Tạp chí đặc biệt

Phong trào phản kháng của “Gen Z” từ châu Á lan sang Madagascar và Maroc ; Cháy trung tâm dữ liệu quốc gia và những hậu quả chưa từng có với hệ thống hành chính của Hàn Quốc ; Phần Lan tích cực chuẩn bị để sẵn sàng đối phó với nguy cơ bị Nga tấn công ; Matxcơva chuẩn bị trả đũa nếu Liên Âu dùng tài sản phong tỏa của Nga để cho Ukraina vay. Trên đây là những chủ đề chính trong tạp chí Thế giới đó đây tuần này. Phong trào phản kháng của « Gen Z » từ châu Á lan sang Madagascar và Maroc Sau Sri Lanka, Bangladesh, gần đây là Népal, Philippines, và vào cuối tháng 9/2025, đến lượt giới trẻ - thế hệ « Gen Z » ở Madagascar và Maroc phát động phong trào phản kháng xã hội, đòi cải thiện quyền lợi xã hội, đòi lật đổ chính phủ. Cụm từ « Gen Z » vốn là tên gọi những thanh niên sinh từ khoảng năm 1997 đến 2012. Gen Z là thế hệ lớn lên và có cuộc sống gắn với mạng internet, nên phong trào phản kháng xã hội của thế hệ này đều xuất phát từ internet, từ các mạng xã hội.   Trong năm 2022, giới trẻ Sri Lanka đã phát động và thành công trong phong trào lật đổ gia tộc Rajapaksa, nắm quyền trong gần 20 năm. Đến năm 2024, chỉ sau 6 tuần, phong trào của giới trẻ Bangladesh buộc thủ tướng Sheikh Hasina phải ra đi sau 15 năm lãnh đạo. Nhanh hơn nhiều, giới trẻ Nepal chỉ mất có ít ngày trong tháng 9 để khiến chính phủ « thất thủ ». Rồi sau đó là đến Madagascar, quốc đảo Ấn Độ Dương, phía đông nam châu Phi.  Xuất phát từ sự bất bình vì liên tục bị cúp điện và nước, từ cuối tháng 09/2025, thế hệ Z phát động phong trào phản kháng, bạo động nổ ra. Theo AFP, hôm 29/09, tổng thống Andry Rajoelina buộc phải giải tán chính phủ sau khi có 22 người thiệt mạng trong các vụ đụng độ. Nhìn sang Bắc Phi, tại Maroc, xuất phát từ các mạng xã hội, phong trào phản kháng của giới trẻ lan xuống đường phố từ cuối tuần trước. Đây được xem như phong trào phản kháng xã hội lớn mạnh nhất tính từ nhiều năm qua ở Maroc. Liên tiếp các tối trong suốt tuần này, theo lời kêu gọi của tổ chức GenZ 212 (212 là mã quốc gia của Maroc), đông đảo thanh niên tập hợp ở nhiều thành phố trong cả nước, từ Rabat, Casablanca, Fès, cho đến Tanger …. Từ Casablanca, thông tín viên Matthias Raynal hôm 02/10 gửi về bài phóng sự : « Người biểu tình hẹn tập trung ở Bernoussi, ngoại ô phía đông bắc Casablanca. Một thanh niên tên là Mohammed đã tham gia tất cả các cuộc biểu tình suốt 5 ngày trước đó. Mohammed cho biết : "Bộ Nội Vụ đã ra chỉ thị không đàn áp người biểu tình ôn hòa".   Tối qua không xảy ra các vụ bắt giữ, trái với các buổi tối trước đó. Cảnh sát chỉ theo dõi, giám sát cuộc tuần hành. Người biểu tình giương biểu ngữ : "Nhân dân muốn nạn tham nhũng chấm dứt". Một cô gái giải thích : "Các đòi hỏi xã hội đã đưa chúng tôi đến đây : Sức khỏe, giáo dục, nhân phẩm. Giới trẻ chúng tôi không thể chịu đựng hơn nữa tình trạng thất nghiệp. Chúng tôi cũng lên án sự trấn áp, cách thức duy trì an ninh này chỉ khiến mọi việc thêm nghiêm trọng".     Một phụ nữ tên là Fatima, 64 tuổi, đứng nhìn đám đông đi qua. Bà bày tỏ thiện cảm với phong trào này. Bà Fatima chia sẻ : "Tôi muốn họ giúp đỡ những thanh niên nghèo khó này. Nếu họ xuống đường, đó là vì họ đã lâm cảnh tồi tệ nhất, đã rơi vào tuyệt vọng, không tìm thấy lối thoát. Tôi hy vọng chính phủ sẽ đối thoại với họ, điều này có thể giúp họ bình tĩnh lại". Tại Bernoussi, hôm qua (tức 01/10), các thanh niên trong tổ chức GenZ 212 đã kêu gọi thủ tướng Aziz Akhannouch từ chức. » Ban đầu diễn ra ôn hòa, các thanh niên đòi cải thiện hệ thống giáo dục và dịch vụ y tế công, nhưng dần dần bạo lực đã bùng phát, đụng độ giữa người biểu tình và cảnh sát đã xảy ra. Tối thứ Tư 01/10, ba người biểu tình đã thiệt mạng vì bị cảnh sát đàn áp. Đến đêm 02 rạng sáng 03/10, tổ chức GenZ 212 ra thông cáo đòi Quốc vương can thiệp, giải tán chính phủ. Cháy trung tâm dữ liệu quốc gia : Hậu quả chưa từng có với hệ thống hành chính Hàn Quốc Vụ cháy xảy ra ngày 26/9 tại Trung tâm Quản lý Tài nguyên Thông tin Quốc gia (국정자원) ở Daejeon đã gây ra một cuộc khủng hoảng diện rộng đối với hệ thống hành chính công của Hàn Quốc. Ngọn lửa bùng phát tại phòng máy 7-1 tầng 5, nơi đặt các hệ thống thông tin trọng yếu cấp 1 và 2 (cấp cao nhất), đã thiêu rụi toàn bộ 96 hệ thống. Từ Seoul, thông tín viên Trần Công tường thuật : « Cảnh sát xác định, ngọn lửa có thể xuất phát từ pin lithium-ion của hệ thống UPS. Sáu khối pin nghi vấn đã được di chuyển khỏi hiện trường, trong đó ba khối đã gửi tới Viện Khoa học Hình sự Quốc gia để giám định. Khả năng pin quá niên hạn, thao tác di chuyển thiếu an toàn hoặc chập điện được xem là nguyên nhân chính. Ngay sau vụ cháy, 647 dịch vụ hành chính đồng loạt gián đoạn, trong đó có những dịch vụ gắn liền trực tiếp với đời sống người dân như Chính phủ24, cổng thông tín thuế HomeTax, cổng thông tin pháp luật, dịch vụ bảo hiểm, cấp hộ chiếu và bưu chính. Người dân không thể làm thủ tục hành chính online, buộc phải nộp giấy tờ trực tiếp, trong khi các doanh nghiệp nhỏ rơi vào cảnh đình trệ hồ sơ xin hỗ trợ kinh doanh. Dịch vụ bưu điện quốc gia đặc biệt bị ảnh hưởng. Do tổn thất dữ liệu địa chỉ khách hàng nhiều tiểu thương đã không nhận gửi hàng tươi sống và hàng trả phí sau, giao hàng chậm trễ tại nhiều khu vực. Tiểu thương ở các chợ truyền thống tại Suwon, Anseong lo ngại hàng sẽ đến tay khách sau cả Tết Trung thu – thời điểm tiêu thụ cao nhất trong năm. Mất sạch dữ liệu công vụ trên G-Drive. Nghiêm trọng hơn, hệ thống G-Drive – kho lưu trữ trực tuyến cho công chức trung ương - tại phòng máy một phòng máy – đã bị thiêu hủy hoàn toàn. Đây là nền tảng bắt buộc công chức lưu trữ tài liệu thay vì giữ trong máy tính cá nhân, theo quy định từ năm 2018.  Theo Bộ Hành chính & An toàn, 74 cơ quan trung ương với 191.000 công chức sử dụng G-Drive, dung lượng lưu trữ tính đến tháng 8/2025 đạt 858 TB, tương đương 2,23 nghìn tỷ trang A4. Tất cả dữ liệu này đã bốc hơi vĩnh viễn do hệ thống không có cơ chế sao lưu ngoài. Một số cơ quan, như Cơ quan Nhân sự – vốn yêu cầu bắt buộc toàn bộ tài liệu phải lưu trên G-Drive – chịu thiệt hại nặng nề nhất. Nguy cơ an ninh mạng Sự cố cháy không chỉ khiến dữ liệu mất sạch mà còn mở ra “khoảng trống nguy hiểm” cho tấn công mạng. Ngày 29/9, Cơ quan Tình báo Quốc gia đã nâng mức cảnh báo an ninh mạng từ “quan tâm” lên “cảnh giác”, yêu cầu toàn bộ cơ quan hành chính, doanh nghiệp nhà nước tăng cường giám sát và báo cáo khẩn khi có bất thường. Chính phủ dự kiến cần ít nhất 4 tuần để khôi phục hệ thống tại trung tâm dự phòng ở Daegu, đồng nghĩa với một tháng tiềm ẩn rủi ro lớn về an ninh thông tin. Sự bất tiện dây chuyền và Tổn thất chưa từng có Doanh nghiệp nhỏ gặp khó khi không thể nộp hồ sơ hỗ trợ trực tuyến. Các cơ quan hỗ trợ buộc phải chuyển sang tiếp nhận giấy tờ thủ công, khiến tiến độ xử lý chậm đáng kể. Người dân bức xúc vì các dịch vụ thiết yếu bị gián đoạn đúng vào dịp lễ. Vụ cháy tại Trung Tâm Dữ Liệu không chỉ làm tê liệt hệ thống dịch vụ công mà còn gây ra thảm họa mất dữ liệu quốc gia chưa từng có trong lịch sử Hàn Quốc. Hàng trăm nghìn công chức mất sạch tài liệu công vụ nhiều năm qua, người dân và doanh nghiệp đối diện với ách tắc thủ tục, còn hệ thống hạ tầng số quốc gia lộ rõ những lỗ hổng nghiêm trọng trong quản trị, sao lưu và ứng phó sự cố. » Phần Lan sẵn sàng đối phó với nguy cơ bị Nga tấn công Phần Lan không tỏ ra nao núng trước những nỗ lực gây bất ổn của láng giềng Nga, dù là nhắm vào chính họ hay phần còn lại của châu Âu, theo khẳng định của bộ trưởng Quốc Phòng Phần Lan hôm 30/09. Tình báo Phần Lan coi Nga là mối đe dọa chính đối với an ninh quốc gia. Từ Stockholm, thông tín viên trong khu vực, Ottilia Ferey, hôm 02/10/2025 cho biết thêm : « Phần Lan là một trong những nước châu Âu được chuẩn bị tốt nhất để đối phó với Nga. Ngân sách quốc phòng của Phần Lan tăng không ngừng và dự kiến ​​sẽ vượt quá 3% GDP vào năm 2029. Phần Lan được xem là nước đầu tiên bị nhắm tới trong cuộc chiến tranh hỗn hợp mà Nga tiến hành, nhưng kịch bản về một cuộc tấn công xâm lược trên bộ hiện giờ là không thể xảy ra. Tuy nhiên, nếu điều đó xảy ra, thì người Phần Lan cũng đã sẵn sàng, ví dụ như Aleksi, 30 tuổi, chủ tịch một câu lạc bộ lính dự bị ở Helsinki, người mỗi tuần tập bắn ít nhất 3 lần. Aleksi nói : "Chúng tôi muốn có khả năng bắn tốt hơn láng giềng (người Nga). Các thành viên trong câu lạc bộ của chúng tôi đều biết cách bắn vào một tấm bia có kích cỡ chỉ 20 cm ở khoảng cách 150 mét. Chính vì thế, tôi đã có thể yên tâm ngủ ngon giấc ! Tôi tin tưởng vào Nhà nước, vào quân đội, vào những người lính dự bị của chúng tôi. Nếu đến lúc phải chiến đấu thì tôi sẵn sàng. Họ (tức là người Nga) đã không cho ông của tôi được trở về nhà. Ông tôi đã hy sinh khi chiến đấu trong Cuộc chiến Mùa đông (tức là chiến tranh Nga - Phần Lan trong Đệ nhị Thế chiến), vì vậy mà tôi có cảm giác nước Nga còn nợ tôi". Biên giới Phần Lan - Nga dài hơn 1.300 km. Đây là biên giới dài nhất của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO với Nga. Tại đó, quốc gia Bắc Âu này đã bắt đầu xây dựng một hàng rào biên giới với tường rào và camera, bởi vì hồi tháng 05/2024, các hình ảnh vệ tinh cho thấy có nhiều hoạt động quân sự diễn ra ở phía bên kia biên giới, trên lãnh thổ Nga. Nhà phân tích quân sự Emil Kastehelmi của Phần Lan theo dõi sát sao những hoạt động này, cho biết : "Chúng tôi đã quan sát thấy có sự gia tăng các hoạt động tập luyện. Tình hình giống với những gì chúng tôi đã trải qua trong Chiến tranh Lạnh. Đó là cách họ chứng minh sự hiện diện và năng lực của mình." Kế hoạch xây dựng một căn cứ đồng minh gần biên giới của Phần Lan, một thành viên mới của NATO kể từ năm 2023, cũng đã được dự kiến. » Litva đẩy mạnh xây hầm trú ẩn Lo sợ bị Nga tấn công diện rộng, trong bối cảnh gần đây có nhiều vụ xâm nhập drone được cho là của Nga nhắm vào Litva và các nước láng giềng khác ở châu Âu, quốc gia vùng Baltic này đang thúc đẩy việc xây thêm hầm tránh bom. AFP nhắc lại là hồi tháng 6/2025, chính quyền Vilnus thông báo 6.453 hầm tránh bom ở Litva có khả năng làm nơi trú ẩn cho khoảng 1,5 triệu người, tương đương 54% dân số đất nước. Riêng chính quyền thành phố Vilnius cho biế

