Szkoła Bardzo Wieczorowa Radia Katowice

O tym jak wierzyć nauce opowiada filozof prof. Bogdan Dembiński, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego. Przez ponad 1000 lat ludzkość wierzyła w fundamentalną teorię, która okazała się błędna. Czy poznanie świata kieruje nas własnie przez błędne założenia? Czy świat z naszej perspektywy jest prawdą? Gdzie jeszcze nauka nie znalazła rozwiązania, a gdzie już tak? Czy matematyka opisuje nam świat prawdą obiektywną? I czym ona jest?  O tym Łukasz Szwej i nasz gość.

Natalia LL, a właściwie  Natalia Lach-Lachowicz przez jednych nazywana była wspaniała artystką, którą zna cały świat, konceptualistką, a przez innych odsadzano ją od czci i wiary, nazywając skandalistką, pornografką, tworzącą coś tam, co ze sztuką nigdy nie miało nic wspólnego.27 kwietnia 2019 roku z ekspozycji w Galerii Sztuki XX i XXI wieku w Muzeum Narodowym w Warszawie usunięto instalację wideo z cyklu Sztuka konsumpcyjna autorstwa Natalii LL. Jak poinformował dyrektor Muzeum Jerzy Miziołek usunięcia instalacji domagało się Ministerstwo Kultury.No i wówczas cała Polska usłyszała o Natalii LL i ludzie kultury stanęli za nią murem. Właśnie o tej artystce wykładać będzie w Szkole Bardzo Wieczorowej profesorka Anna Adamus Matuszyńska.Rozmawia z nią Marek Mierzwiak

W Szkole bardzo Wieczorowej opowiemy o książce, do której inspiracją stały się audycje radiowe o języku polskim , które powstawały na przestrzeni lat, w rożnych stacjach radiowych. m.in w Radiu Katowice. Autorką książki "Krótko mówiąc, szkice o polszczyźnie" jest językoznawczyni, dr Katarzyna Wyrwas z Uniwersytetu Śląskiego. Na rozmowę zaprasza Iwona Kwaśny

Bohaterką dzisiejszego wykładu Marii Trzeciak będzie Dorota de Talleyrand-Périgord. Nie tylko księżniczka kurlandzka, nie tylko księżna de Talleyrand, ale również księżna żagańska, polityczka, filantropka i mecenaska kultury. Życie miała nadzwyczaj ciekawe czując sie przez cały czas obywatelką świata. Kiedy osiadła w Żaganiu doprowadziła te dobra, jak i zamek, który był tam do rozkwitu. Ale najważniejsze, opiekowała się swoimi poddanymi, dbając o zdrowie i naukę. Gościła wybitnych polityków i ludzi kultury. Bywali u niej m.in. król Fryderyk Wilhelm IV czy Ferenc Liszt. Korespondowała m.in. z Chopinem i Aleksandrem Fredrą. O tej pięknej i mądrej kobiecie rozmawiają Maria Trzeciak i Marek Mierzwiak.

Wykład Natalii Kruszyny, kustoszki z Muzeum Historii Katowic, poświęcony jest twórczości i życiu Stefana Suberlaka – znakomitego grafika, rysownika i malarza. Artysta tworzył również dekoracje ścienne: mozaiki oraz sgraffita, które do dziś zachwycają precyzją i kolorystyką. W dorobku Suberlaka znajduje się setki prac – eksponowanych na 36 wystawach indywidualnych w Polsce i za granicą. Muzeum Historii Katowic posiada kolekcję ponad 180 obiektów jego autorstwa: obrazów, rysunków, projektów malarstwa monumentalnego, grafik, matryc i szkicownika z niemal setką kompozycji. Dzięki temu możliwe było przygotowanie wystawy retrospektywnej poświęconej temu wyjątkowemu artyście. Już wkrótce ukaże się także książka autorstwa Natalii Kruszyny o życiu i twórczości Stefana Suberlaka.W wykładzie nie zabraknie również wątków biograficznych – czasem dramatycznych, ale niezwykle inspirujących.

