Studio Brein

Wat is het verschil tussen het brein van een linkshandige en een rechtshandige? Is er überhaupt een verschil? En zijn linkshandigen inderdaad creatiever, of is dat een mythe? Waarom bestaat er eigenlijk verschil in handvoorkeur, en heeft dat met de links-rechtsverdeling van de hersenen te maken? In onze laatste aflevering van dit seizoen geven we het woord aan professor Guy Vingerhoets van de UGent, die in zijn labo regelmatig linkshandigen onder de hersenscanner legt. We praten ook met getuige Eva, over linkshandig zijn en voor arts studeren en hoe dat in die context ook vandaag nog een obstakel is. En we gaan op bezoek bij de Gentse schermgilde om te leren wat het voordeel is van zijn linkshandigheid voor schermer Servaas.    Extra: Het onderzoek naar het gespiegelde brein bij 15% van de linkshandigen vind je hier: Gerrits, R., Verhelst, H., Vingerhoets, G. (2020). Mirrored brain organization: Statistical anomaly or reversal of hemispheric functional segregation bias? Proceedings of the National Academy of Sciences, 117:25, 14057-14065. Lees meer over linkshandige medici: Left-handed medical professionals in a right handed world: An ergonomic challenge Meer over Studio Brein: Breinwijzer.be/studio-brein/

Wat gebeurt er in onze hersenen als we een gevoel van eenzaamheid ervaren? Welke fysieke en psychische effecten heeft chronische eenzaamheid op mensen? En hoe kunnen we er iets aan doen, als eenzame zelf of als betrokkene? We praten met professor Marie-Anne Vanderhasselt over de sterke menselijke behoefte aan verbondenheid, over ‘hugs that heal’, over het effect van sociale isolatie op de werking van ons brein en over eenzaamheid als signaal om actie te ondernemen. Getuige Stani vertelt over haar jarenlange eenzaamheid en deelt de strategieën ze ontwikkelde om er mee om te gaan. En we interviewen nacht-nieuwslezer Jo over bewust kiezen voor een eenzaam beroep. Extra bronnen: de podcast ‘Drie dagen’ van Radio 1 het schilderij ‘De Schreeuw’ van Edvard Munch het boek ‘Houd afstand, raak me aan’ van Paul Verhaeghe het boek ‘Loneliness’ van John Cacioppo en zijn collega’s Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Bestaat onvoorwaardelijke liefde echt? En waarom worden we juist verliefd op die ene persoon: is dat toeval of bepaalt ons brein die 'klik'? Is er een verschil tussen ouderliefde, intieme liefde en vriendschap - en kan je dat verschil zien in neurologisch onderzoek? En tot slot: kan je met 36 simpele vragen zorgen dat iemand van je gaat houden? Over de Liefde met hoofdletter L, over ouderliefde en wat dat met ons doet en over langdurige vriendschappelijke liefde, praten we in deze aflevering van Studio Brein met neurochirurg en wetenschapper Dirk De Ridder en met kroongetuigen Tom De Cock en zijn man Maarten. Extra: Dit is het boek 'En toen kwam jij' van Tom De Cock, over de liefde voor zijn adoptiedochter Hier vind je de 36 vragen om verliefd te worden, die Eva en Jan in onze uitzending uitproberen Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Genezen mensen sneller in een kamer met zicht op groen? Werkt bosbaden echt, en hoe dan? Worden we creatiever van een wandeling? In deze aflevering hebben we het over het effect van de natuur op onze hersenen. We interviewden onderzoekster Nathalie Michels van UGent over de neurologische, fysiologische en psychologische gevolgen van een natuurlijke omgeving. Onze getuige Dimitri vertelt over leven in de natuur, over terugkeren naar een stadse omgeving en over de natuur binnenbrengen in zijn werk. En wandelcoach Stijn Staes vertelt hoe en waarom de natuur als coachinstrument werkt. Een boeiende aflevering mét concrete tips. Extra: We hebben het over dit boek: 'The Nature Fix' van Florence Williams Meer over Studio Brein op breinwijzer.be/studio-brein/