Thời sự quốc tế trong tuần tập trung cả tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York : Pháp cùng Ả Rập Xê Út đồng chủ trì một cuộc họp đặc biệt và đưa ra bản « thông cáo công nhận Nhà nước Palestine ». Paris tạo đà : hàng chục quốc gia khác tán thành giải pháp « hai nà nước Israel và Palestine » chung sống trong hòa bình. Tổng thống Hoa Kỳ kịch liệt đả kích Liên Hiệp Quốc « bất tài, vô dụng » và tạo bất ngờ tuyên bố « thất vọng về Nga », khen Ukraina kiên cường chiến đấu nhưng chỉ là để chuẩn bị « phủi tay ».  Donald Trump đến New York dự khóa họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 80 và phái đoàn hùng hậu tháp tùng tổng thống Mỹ đã gây không ít rắc rối giao thông. Đoàn xe của tổng thống Pháp và tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã bị chận để « nhường đường » cho chủ nhà. Ở bên trong tòa nhà của Liên Hiệp Quốc, thang máy cuốn bị hỏng đúng vào lúc thổng thống Mỹ và phu nhân sử dụng. Máy nhắc chữ ông cần dùng khi phát biểu trên khán đài cũng bị kẹt. Những sự cố kỹ thuật đó khiến nguyên thủ Mỹ phẫn nộ và cho rằng đã có những hành động « phá hoại » nhắm vào ông. Nhưng thang cuốn và máy nhắc chữ hỏng đã thể hiện sự rệu rã của một cỗ máy cồng kềnh như Liên Hiệp Quốc. Khoe thành tích để tự đánh bóng và đả kích Liên Hiệp Quốc Trong diễn văn dài hơn một tiềng hồ hôm 23/09/2025 Donald Trump cực lực chĩa mũi dùi vào Liên Hiệp Quốc : một định chế mà theo ông là bất tài và vô dụng, để rồi « đáng buồn thay » ông đã phải can thiệp và đã đạt được kỳ tích mà chưa ai làm được từ trước đến nay : dập tắt được bảy cuộc xung đột vũ trang trên thế giới trong hơn nửa năm cầm quyền.   « Thật đáng tiếc khi tôi phải làm những việc này thay cho Liên Hiệp Quốc  và thật buồn là trong tất cả các trường hợp đó, Liên Hiệp Quốc thậm chí còn không cố gắng giúp đỡ. Tôi đã kết thúc bảy cuộc chiến, làm việc với các lãnh đạo của từng quốc gia trong số đó. Tôi chưa từng nhận được một cuộc gọi nào từ Liên Hiệp Quốc đề nghị giúp hoàn tất thỏa thuận. Tất cả những gì tôi nhận được từ Liên Hiệp Quốc chỉ là một thang cuốn mà khi lên đến giữa chừng thì dừng lại. Nếu đệ nhất phu nhân không khỏe, bà ấy đã ngã, nhưng bà ấy rất khỏe. Chúng tôi đều khỏe, tất cả chúng tôi đều đứng vững. Rồi một máy nhắc chữ thì hỏng. Đó là hai thứ tôi nhận được từ Liên Hiệp Quốc: một thang cuốn hỏng và một máy nhắc chữ hỏng. (…) Tôi nhận ra rằng Liên Hiệp Quốc đã không ở bên chúng ta. (…). Nếu vậy thì mục đích của Liên Hiệp Quốc là gì? Liên Hiệp Quốc có tiềm năng rất lớn. Tôi luôn nói vậy. Nhưng hầu như chưa thể hiện được tiềm năng đó, ít nhất là cho tới lúc này. Điều duy nhất họ dường như làm là đã có những tuyên bố rất mạnh mẽ về mặt ngôn từ, để rồi sau đó không bao giờ có những bước kế tiếp hay thực hiện những gì họ cam kết. Đó là những lời nói suông không giải quyết được chiến tranh ». Mỹ đổi ý về Ukraina ? Trong danh sách 7 cuộc xung đột tổng thống Hoa Kỳ đã « xử lý tốt » không có Ukraina. Trong thời gian có mặt tại Liên Hiệp Quốc ông Trump đã có một loạt các hoạt động ngoại giao và một trong những cuộc họp được chú ý nhất là với tổng thống Volodymyr Zelensky cùng ngày 23/09/2025 và sau đó ông dường như đã « hoàn toàn thay đổi thái độ » trên vấn đề Ukraina. Donald Trump đánh giá Ukraina có khả năng giành lại lãnh thổ như trước khi xảy ra chiến tranh và « thậm chí là còn đi xa hơn thế nữa » trong cuộc đọ sức với Nga. Nước Nga của tổng thống Vladimir Putin bất ngờ bị chủ nhân Nhà Trắng gọi là một con « cọp giấy ». « Putin và Nga đang gặp nhiều vấn đề LỚN về kinh tế và đây là thời điểm để Ukraina hành động ». Nước Nga trong mắt ông Trump không là một « cường quốc quân sự » của thế giới, bởi « một cường quốc quân sự THỰC THỤ sẽ giành được chiến thắng trong chưa đầy một tuần lễ » mà nước Nga sau hơn 3 năm rưỡi khởi động chiến tranh Ukraina vẫn đang bị sa lầy. Nhưng quan trọng hơn cả là dòng tin nhắn trên mạng xã hội cá nhân, Donald Trump viết « trong mọi trường hợp, cầu chúc những gì tốt đẹp nhất cho hai quốc gia này (Nga và Ukraina). Mỹ tiếp tục cung cấp vũ khí cho NATO để liên minh này tùy nghi sử dụng. Chúc tất cả may mắn ! » Giới phân tích chốt lại : đây là cách Hoa Kỳ phủi tay không chỉ với Ukraina và cả với an ninh của châu Âu. Gấu thật hay Hổ giấy ? Về phía Matxcơva, ngay sau bị Trump gọi là « con hổ giấy » kinh tế đang kiệt quệ, không đủ sức đài thọ chiến tranh Ukraina một cách lâu dài, điện Kremlin đã lập tức lên tiếng. Thông tín viên RFI từ Matxcơva, Anissa El Jabri sáng Thứ Tư 24/09/2025 tường thuật : « Nga đã phản ứng ngay lập tức. Điều hiếm thấy này phản ánh tầm quan trọng từ phát biểu của tổng thống Donald Trump. Không đợi đến buổi họp báo giữa ngày, phát ngôn viên điện Kremlin đã trả lời phỏng vấn dài trên đài phát thanh vào buổi sáng. Dmitri Peskov phản bác cụm từ "con hổ giấy" Donald Trump đã dùng để chỉ Nga và nền kinh tế của nước này. Ông nói “Nga chắc chắn không phải là con hổ, mà là con gấu. Và không có con gấu nào làm bằng giấy cả. Nga thậm chí là một con gấu thật" Dmitri Peskov cũng phê phán đề nghị tổng thống Mỹ đã nhiều lần nhắc tới liên quan đến cuộc gặp giữa Putin và Zelensky. Nhà Trắng coi thượng đỉnh Nga-Ukraina là cách để đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh. Ông Peskov nói: "Putin đã sẵn sàng gặp gỡ, nhưng ông nhấn mạnh rằng logic là phải gặp nhau sau khi các bên đã chuẩn bị kỹ lưỡng. Gặp gỡ mà không có chuẩn bị thì chỉ là một chiến dịch truyền thông, và chắc chắn sẽ thất bại." Cụm từ "chiến dịch truyền thông" đã được nêu rõ, tóm gọn suy nghĩ của điện Kremlin mà không cần vòng vo. Matxcơva trả lời từng điểm một, nhưng không bao giờ sử dụng ngôn ngữ đối đầu. Tuy nhiên, báo chí ủng hộ chính quyền giờ đây không còn kiêng nể. Trong số báo hôm 23/09/2025 tờ Komsomolskaya Pravda công khai chế giễu Donald Trump, so sánh tổng thống Hoa Kỳ "như một đứa trẻ giận dữ vì bị phá hỏng đồ chơi". Kremlin cũng khẳng định rõ ràng: chiến tranh ở Ukraine sẽ tiếp tục vì "không có giải pháp thay thế" đối với Nga ». Đức đầu tư 35 tỷ euro phát triển chính sách phòng thủ không gian  Trong tuần thêm một thành viên của NATO là Đan Mạch phát hiện « drone lạ » được cho là của Nga. Liên Hiệp Châu Âu hôm 26/09/2025 thảo luận về kế hoạch xây dựng « một bức tường chống drone ». « Xung đột trong tương lai không chỉ giới hạn trên Trái Đất mà sẽ trực tiếp diễn ra trên không gian ». Châu Âu cần có những bước chuẩn bị, trong lúc Nga và Trung Quốc đã nhanh chóng phá huy khả năng tiến hành và đối phó với "một cuộc chiến trên không gian ". Bộ trưởng Quốc Phòng Đức hôm 25/09/2025 giải thích đây là những lý do Berlin đầu tư 35 tỷ euro chỉ riêng trong lĩnh vực phát triển chính sách phòng thủ không gian từ nay đến năm 2030. Đức tập trung phát triển « mảng quốc phòng không gian » do đây hiện là nhược điểm của hệ thống phòng thủ không riêng gì của Đức mà của toàn Liên Âu. Trong thời đại công nghệ số vệ tinh nay đã trở thành những hạ tầng thiết yếu không kém gì các xa lộ, sân bay, hải cảng … Vẫn theo bộ trưởng Quốc Phòng Đức, hiện tại hai vệ tinh Intelsat đang được quân đội nước này sử dụng bị hai vệ tinh do thám của Nga theo dõi. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte, lo ngại rằng Nga có thể đang xem xét việc triển khai vũ khí hạt nhân chống vệ tinh vào không gian. Chiến lược của Berlin rõ ràng được đặt trong bối cảnh hợp tác xuyên Đại Tây Dương và châu Âu. Ông Pistorius nhắc đến việc hợp tác chặt chẽ trong cảnh báo sớm bằng vệ tinh, đã được thống nhất trong Hội đồng Quốc phòng Pháp - Đức vào cuối tháng 8/2025. Ông cũng đề cập đến khả năng hợp tác trong tương lai với các đối tác quốc tế ngoài châu Âu. Xung đột tại Ukraine đã cho thấy rõ ràng điểm yếu trong khả năng phòng thủ không gian của châu Âu. Ngoài việc Ukraine sử dụng rộng rãi hệ thống Starlink để liên lạc, phần lớn thông tin tình báo từ vệ tinh hiện nay đều do Mỹ cung cấp. Đây là một phần lý do khiến châu Âu, đặc biệt là Đức, do dự trong việc tham gia « liên minh tự nguyện » do Anh, Pháp đang thúc đẩy để đảm bảo lệnh ngừng bắn tại Ukraine. Nhà nước Palestine : chọn lựa duy nhất vì hòa bình  « Vì hòa bình và an ninh của dân tộc Israel của nhân dân Palestine, tôi tuyên bó nước Pháp hôm nay công nhận Nhà nước Palestine …(laisser le Bravo …) Việc công nhận Nhà nước Palestine là một thất bại của Hamas, của tất cả những ai thổi bùng lên ngọn lửa hận thù bài Do Thái, của những ai bồi đắp cho nỗi ám ảnh chống lại Israel và muốn tiêu diệt Nhà nước Israel ». Sự kiện nổi bật thứ nhì tại nhân Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc lần này là bản « tuyên bố New York » Pháp công nhận Nhà nước Palestine và giải pháp « hai nhà nước Israel và Palestine cùng chung sống ». Tổng thống Emmanuel Macron hôm 23/09/2025 phát biểu trước toàn thể 193 nước thành viên Liên Hiệp Quốc như trên đồng thời đòi tự do cho tất cả các con tin Israel vẫn còn bị phong trào Hồi Giáo cực đoan Hamas bắt giữ. Thiện chí của Syria hội nhập với cộng đồng quốc tế Cũng liên quan đến Trung Đông và trong tuần lễ đầu khóa họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, Ahmed al Charaa là vị tổng thống Syria đầu tiên phát biểu trước Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc từ hơn 50 năm qua. Chưa đầy một năm sau khi giành được chính quyền, lật đổ chế độ Bachar Al Assad, thứ Tư 24/09/2025 tổng thống Syria Ahmed al Charaa phá lệ, đích thân đến trụ sở Liên Hiệp Quốc trấn an cộng đồng quốc tế và tuyên bố Damas « giành lại chỗ đứng của mình bên cạnh các quốc gia khác trên thế giới ». Từng là thủ lĩnh của phong trào thánh chiến Syria, sự hiện diện của ông tại New York, đã huy động quần chúng như phóng sự của đặc phái viên Julien Chavanne cho thấy :  « Tay cầm cờ Syria, nhiều giờ trước khi tổng thống Al Charaa phát biểu, hàng trăm người đã chờ đợi ở bên cạnh khuôn viên Liên Hợp Quốc. Một người đàn ông tự hào giải thích : ông cũng có lý do để đến đây. ‘Sau đã hơn 50 năm, thật là tự hào và hạnh phúc khi cuối cùng cũng đến được nơi này và được cảm nhận gần gũi hơn với những người dân Syria, được trông thấy họ đoàn kết’. Thế nhưng, trên cùng một vỉa hè đó, cũng có những người Syria khác biểu tình chống đối chính phủ lâm thời. Một người biểu tình nói ‘thủ lĩnh của quân khủng bố, gieo rắc kinh hoàng cho thế giới lại có mặt tại Liên Hiệp Quốc. Nhân vật này và những

"Ngày đen tối" 18/09 : Thêm một lời cảnh báo cho tân thủ tướng Pháp và chính phủ tương lai. Phong trào đấu tranh xã hội tại Pháp và cái nhìn ngưỡng mộ từ Ý. Giới chủ Israel và nỗi lo về nguy cơ bị cô lập kinh tế. Vụ ám sát mang tính chính trị Charlie Kirk và nỗi sợ hãi trong giới chính khách Mỹ. Cuba : 60.000 « nô lệ thời hiện đại » đằng sau những mác hàng xuất khẩu nổi tiếng. Đây là các chủ đề tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này. « Ngày đen tối » 18/09 : Thêm một lời cảnh báo cho tân thủ tướng Pháp Lecornu và chính phủ tương lai Một tuần sau khi chính thức nhậm chức, tân thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu vẫn chưa thành lập được nội các, cương lĩnh hành động dĩ nhiên cũng chưa có, thế nhưng phong trào đình công, biểu tình do các nghiệp đoàn phát động đã kịp gửi đi một thông điệp gây áp lực cho « chính phủ tương lai » bất kể thành phần. Và dĩ nhiên, đối tượng bị nhắm tới đầu tiên vẫn không ai khác ngoài tổng thống Macron. Theo số liệu của bộ Nội Vụ, có hơn 500.000 người biểu tình (theo số liệu của nghiệp đoàn CGT thì số này lên tới hơn 1 triệu người) với nhiều yêu sách, chống các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ để giảm nợ công, chống cải tổ chế độ hưu bổng, đòi công bằng xã hội và thuế khóa … Các nghiệp đoàn hôm thứ Sáu 19/09 ra « tối hậu thư » là đến ngày 24/09 thủ tướng Lecornu phải hồi đáp các đòi hỏi của họ, nếu không phong trào biểu tình, bãi công sẽ tiếp tục. Phong trào đấu tranh, phản kháng xã hội tại Pháp và cái nhìn ngưỡng mộ của nhiều người dân Ý Phong trào phản kháng xã hội 10/09 « Bloquons tout » - Phong tỏa tất cả - và « Ngày đen tối » 18/09 là dịp để nhiều người Ý bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với điều họ xem là sự can đảm, lòng quyết tâm chống bất công của các láng giềng Pháp trong công cuộc huy động lực lượng buộc chính phủ phải lắng nghe tiếng nói của người dân trong nước. Từ Roma, thông tín viên Anne Le Nir ngày 18/09 cho biết thêm : « Việc buộc chính phủ phải lắng nghe sự phẫn nộ của các công dân nhằm chống lại những bất công về xã hội và kinh tế cũng là một giấc mơ mà người dân Ý ấp ủ. Nhưng theo Lucia Nochia, làm nghề trông coi các tòa nhà, người dân Pháp hiện nay can đảm hơn nhiều so với các láng giềng Ý. Bà nói : "Họ rất biết cách tự bảo vệ mình, dù là về giáo dục, y tế hay hưu bổng. Trong khi ở đây, khi có biểu tình, họ hát "Bella Ciao", tấn công cảnh sát, nhưng chẳng đạt được gì cả". Đối với bà Marina Pallottini, một giáo viên đã nghỉ hưu, hiện đang sống cùng chồng, lúc thì tại Roma, khi thì ở Paris, thì khả năng huy động lực lượng ở Pháp bắt nguồn từ Cách mạng Pháp năm 1789. Bà nói : "Cũng như những