muzykatradycyjna.pl

W polskiej tradycji wśród pieśni religijnych znajdziemy utwory wybitne pod względem tekstowym i melodycznym. Wiele takich zabytków dawnych brzmień przechowało się dzięki ludności wiejskiej, która praktykowała śpiewanie zgodnie z kalendarzem liturgicznym. Stosunkowo nowym zwyczajem są perygrynacje świętych obrazów – ogólnopolskiej wędrówki kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i mniejszych, parafialnych. Niemniej wizyty wizerunków osób świętych w domostwach były niezwykle ważnym dla społeczności przeżyciem duchowym i wspólnotowym. A zdarzeniom tym towarzyszył śpiew. O pozycji przedstawień świętych w religijności społeczności wiejskich i jej źródłach z Małgorzatą Dubasiewicz rozmawia Katarzyna Rosik. ● Małgorzata Dubasiewicz – doktor nauk humanistycznych, etnolożka i archeolożka. Pracuje w Oddziale Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku. W kręgu jej zainteresowań są antropologia wizualna, antropologia rzeczy, etnografia wsi, muzeologia. ● Koło tradycji – o tym, co powtarzalne i niepowtarzalne w muzyce tradycyjnej. Cykl poświęcony przemianom w kulturze muzycznej wsi, której coraz częściej orędownikami i praktykantami stają się ludzie z miasta. ● W nagraniu wykorzystano utwory: – „Kto Maryję kocha” (fragment), wyk. Maria Kowalik z Sędka, nagr. Maniucha Bikont, 2014 – „O prześliczny obrazie” (w dwóch częściach), wyk. Zofia Kucharczyk i śpiewaczki z Gałek, nagr. Ewa Grochowska, wrzesień 2007 – „O Matko, źle się na świecie dzieje” (fragment), wyk. Maria Kowalik z Sędka, nagr. Maniucha Bikont, 2014 – „Serdeczna Matko, Opiekunko ludzi” (fragment), wyk. śpiewaczki z Czerchowa, nagr. Rosik, 2017 – „Zdrowaś Maryjo”, wyk. Maria Siwiec, nagr. Rosik, Toruń 2017 – „O Matko Boska Gidelska” (fragment), wyk. Zofia Kucharczyk i śpiewaczki z Gałek, nagr. Ewa Grochowska, wrzesień 2007 ● Polecamy: – zapraszamy wkrótce do wysłuchania rozmowy z Marią Siwiec z Gałek, która opowie o śpiewaniu za obrazem ● Nagranie i montaż: Katarzyna Rosik Montaż i mastering: Adam Mart ● Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

O życiu w domu pełnym instrumentów, misji wychowania dzieci w muzyce oraz o tym, jak remont u teściowej może zaowocować powstaniem kapeli. Małżeństwo Glinków z Myszyńca, czyli Kasia i Darek, to prawdziwi pasjonaci kurpiowskiej tradycji. Są członkami zespołu „Kurpiowszczyzna”, ale nie poprzestają na próbach w ośrodku kultury czy na występach scenicznych. Grają przy każdej możliwej okazji, często po pracy, w domu lub na spotkaniach towarzyskich. W takim środowisku dorasta czwórka ich dzieci – Bartek, Wojtek, Ola i Basia. Dzieciaki bardzo szybko, w naturalny sposób, zainteresowały się graniem. Właśnie tak kilka lat temu powstała rodzinna kapela Glinków. Jednak na muzyce Glinkowie nie poprzestają – oboje uczą się rękodzieła u lokalnych twórców ludowych. Kasia tworzy wycinanki i kwiaty z bibuły, natomiast Darek plecie koszyki z korzeni sosny. Rozmowę z rodziną Glinków przeprowadziła Joanna Turek. W nagraniu wykorzystano utwory: – „Okrąglak”, wyk. Kapela Glinków – „Moja mamo, jado goście”, wyk. Kapela Glinków – „Powolniak”, wyk. Kapela Glinków Nagranie i montaż: Joanna Turek Montaż i mastering: Adam Mart Fot. Joanna Turek Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Węgierskie domy tańca były wzorem dla grupki zapaleńców, którzy w połowie lat 90. rozpoczęli swoją przygodę z polską muzyką tradycyjną wykonywaną in crudo. Tak powstało Stowarzyszenie Dom Tańca w Warszawie. Nieprzypadkowo zapewne – bo czy można wierzyć w takie przypadki – niedługo po nich na tę samą drogę, początkowo bezwiednie, wkroczyła para młodych ludzi. Dorota Murzynowska i Marcin Żytomirski. Bez ich pracy, zaangażowania i niezwykłej energii nie sposób sobie wyobrazić dziś środowiska, które zajmuje się muzyką tradycyjną, zwłaszcza tą z centralnej Polski. Od ponad 10 lat patronują jednemu z najważniejszych dlań adresów – Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na Jazdowie w Warszawie. O fenomenie Ambasady i o swoich muzycznych doświadczeniach Dorota Murzynowska rozmawiała z Marcinem Lorencem. W nagraniu wykorzystano utwory: – Rdzuchowiak, wyk. Kapela Jana Gacy: Jan Gaca – skrzypce, Walenty Mirecki – basy, Mieczysław Sadowski – bębenek, z płyty „3 x Gace/ Mistrzowie”, wyd. Muzyka Odnaleziona, Warszawa 2012 – „Świętokrzyskie góry, świętokrzyskie lasy” – wyk. Maria Gałka, z płyty „ Śpiewa Maria Gałka”, wyd. Stowarzyszenie Dom Tańca 2016. – „Oczepinowy”, wyk. Tęgie Chłopy, z płyty „Wesele!”, 2017 Polecamy: – Stowarzyszenie Dom Tańca https://domtanca.art.pl/ https://www.facebook.com/domtanca – Ambasada Muzyki Tradycyjnej https://www.facebook.com/ambasadamuzykitradycyjnej https://www.instagram.com/ambasada_muzyki_tradycyjnej/ – Tęgie Chłopy https://tegiechlopy.pl/ https://www.facebook.com/tegiechlopy https://www.instagram.com/tegiechlopy/ https://open.spotify.com/artist/5VqhAnuP1aw5jeRZV4Gi4U?si=9GHOA43JR-ewxnU9qkygNg Nagranie i montaż: Marcin Lorenc Montaż i mastering: Adam Mart Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Jest jednym z założycieli stowarzyszenia Domu Tańca w Warszawie. Od samego początku zafascynowany muzycznymi tradycjami centralnej Polski, a z biegiem czasu jedną z największych pasji stały się dlań dudy oraz muzyka Wielkopolski. Bohaterem tego odcinka z cyklu „O muzyce osobiście” jest Antoni Beksiak. Muzyk tradycyjny i eksperymentalny, badacz zjawisk kulturowych, krytyk. Wraz z zespołem „Niewte” podjął się próby przeniesienia tradycyjnej nuty w świat dźwięków elektronicznych i kultury klubowej. Jak dziś patrzy na środowisko in crudo z perspektywy 30. lat? O tym wszystkim w niniejszym odcinku. Antoni Beksiak o muzyce osobiście w rozmowie z Marcinem Lorencem W nagraniu wykorzystano utwory: – „Kapela Piotra Gacy. Oberek Jaźwieca”, wyk. Piotr Gaca – skrzypce, Leon Rek – basy, Józef Papis – bębenek, nagr. Przystałowice Duże 1982, płyta „3 x Gace/ Mistrzowie”, wyd. Muzyka Odnaleziona, Warszawa 2012 – „Jakżem jo jechoł koło miasteczka”, wyk. Piotr Kubiak, Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic, Biskupiański Gościniec; nagr. 01.09.2011 – „Wiwat”, wyk. Kapela dudziarska, Walenty Żmuda – skrzypce podwiązane, Szczepan Sadowski – dudy, płyta „Grajcie dudy, grajcie basy. Polish folk music”, wyd. Polskie Nagrania, Warszawa 1976 – „Niech się koła toczą”, wyk. Niewte, Antoni „Baskak” Beksiak – elektronika, sample, Maciej Filipczuk – skrzypce, Marcin Lorenc – skrzypce z wykorzystaniem głosu Stanisławy Maciągowskiej „Oj batem konia batem ale niech się koła toczom” (oryginalne nagranie ISPAN), płyta „Osmętnica Electronica”, wyd. Unzipped Fly Records 2021 Nagranie i montaż: Marcin Lorenc Montaż i mastering: Adam Mart Fot. Małgorzata Kaznowska / Studio Lewarto Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W tej audycji usłyszycie kilka pieśni w wykonaniu śpiewaczek z Biskupizny: Pani Anny Chudej, Beaty Kabały i Marii Polowczyk. Będzie można posłuchać także Kapeli Dudziarskiej Krzysztofa Polowczyka i Małgorzaty Szymankiewicz. Zapraszam na muzyczną podróż po Biskupiźnie. ■ Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła Pieśni w audycji: – „Tam u jeziora”, wyk. Maria Polowczyk – równy „Czerwone jagody”, wyk. Anna Chuda, Beata Kabała (śpiew), Krzysztof Polowczyk (dudy), Maria Polowczyk (skrzypce podwiązane) – „Serdeczna matko”, wyk. Maria Polowczyk Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Zapraszamy do wysłuchania audycji, w której wybitna mistrzyni – pani Ania Chuda – opowiada o tym, jak na jej ukochanej Biskupiźnie kobiety świętowały i do dziś świętują Katarzynki. Dlaczego kobiety i dlaczego akurat Katarzynki – odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w pocztówce. ■ Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła. Anna Chuda – wybitna biskupiańska śpiewaczka, gawędziarka i tancerka ludowa urodziła się w 1946 roku w Posadowie w powiecie gostyńskim. Pochodzi w zaangażowanej w kultywowanie lokalnego dziedzictwa rodziny. Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych aktywnych artystek ludowych mikroregionu Biskupizny, rozmiłowana w tym mikroregionie od dzieciństwa, przejęła od poprzednich pokoleń ogromny zasób wiedzy o biskupiańskich zwyczajach i imponujący repertuar tradycyjnych pieśni i przyśpiewek liczący setki, a może i tysiące utworów. Całym tym zasobem niezwykle chętnie dzieli się z innymi przy różnych okazjach. Pieśń w audycji: – „Tam na moście trawa rośnie”, wyk. Anna Chuda Mastering: Adam Mart ■ Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Dziś przed Wami pieśń „Do pługa”, która jest hymnem Biskupizny – mikroregionu etnograficznego leżącego w Wielkopolsce. Jej słowa odzwierciedlają biskupiański etos – jeśli wysłuchacie audycji, dowiecie się, co cenią i jak śpiewają Biskupianie. Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła. Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic – założony został w 1972 roku z inicjatywy Jana z Domachowa Bzdęgi oraz Zofii Nowak i nawiązywał tradycjami do działającego w latach 1932–1939 Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego „in crudo” z Domachowa i Okolic, którego twórcą i prezesem był również Jan Bzdęga. Członkami zespołu od początku byli rolnicy rozmiłowani w tradycyjnym folklorze regionu Biskupizny. Na repertuar zespołu składają się piosenki i tańce ludowe charakterystyczne dla folkloru biskupiańskiego. Zespół oprócz zwykłych wiązanek tanecznych prezentuje również inscenizacje poszczególnych obrzędów ludowych, a także ciągle te obrzędy kultywuje, czyniąc folklor biskupiański ciągle żywym. Pieśń w audycji: – „Do pługa”, wyk. członowie Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i Okolic – Anna Chuda, Beata Kabała, Małgorzata Szymankiewicz, Krzysztof Polowczyk Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Renesans muzyki in crudo w Polsce lat dziewięćdziesiątych rozpoczął się od kasety magnetofonowej z nagraniami wiejskich muzykantów zarejestrowanymi przez malarza Andrzeja Bieńkowskiego. Krążyła ona z rąk do rąk wśród kilkunastu wtajemniczonych osób. Jedną z nich była Katarzyna Andrzejowska – wówczas studentka warszawskiej Akademii Muzycznej, a dziś uznana skrzypaczka, śpiewaczka i badaczka kultury tradycyjnej, biegle poruszająca się między stylami wielu regionów. Swoją muzyczną edukację rozpoczynała od instrumentów perkusyjnych. Na szczęście w odpowiednim momencie sięgnęła po skrzypce leżące na szafie… Katarzyna Andrzejowska o muzyce osobiście w rozmowie z Marcinem Lorencem W nagraniu wykorzystano utwory: – „Oberek od Witkowskiego”, Kurpie Białe – „Polka od Witkowskiego”, Kurpie Białe – „Oberek od Koćmika”, kozienickie – „Oberek od Imiołka”, radomskie w wykonaniu Kapeli z Milanówka w składzie: Katarzyna Andrzejowska – skrzypce, basy Daniel de Latour – skrzypce, basy Marek Kuszneruk – bębenek obręczowy, baraban Polecamy: – Soundcloud/Kasia Andrzejowska https://on.soundcloud.com/I3xBlNucqIldgg0XGc – playlistaYouTube/Kasia Andrzejowska https://www.youtube.com/playlist?list=PL6N4_SwsfOMtjIffSQOl3yYin2Gigq0GQ – Instagram/kapela.kasi.andrzejowskiej https://www.instagram.com/kapela.kasi.andrzejowskiej/?igsh=djRqaGtxOGk3cTVq Nagranie i montaż: Marcin Lorenc Montaż i mastering: Adam Mart Fot. Jan Bebel Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Biskupizna to wielkopolski mikroregion etnograficzny, w którym do dziś zachowało się szerokie spektrum żywych elementów kultury tradycyjnej. Od pokoleń kultywowane są tam zwyczaje związane z rokiem obrzędowym, a przede wszystkim wciąż gra się na dudach i skrzypcach podwiązanych. Ważnym aspektem ciągłości biskupiańskiej tradycji jest edukacja regionalna oraz poszerzenie grona osób praktykujących dawne zwyczaje i włączanie ich we wspólnotę, tak, aby mogły stać