In deze aflevering hebben we het over onze meest menselijke eigenschap: meevoelen met anderen. Hoe werkt dat eigenlijk in het brein, die empathie? Kunnen we het aan onze kinderen leren? Heeft de wereld er meer van nodig? Of ervaren we juist stress door teveel empathie? Hoe doen hulpverleners dat of medewerkers in de palliatieve zorg? We praten met getuige en contextbegeleidster Carine, kregen alle neurologische informatie van professor Rudi D'hooge en gingen op bezoek bij Hilde Ingels, die levensverhalen van stervenden vastlegt. Extra's: Hier kan je meer lezen over Hildes project 'Afscheid dat verbindt' Hier vind je het artikel over het onderzoek van Olga Klimecki en Tania Singer naar empathie en compassie. Hier kan je luisteren naar Eva's podcast gebaseerd op een persoonlijk verhaal: www.vpro.nl/waarom Meer over Studio Brein op breinwijzer.be/studio-brein/

We onderzoeken het effect van muziek en geluid op ons brein. Hoe komt het bijvoorbeeld dat muziek maken en beluisteren zo verbindend werkt tussen mensen? Kunnen mensen met dementie zich wel liedjes herinneren, ook als ze vele andere feiten kwijt zijn, en waarom dan? Maakt vogelgezang ons rustig door de evolutionaire invloed ervan op onze hersenen? En waarom is geluidsecologie van belang? Over deze en andere vragen gingen we praten met Geertrui Coppens van Zie Ze Zingen, neurowetenschapper Ben Van Cranenburgh en auteur Cédric Engels van het boek 'De Kracht van Geluid'. Dit is het geluidsfragment waarover we het in de aflevering hebben: https://www.youtube.com/watch?v=9LWgSNLJwyM Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/  

Kunnen patiënten een epilepsie-aanval voelen aankomen? Of kan hun hond dat misschien? Wat gebeurt er in het brein van mensen die een epileptische aanval krijgen? In deze aflevering vertelt Floris over zijn epilepsie, over de onvoorspelbaarheid daarvan en over de uitdaging om goed te leven ondanks, of zelfs dankzij, deze aandoening. We kijken ook naar de impact op de omgeving van epilepsie-patiënten, naar de “trial and error”-aanpak van de behandeling en naar hoe honden een aanval mogelijks kunnen voorspellen. We spraken met: Veerle De Herdt, professor aan de Ugent en kliniekhoofd van de afdeling Neurologie in het Universitair Ziekenhuis Gent, specialisatie epilepsie en stroke Christel Moons, professor en onderzoeker aan de faculteit diergeneeskunde van de  Universiteit Gent En hier kan je meer lezen over: het onderzoeksprogramma Epidogs Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

