de Weimar Republiek, werd lovend ontvangen en sleepte in 2024 twee Theo d’Or-nominaties in de wacht: zowel voor Lowie van Oers (meest indrukwekkende dragende rol) als voor Tarenskeen zelf, in de categorie ‘Meest grensverleggende podiumprestatie’. Met alles wat er nu in de wereld speelt heeft de voorstelling alleen maar aan urgentie ingeboet. Wittgenstein 2 maakt deel uit van HET WITTGENSTEIN PROJECT, een reeks van elf voorstellingen die Tarenskeen wijdt aan het leven en werk van filosoof Ludwig Wittgenstein.

Annemieke Bosman in gesprek met Jemima de Jonge. In Kasteel Ruurlo is momenteel werk van De Jonge te zien. Sinds deze zomer veranderen de bovenzalen van Kasteel Ruurlo in kijkdozen, kamers in kamers en kruiproutes van karton. In de eerste museale solotentoonstelling van Jemima de Jonge loop je door onwerkelijke werelden waarin de grenzen tussen video, installatiekunst, performance art en theater moeilijk te trekken zijn. Jemima de Jonge studeerde in 2023 cum laude af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In haar nog jonge kunstenaarsloopbaan won ze verschillende prijzen: de Jan Roëde Prijs, de Ron Mandos Residency Award en recentelijk nog de Sacha Tanja Penning.

Annemieke Bosman in gesprek met actrices Mariana Aparicio en June Yanez. Zij spelen beiden in de theatermarathon De seizoenen bij het Nationale Theater. Regisseur Eric de Vroedt maakte een zeven uur durende belevenis van het boek van de Schotse auteur Ali Smith. In De seizoenen volgen we zeventien eigenzinnige personages die elkaar totaal onverwacht ontmoeten, vrienden worden en elkaars leven voor altijd veranderen. Je bent onderdeel van een reis die begint bij het sterfbed van een 104-jarige songwriter en eindigt bij een radicaal-rechtse scholier met een fascinatie voor Albert Einstein.

Annemieke Bosman gaat met psycholoog Iva Bicanic in gesprek over de docuserie De Bus naar Mostar. Een groep jonge handbalsters ontsnapt begin jaren negentig door een slim plan van hun trainer de oorlog in voormalig Joegoslavië. Na een gevaarlijke busreis komen de pubers terecht in het West-Friese dorpje Oosterblokker - maar eenmaal hier kunnen ze niet meer terug naar huis. 33 jaar later doen vier van hen waar ze toen van droomden: Ze gaan terug met de bus naar Mostar. Psycholoog met Joegoslavische wortels Iva Bicanic ontrafelt aan de hand van gesprekken, hartverscheurende brieven en intieme dagboekfragmenten een verhaal over oorlog, verscheurde families en vluchten, maar ook over veerkracht, hoop en herinneringen. Lukt het de vrouwen het verhaal van 33 jaar geleden kloppend te maken?

Brecht van Hulten in gesprek met schrijfster Cobi van Baars. Haar nieuwe roman Vacht! komt deze week uit. Daarin werkt de hoofdpersonage Eline van der Veer in een archief dat is gevestigd in een voormalig klooster. Bij aantreden voelde die plek als de hemel, de jaren daarna gewoon als de aarde en sinds kort als de hel. Vacht! is een roman over verlangen. Over de behoefte ergens bij te horen. Het verlangen één te worden. Maar ja, waarmee? Cobi van Baars debuteerde met de roman Schippers & Zn., gevolgd door Over het krakende ei en Branduren. Haar roman De onbedoelden kreeg in 2023 een lovend ontvangst en stond op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2024.

Leonard Evers in gesprek met kunstenaar Lilian Kreutzberger. Het Kröller-Müller Museum op de Veluwe toont dit najaar werk van Kreutzberger in de tentoonstelling Rauhfaser. Kreutzberger onderzoekt in haar werk de relatie tussen digitale en fysieke ruimte. Daarbij combineert ze handmatig gemaakte objecten met de nieuwste technologische ontwikkelingen. Kreutzberger reflecteert op een onomkeerbaar gegeven van onze huidige maatschappij: de oprukkende digitalisering en de impact die dit heeft op ons dagelijks leven. Het resultaat is zinsbegoochelend werk waarvan soms niet duidelijk is hoe de objecten gemaakt zijn. Kreutzberger speelt met onze blik door bijvoorbeeld trompe l’oeil effect toe te passen. In Rauhfaser schept ze een wereld waarin de vraag wordt opgeroepen wie zeggenschap heeft over de menselijke zintuigelijke ervaring. Bepaalt in de nabije toekomst de fysieke wereld onze ervaringen of is de digitale wereld dan dominant?

Shula Tas in gesprek met Harry Tupan, directeur van het Drents Museum. Tupan neemt afscheid van het Drents Museum na 45 jaar werkzaam te zijn geweest. Zijn afscheid is de tentoonstelling Microkosmos – De wereld in een Wunderkammer.  Tijdens zijn loopbaan heeft Tupan uiteenlopende functies bekleed in het museum. Van onder meer ‘krullenjongen’, assistent-conservator en hoofd commerciële zaken tot conservator hedendaagse kunst en adjunct-directeur tot uiteindelijk algemeen directeur. In de laatste decennia heeft Harry een belangrijke rol gespeeld in de groei die het Drents Museum heeft doorgemaakt. Met een feilloos talent voor kansen, schoonheid en unieke collecties, reisde Tupan de hele wereld over en heeft hij bijzondere internationale tentoonstellingen naar Assen gehaald, zoals Het Terracottaleger van Xi’an (2008), The American Dream (2017) en Viva la Frida! – Life and art of Frida Kahlo (2021).