người bạn Ý của chúng tôi, chúng tôi luôn lấy làm tiếc vì đất nước chúng tôi chưa nhận thức đầy đủ về sự suy tàn của tầng lớp trung lưu. Điểm tham chiếu của chúng tôi là Cách mạng Pháp. Lịch sử của Ý rất khác bởi vì sự thống nhất đất nước chỉ bắt đầu từ cuối thế kỷ 19. Vậy nên xã hội rời rạc hơn so với tại Pháp". Nhưng báo chí bảo thủ lại vui mừng trước sự hỗn loạn ở Pháp, cho rằng nước Ý càng tỏa sáng hơn nhờ sự ổn định của chính phủ ». Chiến tranh Gaza : Giới doanh nghiệp Israel và nỗi lo về nguy cơ bị cô lập kinh tế Nhìn sang khu vực Trung Đông, sau khi oanh tạc thủ đô Quatar nhằm tiêu diệt các lãnh đạo chính trị của tổ chức Palestine Hamas, vấp phải làn sóng lên án mạnh mẽ từ Vùng Vịnh nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung, Israel hôm 16/09 lại tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ quy mô lớn nhắm vào thành phố Gaza, thuộc dải Gaza, với mục tiêu tuyên bố là đánh bại hoàn toàn Hamas. « Thảm sát », « diệt chủng » tại Gaza là những gì Tel Aviv bị Liên Hiệp Quốc lên án. Về phía châu Âu, trước vòng xoáy bạo lực không có dấu hiệu lắng xuống tại Gaza, hôm 17/09/2025, Ủy Ban Châu Âu đề nghị các nước thành viên xem xét việc hủy bỏ hoặc giảm ưu đãi thuế với hàng hóa Israel xuất khẩu sang Liên Âu, chỉ vài ngày sau khi 80 tổ chức phi chính phủ kêu gọi các nước và doanh nghiệp chấm dứt « làm ăn với các khu định cư bất hợp pháp » của Israel tại các vùng lãnh thổ của người Palestine. Mặc dù chưa chắc đề xuất của Bruxelles được thông qua, vì rất khó có được sự đồng thuận của ít nhất 15 quốc gia thành viên đại diện cho 55% dân số trong khối, nhưng thông báo của Ủy Ban Châu Âu đã bị giới chủ doanh nghiệp Israel xem là « áp lực chính trị trá hình ». Từ Jerusalem, thông tín viên Michel Paul ngày 18/09 cho biết thêm về phản ứng của Israel : « Israel có nguy cơ buộc phải triển khai một nền kinh tế biệt lập, thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố như vậy hôm thứ Hai vừa qua. Thủ tướng Israel đang vấp phải thực tế đó do có thể bị châu Âu ra lệnh trừng phạt. Xuất khẩu của Israel sang Liên Hiệp Châu Âu, đối tác thương mại lớn nhất của Israel, năm ngoái đã lên đến gần 16 tỷ euro. 37% số này có thể chịu tác động từ các lệnh trừng phạt. Đối với Ron Tomer, người đứng đầu cộng đồng giới chủ doanh nghiệp Israel, thì đây là một thảm họa thực sự. Ông nói : « Một quyết định mạo hiểm và gây hậu quả nghiêm trọng đã được đưa ra. Tôi kêu gọi chính phủ phải có những nỗ lực ngoại giao rất lớn với châu Âu để cố gắng đảo ngược những quyết định này và tìm cách củng cố sức mạnh cho các nhà xuất khẩu Israel bằng cách tìm ra các thị trường thay thế để mở rộng thị trường đầu ra của chúng tôi ». Các biện pháp trừng phạt về thương mại có thể ​​sẽ làm tăng chi phí một số mặt hàng nhập khẩu từ Israel thêm 227 triệu euro. Nhưng đối với Dan Catarivas, chủ tịch Liên đoàn các Phòng thương mại song phương tại Israel, thì các lệnh trừng phạt có thể gây hiệu ứng dây chuyền. Ông giải thích : « Điều này chắc chắn sẽ gây ra nhiều vấn đề về cạnh tranh cho các mặt hàng của Israel, nhưng trên hết đây cũng là một dấu hiệu rất xấu, bởi vì các đối tác kinh tế châu Âu cũng có thể sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên tiếp tục giao dịch với Israel hay không ». Đối với các nhà sản xuất Israel, những thiệt hại này không chỉ ảnh hưởng đến Israel mà còn tác động đến cả các đối tác châu Âu của Israel ». Vụ ám sát Charlie Kirk : Nhà Trắng yêu cầu Quốc Hội giải tỏa 50 triệu đô la để tăng cường bảo đảm an ninh cho các chính trị gia Nhìn sang Mỹ, bên cạnh quyết định của Cục Dự trữ Liên bang FED, tức Ngân Hàng Trung Ương, hạ lãi suất chỉ đạo, chuyến công du cấp Nhà nước lần thứ hai của tổng thống Donald Trump sang Anh, vụ ám sát mang tính chính trị nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk làm dấy lên nỗi sợ hãi trong giới chính khách Mỹ là đề tài được báo chí quan tâm. Do sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk, thân cận với tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm 10/09/2025 khi nhân vật bảo thủ nổi tiếng này đang có buổi thuyết trình tại một trường đại học ở Utah, Tyler Robinson đã bị đề nghị án tử hình vì tội danh giết người. Vụ ám sát mang tính chính trị gây rúng động công luận trong và ngoài nước Mỹ. Vụ việc cũng làm dấy lên nỗi lo sợ của các nghị sĩ Mỹ. Nhà Trắng đã phải yêu cầu Quốc Hội giải tỏa 50 triệu đô la để tăng cường bảo đảm an ninh cho các nhà chính trị và thẩm phán. Từ Washington, thông tín viên Vincent Souriau ngày 16/09 cho biết thêm tình hình : « Nỗi sợ hãi hiển hiện rõ ràng, ngay cả các dân biểu vốn đã quen bị đe dọa cũng vậy. Ví dụ dân biểu đảng Dân Chủ Alexandria Ocasio-Cortez : sau cái chết của Charlie Kirk, bà đã quyết định hủy bỏ một số chuyến đi. Nhiều dân biểu khác sẽ không có bài phát biểu ngoài trời nữa. Cũng không còn các hoạt động với đông người tụ tập. Các cuộc họp công khai thì vẫn có, nhưng cũng chỉ là các cuộc họp ở các địa điểm riêng, không phải nơi công cộng, và theo từng nhóm nhỏ. Một nữ dân biểu của đảng Cộng Hòa tại bang Bắc Carolina thậm chí còn tuyên bố rằng từ giờ trở đi, bà sẽ luôn mang theo súng bên người, ngoài súng của các vệ sĩ. Lãnh đạo đảng Cộng Hòa tại Hạ viện, Mike Johnson, phát biểu : « Tôi đã nói chuyện với nhiều người trong số họ trong những ngày gần đây. Tôi đã cố gắng trấn an họ, nói với họ rằng chúng tôi sẽ triển khai tất cả các biện pháp cần thiết, rằng các nguồn lực cũng sẵn có để bảo đảm sự an toàn cho cả nơi ở của họ cũng như an toàn của cá nhân họ. Chúng tôi đang nghiên cứu mọi khả năng. Nhưng tôi cũng phải nhắc nhở họ rằng cần phải có một lòng can đảm nhất định để tiến lên phía trước và lãnh đạo đất nước ». Một trong số các biện pháp là Quốc Hội Mỹ phải triển hạn việc cấp các khoản tiền hỗ trợ đặc biệt, vốn dĩ có hiệu lực kể từ tháng 7 vừa qua. Đó là khoản tiền hỗ trợ 20.000 đô la cho mỗi dân biểu để bảo đảm an toàn cho nhà riêng của họ ». Cuba : 60.000 « nô lệ thời hiện đại » đằng sau những mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng thế giới Vẫn về châu Mỹ, trong một báo cáo được công bố hôm 15/09, tổ chức phi chính phủ Prisoners Defenders tố cáo nạn lao động cưỡng bức tại các nhà tù ở Cuba. Theo các tác giả, gần 60.000 tù nhân Cuba bị buộc phải làm việc trong các điều kiện tệ hại không khác gì nô lệ và việc bóc lột này mang tính hệ thống, thậm chí cướp đi mạng sống của nhiều người, theo ông Javier Larrondo, chủ tịch tổ chức Prisoners Defenders. Trên đài RFI ngày 15/09, ông Larrondo cho biết điều gây ngạc nhiên là nạn bóc lột lao động lại liên quan đến những ngành sản xuất than hay loại xì-gà nổi tiếng Habanos để xuất khẩu ra toàn thế giới, và được gắn mác hàng « sinh thái » hay « hàng thủ công ». Một số xưởng cuốn xì-gà Habanos được đặt ngay trong nhà tù. Chủ tịch tổ chức bảo vệ nhân quyền Prisoners Defenders tố cáo là đằng sau những điếu xì-gà biểu tượng của văn hóa Cuba là nỗi đau khổ, sự nhục nhã của các nô lệ thời hiện đại. Để hiểu về cách hợp pháp hóa việc cưỡng bức lao động của chính quyền Cuba, Prisoners Defenders đã tiến hành điều tra nhiều năm, thu thập lời chứng của hàng ngàn gia đình tù nhân. Các nạn nhân cho biết họ phải làm việc 14 giờ/ngày, 7 ngày/7 và được trả khoảng 7 đô la/tháng. Báo cáo cho thấy chính quyền đặt điều kiện về quyền lợi tù nhân dựa trên sự nghe lời của họ. Nếu các tù nhân đồng ý làm việc, họ được phép gọi điện cho gia đình, được ra ngoài tắm nắng và có hy vọng được trả tự do có điều kiện. Trái lại, nếu từ chối, họ bị tước đoạt mọi thứ : không được gọi điện thoại, không được tham gia các hoạt động, thậm chí không được trả tự do trước thời hạn … Những ai phản đối thì bị trừng phạt : bị biệt

Theo báo cáo do Văn phòng Liên Hiệp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) công bố vào tháng 5 vừa qua, hoạt động sản xuất và buôn bán trái phép ma túy tổng hợp từ khu vực Tam giác Vàng ( khu vực nằm giữa biên giới ba nước Lào, Thái Lan, Miến Điện ) đã tăng gấp bội. Sự tăng trưởng bùng nổ này đã dẫn đến số lượng methamphetamine bị tịch thu kỷ lục ở Đông Á và Đông Nam Á, lên tới 236 tấn trong năm 2024, tăng 24% so với năm 2023.  Chỉ riêng Thái Lan đã thu giữ khoảng 130 tấn vào năm ngoái, trở thành quốc gia đầu tiên trong khu vực chặn giữ hơn 100 tấn trong một năm. Vào ngày 17/06/2025, Cơ quan Quản lý Ma túy Quốc gia Indonesia đã công bố vụ triệt phá lớn nhất từ ​​trước đến nay, với hai tấn methamphetamine bị thu giữ sau chiến dịch năm tháng theo dõi các chuyến hàng từ Tam giác Vàng. Số ma túy này ước tính có giá trị thị trường từ 200 triệu đến 400 triệu đô la. Ông Benedikt Hofmann, Quyền Đại diện Khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương của UNODC, cho biết “236 tấn chỉ là số lượng bị tịch thu, trên thực tế, một lượng methamphetamine lớn hơn nhiều đang được đưa ra thị trường. Mặc dù những vụ bắt giữ này phần nào phản ánh những nỗ lực thực thi pháp luật thành công, nhưng rõ ràng chúng ta đang chứng kiến ​​mức độ sản xuất và buôn bán methamphetamine chưa từng có từ Tam giác Vàng, đặc biệt là bang Shan.”  Báo cáo “Ma túy tổng hợp ở Đông Á và Đông Nam Á: Những diễn biến và thách thức mới nhất” cho thấy hoạt động sản xuất và buôn bán methamphetamine tại bang Shan, Miến Điện, đã tăng đáng kể kể từ năm 2021.  Trả lời RFI Việt ngữ hôm nay, 15/09/2025, nhà tội phạm học Lương Thanh Hải, giảng viên Trường Tư pháp hình sự và tội phạm học Griffith, Úc, và là chủ tịch Hội đồng nghiên cứu về tội phạm ma túy tại châu Á của Viện nghiên cứu AICS (Hoa Kỳ), nêu lên 5 lý do khiến cho việc sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp ở khu Tam Giác Vàng tăng mạnh thời gian qua:  "Khu Tam Giác Vàng là nơi chia sẻ giữa ba cái đường biên của ba nước Lào, Thái Lan và Myanmar. Có thể nói cùng với Lưỡi Liềm Vàng thì Tam Giác Vàng là hai khu vực đặt ra nhiều nỗi lo âu đối với các cái nhà thực thi pháp luật cũng như các nhà hoạch định chính sách phòng chống ma túy. Đây cũng là một trong những điểm nóng và một khu vực lớn bao trùm và cung cấp hầu hết sản lượng về ma túy tổng hợp đối với khu vực Đông Nam Á và khu vực nam bán cầu. Ở góc độ là nhà nghiên cứu về tội phạm học, đặc biệt là với vai trò chủ nhiệm và chủ tịch Hội đồng nghiên cứu về tội phạm ma túy của Viện tội phạm và an ninh châu Á của Mỹ, qua quan sát và theo dõi hơn 20 năm qua, có thể đưa ra năm điểm để giải thích tại sao sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp khu Tam Giác Vàng tăng mạnh trong những năm qua. Thứ nhất là do chuyển dịch về mặt thị trường, từ các loại ma túy truyền thống, ví dụ như thuốc phiện, cần sa vân vân, hiện nay trong khoảng hai thập kỷ trở lại đây, đã có sự tăng mạnh nhu cầu về ma túy tổng hợp, chủ yếu là amphetamine,  ketamine hay là các loại ma túy tổng hợp khác mà ở Việt Nam hay gọi là ma túy đá, mang lại siêu lợi nhuận và được sản xuất nhanh, đồng thời cũng dễ vận chuyển.  Thứ hai là về yếu tố địa chính trị. Thì như tôi đề cập ban đầu, Tam Giác Vàng là một cái vùng chia sẻ ba đường biên giới của ba quốc gia Myanmar, Lào và Thái Lan. Đây là một vùng trũng, nhưng cũng là một vùng biên giới hẻo lánh khó kiểm soát trải dài hàng trăm km ở đều cả ba nước. Tại những khu vực này tồn tại nhiều nhóm vũ trang và tội phạm xuyên quốc gia. Trước Covid năm 2019, được sự hỗ trợ của các nhóm nghiên cứu và của Liên Hiệp Quốc, tôi đã có đi  thực địa và khảo sát trực tiếp ở bang Shan của Myanmar, một trong những địa điểm trồng cây thuốc phiện, đồng thời sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp lớn nhất thế giới. Qua đó để thấy được sự đa dạng cũng như là khó kiểm soát đối với các cái băng nhóm vũ trang và các nhóm tội phạm xuyên quốc gia hoạt động ở trục biên giới của Tam Giác Vàng."  