We luisteren naar de aangrijpende getuigenis van Fredo over zijn verleden als stotteraar, en we combineren dat met meer inzicht in de werking van spreken in onze hersenen. En we kijken naar de invloed van stress op ons vermogen om vlot te praten. Neurochirurg Dirk De Ridder is deze keer onze expert, die ons meeneemt in hoe stotteren werkt in het brein en ook inzicht in de mogelijke behandelingen. Neuromodulatie bijvoorbeeld: hoe de hersenen kunnen beïnvloed worden door het inbrengen van een hersen-implantaat of door magnetische en elektrische stimulatie via de hoofdhuid. Ook in deze aflevering kijken we naar de mogelijkheden en talenten die stotteren kan bieden. De veerkracht die stotteraars ontwikkelen, het aangaan van uitdagingen en ontspannen omgaan met hoe de omgeving naar je kijkt. En hoe de omgeving naar je luistert, dat hier vooral. We spraken met: Fredo De Smet, ex-stotteraar, digitaal humanist en auteur van Artificial Stupidity Dirk De Ridder, neurochirurg en wetenschappelijk onderzoeker, verbonden aan de University of Otago in New Zealand logopediste en stotterexperte Sarah Van Houtte En hier kan je meer lezen over: taalfilosoof Ferdinand de Saussure   Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Het syndroom van Gilles de la Tourette: de naam alleen al is een hele mond vol. Hoe is het om op te groeien met zichtbare en hoorbare tics? We volgen Els, die met haar werk en met wie ze is, ondanks én dankzij haar Tourette verschil maakt voor anderen.  En we leren van neuroloog Agnes Wertenbroek over wat er in het brein gebeurt waardoor iemand met GTS die vocale of motorische tics ‘maakt’. Kan je er invloed op uitoefenen? En is het weghalen van de tics altijd van belang - want wat is ‘normaal’?  Hoe zou het zijn om neurodiversiteit en ‘anders zijn’ meer plaats te geven in onze relaties met elkaar? We praten met professor Pieter Adriaens over het uitbouwen van een waardevol leven waarin de nadelen en de voordelen van ‘ziekte’ in balans zijn. We spraken met: Agnes Wertenbroek, neuroloog verbonden aan de polikliniek voor GTS en ticstoornissen in Almelo, en mede-auteur van het Handboek Gilles de la Tourette Pieter Adriaens van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte in Leuven  En hier kan je meer lezen over Oliver Sacks, die het verhaal van “Witty Ticcy Ray” neerschreef in het boek De man die zijn vrouw voor een hoed hield Het idee dat je zin in ziekte kan vinden, in het boek Good Reasons for Bad Feelings van evolutionair psychiater Randolph Nesse Neurodiversiteit als concept en hoe Tourette daar in past Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Wat gebeurt er in de hersenen van iemand met autismespectrumstoornis? En is er een verklaring voor de moeilijkheden die mensen met ASS ervaren in sociale interacties? Wat toont het recente onderzoek ons over de stress en vermoeidheid die samengaat met autisme? En wat zijn de voordelen van een autistisch brein: waarom zou elk team eigenlijk een autistische medewerker moeten hebben? We spraken met: Elise Cordaro, lifestyleblogster en gediagnosticeerd met autisme, schrijfster van het boek ‘Anders gaat ook’ Kaat Alaerts van de Universiteit Leuven En hier kan je meer lezen over de ‘broken mirror’ verklaring voor autisme de visuele perceptie-verklaring de ‘sociale motivatie’ verklaring de stress-verklaring (of polyvagal theory) Autismebelevings-oefeningen worden georganiseerd door Autisme Centraal En via de zoekopdracht sensory overload en autisme kan je zelf voelen het het is om extreem veel prikkels binnen te krijgen.   Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Hoe anders is het brein van iemand met ADHD? Wat zijn de verschillende beelden en komt het nu vaker voor dan vroeger? Kan de omgeving helpend zijn en wat zijn de talenten van mensen met ADHD? we spraken met: Hetty Cornelis, de ADHD Ervaringsexpert Roeljan Wiersema van de Universiteit Gent en hier kan je meer lezen over de blogpost van Maaike uit de intro de drie beelden van ADHD de invloed van de omgeving Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Deze eerste aflevering gaat over trauma en herinneringen. Wat doet een trauma exact in je hersenen? Waar laat het zijn sporen na? Hoe komt het dat we daar niet rationeel over kunnen nadenken? En vooral: valt er iets aan te doen en kunnen we er sterker uitkomen? We spraken met: Ludwig Cornil van Integrativa (www.integrativa.be) Olivier Van Limbergen in het Traumacentrum Léonce Roels Erno Hermans van de Radboud universiteit in Nijmegen en hier kan je meer lezen over: post-traumatische groei EMDR Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Bestaat er zoiets als een ‘helpers high’? Worden we gelukkig van altruïsme - en is dat dan eigenlijk niet egoïstisch? Wat is egoïsme eigenlijk, en wat is het verschil met zelfzorg? Waarom doet ‘de mens’ überhaupt dingen voor anderen die niet genetisch verwant zijn? En is de ene mens van nature altruïstischer dan de ander? Een liveshow over altruïsme, vol vragen en gelukkig ook vol antwoorden: uit de neurowetenschappen, de evolutionaire psychologie en de positieve psychologie. Met Eva V die getuigt over haar engagement als crisispleeggezin, je eigen grenzen bewaken bij het geven aan anderen, indirect altruïsme en wederkerigheid. En met als conclusie dat altruïsme ervoor zorgt dat we langer leven, tevredener zijn én duurzamer relaties bouwen. Win win win dus!   Extra bronnen: -        Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw -        De Studio Brein aflevering die wij eerder maakten over empathie vind je hier -        Onderzoek naar jonge kinderen die meevoelen en helpen door Warneken & Tomasello: Warneken F, Tomasello M. Altruistic helping in human infants and young chimpanzees. Science. 2006 Mar 3;311(5765):1301-3. doi: 10.1126/science.1121448. PMID: 16513986. -        Het boek ‘Survival of the Nicest’ van Stefan Klein vat heel veel onderzoek over altruïsme samen -        Hier vind je de onderzoekspublicaties over vertrouwen, solidariteit, empathie e.d. van neurowetenschapster Prof. Dr. Tania Singer lassieke langetermijnstudie van 6500 proefpersonen -        onze Studio Brein aflevering over eenzaamheid vind je hier - we namen deze aflevering op op de Knaldag van ⁠vzw Positivologie⁠ in de gebouwen van ⁠Upoffiz⁠.