się częścią biskupiańskiej społeczności. ■ Rozmowę z Krzysztofem Polowczykiem, dudziarzem, skrzypkiem, tancerzem, animatorem i wieloletnim kierownikiem Biskupiańskiego Zespołu Regionalnego z Domachowa i okolic przeprowadziła Martyna Żurek, śpiewaczka i skrzypaczka Kapeli Koźlarskiej Adama Kaisera, tancerka Regionalnego Zespołu Wesele Przyprostyńskie. ■ Melodie w audycji: – „Kłaniany”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – „Runda” – tradycyjna kolejność tańców tańczonych na Biskupiźnie, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – przodek „Pojmij mnie Jasiu”, wyk. Anna Chuda i Beata Kabała – śpiew, Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – przodek „Po Szczepanie Sadowskim”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – pastorałka „Poprzez wieś”, wyk. Anna Chuda i Beata Kabała – śpiew, Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – wiwat, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane – „Weksel /zmieniany/”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane ■ Realizacja podkastu: Martyna Żurek Mastering: Adam Mart ■ Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fot. Piotr Baczewski

Opowieść o fontannach, czyli nabożeństwach domowych w okresie Wielkiego Postu. O wadze zbiorowości we wspólnym rozważaniu Męki Pańskiej. Pocztówkę dźwiękową przesłała Joanna Turek – Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”. Pieśni wykonała grupa Śpiewu Przyczyna – trio Kurpianek praktykujących z zachwytem tradycyjny repertuar pieśniarski miejsca swojego pochodzenia – Puszczy Zielonej. Wspólny śpiew to dla nich nośnik tożsamości i ważna opowieść o korzeniach, ale też forma wyrazu artystycznego. Grupę tworzą Joanna Turek z Wolkowych, Maria Weronika Kmoch z Jednorożca i Magdalena Samsel z Cyku – uczennice wiejskich śpiewaczek, depozytariuszek najdawniejszego kurpiowskiego repertuaru, takich jak Zofia Warych. Dziewczyny czerpią również z repertuaru wybitnej grupy „Bandysionki” oraz z najstarszych nagrań archiwalnych, głównie z lat 50. i 60. Audycja bazuje na zapisach z dzieła „Puszcza Kurpiowska w pieśni” autorstwa ks. Władysława Skierkowskiego. Pieśni użyte w audycji: w wykonaniu trio Śpiewu Przyczyna, nagr. 2025 – „Zbliżam sia k'Tobzie”, wyk. mieszkańcy Długiego, Bandyś i Czarni, nagr. lata 90. z płyty „Jest drabina do nieba”, wyd. In Crudo, – „Jezu z niłości na krzyzu rozpsianty”, wyk. śpiewaczki ze wsi Bandysie z parafii Czarnia, nagr. z koncertu pieśni pasyjnych „Klęcząc w ogrójcu” (14 kwietnia 2014), prod. Polskie Radio, – „Jest drabzina do nieba”, wyk. mieszkańcy Długiego, Bandyś i Czarni, nagr. lata 90. z płyty „Jest drabina do nieba” wyd. In Crudo. Realizacja: Joanna Turek Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fot. Agnieszka Zielewicz, na licencji CC BY 4.0, via Wikimedia Commons

Szybki powolniak to oksymoron czy jedyna właściwa opcja? Kiedy tańczyło się powolniaka? O tym, skąd wzięła się nazwa powolniak, jak się go tańczy, o zmiennym metrum oraz poszukiwaniach repertuarowych opowiedzą Joanna Turek i Marcin Drabik. Pocztówkę dźwiękową przesłała Joanna Turek – Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”. Gra i rozmawia Marcin Drabik – zawodowy skrzypek. Współpracuje od wielu lat z Haliną Mlynkovą, Izabelą Szafrańską, nagrywał płyty m.in. z Grzegorzem Turnauem. Jest dwukrotnym laureatem głównej nagrody „Baszta” na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu nad Wisłą, dwukrotnym laureatem pierwszego miejsca w kategorii Mistrz-Uczeń na tym samym festiwalu, zdobywcą Złotych Gęśli od Polskiego Radia oraz dwukrotnym laureatem Grand Prix na festiwalu Polskiego Radia „Nowa Tradycja”. Od prezesa Związku Kurpiów otrzymał prestiżową w regionie nagrodę „Kurpika.” Od wielu lat prowadzi autorską naukę gry na skrzypcach muzyki tradycyjnej tego regionu. Melodie w audycji: w wykonaniu Marcina Drabika (skrzypce) i Tomasza Kędry (bębenek obręczowy) – powolniak „Wół nie jadł” – powolniak „Dla młodych” – powolniak „Cygan” – powolniaki ze zbiorów ks. Władysława Skierkowskiego „Puszcza Kurpiowska w pieśni” – powolniak „Dla starych” Realizacja: Joanna Turek Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Czy las to dobre miejsce do śpiewania? Czy współczesne uszy są przyzwyczajone do dawnych skal muzycznych? Za czym tęsknią Kurpie? Apokopy, melizmaty i niepokój, czyli kilka słów o kurpiowskich pieśniach leśnych. Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in. stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki. Pocztówkę zrealizowała: Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”. Pieśni w audycji: – „Siwy koń zarzał”, wyk. Weronika Zyśk – „A na boru sosna”, wyk. Weronika Zyśk Nagrania pieśni zostały zrealizowane podczas otwartego spotkania śpiewaczego z mistrzynią Weroniką Zyśk poświęconego pieśniom leśnym, 25 lipca 2024 r. w Rezerwacie przyrody Czarnia. Spotkanie było częścią wydarzenia Wikipedia na Kurpiowszczyźnie. Realizacja nagrań: Bartosz Zebrowski, licencja: CC BY 4.0, via Wikimedia Commons Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Pogawędka dwóch rodaczek z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. O pieśniach trampanych na muzykach, o nauce życia przez robotę i panieńsko-kawalerskich zwyczajach. ■ Weronika Zyśk, śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych, snuje żywą opowieść – o panieńskim życiu w czasach jej młodości, strojach, zwyczajach związanych z zalotami, zaręczynami i ślubem, o muzyce i pieśniach towarzyszących młodym ludziom, a także o wszystkich okazjach, przy których pojawiała się muzyka. Rozmowie towarzyszą pieśni, które uzupełniają poruszane wątki. ■ Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in. stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki. Audycję zrealizowała: Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”. Pieśni w audycji: – „Dobro ja mame niała”, wyk. Weronika Zyśk – „Na stole śklanka na psiwku psianka”, wyk. Weronika Zyśk – „A pod Mysiańcam stoi jeglyja”, wyk. Weronika Zyśk – „Siedam morgow niała, łojcowskiego gruntu”, wyk. Weronika Zyśk – „Juześ sia Jasiańku, juześ sia łuciesuł”, wyk. Weronika Zyśk Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego ■ Weronika Zyśk – śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. Fot. Joanna Turek 2025

Tym razem „Luci Zourówkowa” śpiewa pieśń, którą niegdyś słyszała na weselach. To przymówki do pana młodego instruujące go, jak ma się zachowywać po ślubie. Pieśń jest bardzo długa i śpiewaczka opowiada, jak udało jej się zdobyć zapomniany już tekst. Tytuł pocztówki nawiązuje do zapominania pieśni ze względu na zanikanie tradycyjnej obrzędowości weselnej i tym samym kontekstu, w którym pieśni takie wykonywano. W dzisiejszym świecie interesem może być okazja nagrania takiej rozmowy, co staje się powodem dla wygospodarowania czasu, aby pieśń weselna mogła być zaśpiewana. Rozmowa dotyczy także wspomnień o ludziach, którzy pełnili podczas tradycyjnego śląskiego wesela ważną rolę – „wyprousacach”. Okazuje się, że ojciec „Krysty Bokowej” był właśnie takim „wyprousacem”, osobą, której rola i znaczenie porównywane są ze starostą weselnym. Opowiadają: Krystyna Nawrat i Łucja Wocław, a w tle pojawia się także syn pani Krysi – Arnold. ■ Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek. Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym. Pieśń w audycji: – „Posłuchaj, ty panie młody”, wyk. Łucja Wocław Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego Fot. Dwujęzyczne tablice w Luboszycach, gm. Łubniany, pow. opolski, Górny Śląsk. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Dzięki pieśniom i opowieściom Krystyny Nawrat i Łucji Wocław słuchacze będą mieli okazję poznać przezwiska i określenia osób spotykane nie tylko na dawnej wsi śląskiej. Niektóre odnosiły się do wyglądu czy ułomności, na inne można było sobie zasłużyć zachowaniem lub stylem życia. Jak można było kogoś przezywać i jak to się zachowało w pieśniach ludowych, zdradzają śpiewaczki z Luboszyc. Objaśniają znaczenie niegdysiejszych przezwisk i śpiewają przykłady: o złodzieju nieudaczniku, kawalerze nie szanującym swojej „dziouchy” oraz pijaku. Dowiadujemy się także, jak można zostać takim tytularnym osobnikiem, oczywiście ku przestrodze. Podczas nagrania została zarejestrowana sytuacja, kiedy jedna ze śpiewaczek nagle przypomina sobie ostatnią zwrotkę pieśni, co zdarza się czasem dopiero po paru latach spotkań i wracania do niej. Drzwiczki pamięci należy często odmykać; wtedy czasem coś z nich wychynie. Rejestrowanie repertuaru śpiewaczek ludowych to żmudna i wymagająca czasu praca. ■ Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek. Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym. Pieśni w audycji: – „Matko moja, matko”, wyk. Krystyna Nawrat – „W niedziela na wiecór”, wyk. Łucja Wocław – „Kto w niedziela roud gorzołka pije” , wyk. Krystyna Nawrat i Łucja Wocław Mastering: Adam Mart Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego Fot. Od lewej: Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc w powiecie opolskim na Górnym Śląsku. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Śpiewaczka ze wsi Luboszyce, Krystyna Nawrat, opowiada, w jaki sposób nauczyła się pieśni, które pamięta do dziś. Jej mistrzynią była „ołma”, czyli babcia Katarzyna, która przekazywała jej repertuar m.in. w trakcie drogi na odpust oraz w odwiedziny do rodziny w Marszałkach pod Turawą. Droga i towarzyszący jej śpiew były dla małej „Kristelki” wspaniałym wydarzeniem, co do dziś wspomina z ogromnym sentymentem. Podczas pielgrzymki „ołma” śpiewała cały swój repertuar, od pieśni nabożnych po zabawne. Wtedy też pani Krystyna nauczyła się piosenki o owczareczku. Była śpiewana na Śląsku przez cały rok, kiedy tylko ktoś chciał wspomnieć o historii cudownego uzdrowienia niewidomego pastuszka a tym samym o potędze oraz mocy sprawczej Boga i jego Matki. To apokryficzna pieśń o wędrującej Marii Pannie i towarzyszących temu wydarzeniach, kiedy ujmowała się za chorymi i biednymi. W rozmowie bierze udział także druga śpiewaczka, Łucja Wocław. Obie opowiadają o różnych sytuacjach, podczas których następował międzypokoleniowy przekaz tradycji; gdy ludzie na wsi spędzali ze sobą czas, ciesząc się z krótkich chwil wytchnienia od pracy. ■ Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek. Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym. Pieśń w audycji: – „Owczareczek niewidomy”, wyk. Krystyna Nawrat Mastering: Adam Mart Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego Fot. Krystyna Nawrat – śpiewaczka z Luboszyc w pow. opolskim na Górnym Śląsku. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Temat dzieci i dzieciństwa, a także folkloru dziecięcego na śląskiej wsi Luboszyce powraca we wspomnieniach przedstawicielek dwóch pokoleń. Starsze pokolenie, urodzone tuż przed II wojną światową, reprezentują śpiewaczki: Krystyna Nawrat i Łucja Wocław, a pokolenie ich dzieci – Felicyta Krawczyk. To opowieść dwóch generacji, w której ta starsza dzieli się ze słuchaczami elementami dawnej wiedzy o świecie z perspektywy osoby dorosłej, tj. jak starano się kiedyś nie „narusyć miłoska”. Natomiast młodsze pokolenie w osobie małej Felicyty to przede wszystkim wrażenia z tego świata ubrane w zabawę oraz wyobraźnię. Czasem wszystkie trzy mówią lub śpiewają o tym samym, ale nieco inaczej, innym razem ich wspomnienia się zazębiają. Jako słuchacze jesteśmy też świadkami ciekawej sytuacji nagraniowej, kiedy to śpiewaczka chce zaśpiewać kolejną pieśń, tu kołysankę, ale jeszcze jest w melodii pieśni poprzedniej. Bezwiednie podkłada ją pod następny tekst. I wszystko by pasowało, tylko coś jest nie tak. To aspekt, który trzeba brać pod uwagę, pracując z nagraniami z archiwów fonograficznych