Lý do thứ ba, theo nhà tội phạm học Lương Thanh Hải, đó là nhu cầu thị trường tăng mạnh ở Trung Quốc, ở Đông Nam Á và đặc biệt là ở Úc: "Trên thực tế thì giá thành của ma túy tổng hợp rẻ hơn cả heroin nữa. Đây cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy nhu cầu thị trường.  Những báo cáo khoảng 5 năm trở lại đây của Ủy ban nghiên cứu về tội phạm và ma túy của Úc Châu đều ghi nhận lượng ma túy tổng hợp thu được chiếm từ 27 cho đến 35% tổng số các loại ma túy thu được ở Úc. Qua thu thập và đánh giá thì amphetamine, tức là ma túy đá, đã trở thành một trong những loại ma túy tiêu thụ hàng đầu hiện nay ở Úc, đặc biệt là trong giới trẻ. Theo giá gọi là giá bán thị trường quy đổi ra ở Úc, lợi nhuận từ dao động từ 5,4 tỷ đến 6,3 tỷ đô la hàng năm, phản ánh một lợi nhuận rất là lớn để kích mức cung, tức là sản lượng từ các khu vực ngoài. Úc là một quốc gia bao bọc xung quanh là biển và việc sản xuất trực tiếp ma túy đá thì hầu như không có. Gần như 99% lượng ma túy đá của Úc là nhập từ ở ngoài và trên thực tế hầu hết là từ Tam Tam Vàng.  Lý do thứ tư khiến sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp ở Tam Giác Vàng tăng mạnh, đó là mặc dù các hoạt động thực thi pháp luật các nước đã có những đóng góp đáng kể, đã có những cái chuyên án rất lớn phối hợp giữa các nước, thậm chí là với Liên Hiệp Quốc và Interpol, thế nhưng nó cũng mới chỉ giải quyết được các phần ngọn qua việc bắt các ông trùm thực sự và mới đây nhất cách đây ba năm thì bắt được ông trùm trực tiếp, đó là Tse Chi Lop, một trong những ông trùm khét tiếng, được mệnh danh là ông vua của khu vực Tam Giác Vàng, người gốc Hồng Kông nhưng mang quốc tịch Canada. Hiện nay Tse Chi Lop sau khi bị bắt ở sân bay Schiphol của Amsterdam đã được dẫn độ về Melbourne của Úc để chờ xét xử. Có thể nói đó là một trong những điểm nhấn rất lớn, những đóng góp rất to lớn của lực lượng thực thi pháp luật của khu vực Đông Nam Á. Nhưng như tôi nói thì vẫn còn nhiều hạn chế, bởi vì chính quyền của Myanmar và Lào, kể cả Thái Lan gặp rất nhiều khó khăn trong quản lý, đặc biệt là bang Shan là nơi tôi có đến khảo sát vì đường biên giới quá rộng, kiểm soát không xuể. Về góc độ nghiên cứu tội phạm học, chúng tôi gọi đó là hiệu ứng quả bóng, tức là đánh mạnh ở khu vực bang Shan thì nó lại chạy sang khu vực của Lào hoặc là chuyển sang khu vực của Thái Lan, giống như trò mèo vờn chuột vậy. Đó cũng là một cái yếu tố mà lúc ban đầu tôi có nói, tức là yếu tố địa chính trị. Sau cuộc chính biến của quân đội ở Myanmar cách đây 4 năm, cộng với việc khó kiểm soát ở các vùng biên giới và các nhóm nổi dậy vũ trang, nên việc thực thi pháp luật bị hạn chế." Yếu tố thứ năm thúc đẩy sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp khu vực Tam Giác Vàng tăng nhanh thời gian vừa qua, theo nhà tội phạm học Lương Thanh Hải, đó là các "cơ sở hạ tầng ngầm":  "Ở đây có những mạng lưới về buôn lậu, về ma túy, về rửa tiền và các tuyến vận chuyển đã hình thành từ trước, có thể nói  rất đa dạng. Tội phạm bây giờ không chỉ dừng lại chỉ là ma túy, mà thông thường nó kết nối với việc rửa tiền,   với tham nhũng thậm chí là buôn vũ khí và các loại động vật hoang dã quý hiếm. Hay nói cách khác là bức tranh của tội phạm ma túy cũng đồng thời phản ánh và cấu kết với các loại nhóm tội phạm khác, tạo nên những cái mạng lưới rất là đan xen. Thành thử, năm yếu tố, một là chuyển dịch thị trường, hai là yếu tố địa chính trị, bà là nhu cầu thị trường tăng cao, bốn là sự hạn chế của việc thực thi pháp luật và năm là sự trỗi dậy và hoạt động của các băng nhóm tội phạm có tổ chức. Thì nó làm cho cái tình hình sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp của khu vực Tam Giác Vàng trở nên phức tạp và tăng mạnh trong thời gian qua." Khai thác các tuyến đường mới Thái Lan vẫn là điểm trung chuyển và điểm đến chính của methamphetamine được buôn bán từ Miến Điện và ghi nhận số lượng methamphetamine bị thu giữ lớn nhất trong khu vực, bao gồm một tỷ viên yaba, một loại hỗn hợp methamphetamine và caffeine phổ biến ở nhiều nơi tại Đông Nam Á do dễ mua và giá thành thấp.  Đồng thời, các nhóm buôn bán ma túy xuyên quốc gia ngày càng khai thác các tuyến đường buôn bán mới nổi để tránh sự phát hiện của cơ quan thực thi pháp luật. “Tuyến đường buôn bán ma túy kết nối Cam Bốt với Miến Điện, chủ yếu qua Lào, đang được mở rộng nhanh chóng”, theo lời ông Inshik Sim, Chuyên gia phân tích chính tại Văn phòng UNODC khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương. Ông cho biết: “Một hành lang ngày càng quan trọng khác là các tuyến đường buôn bán ma túy trên biển nối liền Malaysia, Indonesia và Philippines, với bang Sabah của Malaysia đóng vai trò là một trung tâm trung chuyển quan trọng.”  Báo cáo nhấn mạnh bản chất đang phát triển của các nhóm buôn bán ma túy xuyên quốc gia hoạt động ở Đông Á và Đông Nam Á. Các nhóm này đã thể hiện sự nhanh nhạy đáng kể trong việc phản ứng với áp lực của cơ quan thực thi pháp luật, qua việc mở rộng các địa điểm sản xuất ketamine và các tiền chất liên quan, hiện đã lan đến hầu hết các quốc gia hạ lưu sông Mê Kông. Gần đây nhất, chính quyền Việt Nam đã tháo dỡ một cơ sở quy mô công nghiệp vào tháng 3 năm 2025. Tránh các biện pháp kiểm soát Một ví dụ khác là sự gia tăng sản xuất bất hợp pháp các sản phẩm dược phẩm, đặc biệt là etomidate và các chất tương tự, được thiết kế để tránh các biện pháp kiểm soát đối với các chất mới. Báo cáo cũng nhấn mạnh việc sử dụng công nghệ ngày càng tăng trong toàn bộ chuỗi tội phạm liên quan đến ma túy, từ việc lập kế hoạch, điều phối và thực hiện buôn bán, cho đến các giao dịch tài chính và rửa tiền liên quan đến buôn bán ma túy tổng hợp. Ông Benedikt Hofmann, Quyền Đại diện Khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương của UNODC, nói: "Với sự gia tăng sản xuất và buôn bán ma túy tổng hợp trong khu vực, hầu hết các quốc gia đều báo cáo sự gia tăng chung về sử dụng methamphetamine và ketamine. Tuy nhiên, ở một số quốc gia, chúng tôi đang chứng kiến ​​sự suy giảm số lượng người sử dụng ma túy trẻ tuổi được đưa vào các cơ sở cai nghiện, điều này có thể là do các chiến dịch phòng ngừa sử dụng ma túy nhắm vào nhóm thanh thiếu niên. Điều quan trọng đối với khu vực là tăng cường đầu tư vào cả chiến lược phòng ngừa và giảm nguồn cung." Vị trí trung tâm

Nước Pháp trải qua một tuần đầy biến động : Thủ tướng François Bayrou từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm, chính phủ bị giải tán. Nguyên bộ trưởng Quân Lực Sébastien Lecornu nhậm chức thủ tướng vào ngày diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Phong tỏa tất cả » với gần 200.000 người biểu tình ; « Vụ đầu lợn » ở nhiều đền thờ Hồi giáo gây chấn động công luận Pháp, bị nghi là có sự can dự của nước ngoài để gây bất ổn cho nước Pháp.   Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này dành phần lớn thời lượng cho thời sự Pháp. Ngoài ra là các đề tài « Vụ không phận bị xâm phạm khiến người dân Ba Lan hiểu hơn về những gì láng giềng Ukraina đã phải trải qua suốt 3 năm qua » ; « Israel oanh kích Qatar là sự thử thách liên minh Netanyahu - Trump » Phong trào phản kháng xã hội : Chỉ dấu cho một nhiệm kỳ không êm ả của tân thủ tướng Lecornu ? Tuần này chính trường Pháp được đánh đấu bằng sự kiện thủ tướng François Bayrou hôm 09/09 đệ đơn từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm. Cùng ngày, tổng thống Pháp chỉ định ông Sébastien Lecornu, nguyên bộ trưởng Quân Lực, làm thủ tướng. Ông Sébastien Le Cornu, 39 tuổi, là thành viên trong nội các Pháp liên tục từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Macron. Tân thủ tướng được yêu cầu đề xuất thành phần tân chính phủ. Được xem là một « chiến binh bí mật » của tổng thống Macron, ông Lecornu là vị thủ tướng thứ 3 của nước Pháp được bổ nhiệm kể từ khi Quốc Hội bị giải tán hồi tháng 06/2024. Hiện giờ, thủ tướng đang tiến hành tham vấn các đảng phái để có thể thông qua ngân sách quốc gia, một nhiệm vụ đầy khó khăn. Thách thức của ông Lecornu cũng là làm sao để có thể tại vị lâu dài trong những tháng tới, chứ không sớm bị Quốc Hội bất tín nhiệm để rồi lại phải nhanh chóng từ chức và giải tán chính phủ như hai người tiền nhiệm Michel Barnier và François Bayrou. Như một chỉ dấu báo hiệu một nhiệm kỳ đầy khó khăn, tân thủ tướng Lecornu nhậm chức ở điện Matignon đúng ngày tại Pháp diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Bloquons tout » - « Phong tỏa tất cả », với gần 200.000 người biểu tình trên toàn quốc. Đề phòng nguy cơ nổ ra bạo động, bộ Nội Vụ Pháp huy động khoảng 80.000 hiến binh và cảnh sát (riêng Paris là 60.000). Chỉ thị của bộ trưởng Retailleau là « không dung thứ bạo lực, hành vi đập phá, phong tỏa hay chiếm đóng cơ sở hạ tầng thiết yếu của quốc gia ».  Trong cuộc họp báo giữa ngày 10/09, bộ trưởng Retailleau giải thích thêm : « Mỗi khi có các tuyến đường vành đai, khi có những tuyến đường bị chặn, chúng tôi đều giải tỏa, lực lượng an ninh nội địa của chúng tôi được giao nhiệm vụ can thiệp. Cần phải nhanh chóng, cần phải linh hoạt. Chúng tôi đã huy động rất nhiều cảnh sát, hiến binh, lính cứu hỏa cùng với các phương tiện như trực thăng, xe bọc thép Centaure (xe bọc thép thế hệ mới nhất của Vệ Binh Quốc Gia), vòi phun nước … Và chúng tôi cũng đã sử dụng drone để đảm bảo rằng lực lượng an ninh trật tự đương nhiên là vẫn tuân thủ luật pháp ». Bên cạnh một số vụ đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình (với hơn 330 người bị câu lưu), đa phần các cuộc tuần hành diễn ra ôn hòa, không khiến nước Pháp bị « tê liệt », theo ghi nhận của bộ trưởng Nội Vụ. Sau « Phong tỏa tất cả » đến phong trào biểu tình « Ngày 18 » « Bloquons tout » là một phong trào phản kháng xã hội được khởi xướng trên mạng xã hội cách nay vài tháng, cho thấy sự bất bình trong dân chúng với các chính sách của chính quyền Macron. Hầu như các nghiệp đoàn đều không tham gia phong trào phản kháng xã hội lần này. Thay vào đó, họ phát động phong trào biểu tình, đình công liên ngành vào ngày thứ Năm tuần tới, 18/09. Ngày này được chọn từ trước khi chính phủ Bayrou bị giải tán, nhằm phản đối dự thảo ngân sách mà thủ tướng Bayrou trình bày hồi tháng 07/2025. Giờ đây, phong trào « Ngày 18 » là cách để cảnh báo tân thủ tướng Lecornu, theo giải thích trên đài RFI ngày 10/09 của ông Cyril Chabanier, chủ tịch nghiệp đoàn CFTC : « Tôi không biết liệu đây có phải là một phong trào biểu tình dài hơi hay không. Dẫu sao đi chăng nữa, đối với chúng tôi, ngày 18/09 cũng là hành động mạnh mẽ đầu tiên. Sau đó, phong trào ngày 18/09 có tiếp tục hay không, điều này sẽ còn phải chờ xem thủ tướng và nội các mới có động thái hồi đáp ra sao. Nếu có những vấn đề được đưa ra bàn luận, nếu một số đề xuất của chúng tôi được chấp nhận, nếu chúng tôi có thể thảo luận, và nếu họ có thể sửa đổi đáng kể ngân sách đang được chuẩn bị, thì lúc đó chẳng có lý do gì để phong trào của chúng tôi cứ kéo dài mãi. Và chúng tôi sẽ thường xuyên tổng kết, đánh giá tình hình để biết khi nào chúng tôi nên tham gia vào các cuộc thảo luận hoặc đàm phán và khi nào chúng tôi thực sự cần phải phản kháng, phải xuống đường để bày tỏ nỗi tức giận và sự bất đồng của chúng tôi nếu tình hình không có gì thay đổi ». « Vụ đầu lợn » ở đền thờ Hồi Giáo gây chấn động Pháp : Can thiệp nước ngoài ?  