Shula Tas gaat met culinair schrijver Sake Slootweg in gesprek over zijn boek De Tirana Express. Voor Sake staat reizen gelijk aan eten. In De Tirana Express reist hij met tussenstops met de trein naar Albanië en logeert hij op bijzondere plekken en in hotels waar de geschiedenis vanaf druipt. Hij komt soms in een wereld terecht die op zijn laatste benen loopt, waar vastgehouden wordt aan oude gewoontes, regels en wetten. Een cultuur die aan het verdwijnen is. Het boek neemt de lezer mee op weg naar het land waar Sake op zijn negende naartoe verhuisde en drie jaar woonde. Sinds zijn vertrek op zijn twaalfde is hij er nooit meer terug geweest. Inmiddels komen steeds meer vrienden thuis van hun vakantie in Albanië met verhalen van een land dat hij blijkbaar niet meer kent. Sake besluit om terug te gaan. De Tirana Express kwam uit bij uitgeverij Meulenhoff.

Brecht van Hulten praat met producent en filmmaker met Corinne van Egeraat over The Coriolis Effect, de documentaire die ze samen met Petr Lom maakte. Midden in de Atlantische oceaan ligt de archipel Kaapverdië (Cabo Verde). Hier worden de orkanen geboren, die jaarlijks de Caraïben en de VS teisteren. Van nature kennen de eilanden vele beperkingen. Wie hier leeft, moet volhardend zijn. Of je nu een geit, een mens of een schildpad bent, wil je hier een leven opbouwen, nieuw leven voortbrengen, dan zul je levenskracht moeten tonen. De onbetwiste hoofdrolspelers in de film zijn de zeeschildpadden, majestueus zwevend in de oceaan of juist extreem schattig en kwetsbaar op het strand, stelen zij de show. Deze eilanden zijn voor hen een van de belangrijkste broedplaatsen in de wereld. Zij leggen hun eieren op de stranden waar ze geboren zijn. Dit prehistorische dier speelt de hoofdrol in meerdere ontstaansmythes; de schildpad draagt de aarde of is zelf de aarde. De enorme volharding waarmee de babyschildpad alle obstakels overwint op zijn weg naar de levensreddende oceaan, de mens die op een eiland net zo overgeleverd is aan de elementen als de dieren, ze tonen hun levensdrang tegen de klippen op in een snel veranderende wereld.

Annemieke Bosman in gesprek met filmregisseur Nouchka van Brakel. Nouchka van Brakel is te gast om het oeuvre van Agnès Varda te bespreken. Gedurende haar 60-jarige carrière navigeerde de grensverleggende Franse filmmaker en kunstenaar Agnès Varda (1928 – 2019), naadloos tussen fictie en documentaire, waarbij ze een breed scala aan onderwerpen aanboorde. Door haar eindeloze nieuwsgierigheid, intieme relatie tot haar onderwerpen en veerkracht inspireerde ze zowel vele generaties publiek als filmmakers. Vier van haar films zijn vanaf volgende week opnieuw te zien in de bioscopen: Cléo de 5 à 7, Mur Murs, Les Glaneurs et La Glaneuse en Sans Toit Ni Loi.  Nouchka van Brakel is een van velen die geïnspireerd werd door Varda. Van Brakel werd vooral bekend door de film Van de koele meren des doods, begin jaren tachtig. Zij was de eerste vrouwelijke filmmaker die een groot publiek wist te bereiken met films waarin vrouwen centraal staan, zoals in Het debuut, Een vrouw als Eva en Een maand later.

Annemieke Bosman gaat met Francine Oomen in gesprek over haar nieuwste boek Hoe overleef ik alles wat anders gaat dan gedacht? Francine Oomen brak door met haar iconische Hoe overleef ik-serie, die uitgroeide tot klassiekers in de Nederlandse jeugdliteratuur en meerdere malen werd bekroond door de Nederlandse Kinderjury. Ze debuteerde in 1990 met een boek voor kleuters en schreef sindsdien ook succesvolle series als Lena Lijstje, Ezzie, Sam en Beer en Pip. In 2023 kwam de Hoe Overleef Ik serie terug. Op 26 augustus kwam het vervolg op deze serie uit, Hoe overleef ik alles wat anders gaat dan gedacht?

Annemieke Bosman in gesprek met Arnout Hauben, Vlaamse televisiemaker. Hoe zou het zijn om Napoleon Bonaparte te interviewen aan de vooravond van de Slag bij Waterloo? Of Vincent van Gogh in zijn Antwerpse studentenkamer? Arnout Hauben reist in de VPRO tv-serie Interview met de geschiedenis terug in de tijd en spreekt historische grootheden op sleutelmomenten in hun leven, toen ze te gast waren in Nederland of België. Van Marie Curie in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog tot Peter de Grote op een scheepswerf in Zaandam.` Arnout Hauben won met zijn televisieprogramma Dwars door de lage Landen de Gouden Televizier-Ring voor het beste televisieprogramma van het jaar 2024.  Interview met de geschiedenis is te zien bij de VPRO vanaf 3 september om 20:30 uur op NPO2.