Czy niesporczaki przeżyją w kosmosie? Co to znaczy, że wysychają? Okazuje się, że zwierzęta te potrafią także wytrzymać ekstremalne gorąco, zimno i promieniowanie. Dzięki wymienionym cechom niesporczaki mają największą spośród wszystkich organizmów szansę na przeżycie w przestrzeni kosmicznej. O misji naukowej z udziałem drożdży i niesporczaków, która wraz ze Sławoszem Uznańskim Wiśniewskim zawitała w kosmos opowie dzisiejsza wykładowczyni profesor Izabela Poprawa z Wydziału nauk przyrodniczych UŚ.

Coraz częściej w przestrzeni publicznej słyszymy głosy polityków, ale nie tylko, o tym kto jest prawdziwym Polakiem. Jakie powinien mieć cechy i czym ta jego polskość powinna się charakteryzować. Marek Mierzwiak w dzisiejszym wykładzie w Szkole Bardzo Wieczorowej rozmawia właśnie na ten temat z dr Jackiem Kurkiem - historykiem, przyglądając się naszej polskości w różnych aspektach. Bo Polak to nie tylko ktoś z wierszyka Władysława Bełzy, ale to człowiek, ludzie tutaj żyjący.

Czy znamy ludowe pieśni po śląsku? Czy Karolinka i Starzik są napisane faktycznie w języku śląskim? I czy język śląski jest dobry do śpiewania? Rozmowa na ten temat odbyła się podczas OFF Festiwalu w Katowicach, na którym Radio Katowice miało swoje medialne miasteczko. Dziś w Szkole Bardzo Wieczorowej zapraszamy do tej rozmowy, którą przeprowadziła wtedy Iwona Kwaśny. Gośćmi byli: językoznawczyni prof. Jolanta Tambor z Uniwersytetu Śląskiego  i śląski bluesman Marek Makaron Motyka. Oboje wspominali, że język śląski był przez lata na cenzurowanym.

Musi istnieć, jednak nie potrafimy jej zbadać. Naukowcy szacują, że jest jej w kosmosie 5 razy więcej niż zwykłej materii. Ciemna materia to wciąż zagadka, o której Łukasz Szwej rozmawia z doktorem Jackiem Czakańskim, fizykiem jądrowym Planetarium Śląskiego i wykładowcą Uniwersytetu Śląskiego.

Jan Brzechwa pierwotnie nazywał się Lesman. Taki pseudonim wymyślił mu kuzyn Bolesław Leśmian i odtąd wszędzie występuje nasz bohater jako Jan Brzechwa, poeta i adwokat, autor bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, a także tłumacz literatury rosyjskiej. Całe pokolenia wychowywały się na jego wierszach i opowiastkach, ale też potrafił być znakomitym adwokatem. O życiu i twórczości Jana Brzechwy opowiada Maria Trzeciak, która również przypomina jego kochliwą młodość i uganianie się za kobietami, praktycznie przez całe życie. Poeta piszący dla dzieci, a tu taki szaławiła bardzo czuły na wdzięki kobiece. Audycje przygotował Marek Mierzwiak.

Są muzea, które zabierają nas w podróż. Potrzebna jest do niej tylko wyobraźnia. Jednak są takie działy, w których ma ona wymiar nawet wyprawy. Takie wrażenie robią na zwiedzających zbiory etnograficzne. Ciekawe czy zastanawiali się państwo kiedyś skąd biorą się te eksponaty, które podziwiamy? Jaką one odbyły podróż? Na to pytanie odpowie Beata Tomanek i jej gość w kolejnym wykładzie w naszej radiowej "Szkole Bardzo Wieczorowej".

Wiele wybitnych osobistości swoich czasów popada w zapomnienie. Zbyt łatwo zapominamy jako społeczeństwo o tych, którzy tworzyli nasz charakter i mieli wpływ na nasze losy. Do takich osób należał niewątpliwie bohater dzisiejszego wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej, którego hasłem jest, żeby ocalać od zapomnienia. Już za chwilę usłyszą państwo Beatę Tomanek - autorkę wykładu i jej gościa.