Ngày 09/09, đúng hôm thủ tướng François Bayrou đệ đơn từ chức, tổng thống Macron chỉ định thủ tướng mới, thì tại Pháp ngay từ sáng sớm cũng đã xảy ra một vụ việc khác gây chấn động cộng đồng người Hồi giáo trong nước và gây ra những phản ứng bất bình trong chính giới, từ tả sang hữu, buộc chính quyền Macron ngay lập tức vào cuộc. Vào khoảng 6 giờ sáng, 9 đầu lợn đã được phát hiện trước nhiều đền thờ Hồi giáo tại Paris và vùng phụ cận. Đây bị xem là hành vi « hèn hạ » « báng bổ » đạo Hồi, « khiêu khích », « gây thù hận », « chủ ý gây rối loạn » … bởi vì lợn/heo vốn dĩ là con vật bị xem là uế tạp trong Hồi giáo, mà đầu heo lần này lại bị đặt trước đền thờ, chốn linh thiêng tôn giáo. Chính vì thế « vụ 9 đầu lợn » đã gây phẫn nộ trong công luận Pháp, vốn là nước có đông tín đồ Hồi giáo nhất châu Âu. Đơn vị hình sự của Cảnh sát Paris đã ngay lập tức mở điều tra về hành vi kích động hận thù, với tình tiết tăng nặng là phân biệt chủng tộc hoặc tôn giáo. Trên đài RFI ngày 09/09, Bassirou Camara, chủ tịch của Addam, Hiệp hội chống phân biệt đối xử và các hành vi bài Hồi giáo, bày tỏ : « Trước hết, cảm giác là chúng tôi vô cùng bàng hoàng khi phải chứng kiến hành vi kiểu như thế này lại xảy ra trên lãnh thổ Pháp. Tuy nhiên, chúng tôi không ngạc nhiên khi thấy sự gia tăng của những phát ngôn kích động thù hận, sự gia tăng thái độ phân biệt và kỳ thị đối với Hồi giáo và người theo đạo Hồi. Chúng tôi đã nhận thấy mức độ nghiêm trọng của các vụ việc ngày càng tăng. Tất nhiên là số các vụ việc được ghi nhận cũng tăng lên. Hiện nay, không chỉ có những tờ rơi hay thư từ, mà còn có cả những hành vi bạo lực nhắm vào thân thể người theo đạo Hồi. Quý vị có thể dễ dàng hình dung được cảm giác của các tín đồ Hồi giáo khi họ đến các nơi thờ phụng vào khoảng 6 giờ sáng và thấy các bức tường dính đầy máu và một cái thủ lợn được treo ở phía trên cao, khiến họ không thể vào nơi thờ cúng một cách trang nghiêm và thanh thản. Rất may mắn là nhà chức trách đã phản ứng rất nhanh chóng. Chúng tôi hoan nghênh phản ứng của bộ trưởng Nội Vụ và cảnh sát trưởng Paris, bởi vì 4 trong số các đền thờ Hồi giáo này là nằm ở Paris. Việc thống kê vẫn đang tiếp tục. Tại thời điểm này, khi tôi đang nói với quý vị, thì đã có 9 đền thờ Hồi giáo bị phá hoại và tấn công ». Theo tiết lộ ban đầu của Viện Công tố, được AFP trích dẫn, một nông dân vùng Normandie cho các nhà điều tra biết rằng có 2 người nước ngoài đã đến mua khoảng 10 đầu lợn. Hai người này dùng một chiếc xe mang biển số dường như là của Serbia. Các video giám sát an ninh cũng cho thấy chiếc xe này đã đến Paris trong đêm 08/09 rạng sáng 09/09, với các hình ảnh hai người đàn ông này đặt những thủ lợn trước một số đền thờ Hồi giáo. Cũng theo Viện Công tố, có thể 2 nghi phạm này đã sử dụng một đường đây điện thoại của Croatia và sau đó đã vượt biên giới từ Pháp sang Bỉ ngay trong buổi sáng thứ Ba sau khi đặt thủ lợn tại các đền thờ. Cảnh sát trưởng Paris, Laurent Nunez, nhắc đến khả năng « có sự can thiệp của nước ngoài », bởi vì vụ này có các điểm tương đồng với một số vụ can dự của nước ngoài trước đây nhắm vào Pháp. Ví dụ, ông Nunez đề cập đến vụ ngôi sao David màu xanh da trời, biểu tượng của người Do Thái, được sơn lên một số tòa nhà ở Paris và vùng phụ cận vào mùa thu năm 2023 để « điểm mặt chỉ tên » người Do Thái, trong bối cảnh chiến tranh Gaza, một động thái bị xem là gây thêm hận thù nhắm vào người Do Thái. 2 thủ phạm là công dân Moldova đã bị bắt giữ. Ngoài ra là vụ vẽ biểu tượng Mains Rouges (Bàn tay Đỏ) hồi tháng 05/2024 tại khu tưởng niệm các nạn nhân trong vụ diệt chủng người Do Thái do Đức Quốc Xã tiến hành - La Shoah, ở Paris. Bốn công dân Bulgari sẽ bị xét xử vào mùa thu tại Paris trong vụ « Bàn tay Đỏ », một vụ án « có thể liên quan đến hành động gây bất ổn ở Pháp do các cơ quan tình báo Nga dàn dựng », theo thông báo của Viện công tố hồi cuối tháng 07/2025. Không phận bị xâm phạm : Người Ba Lan hiểu hơn những gì Ukraina trải qua Vẫn về châu Âu, tuần này chủ đề được bình luận nhiều là vụ hàng loạt drone Nga xâm phạm không phận Ba Lan và bị quân đội Ba Lan phối hợp với các lực lượng của NATO bắn hạ. Ba Lan và các đồng minh xem đây là hành vi khiêu khích, đe dọa của Nga. Cáo buộc này đã bị Nga bác bỏ. Hiện chưa thể khẳng định đây có phải chủ ý của Nga hay không hay chỉ là một sự cố. Dẫu sao đi chăng nữa, theo Etienne De Poncins, đại sứ Pháp tại Ba Lan, người dân nước này đang rất lo lắng :   « Phản ứng của họ là đầy nỗi lo ngại. Đây là lần đầu tiên có một cuộc xâm nhập quy mô lớn đến như vậy với khoảng 20 drone. Hơn nữa, một số drone, dù là bị bắn hạ hay không, thì cũng đã rớt xuống vị trí rất sâu trong lãnh thổ Ba Lan. Chính vì lẽ đó, mọi người vừa kinh ngạc, vừa bắt đầu hiểu được những gì người dân Ukraina đã phải trải qua suốt 3 năm vừa rồi, qua việc chính phủ khi phát hiện không phận bị xâm nhập thì đã kêu gọi người dân, đặc biệt là ở các vùng miền đông, ở yên trong nhà, với các thông điệp báo động trên các mạng xã hội và hệ thống tin nhắn qua điện thoại. Tất cả những điều này đã làm dấy lên một nỗi lo lắng rất lớn. Ngoài ra, dĩ nhiên là còn phải nói tới việc nhà chức trách Ba Lan kêu gọi tình đoàn kết, tương thân tương ái của các đồng minh NATO và Liên Hiệp Châu Âu, và tất nhi

Tại châu Á, trong khi Indonesia đang phải đối phó với những cuộc biểu tình bắt nguồn từ nỗi bất bình trong dân chúng về thu nhập, phụ cấp, đặc quyền cho các nghị sĩ, thì tại Thái Lan, quyền thủ tướng Phumtham Wechayachai đã đệ trình sắc lệnh giải tán Quốc Hội nhưng đã bị các cố vấn của Quốc vương Thái Lan bác bỏ. Sáng 05/09, Quốc Hội Thái Lan đã chỉ định Anutin Charnvirakul, lãnh đạo đảng Bhumjaithai, làm thủ tướng mới. Tuần qua cũng đánh dấu sự kiện lớn tại Việt Nam - 80 năm ngày Độc lập - với cuộc duyệt binh lớn nhất trong lịch sử, cùng sự góp mặt của các đơn vị quân đội đến từ Trung Quốc, Nga, Lào và Cam Bốt. Đến ngày 03/09, đến lượt Trung Quốc cũng tổ chức cuộc duyệt binh rầm rộ kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít. Thế nhưng, khác với tại Việt Nam, nơi hàng trăm ngàn dân hân hoan đổ ra đường phố Hà Nội xem duyệt binh, cuộc duyệt binh hoành tránh tại Trung Quốc không mở cửa cho công chúng, mà được dàn dựng kỹ lưỡng theo kịch bản dành riêng cho truyền hình và phóng viên nước ngoài.  Từ Bắc Kinh, thông tín viên Cléa Broadhurst gửi về bài phóng sự : « Đối với đa phần người dân Trung Quốc, xem duyệt binh là ngồi trước màn hình TV. Một số người đã tụ tập tại tiệm giặt là nhỏ, nơi chúng tôi có mặt, ở khu phố trung tâm Bắc Kinh. Cửa hàng tạm thời biến thành phòng chiếu phim trong buổi sáng 03/09. Người cựu chiến binh này, với khuôn mặt đầy nếp nhăn nhưng ánh mắt rạng ngời, bày tỏ niềm tự hào : « Điều này cực kỳ quan trọng. Chỉ khi đất nước vững mạnh thì người dân mới có thể sống trong hòa bình. Một cuộc duyệt binh không chỉ là một buổi biểu diễn cho công chúng, mà nhằm trấn an dân thường và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp tục sứ mệnh của chúng tôi và xây dựng một đất nước tốt đẹp hơn nữa. Là một cựu chiến binh, từ tận đáy lòng, tôi cảm thấy thực sự tự hào ». Bên cạnh ông, một người phụ nữ lớn tuổi, ngồi thẳng trên ghế, cảm thấy an tâm trước màn trình diễn này. Bà nói : « Tôi nghĩ rằng cuộc duyệt binh này cho toàn thể thế giới thấy là Trung Quốc giờ đây đã vững mạnh, rằng chúng tôi rất đoàn kết và quân đội của chúng tôi hùng mạnh. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi muốn gây chiến, mà là để mọi người biết rằng chúng tôi có thể tự bảo vệ mình và không sợ bị đe dọa ». Thế hệ trẻ cũng có cảm nghĩ riêng về cuộc duyệt binh. Một thanh niên nói : « Tôi thấy khá ấn tượng, đặc biệt là khi nhìn thấy tất cả các đội hình đều được sắp xếp tốt và các thiết bị thì rất tinh vi. Điều này khiến tôi cảm thấy mình có một sứ mệnh, như thể chính tôi cũng phải có những đóng góp cho đất nước. Tôi cảm nhận được niềm tự hào và tinh thần trách nhiệm ». Đó là cảm xúc chung của hàng triệu người Trung Quốc, mắt chăm chú nhìn màn hình, tự hào và an tâm trước sự phô trương lực lượng của quân đội nước mình ». Nhiều nhà quan sát, ví dụ Neil Thomas, thành viên trung tâm nghiên cứu Asia Society, có trụ sở tại New York, được APF trích dẫn, nhận định tuần qua là tuần lễ ngoại giao thành công rực rỡ để Tập Cận Bình cho thấy ông vẫn hoàn toàn nắm quyền kiểm soát giới tinh hoa của đảng. Chủ tịch Trung Quốc, đã dùng chủ nghĩa dân tộc để bù đắp cho tăng trưởng kinh tế, đánh lạc hướng công luận khỏi những thách thức kinh tế và khiến người dân tự hào là người Trung Quốc, trong bối cảnh thất nghiệp gia tăng, khủng hoảng bất động sản chưa thuyên giảm và mức lương không được cải thiện. Nga : Đội quân của « Liên minh tình nguyện » không thể bảo đảm an ninh cho Ukraina Tại thượng đỉnh « Liên minh tình nguyện » hỗ trợ Ukraina, hôm 04/09/2025, họp tại điện Elysée, dưới sự đồng chủ trì của tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Anh Keir Starmer, lãnh đạo 26 quốc gia chính thức cam kết triển khai tại Ukraina một « lực lượng đảm bảo an ninh cả trên bộ, trên biển hoặc trên không » để yểm trợ quân sự cho Ukraina sau khi Nga - Ukraina chấm dứt xung đột, tránh để Ukraina lại bị Nga xâm lược. Trong khi lãnh đạo Pháp, Anh, Ukraina và Ý vẫn đang tìm cách thuyết phục tổng thống Mỹ chấp thuận kế hoạch bảo đảm an ninh cho Ukraina, nhưng Donald Trump chưa có cam kết gì cụ thể, thì không nằm ngoài dự báo, thông báo của « Liên minh tình nguyện » đã vấp phải sự phản đối của Matxcơva. Theo Reuters, sáng hôm 05/09, tại Diễn đàn Kinh tế Vladivostok, tổng thống Nga Vladimir Putin dọa các đồng minh của Kiev rằng mọi lực lượng quân sự mà phương Tây điều đến Ukraina đều sẽ là « mục tiêu hợp pháp » mà quân đội Nga nhắm tới. Trong khi đó, điện Kremlin bác bỏ tác dụng của biện pháp bảo đảm quân sự của phương Tây cho Kiev. Từ Matxcơva, thông tín viên Anissa El Jabri cho biết thêm : « Về các đảm bảo an ninh, lần này phát ngôn viên của Điện Kremlin vẫn lặp lại sự phản đối của Nga như sau : « Các nước ngoài, đặc biệt là các lực lượng quân sự của châu Âu và Mỹ, liệu có thể cung cấp hoặc bảo đảm an ninh cho Ukraina không ? Hoàn toàn không, họ không thể. Đó không phải là một đảm bảo an ninh cho Ukraina, cũng không phù hợp với đất nước chúng tôi ». Lý lẽ thứ hai mà phát ngôn viên Điện Kremlin đưa ra sáng thứ Sáu 05/09 thì đã được lặp đi lặp lại nhiều lần kể từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Mỹ Donald Trump và là cách để Nga duy trì sự chia rẽ giữa các nước phương Tây. Ông Dimitri Peskov thể hiện là những nỗ lực của châu Âu không có tác dụng : « Châu Âu cản trở việc giải quyết vấn đề ở Ukraina. Họ không đóng góp gì cho việc giải quyết này hết ». Đồng thời, tất cả các phương tiện truyền thông thân chính quyền sáng thứ Sáu đều tập trung rất lâu vào sự tham gia của các nước vào liên minh tình nguyện vì Ukraina ở các cấp độ khác nhau, đặc biệt nhấn mạnh đến sự phản đối của Ý và Ba Lan về việc điều quân sang Ukraina ». Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur : Nam Mỹ tỏ ra lạc quan hơn Liên Hiệp Châu Âu Vẫn liên quan đến châu Âu nhưng về thương mại, Ủy ban Châu Âu hôm 03/09 đã kêu gọi các nước thành viên phê chuẩn thỏa thuận Tự do mậu dịch Châu Âu - Mercosur. Để thuyết phục Paris và các nước còn đang lưỡng lự, Ủy Ban Châu Âu hứa đưa ra những đảm bảo để bảo vệ nông dân châu Âu. Về phía Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Achentina, Brazil, Paraguay và Uruguay, thỏa thuận không gây nhiều tranh cãi, nếu không muốn nói rằng đây còn là một trong những đề tài hiếm hoi đạt được sự đồng thuận trong khối Mercosur. Từ Buenos Aires, thông tín viên Théo Conscience cho biết chi tiết : « Thuyết phục được tổng thống Achentina Javier Milei và tổng thống Brazil Lula da Silva đồng ý với nhau không phải là điều dễ dàng. Tuy nhiên, đó lại là trường hợp của thỏa thuận tự do mậu dịch giữa Liên Hiệp Châu Âu và Mercosur (Cộng đồng kinh tế các nước Nam Mỹ, nay bao gồm 4 thành viên, Achentina, Brazil, Paraguay và Uruguay). Cần phải nói rằng Achentina và Brazil, cả hai đều là những nước sản xuất nông nghiệp lớn, đều có cùng mối lợi : đó là tăng xuất khẩu ngũ cốc, đậu nành, thịt, mật ong và đường. Mặc dù tất cả các nước trong khối Nam Mỹ, trong đó có Uruguay và Paraguay, đều thúc đẩy việc ký kết thỏa thuận, thế nhưng thỏa thuận này không phải là không mang lại những rủi ro cho nền kinh tế của các quốc gia trong nhóm. Khi giảm các hàng rào thuế quan đối với các sản phẩm hóa chất và các sản phẩm công nghiệp của châu Âu, các nước Nam Mỹ có thể cản trở sự phát triển của các ngành công nghiệp mang lại giá trị trên lãnh thổ của họ và tự hạn chế mình trong vai trò chỉ là nhà xuất khẩu nguyên vật liệu thô. Bên cạnh các điều khoản bảo vệ nông nghiệp châu Âu, văn bản thỏa thuận cũng quy định các cơ chế nhằm bảo vệ ngành công nghiệp ô tô của Achentina và Brazil ». Luân Đôn và biện pháp tạm thời giảm số lượng người tị nạn và thân nhân của họ tới Anh Về hồ sơ di dân, tại Anh, vào đầu tuần qua, chính phủ đã công bố thêm các biện pháp nhằm giảm số lượng người nhập cư bằng cách tạm dừng xét đơn đoàn tụ gia đình của người tị nạn, chờ xây dựng một quy chế mới bắt đầu từ năm 2026. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ Anh sẽ đưa ra các tiêu chuẩn nào để người tị nạn có thể đón thân nhân sang chung sống, khiến nhiều tổ chức xã hội đã lên tiếng chất vấn chính phủ, như tường thuật của TTV Nguyễn Giang từ Luân Đôn : « Phát biểu trước Quốc hội hôm 01/09/2025, bộ trưởng Nội Vụ Anh, bà Yvette Cooper, đã công bố các biện pháp tạm thời nhằm giảm số lượng người tị nạn và thân nhân của họ tới Anh. Bà cho biết rằng các đơn xin đoàn tụ gia đình của người tị nạn sẽ bị tạm dừng cho đến khi có các quy định mới, chặt chẽ hơn, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Tuy nhiên, bộ Nội Vụ Anh không nêu rõ các tiêu chuẩn mới này gồm những gì, khiến báo chí chỉ có thể đoán rằng Anh sẽ tham khảo các hình mẫu của Đan Mạch và Thụy Sĩ - hai nước mà bà Cooper đề cập như hình mẫu về đón nhận tị nạn. Đó là yêu cầu người tị nạn phải chờ 2 năm và có thu nhập ổn định mới được đón thân nhân sang. Phát biểu trước các nghị sĩ Hạ viện, bà Cooper nói : « Các quy chế về đoàn tụ gia đình cho người tị nạn đã được thiết lập từ nhiều năm trước nhằm giúp đỡ các gia đình bị chia cắt do chiến tranh, xung đột, đàn áp chính trị hoặc tôn giáo, nhưng thực tế và cách áp dụng đã thay đổi. Ngay cả trước dịch COVID-19, những người xin tị nạn nộp đơn đưa gia đình đến Vương quốc Anh thường phải chờ trung bình từ 1 đến 2 năm kể từ khi họ được chấp nhận. Thời gian này đủ để họ tìm việc làm và chỗ ở, hỗ trợ gia đình của mình ». Bà nói thêm rằng hiện nay, thủ tục xét xử các đơn xin đoàn tụ tại Anh diễn ra quá nhanh, thậm chí chỉ khoảng một tháng sau khi một người được công nhận tị nạn. Điều này gây ra gánh nặng cho các gia đình tị nạn và chính quyền Anh. Nhiều hội đồng địa phương đã tiếp nhận tới ¼ số đơn xin giải quyết nhà ở và hỗ trợ người vô gia cư từ các trường hợp đoàn tụ của người tị nạn. Ngay lập tức, các tổ chức bảo vệ người tị nạn như Hội Chữ thập đỏ Anh, Hội đồng Tị nạn (Refugee Council UK) lên tiếng cảnh báo rằng việc « ngưng xét đơn » sẽ dẫn đến hai vấn đề lớn. Một là, số người liều chết vượt biên qua các đường dây buôn người để băng rừng, vượt biển đến châu Âu, rồi sang Anh sẽ gia tăng, vì không còn con đường hợp pháp nào khác để vào quốc gia này. Hai là, số người tị nạn đã ở Anh có thể phải đưa người thân qua bằng đường dây phi pháp, gây nguy hiểm cho phụ nữ và trẻ em. Các số

Một tuần lễ sôi động về ngoại giao từ Alaska đến Washington, với tiến triển có vẻ « thuận lợi » cho Nga. Tổng thống Mỹ đã tiếp đồng cấp Nga, nguyên thủ Ukraina và các lãnh đạo châu Âu, « ráo riết » tìm kiếm hòa bình, nhưng trước mắt với Matxcơva, Washington « không đạt được thỏa thuận cụ thể nào », cũng « không có lệnh ngừng bắn » ở Ukraina.  Thượng đỉnh Alaska hôm 15/08/2025 và hội nghị ba ngày sau đó tại thủ đô Washington giữa tổng thống Mỹ và đồng cấp Ukraina, cuộc họp giữa ông Trump và Zelensky sau đó đã được mở rộng đến lãnh đạo nhiều nước châu Âu và NATO lấn át toàn bộ phần thời sự quốc tế còn lại trong tuần.   Alaska, Trump ra về tay không Thượng đỉnh Vladimir Putin - Donald Trump ở Alaska rất được mong đợi vì đây là lần đầu tiên tổng thống Nga đặt chân lên một quốc gia tự do và dân chủ phương Tây từ khi đưa quân xâm lược Ukraina. Đối với tổng thống Trump thì đây là cuộc tái ngộ với một nhà lãnh đạo mà ông luôn ngưỡng mộ. Lần gần đây nhất hai nhà lãnh đạo này gặp nhau là vào năm 2019. Chủ nhân Nhà Trắng kỳ vọng nhiều vào đối thoại với Vladimir Putin để chấm dứt chiến tranh, một cuộc chiến Nga khai mào nhưng ông Trump vẫn tránh né nói đến trách nhiệm ấy của Matxcơva. Tuy nhiên sau 3 giờ đồng hồ trao đổi với nguyên thủ Nga, Donald Trump nhìn nhận không đạt được lệnh ngừng bắn cho Ukraina. Họp báo tổng thống Mỹ giải thích : « Đương nhiên tất cả chúng ta đều mong muốn đạt được một thỏa thuận ngưng bắn, nhưng thời khắc đó chưa đến (...) Dù vậy có thể là tổng thống Zelensky và Putin sẽ thảo luận thêm » trong tương lai không xa trong khuôn khổ một thượng đỉnh ba bên Mỹ - Nga - Ukraina. Bắt tay Putin, tổng thống Mỹ bị « chê » nhiều hơn « khen » Báo chí phương Tây gay gắt chỉ trích tổng thống Mỹ « mềm yếu » trong đối thoại với Nga. Riêng tại Mỹ, các phương tiện truyền thông hầu hết các hãng tin đều đồng ý về một điểm chính : Không có thỏa thuận cụ thể nào được đạt được, đặc biệt là không có lệnh ngừng bắn ở Ukraina. Trước khi gặp tổng thống Putin, tổng thống Trump đã tuyên bố với phóng viên nếu không đạt được lệnh ngừng bắn cho Ukraina, Mỹ sẽ trừng phạt, giáng mạnh vào kinh tế Nga. Thông tín viên Hoàng Trọng Thụy từ California tổng hợp quan điểm của truyền thông Hoa Kỳ đánh giá thấp kết quả từ đối thoại Nga - Mỹ tại Alaska.  « Đài CBS News mô tả hội nghị thượng đỉnh là "vô vị", không có kết quả và những tuyên bố mơ hồ từ cả hai nhà lãnh đạo. Đài NBC News cho rằng hội nghị đã đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn, Putin tuyên bố có tiến triển, trong khi Trump khẳng định không có thỏa thuận nào được đưa ra. Zelensky thì đã bị loại khỏi đàm phán ở Alaska. MSN và The Hill đã chỉ trích tổng thống Trump nhượng bộ trước các yêu cầu của Putin. Một số nhà bình luận gọi đó là một chiến thắng về mặt tuyên truyền cho Nga. Nhà phân tích Rajan Menon, trả lời báo Anh The Guardian ghi nhận tổng thống Putin đã thắng ở Alaska trong khi phía Ukraina và Châu âu lại ở vị thế nguy hiểm hơn, nguyên nhân chính vẫn là sự nhượng bộ của ông Trump trước các yêu cầu của Putin.  Tờ San Diego Times ở California đồng quan điểm : Putin chiếm ưu thế sau thượng đỉnh Alaska. Nhưng Trump có thể chơi một ván bài đường dài, suy diễn rằng, ông Trump ủng hộ quan điểm không ngừng bắn lúc này để tiến tới con đường hòa bình mau chóng hơn. Tổng thống Hoa Kỳ cũng đã tuyên bố, ông không muốn thấy có lệnh ngừng bắn để rồi hai bên lại vi phạm và đổ lỗi cho nhau.  Về mặt tích cực tuần báo Newsweek dẫn lời các viên chức tháp tùng phái đoàn của tổng thống Trump cho rằng hội nghị thượng đỉnh có thể dẫn đến một hồi kết  "gần như ngay lập tức" cho cuộc chiến ở Ukraina, mặc dù hôm nay thực tế không cho thấy như vậy. Đài Fox News với quan điểm cực hữu ủng hộ tổng thống Trump đã ca ngợi thiện chí của nguyên thủ Mỹ, gọi cuộc gặp là "cực kỳ hiệu quả" và đạt điểm "10" về nỗ lực ngoại giao. Nhìn chung quan điểm của giới báo chí và truyền thông Mỹ phần lớn là tiêu cực, cho rằng hội nghị thượng đỉnh không đạt được lệnh ngừng bắn và không có thỏa thuận hòa bình cụ thể. Họ gọi hội nghị này là một màn trình diễn về ngoại giao của ông Trump, khen ngợi vì sáng kiến nhưng bị chỉ trích vì thiếu kết quả. Họ cũng cho rằng Putin đã đạt được thành tựu bao gồm tính chính danh của ông khi gặp riêng tổng thống Mỹ, tạo được hình ảnh thuận lợi trước nước Nga và Putin đã nhượng bộ tối thiểu » Pháp nghi ngờ thiện chí hòa bình của Nga   Chỉ ba ngày sau thượng đỉnh Mỹ-Nga, tổng thống Trump tiếp tổng thống Ukraina tại nhà Trắng và mời lãnh đạo nhiều nước châu Âu tham dự để bàn về « kế hoạch hòa bình », về những biện pháp « bảo đảm an ninh cho Ukraina » một khi chấm dứt chiến tranh. Trước ống kính truyền hình của thế giới Donald Trump cam kết Mỹ sẽ tham gia vào kế hoạch bảo đảm an ninh cho Ukraina và ông tin tưởng vào thiện chí hòa bình của chủ nhân điệm Kremlin. Đây là một bất đồng lớn giữa tổng thống Mỹ và đồng cấp Pháp Emmanuel Macron. Họp báo ngay sau cuộc họp ở Nhà Trắng hôm 18/08/2025 tổng thống Pháp giải thích thêm về thái độ thận trọng của Paris trước những ý đồ của Nga : « Vừa rồi, tại Phòng Bầu Dục, tôi đã trình bày với tổng thống Trump. Chúng tôi đã trao đổi với nhau ngay sau cuộc họp. Nhiều lãnh đạo đưa ra cùng một nhận định : Trong lúc nguyên thủ Mỹ đang nói chuyện với tổng thống Putin thì ông ấy vẫn tiêp tục oanh kích Ukraina. Điều đó chứng minh là cần phải chấm dứt các cuộc thảm sát, cần một lệnh hưu chiến. Điều này cũng cho thấy rằng, đến một lúc nào đó thì chính những sự việc nói lên những ý định của Nga. Đơn giản là như vậy thôi. Hiện tại Nga tiếp tục cuộc chiến. Chiến tranh gia tăng cường độ. Nga nhắm vào thường dân Ukraina và không có dấu hiệu nào cho thấy Nga thực tâm mong muốn hòa bình. Kinh nghiệm cho thấy, 15 năm trở lại đây, theo quan điểm của tổng thống Putin, không bao giờ đàm phán mỗi lần mà ông ấy nghĩ là chiến thắng đang ở trong tầm tay. Đó là một thực tế ». Anh cam kết đưa quân sang Ukraina : Một nước cờ đầy rủi ro Là một trong 7 lãnh đạo châu Âu và NATO đến dự cuộc họp mở rộng về Ukraina, thủ tướng Anh, Keir Starmer tỏ ra ủng hộ hết mình "kế hoạch Trump" bao đảm an ninh cho Ukraina sau này, nhưng dư luận không tin vào Nga và ý nguyện hòa bình của tổng thống Putin. Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn : « Sau cuộc họp mở rộng tại Nhà Trắng hôm 18/08/2025 do tổng thống Mỹ Donald Trump chủ trì với khách mời là tổng thống Ukraina và sáu nhà lãnh đạo Anh, Pháp, Đức, Ý, Phần Lan và chủ tịch Ủy Ban Châu Âu và tổng thư ký NATO, thủ tướng Anh Keir Starmer trở về nước. Cùng lúc, tổng tham mưu trưởng Quân lực Anh, Đô đốc Tony Radakin bay theo chiều ngược lại, vượt  Đại Tây Dương sang Mỹ để bàn chi tiết với lãnh đạo quân sự các nước đồng minh về kế hoạch đảm bảo an ninh cho Ukraina. Những tuần qua, Luân Đôn đã dồn sức vào nỗ lực ngoại giao vì phương án đưa "quân trên bộ" (boots on the ground) từ Anh, Pháp, Đức và một số nước khác tới lãnh thổ Ukraina để "trấn an" nước chủ nhà và ngăn ngừa Nga lại xâm lăng trong tương lai. Tất nhiên, kế hoạch này chỉ có thể thành hiện thực nếu Nga đồng ý. Với Anh Quốc, đây là cam kết cụ thể nhất, mạnh mẽ nhất ủng hộ an ninh cho Ukraina và còn khó thực hiện hơn ý tưởng của Hoa Kỳ là Không quân Mỹ sẽ chỉ tham gia tuần tra trên không, tham gia từ xa để giúp Ukraina. Washington đã loại bỏ khả năng đưa quân Mỹ sang Ukraina. Các báo Anh đều đánh giá cam kết đưa quân sang Ukraina của thủ tướng Starmer tuy thế, đang chứa đựng rất nhiều rủi ro. Toàn bộ cuộc chiến do Nga gây ra là để ngăn Ukraina gia nhập Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Thế nên thật khó mà có chuyện Nga chấp nhận cho các thành viên NATO hàng đầu như Anh, Pháp đem quân tới Ukraina. Chính ông Starmer cũng nói nhiều lần, phương án này đòi hỏi phải có sự ủng hộ (backstop-rào đỡ lưng) rất mạnh mẽ của Mỹ, thì mới thành công. Một thăm dò dư luận trước cuộc gặp ở Nhà Trắng do YouGov thực hiện cho thấy, 57% người Anh phản ứng tiêu cực trước khả năng Ukraina phải  "trao nộp lãnh thổ đổi lấy hòa bình". Mới tháng 3 năm nay, có tới 79% người Anh coi việc bảo vệ chủ quyền cho Ukraina là quan trọng với nước Anh, nhưng gần đây, vào tuần trước, đã có 69% người tin rằng bất cứ hiệp đình hòa bình hay đình chiến nào cũng sẽ để cho Nga chiếm các vùng lãnh thổ phía Đông Ukraina. Không phải người Anh muốn như vậy nhưng họ cho là nhìn một cách thực tiễn thì không có cách nào khác để chấm dứt chiến tranh ở Ukraina. Thủ tướng Starmer đang hoạt động với nhận thức tương tự về các điểm khó khăn phía trước và luôn đề cao “tính thực tiễn” (pragmatism) cho mọi giải pháp ở Ukraina.   