Hebben we aanraking echt broodnodig? En hoe komt dat dan? Wat gebeurt er met ons, en meer bepaald in ons brein, als iemand ons knuffelt, masseert of gewoon een schouderklopje geeft? Bestaat er zoiets als een meer of minder lichamelijke mens?  Getuige Annekatrien vertelt waarom ze in bijberoep een massagepraktijk heeft, en wat het voor haar betekent om mensen aan te raken. En Maaike en Eva duiken in de wetenschap van het knuffelhormoon oxytocine, het razendsnelle sensorische netwerk en het positieve effect van lichamelijk contact.  Een aflevering over de hand van je partner vasthouden, over zorgzaamheid en hechting en zelfs een beetje over make-up kwastjes en orgasmes: oh my!    Extra bronnen:  Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw  Het boek ‘Huidhonger’ van Prof. Dr. Bruno Müller-Oerlinghausen en Gabriele Mariell Kiebgis geeft een helder inzicht in onze essentiële menselijke behoefte aan aanraking  Onderzoek naar het effect van iemand hand vasthouden bij bedreiging met een elektrische schok: Coan JA, Schaefer HS, Davidson RJ. Lending a hand: social regulation of the neural response to threat. Psychol Sci. 2006 Dec;17(12):1032-9.  Een overzicht van het effect van aanraking in MRI onderzoek vind je in dit artikel: T. (2010). Touch for socioemotional and physical well-being: A review. Developmental Review, 30(4), 367-383.   De Eos podcast ‘Ik heb een vraag’ over het effect van een maand zonder alcohol. 

De (traumatische) ervaringen van onze grootouders en ouders worden ongewild en grotendeels onbewust aan ons doorgegeven. Niet alleen in de opvoeding of via verhalen, maar ook echt biologisch, als een soort fysieke imprint. Dat is niet gek maar juist als bescherming bedoeld: onze soort wil de volgende generatie voorbereiden op toekomstige stresserende gebeurtenissen. We erven dus intergenerationeel trauma met de bedoeling om veerkrachtiger te worden. Maar de doorgegeven trauma-effecten en traumareacties zijn niet altijd aangepast aan onze huidige omstandigheden, en een sterke neurologische  of epigenetische paraatheid voor heftige gebeurtenissen is vandaag misschien eerder een nadeel. We onderzoeken in deze aflevering hoe dat doorgeven over generaties heen werkt, welke effecten het heeft én hoe je er mee aan de slag kan. Getuige Fem deelt haar pakkende verhaal over leven met angst, oog in oog staan met de dood en jezelf bevrijden van intergenerationeel trauma.   Extra bronnen: -        Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw -        Het boek ‘Traumasporen’ van Prof. Dr. Bessel van der Kolk toont hoe trauma wordt opgeslagen en doorgegeven en waarom shaking werkt -        Mariel Buqué schreef met ‘Break the Cycle’ een hoopvol boek over intergenerationeel trauma en veerkracht -        Onderzoek naar het (neurologische) effect van intergenerationeel trauma gebeurt al enkele decennia door onder andere Prof. Rachel Yehuda: lees meer in dit artikel -        Een overzichtsartikel over het onderzoek naar intergenerationeel trauma vind je hier: Franco, F. (2023). Intergenerational Transmission of Trauma. Journal of Health Service Psychology, 49(4), 185-190. -        De Eos podcast ‘Ik heb een vraag’ over hoe geologische geschiedenis opgeslagen zit in kasseien en bakstenen