pochodzących np. z akcji zbierania folkloru, gdy nagrywano wiele pieśni pod rząd. ■ Felicyta Krawczyk – Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, osoba żywo interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską. Jak sama mówi, urodziła się, jak siekli owies, o czym jej ojciec Roch przyjechał do Kolanowic powiedzieć rodzinie. Jej dzieciństwo to przełom lat 60. i 70. XX w. Płynnie posługuje się lokalną odmianą śląskiego właściwą miejscowości, z której pochodzi, co dla jej pokolenia już nie jest takie oczywiste. Wychowana w Luboszycach, po zdobyciu wykształcenia rozpoczęła pracę w Opolu i tam zamieszkała. Chętnie bierze udział w wydarzeniach związanych z lokalnym tradycyjnym śpiewem ludowym. Jest inicjatorką rozpoczęcia działalności z nim związanej w swojej wsi. Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek. Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym. Pieśń w audycji: – „I–a–u”, wyk. Felicyta Krawczyk – „I–a–u”, wyk. K. Nawrat i Łucja Wocław – „Śpij laleczko moja droga”, wyk. Łucja Wocław Mastering: Adam Mart Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego ■ Fot. Od lewej: Krystyna Nawrat (ur. 1936), Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc w powiecie opolskim na Górnym Śląsku oraz Iwona Wylęgała. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Rozmowa z Felicytą Krawczyk pochodzącą ze wsi Luboszyce pod Opolem – tam się wychowywała i jako dziecko doświadczała lokalnego życia śpiewaczego, z którego kształtu i bogactwa nie zdawała sobie sprawy, mimo że uczestniczyła w nim żywo razem z rodziną. Wskutek zmian warunków i stylu życia, podyktowanych również decyzjami politycznymi względem ludności rodzimej, przekaz międzypokoleniowy został zahamowany. Felicyta zna od dziecka luboszyckie śpiewaczki – Łucję Wocław i Krystynę Nawrat, pamięta sytuacje, w których gromadnie śpiewano, i zdaje sobie sprawę, po co to robiono. Natomiast repertuar nie był jej już znany. Z bogatych tradycji muzycznych Luboszyc zdała sobie sprawę jako osoba dorosła mająca już pewną wiedzę na temat kultury ludowej wsi. To, że dorastała we wsi bardzo rozśpiewanej, było dla niej niemałym odkryciem. ■ Felicyta Krawczyk – Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, osoba żywo interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską. Jak sama mówi, urodziła się, jak siekli owies, o czym jej ojciec Roch przyjechał do Kolanowic powiedzieć rodzinie. Jej dzieciństwo to przełom lat 60. i 70. XX w. Płynnie posługuje się lokalną odmianą śląskiego właściwą miejscowości, z której pochodzi, co dla jej pokolenia już nie jest takie oczywiste. Wychowana w Luboszycach, po zdobyciu wykształcenia rozpoczęła pracę w Opolu i tam zamieszkała. Chętnie bierze udział w wydarzeniach związanych z lokalnym tradycyjnym śpiewem ludowym. Jest inicjatorką rozpoczęcia działalności z nim związanej w swojej wsi. Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym. Pieśń w audycji: – „Rozkwitneła biała róża”, wyk. Łucja Wocław Mastering: Adam Mart Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego ■ Fot. Po prawej Felicyta Krawczyk, Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską, oraz po lewej Iwona Wylęgała. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Zaczynał od popularnego w czasach jego młodości big beatu, by finalnie zająć się na dobre muzyką tradycyjną – graniem, nauczaniem, wykonywaniem drewnianych instrumentów ludowych: bębenków, basów, suk, skrzypiec. Nie narzeka na brak zamówień. Jego instrumentami interesują się osoby prywatne oraz muzea z Polski, Europy; zawędrowały nawet do Tajlandii. • Rozmowę ze Zbigniew Butrynem – muzykantem i budowniczym instrumentów ludowych, przeprowadziła Julita Charytoniuk – kulturoznawczyni, uczennica wiejskich śpiewaczek. • Wykorzystano nagrania: – „Nim wstanie dzień”, muz. Krzysztof Komeda, wyk.Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025 – „Rosła ja se rosła”, wyk. Zbigniew Butryn – „Kozak”, wyk. Kapela Butrynów – „Podróżniak ze Zdziłowic”, wyk. Zbigniew Butryn – „Na rozstajnych drogach”, wyk. Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025 – Podróżniak „Sukmaniarz”, wyk. Kapela Butrynów, Festiwal muzyki tradycyjnej „Na rozstajnych drogach”, Stara Droga 2019 – „Szło sobie dwóch dziadów”, wyk. Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025 – „Oberek Sulowskich”, wyk. Kapela Butrynów • Więcej informacji: https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/rozmowa-z-mistrzem-zbigniewem-butrynem-roztocze-lubelskie-instrumenty/ • Materiał powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl, który jest realizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca – Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Tematyka ludu, jego polityczności, form kultury, stylów życia w ostatnim czasie jest żywo obecna nie tylko wśród badaczy. Wzbudza także ogromne zainteresowanie społeczne, wywołując przy tym ogromne emocje i spory. Jednocześnie na pierwszy plan wysuwają się opowieści o nędzy, głodzie, ucisku i przemocy. Skąd się to bierze? Czy ten obraz nie jest zbyt jednostronny? Na ile trwałe jest to zainteresowanie ludowością? Czym różni się od powracających co jakiś czas fal chłopomanii? Porozmawiamy o tym z prof. Małgorzatą Litwinowicz-Droździel z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, współorganizatorką konferencji naukowej „Zwrot ludowy — mroczne widmo, czy nowa nadzieja?”, która na początku listopada odbyła się w Warszawie. ● Rozmowę poprowadził Michał Nowak – dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista. ● prof. Małgorzata Litwinowicz-Droździel – profesorka UW w Zakładzie Historii Kultury IKP UW, historyczka kultury polskiej XIX wieku, lituanistka, animatorka kultury. Zajmuje się problematyką polskiej nowoczesności, w szczególności kwestiami związanymi z przemianami medialnymi i wynalazczością. Kieruje pracami międzyzakładowego Zespołu Kultury XIX wieku. Prowadzi zajęcia z historii kultury XIX wieku. Autorka książek: Zmiana której nie było Trzy próby czytania Reymonta (2019), O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie historycznym b. Wielkiego Księstwa Litewskiego (2008), współredaktorka tomów Opowiedziane. Historia mówiona w praktykach humanistycznych (2019), Praktyka–utopia–metafora. Wynalazek w XIX wieku (2016) oraz Ekspozycje nowoczesności. Wystawy a doświadczanie procesów modernizacyjnych w Polsce 1821–1929 (2017). Jest także współautorką podręcznika do wiedzy o kulturze dla szkół ponadgimnazjalnych Człowiek w kulturze (2006), współtłumaczką książki Eugenio Barby Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt (2003) oraz autorką koncepcji i redaktorką publikacji popularyzujących sztukę opowiadania – Przyjemności opowiadania (2006) i Małe muzea, duże historie (2014). Publikowała m.in. w „Przeglądzie Humanistycznym”, „Dialogu”, „Pamiętniku Literackim”, „Kulturze Współczesnej”, „Tekstach Drugich“. W latach 2013–2017 roku wspólnie z prof. Pawłem Rodakiem kierowała projektem badawczym „Ekspozycje nowoczesności. Wystawy krajowe i tematyczne na ziemiach polskich w latach 1821–1929 a doświadczanie procesów modernizacyjnych” finansowanym ze środków NPRH. Jest członkinią zespołu realizującego projekt finansowany ze środków NCN „Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918–1939 (analiza – recepcja – znaczenie)”. Zajmuje się działalnością animacyjną, edukacyjną i popularyzatorską, jest współzałożycielką Stowarzyszenia „Grupa Studnia O.”. W latach 2006–2018 kierowała Międzynarodowym Festiwalem Sztuki Opowiadania, który co roku odbywa się w Warszawie. ● Rozmówki odbywają się w niezobowiązującej atmosferze z aktywnym udziałem publiczności. ● Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%). ● Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca. ● Rozmowa odbyła się w listopadzie 2024 r.