W latach 1945-1956 władze polskie i radzieckie prowadziły wobec mieszkańców Górnego  Śląska represyjne działania, obejmujące zbrodnie, gwałty, zabójstwa, dewastacje, rabunki oraz osa­dzenia ludności rodzimej w obozach pracy  czy internowania i deportacje części ludności autochtonicznej do ZSRR. Dziś mówimy o tym okresie, który rozpoczął się 80 lat temu ( ale czy nie było to tak nazywane wcześniej ) Tragedia Górnośląska.Ten czas w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem przypomni Sabina Waszut - pisarka, która o tym okresie napisała 2 książki : "Rozdroża" i "Ogrody na popiołach".Ona o tej Tragedii słyszała od swoich Czytelników, ale też od dziadków, których ta tragedia bezpośrednio dotykała.

Księżyc, wierny towarzysz Ziemi, będzie głównym aktorem Szkoły Bardzo Wieczorowej. Rozmawiać będą Łukasz Szwej i ekspert – astrofizyk, którego na pewno kojarzą Państwo z anteny Radia Katowice.

W Szkole Bardzo Wieczorowej Beata Tomanek spotka się z profesorami  fizykami: Armandem Cholewką i Władkiem Borgiełem, żeby przypomnieć o tym, że żyjemy pomiędzy wymiarami. Będzie to prawdziwa podróż w głąb wymiarów, do różnych skal - od makro, poprzez mechanikę kwantową, do fento i dalej, głębiej. Takie podróże odbywamy codziennie, w każdej mikro sekundzie życia swojego i całego kosmosu. Ażeby się w tych wymiarach swobodnie poruszać nasz mózg aktywizuje wiedzę z fizyki oraz myślenie matematyką, nawet wtedy, kiedy nie jesteśmy tego świadomi. Zapraszamy na pełną dowcipu, a jednak bardzo poważną dawkę wiedzy o wymiarach i skalach.

Imię pozwala nas odróżnić od siebie. Imię nadaje tożsamość, ma również znaczenie kulturowe i społeczne. Imię to nie tylko etykieta. Może mieć znaczenie magiczne, determinować cechy osobowości i wpływać na postrzeganie jednostki. W Szkole Bardzo Wieczorowej zapraszamy na opowieść o roli imion w naszym życiu. Z językoznawczynią prof. Danutą Krzyżyk z Uniwersytetu Śląskiego rozmawia Iwona Kwaśny.

Umberto Boccioni bohater wykładu Eweliny Sobczyk Podleszańskiej był włoskim malarzem i rzeźbiarzem, jednym z twórców futuryzmu. W roku 1909 wraz Filippo Marinettim opublikował "Manifest futuryzmu".W rzeźbie futurystycznej  Boccioni był naprawdę mistrzem. O tym też  będzie ten wykład. Ale nie tylko o twórczości tego artysty opowiadać będzie Ewelina Sobczyk Podleszańska. Przybliży ona życie artysty, które nie było wcale banalne, a wręcz przeciwnie. Nasiąknięte wieloma wspaniałymi przeżyciami, w którch swój udział miały również kobiety kochane przez Boccioniego.Audycje przygotował Marek Mierzwiak.

Astronomia jest dziedziną nauki, której podstawą są obserwacje. W takim razie skąd wiemy, że Ziemia powstała akurat 4.5 mld lat temu? Przecież nigdy nie mogliśmy tego widzieć. A jednak wiemy. Wyjaśnia to nasz ekspert, astronom Tomasz Kisiel, rozmawia z nim Łukasz Szwej.

Wykład o braciach Brandysach wygłosi dr Anna Foltyniak-Pękala. Przypomni ich burzliwe losy – obaj początkowo wierzyli w nowy ustrój, wprowadzony przez Rosjan tuż po II wojnie światowej. Później jednak zwrócili się przeciwko niemu, stając się przeciwnikami władzy, choć niekoniecznie społeczeństwa. Byli wówczas niezwykle popularnymi pisarzami. Ich drogi potoczyły się odmiennie, a o tym wszystkim usłyszymy w wykładzie poświęconym Kazimierzowi i Marianowi Brandysom. Rozmowę przygotował Marek Mierzwiak.