Er zijn bepaalde social media kanalen waar elke dag op wordt beweerd dat dansen goed is voor je brein, door ene Dr. Peter Lovatt, die zichzelf genoeglijk Dr. Dance noemt. En Eva gelooft dat! Dus ging Maaike het uitzoeken. Luister in deze aflevering naar Sep die dansend door het leven gaat en leer over neuroplasticiteit, over de tango van dopamine en serotonine en het neuroprotectief effect van dansen. En ohja, ook iets over de majoretten.   Extra bronnen: -        Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw -        Danspsycholoog Peter Lovatt, aka Dr. Dance, geeft TED-talks over de positieve impact van dansen op ons brein en schreef het boek ‘The Dance cure’ -        Hier vind je het onderzoeksprofiel van KU Leuven emeritus professor Stefan Swinnen -        Prof. Dr. Bessel van der Kolk schreef over veiligheid en dansen als therapie in het boek ‘Traumasporen’ -        Interessante documentaire over dansen en het brein van Prof. Dr. Eric Scherder -        De Eos podcast ‘Ik heb een vraag’ over hoe wetenschappers seks onderzoeken

Waarom brengen pijn-prikkels, zoals zwemmen in ijskoud water, een spijkermat of een uitdagende inspanning ontspanning en geluk? En wat als de pijn-plezier balans in ons brein een beetje kapot is door de enorme toegankelijkheid van ‘instant plezier’ vandaag? Kunnen we weer leren om moeilijke situaties en lastige emoties te durven ervaren? Helpt het om tijdelijk een periode weg te blijven van de snelle bevrediging die uiteindelijk tot ontevredenheid leidt?  In deze aflevering zetten we dopamine centraal.   Getuige Elise vertelt over haar ervaring met ijsberen en Eva en Maaike zoeken hun weg tussen de shaktimatten, de likes op social media en het unpacken van aan huis geleverde online bestellingen – en ze proberen daarbij helemaal hun lastige gevoelens toe te laten. De heerlijke stoot dopamine door het samen maken van deze aflevering krijgen ze er zomaar bij.    Extra bronnen:  Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw  Het boek ‘De dopamine factor’ van psychiater en hoofd van de afdeling verslavingszorg aan Stanford University Dr. Anna Lembke  Hier kan je de shaktimat bestuderen  Vind een ijsberen-club in je buurt  Een overzicht van onderzoek naar de pijn-plezier balans vind je bijvoorbeeld in deze review: Leknes S, Tracey I. A common neurobiology for pain and pleasure. Nat Rev Neurosci. 2008 Apr;9(4):314-20. Of deze: Bressan RA, Crippa JA. The role of dopamine in reward and pleasure behaviour--review of data from preclinical research. Acta Psychiatr Scand Suppl. 2005;(427):14-21.    