Trước mắt, Anh không có cách nào khác là đặt cược vào "kế hoạch hòa bình của tổng thống Trump" và chờ xem tổng thống Nga Vladimir Putin có thực sự muốn chấm dứt chiến tranh hay không ». Về thông báo một cuộc họp thượng đỉnh 3 bên Trump, Putin và Zelensky, Mỹ trong vai trò trung gian hòa giải, cho đến chiều ngày 22/08/2025 điện Kremlin mới chỉ đề xuất thủ đô Matxcơva có thể là nơi tổ chức cuộc họp nhưng chưa chính thức xác nhận tổng thống Vladimir Putin có chấp nhận ngồi cùng bàn với Venezuela hay không. Bên cạnh các hoạt động ngoại giao dồn dập nói trên, chiến sự tiếp diễn. Vào lúc tổng thống Vladimir Putin trở về Matxcơva sau khi bắt tay Donald Trump và những đêm tiếp theo, quân đội Nga đã phóng một số lượng drone « chưa từng thấy » sang Ukraina, nhắm vào các nhà máy năng lượng ở miền trung Ukraina. Đến chiều ngày 21/08/2025 thậm chí một nhà máy của Mỹ tại Moukatchevo, miền tây Ukraina đã bị trúng tên lửa của Nga. Ba Lan tố cáo Nga có hành vi « khiêu khích » Trong đêm 19 rạng sáng ngày 20/08/2025 một drone Shahed do Iran chế tạo được Nga sử dụng trên mặt trận Ukraina đã nổ và rơi xuống lãnh thổ Ba Lan, cách không xa biên giới với Belarus. Chính quyền Minsk hậu thuẫn chiến tranh Nga khởi động tại Ukraina. Ba Lan có đường biên giới chung với Nga (Kaliningrad), Ukraina và Belarus. Chính quyền Vacxava xem đây là một hành vi khiêu khích mới của Matxcơva. Thông tín viên Adrien Sarlat nhắc lại từ 2022 đây không là lần đầu tiên không phận của Ba Lan bị xâm phạm. « Mới khoảng 2 giờ sáng, một tiếng nổ vang trời làm vỡ cửa kính một nhà kho

Nỗi khát khao đoạt giải Nobel Hòa Bình của Donald Trump qua thượng đỉnh Nga - Mỹ, Tư tưởng « Đại Israel » gây bất ổn Trung Đông, Thế giới quay lưng với nỗi thống khổ của phụ nữ Afghanistan dưới ách Taliban, là những chủ đề chính trong tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này. Nếu thượng đỉnh Trump - Putin cuối tuần này tại Alaska, khiến cả thế giới đổ dồn sự chú ý, với hy vọng cuộc chiến kéo dài hơn ba năm ở Ukraina sẽ chấm dứt, thì tại Nhà Trắng, « hòa bình cho Ukraina » dường như chỉ là cái cớ để tăng uy tín và để giúp Donald Trump đến gần với giải Nobel Hòa Bình, mà chủ nhân Nhà Trắng khao khát từ bao năm qua. Nhật báo Dagens Naeringsliv của Na Uy ngày 14/08 đưa tin tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi điện cho bộ trưởng Tài Chính Na Uy Jens Stoltenberg vào tháng Bảy để thảo luận về thuế quan, đồng thời cũng đề cập đến giải Nobel Hòa bình. Đây không phải là lần tiên Donald Trump đề cập đến giải thưởng cao quý này. Nhật báo Na Uy cho biết, nguyên thủ Hoa Kỳ cũng đã nhiều lần nêu vấn đề này với ông John Stoltenberg, cựu tổng thư ký Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Ngay từ nhiệm kỳ đầu, Donald Trump đã tự mô tả mình là một người “vì hòa bình”, với nỗi ám ảnh thua kém “giải thưởng” so với các tổng thống tiền nhiệm, đặc biệt là Obama. Điểm khác biệt là trong nhiệm kỳ thứ hai này, “Trump thật sự muốn nhận được giải”, theo như nhận định của một quan chức Mỹ. Điều này cũng nằm trong tầm nhìn “First America” (Nước Mỹ trên hết) của ông Trump. Một quan chức của Nhà Trắng chia sẻ, “đối với Trump, trong mỗi thảo thuận hòa bình được ký kết, Hoa Kỳ đều có một lợi ích kinh tế nào đó”. Thời gian gần đây, Nhà Trắng tích cực vận động hành lang để thỏa mãn ám ảnh đó của chủ nhân Donald Trump. Hồi tháng Hai vừa qua, trong một cuộc gặp với thủ tướng Israel tại phòng Bầu Dục, tổng thống Trump bộc bạch : “Thật đáng tiếc, tôi xứng đáng nhận được giải Nobel Hòa bình, nhưng họ sẽ không bao giờ trao cho tôi giải này”. Khi trở lại Nhà Trắng, ông khẳng định cuộc chiến tại Ukraina là chiến tranh của Biden, và cả cuộc tấn công khủng bố của Hamas vào Israel, dẫn đến cuộc trả đũa dẫn đến thảm họa ở Gaza… tất cả những cuộc chiến đó sẽ không bao giờ xảy ra nếu ông là tổng thống vào lúc đó. Trên mạng xã hội Truth Social, ông tự nhận công lao về mình, với những lời lẽ cay đắng, cho rằng dù có làm gì chăng nữa thì cũng sẽ chẳng nhận được giải Nobel Hòa bình. Ông đưa ra một danh sách dài các cuộc xung đột “nhờ Trump” đã chấm dứt. Chẳng hạn như cuộc xung đột giữa Ấn Độ và Pakistan, thỏa thuận giữa Rwanda và CH Congo, hay hiệp ước giữa Azerbaidjan và Armenia. Thậm chí, “dù có giải quyết được xung đột giữa Israel và Iran, hay giữa Nga và Ukraina”, thì giải cũng không đến tay ông. Hôm thứ Năm vừa qua, trong phòng Bầu Dục, tổng thống Hoa Kỳ một lần nữa khẳng định “tôi đã giải quyết 6 cuộc chiến trong vòng 6 tháng qua, và tôi rất tự hào về điều này”. Giải thưởng này cũng trở thành một cách để các lãnh đạo quốc tế lấy lòng ông Trump. Theo trang Politico, nhiều lãnh đạo quốc tế, từ các nước châu Phi, đến các nước Đông Nam Á, như Cam Bốt, Pakistan, hay Israel cũng kêu gọi đề cử giải thưởng này cho ông Trump. Định nghĩa hòa bình của Donald Trump song song với tư tưởng bành trướng Song song với các chiến dịch quảng bá hình ảnh về hòa bình, theo Le Monde, Donald Trump lại đưa ra đe dọa bành trướng, từ việc sáp nhập Groenland, vốn thuộc Đan Mạch, cho đến việc giành quyền kiểm soát kênh đào ở Panama và không loại trừ khả năng dùng vũ lực, và vô lý hơn là việc biến láng giềng Canada thành bang thứ 51 của Hoa Kỳ. Chính quyền Trump cũng đã cắt viện trợ cho châu Phi, giải tán Cơ quan hỗ trợ phát triển quốc tế (USAID ), một hành động bị lên án là “dẫn đến cái chết của những đứa trẻ nghèo nhất thế giới”. Chính quyền Trump cũng đã trục xuất những người di dân khỏi lãnh thổ Hoa Kỳ mà không cần tuân thủ những quy định của Nhà nước pháp quyền. Với hàng trăm người được đề cử mỗi năm, những người chiến thắng sẽ được chọn bởi Ủy ban Nobel Na Uy, gồm 5 thành viên, do Quốc hội Na Uy bổ nhiệm, theo như mong muốn của Alfred Nobel từ thế kỷ 19. Trang NBC News, trích dẫn một nhà ngoại giao, cho rằng Nobel Hòa Bình không phải là giải cần phải vận động để được trao. Giải thưởng này được đưa ra bởi những người độc lập, có ý kiến riêng, các cuộc thảo luận được bảo mật và “không ai có thể mua giải. Na Uy cũng không cần tiền”. Ủy ban của Na Uy nhận danh sách đề cử đến hết tháng Giêng và công bố kết quả vào tháng 10. Trong chuyến thăm Nhà Trắng hồi tháng 4, khi được hỏi về triển vọng ông Trump giành giải Nobel Hòa bình, thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Støre đã trả lời : “Giải thưởng đó do một ủy ban riêng biệt chịu trách nhiệm hoàn toàn theo cách riêng của họ và tôi không thể bình luận về điều đó”. Trước những áp lực, từ các chiến dịch quảng bá hình ảnh, cách xây dựng liên minh chính trị, vốn là những yếu tố then chốt mà Trump am hiểu, báo Mỹ NBC News đặt câu hỏi : “Không ai rõ liệu Ủy ban Nobel có dễ bị thuyết phục hay không ?” Nhưng định chế này lại hoàn toàn tách biệt với thế giới đó. Trong di chúc của mình, Alfred Nobel đã tuyên bố rằng giải thưởng này sẽ được trao cho những “người đã làm nhiều nhất hoặc tốt nhất công việc vì tình hữu nghị giữa các quốc gia”. Một tổ chức tư vấn của Na Uy đã nêu ra một danh sách những người có khả năng đoạt giải Nobel hòa bình 2025, gồm Liên đoàn phụ nữ vì hòa bình và tự do, Cơ quan xử lý khẩn cấp Sudan, Thủ tướng Qatar, Văn phòng OSCE về các Thể chế Dân chủ và Nhân quyền, nhưng không đề cập đến tên của Trump. Nga tăng cường giám sát trẻ em nhập cư để « ngăn chặn hành vi phạm tội » Tại Nga, hôm 13/08 vừa qua, báo Nga Vedomosti đưa tin các giáo viên tại Nga được khuyến nghị giám sát những đứa trẻ có nguồn gốc nhập cư để phát hiện khả năng có hành vi phạm tội. Một văn bản hướng dẫn cụ thể của bộ Giáo Dục và bộ Nội Vụ được đăng tải trên trang web của sở Giáo Dục tại một số khu vực như Bachkortostan, Sverdlovsk và Smolensk. Văn bản này đưa ra một danh sách các hành vi cần giám sát, kiểm tra các học sinh có những thái độ, hành động lệch lạc. Ví dụ, những học sinh nộp bài viết thể hiện sự coi thường đối với lịch sử, các giá trị truyền thống của Nga và các biểu tượng Nhà nước. Cách ăn mặc, tác phong, đồ vật mang theo, có những đặc điểm của tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan, tôn giáo cực đoan… Giáo viên cũng phải lưu ý đến các cuộc trò chuyện giữa các học sinh về các chủ đề chính trị, xã hội và tôn giáo, trong đó những phán đoán cực đoan và dấu hiệu của sự không khoan dung được thể hiện. Để ngăn chặn những hành vi này, các trường có thể tổ chức những sự kiện để giảng dạy học sinh về các giá trị tinh thần và tâm linh của Nga, học về những nền tảng pháp luật, các ứng xử xã hội và lịch sử của Liên Bang Nga, hoặc tổ chức các giờ học về « Học cách sống không xung đột », « tình hữu nghị giữa các dân tộc », « chúng ta khác nhau nhưng vẫn đoàn kết »… Các giáo viên cũng được khuyến nghị có các cuộc trò chuyện với từng học sinh riêng biệt, và ẩn danh, « một cách không chính thức », để hiểu rõ hơn về tinh thần, thái độ của học sinh. Những biện pháp này được áp dụng đối với những học sinh đến từ các gia đình nhập cư ở Nga, và cả cho cha mẹ của các em, vì « trường học là nơi gặp gỡ giữa những người nhập cư và thế giới chính thức ». Sứ mệnh của các giáo viên là « xây dựng mối quan hệ hợp tác dựa trên liên lạc và tin tưởng ».  Theo chủ tịch Ủy ban Điều tra Nga Alexander Bastrykin, "hành vi phạm tội của trẻ vị thành niên nhập cư là một vấn đề đáng quan ngại. Số vụ phạm tội đã tăng 8 % vào năm 2024, từ 253 lên 381". Báo Nga nêu rõ là tài liệu chỉ mang tính khuyến nghị, nhưng không mang tính bắt buộc và các trường có thể không cần thực hiện. Tư tưởng « Đại Israel » vẫn tồn tại ở Nhà nước Do Thái Về thời sự Trung Đông, trong một cuộc phỏng vấn trên kênh i24news, ngày 12/08, thủ tướng Israel Benjamin Netayahu tuyên bố  nhận thấy một liên kết mạnh với tầm nhìn « Đại Israel ». Đây là một chủ trương, hệ tư tưởng chính trị, ủng hộ việc mở rộng biên giới Israel, bao gồm Cisjordanie và dải Gaza, cũng như một phần của Liban, Syria, Jordanie, và vùng Sinai ở Ai Cập. Đại Israel cũng ám chỉ đến « Vùng đất hứa cho những người con của Israel » được đề cập đến trong Sách Sáng Thế. Tiến sĩ về nghiên cứu khoa học chính trị tại EHESS, chuyên gia về khu vực Trung Đông, Thomas Vescovi trả lời RFI Pháp Ngữ, cho biết : « Tư tưởng này vẫn tiếp tục có nhiều người ủng hộ tại Israel, đặc biệt là phe cực hữu trong chính phủ đương nhiệm. (Ví dụ, bộ trưởng tài chính Bezalel Smotrich đã công khai đệ trình bản đồ bao gồm một số nước Ả Rập, được đề cập đến trong hệ tư tưởng này.) Tuy nhiên, mọi người thường quên rằng Netanyahu đi lên từ đảng Likud, cũng có cùng hệ tư tưởng này, và tiếp tục thúc đẩy tầm nhìn « Đại Israel », có thể nói là có chút gì đó « mang tính cứu thế trong chiến lược chính trị của Israel ». Ngay sau phát biểu của ông Netanyahu, nhiều nước Ả Rập đã mạnh mẽ chỉ trích Israel và yêu cầu giải trình. Bộ Ngoại Giao Ai Cập lên án những tuyên bố mang tính khiêu khích, gây bất ổn khu vực. Ả Rập Xê Út thì lên án tư tưởng và các dự án thuộc địa manh tính bành trướng của Israel. Bộ Ngoại Giao Jordanie mô tả tầm nhìn của ông Netanyahu là « ảo tưởng, vô lý », và nêu ra vấn đề về « quyền hợp pháp và bất khả xâm phạm của người dân Palestine ». Liên đoàn Ả Rập cũng lên án « ảo tưởng thực dân hung hăng của Israel », và sự coi thường nguy hiểm của ông Netanyahu đối với chủ quyền của các nước Ả Rập, đe dọa nghiêm trọng đến an ninh của khu vực, đồng thời kêu gọi Hội đồng Bảo An can thiệp. Tuyên bố của thủ tướng Israel được đưa ra không lâu sau khi quân đội Nhà nước Do Thái thông qua kế hoạch tái chiếm Gaza, và bộ trưởng Tài Chính Bezalek Smotrich cũng phê duyệt dự án xây dựng 3000 nhà ở tại vùng « thuộc địa mới ». Dự án này có thể chia cắt vùng Cisjordanie bị chiếm đóng làm hai, và cô lập miền tây Jerusalem. 4 năm sau khi Taliban lên nắm quyền, phụ nữ Afghanistan đang bị quên lãng ? Thứ Sáu, ngày 15/08/2025, đánh dấu 4 năm thủ đô Kabul của Afghanistan rơi vào tay của Taliban. Kể từ khi giành lại quyền kiểm soát Afghanistan, Mỹ rút