De ‘klik’ die je ervaart bij sommige mensen, waar vriendschap uit kan ontstaan: bestaat die echt of beelden we ons dat in? Kunnen we in hersenonderzoek zien welke proefpersonen bevriend zijn met elkaar? En is vriendschap behalve gezellig ook gezond voor ons brein? Getuige Hilde vertelt over vrienden maken, tijd voor je vrienden maken en over met je vrienden een werkbare definitie van vriendschap maken. Eva en Maaike laten zich inspireren door Marie-Anne Vanderhasselt, prof en onderzoeker aan de Ugent die in haar boek een helder overzicht geeft van psychologisch en neurowetenschappelijk onderzoek naar vriendschap. En we doen een oefening om te zien wie nu eigenlijk onze échte vrienden zijn. Een aflevering over hersen-synchroniciteit, het vermogen om te ruiken wie bij je past en het slim besteden van je sociale budget.  Extra bronnen: -        Dit seizoen is een samenwerking tussen BNG en Breinwijzer vzw -        Hier vind je het onderzoeksprofiel van Prof. Dr. Marie-Anne Vanderhasselt -        Vanderhasselt schreef het heldere en toegankelijke boek ‘Je bent een vriend van mij’: je vindt in de uitgebreide bibliografie alle onderzoek waar we in deze aflevering naar verwijzen -        we bespraken vriendschappelijke liefde al eerder met Prof. Dr. Dirk De Ridder in deze Studio Brein aflevering

Welkom bij Bruto Nationaal Geluk x Breinwijzer: een seizoen waarin we neurowetenschappen en positieve psychologie samen in de mix gooien. En we starten meteen goed met een live-opname vanop het IBrain festival in Gent.  Is met de hand schrijven anders voor ons brein dan typen? En klopt het dat we al schrijvend iets kunnen verwerken of begrijpen? Waarom zijn zoveel oefeningen in de (positieve) psychologie schrijfoefeningen? Onthouden we beter als we notities opschrijven? En werkt schrijven überhaupt beter dan gewoon ergens over nadenken?  Wetenschapper Merel Muylle geeft ons inzicht in hoe schrijven werkt in de hersenen en getuige Barbara vertelt over al haar boekjes – en over hoe schrijven haar helpt om inzicht te krijgen in levensvragen. Eva en Maaike delen ook hun schrijfgewoontes en we gaan met het publiek live schrijvend aan de slag.    Extra bronnen:  Dit seizoen maken we samen met Breinwijzer vzw  Het One Line a Day boekje van Redo papers  De Get Your Flow Planner  Merel Muylle’s onderzoeksprofiel vind je hier   Een podcast met Prof. Pennebaker over hoe expressief schrijven je mentale gezondheid kan verbeteren  De APA geeft een overzicht van redenen om een dagboek bij te houden  Het hulpbronnendagboek werd onderzocht in dit artikel: Reiter, C., & Wilz, G. (2015). Resource diary: A positive writing intervention for promoting well-being and preventing depression in adolescence. The Journal of Positive Psychology, 1-10. 

Geld maakt niet gelukkig, zo wil het gezegde. Maar is het wel zo simpel? Hoe veel of hoe weinig geld heb je nodig om gelukkig te zijn? In hoeverre maken sociale media ons (on)gelukkig? En zit het geheim van geluk mogelijk verscholen in je sporttas? In deze laatste aflevering van Studio Brein: Geluk zoekt zelfverklaard piekeraar Shalini Van den Langenbergh voor een laatste keer uit hoe we ons geluk kunnen bevorderen, en welke rol ons brein daarin speelt. Ze krijgt daarbij de hulp van hoogleraar psychologie Tom Beckers, docent Sociale en Positieve Psychologie Griet Van Vaerenbergh, geluksprofessor Leo Bormans, neuroloog Dirk Nuytten, psychiater Dirk De Wachter, psychomotorisch therapeut Tessa De Schipper en comedian Jens Dendoncker.   Over Breinwijzer vzw Breinwijzer vzw vindt het belangrijk dat wetenschappelijk onderzoek op een toegankelijke manier uitgelegd wordt, en verbindt hersenwetenschappers met het ruime publiek. Met evenementen, gespreksavonden, een Breinfestival, een lessenpakket en dus ook een podcast — Studio Brein. Wil je kijken of onze activiteiten iets voor jou zijn? Meer info op breinwijzer.be