Cách nay đúng 80 năm, hai thành phố của Nhật là Hiroshima (06/08/1945) và Nagasaki (09/08/1945) bị Mỹ ném bom nguyên tử, gây nhiều tang thương và những hệ lụy thảm khốc. Điều đáng nói là trong bối cảnh phức tạp hiện nay, nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới vẫn thường xuyên đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân. Trên đài RFI ngày 06/08, ông Jean-Marie Collin, giám đốc ICAN France, Chiến dịch quốc tế xóa bỏ vũ khí hạt nhân, chi nhánh Pháp, lấy làm tiếc về tình hình hiện nay : « Các hoạt động tưởng niệm được tổ chức để tưởng nhớ 220.000 người đã thiệt mạng trong hai ngày 06 và 09/08/1945 cũng như trong những tuần tiếp sau đó. Và hoạt động tưởng niệm này cũng cần phải được duy trì. Tưởng niệm cũng là để hành động. Nói cách khác, việc tưởng niệm đơn thuần chỉ kiểu quan sát mà thiếu vắng hành động sẽ chỉ là điều vô nghĩa. Chính vì thế, đây còn là một lời kêu gọi người dân hành động, đặc biệt là kêu gọi các quốc gia hành động để tuân thủ các cam kết của họ về giải trừ vũ khí hạt nhân. (…) Xin nhắc lại là hiện giờ chúng ta đang ở năm 2025 nhưng ngay từ năm 2023 chiến dịch của chúng tôi (tức ICAN France), cũng như các tổ chức khác, đã báo động về sự trở lại của cuộc đua vũ khí hạt nhân. Trên thực tế, các quốc gia đã trở lại cuộc đua này từ khoảng 15 năm nay, cả các nước dân chủ và phi dân chủ. Họ đã chuẩn bị cho sự trở lại cuộc đua này, bởi vì việc sử dụng vũ khí hạt nhân đòi hỏi phải có các quyết định chính trị, thiết lập ngân sách và có một lịch trình để chuẩn bị cho việc sản xuất, đổi mới và hiện đại hóa các hệ thống vũ khí hạt nhân. Và đó chính xác là những gì chúng ta giờ đây đang bước vào. (…) các quốc gia này chưa bao giờ thực sự có thiện chí hướng tới giải trừ vũ khí hạt nhân ». Kế hoạch kiểm soát Gaza của Netanyahu thúc đẩy sự trỗi dậy của chủ nghĩa bài Do Thái và thành lập một nhà nước Palestine ? Đúng như dự đoán, nội các an ninh của Israel sau cuộc họp kéo dài nhiều giờ từ tối 07 đến rạng sáng 08/08/2025 đã thông qua kế hoạch của thủ tướng Benyamin Netanyahu về việc kiểm soát thành phố Gaza thuộc dải Gaza và các trại tị nạn của người Palestine ở miền trung dải đất này. Quốc tế ngay lập tức có phản ứng. Liên Hiệp Quốc kêu gọi Israel chấm dứt ngay lập tức kế hoạch chiếm đóng Gaza. Thủ tướng Đức thông báo đình chỉ xuất khẩu những vũ khí mà Israel có thể dùng ở Gaza. Thủ tướng Anh xem kế hoạch của Tel Aviv là một sai lầm có thể gây thêm nhiều cuộc thảm sát và cần điều chỉnh lại ngay lập tức. Tây Ban Nha cho rằng kế hoạch của Netanyahu chỉ gây thêm sự hủy diệt và nỗi đau đớn. Trung Quốc cũng kêu gọi Israel ngừng ngay lập tức các hành vi nguy hiểm và khẳng định Gaza là của nhân dân Palestine và là một phần không thể tách rời khỏi lãnh thổ của người Palestine … Còn ngay tại Israel, công luận nhìn nhận thế nào về quyết định « kiểm soát » Gaza ? Từ Jerusalem, thông tín viên Michel Paul ngày 08/08 điểm lại báo chí : « Một quyết định đã được dự đoán trước », theo nhận định của một số cây bút xã luận. Nhật báo đối lập Haaretz cho rằng « Israel đang đâm đầu vào tường » và giải thích theo kiểu mỉa mai chế giễu : « Đất nước bị cô lập vì cuộc tấn công ở Gaza, và Netanyahu đã tìm ra giải pháp ». Báo Yediot Aharonot thì nhấn mạnh về sự thiếu vắng quyết định. Từ « chiếm đóng » đã được thay thế bằng từ « kiểm soát », điều này truyền tải sắc thái pháp lý quan trọng. Cũng không có bất kỳ đề cập nào đến việc di dời người dân Gaza theo đề xuất ban đầu của tổng thống Mỹ Donald Trump. Có rất nhiều điểm đã khiến các bộ trưởng của phe cực hữu bất mãn, ví dụ Smotrich và Ben Gvir cuối cùng đã không bỏ phiếu theo đa số trong nội các. Chánh văn phòng nội các nói với các bộ trưởng : « Chúng ta sẽ rơi vào cái bẫy của Hamas ». Thế nhưng, họ đã phớt lờ lời cảnh báo của ông. Và theo nhật báo Maariv, 46% người Israel đứng về phía tướng Zamir. Chỉ 22% đồng tình với thủ tướng Israel Netanyahu. Theo một nhà báo chuyên viết thời luận, tư duy cứng rắn của Israel sẽ dẫn đến hai hệ quả : đó là sự trỗi dậy của chủ nghĩa bài Do Thái trên thế giới và việc thành lập một nhà nước Palestine! » Thượng đỉnh Putin - Trump : Kremlin muốn chứng tỏ không bị cô lập trên trường quốc tế ? Sau cuộc tiếp xúc tại Điện Kremlin hôm thứ Tư 06/08 giữa tổng thống Nga Vladimir Putin và đặc phái viên của tổng thống Hoa Kỳ, Steve Witkoff, ông Donald Trump tuyên bố sẵn sàng gặp nguyên thủ Nga. 08/08 là hạn chót tổng thống Mỹ đề ra cho Matxcơva để đạt thỏa thuận đình chiến với Kiev, nếu không ông sẽ trừng phạt mạnh nước Nga. Thế nhưng cho đến chiều thứ Sáu 08/08, giờ châu Âu, vẫn chưa biết nội dung chính trong cuộc gặp tới đây của hai nguyên thủ Nga - Mỹ là gì. Từ Matxcơva, thông tín viên Anissa El Jabri ngày 07/08 gửi về bài tường trình : Cuộc gặp thượng đỉnh Putin - Trump sẽ diễn ra « trong những ngày tới đây », điện Kremlin sáng thứ Năm tuyên bố như trên. Địa điểm đã được quyết định nhưng công luận chưa biết là ở đâu. Tổng thống Vladimir Putin chiều thứ Năm đã gợi ý địa điểm là tại Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất. Xin nhắc lại là cuộc tiếp xúc chính thức giữa các đại diện Nga và Mỹ, lần đầu tiên kể từ đầu cuộc chiến, đã diễn ra hồi mùa đông vừa qua ở Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, còn các cuộc thương lượng trực tiếp giữa Nga và Ukraina thì được tổ chức tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Và cuối cùng, mọi người cũng chưa biết gì về nội dung cuộc gặp. Còn về khả năng cuộc gặp ba bên với tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelensky, cơ hội diễn ra chỉ rất ít ỏi. Rất khó để Vladimir Putin thay đổi quyết định. Nguyên thủ Nga cho rằng « các điều kiện chưa hội đủ ». Nga chỉ quan tâm đến một cuộc gặp thượng đỉnh song phương nhằm mục tiêu chứng minh được rằng họ không bị cô lập trên trường quốc tế và Nga đóng một vai trong sân chơi của các nước lớn. Ở Nga, quý vị không thể nghe thấy thông tin gì, dù là nhỏ nhất, về cuộc gặp giữa Donald Trump và Kim Jong Un vào tháng 06/2018, một cuộc gặp đáng ngạc nhiên, nhưng hoàn toàn không mang lại kết quả cụ thể nào ». Thuế quan có giúp Donald Trump tái công nghiệp hóa nước Mỹ? Ngày 07/08/2025, các mức thuế quan mới của tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu có hiệu lực với nhiều nước, thay cho mức thuế 10% được áp dụng từ đầu tháng 04/2025 đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu vào Hoa Kỳ, ngoài ra là, ví dụ, thuế suất 50% nhắm vào nhôm và thép. Donald Trump còn dọa đánh thuế 100% đối với hàng bán dẫn nhập khẩu vào Mỹ. Chính sách bảo hộ của tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm mục tiêu tái công nghiệp hóa Hoa Kỳ. Thế nhưng, theo giải thích trên đài RFI ngày 07/08/2025 của kinh tế gia Benjamin Bürbaumer, giảng viên Đại học Sciences Po Bordeaux, tác giả cuốn sách « Trung Quốc/Hoa Kỳ, chủ nghĩa tư bản chống toàn cầu hóa », trong một nền kinh tế toàn cầu hóa, các sắc thuế của Nhà Trắng ít có cơ hội thực sự đạt được mục tiêu kể trên : « Quả thực, với mức thuế quan mà Trump đặt ra, các nhà sản xuất của Mỹ phải trả thuế cứ mỗi lần hàng hóa xuất qua cửa khẩu. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chính sách của Trump sẽ thúc đẩy quá trình tái công nghiệp hóa ở Hoa Kỳ, bởi vì thuế quan chỉ là một trong số các điều kiện để một nền kinh tế như Hoa Kỳ có thể tái công nghiệp hóa. Ngoài ra, còn cần hai yếu tố khác để thực sự tái công nghiệp hóa. Yếu tố thứ hai là chính sách công nghiệp. Cần phải xây dựng một cơ sở hạ tầng đào tạo nhân công. Và trụ cột thứ ba là sức mua của các hộ gia đình Mỹ phải tăng lên. Có như vậy họ mới có thể tiêu thụ những hàng hóa được sản xuất ngay tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, chúng ta thấy là tiền lương theo giờ ở Hoa Kỳ thì lại không tăng. Như vậy, xét theo cách nhìn này thì chỉ riêng thuế quan sẽ không cho phép nước Mỹ tái công nghiệp hóa và không tạo thêm nhiều công ăn việc làm trong lĩnh vực công nghiệp ». Trung Quốc : Nỗ lực khuyến khích người dân sinh con   Để khuyến khích tỉ lệ sinh, sau khi thông báo hồi tuần trước khoản trợ cấp tương đương 420 euro/năm cho mỗi trẻ dưới 3 tuổi, đến tuần này chính phủ Trung Quốc lại quyết định miễn giảm chi phí giáo dục cho trẻ ở bậc mẫu giáo từ năm học 2025-2026. Trung Quốc, nước đông dân thứ hai thế giới, đang phải đối phó với một cuộc khủng hoảng dân số. Năm 2024, chỉ có khoảng 9,54 triệu ca sinh được ghi nhận tại Trung Quốc, bằng một nửa so với năm 2016, khi Bắc Kinh chấm dứt hơn 30 năm áp dụng chính sách mỗi gia đình chỉ được phép sinh một con. Năm nay là năm thứ 3 liên tiếp dân số Trung Quốc giảm. Theo mô hình dự báo dân số của Liên Hiệp Quốc, dân số 1,4 tỉ dân hiện nay của Trung Quốc đến năm 2100 có thể giảm xuống còn 800 triệu người. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Clea Broadhurst ngày 05/08 cho biết thêm : « Quyết định này được Quốc Vụ Viện công bố, đánh dấu việc khởi động một chính sách miễn giảm dần chi phí giáo dục bậc mẫu giáo trên phạm vi toàn quốc, dự kiến sẽ được mở rộng trong những năm tới. Việc miễn giảm chi phí sẽ không áp dụng cho các khoản như tiền ăn, ở hoặc chi phí phát sinh, nhưng sẽ hỗ trợ tài chính cho một số lượng lớn các hộ gia đình ở cả thành thị và nông thôn. Tại các trường tư thục được Nhà nước công nhận, việc miễn giảm tương tự cũng được dự kiến : học phí sẽ được giảm xuống mức tương đương như ở trường công lập. Nếu học phí của các trường đó vượt quá ngưỡng này, thì các gia đình sẽ phải tiếp tục trả phần chênh lệch. Chính quyền các địa phương sẽ nhận được các khoản trợ cấp đặc biệt để bù đắp cho phần thu thiếu hụt của các trường, dựa trên số liệu chính xác về số trẻ em được hưởng chế độ miễn giảm và mức chi phí được áp dụng trên thực tế. Cải cách này là một phần của chiến lược rộng lớn hơn nhằm khuyến khích các gia đình sinh con, trong bối cảnh năm nay là năm thứ 3 liên tiếp Trung Quốc ghi nhận dân số giảm. Để khuyến khích các cặp đôi trẻ lập gia đình, chính phủ Trung Quốc đang đặt cược vào việc giảm chi phí nuôi con và tháo dỡ một trong những rào cản lớn mà các bậc phụ huynh phải đối phó : đó là chi phí giáo dục con nhỏ ».

Chống drone Ukraina, Nga kiểm soát cả internet di động và mạng xã hội ; Putin coi thường tối hậu thư của Trump ; Lần đầu tiên, các nước Ả Rập đòi giải trừ vũ khí lực lượng Hamas ; Tổng thống Trump mang ngoại giao “sân golf” về quê mẹ Scotland ; 5 năm Hiệp định tự do thương mại Việt Nam - Liên Âu. Trên đây là một số chủ đề của tạp chí thế giới đó đây tuần này. “Các đợt cắt mạng di động trở thành chuyện phổ biến ở Nga”. Chính Beeline, một trong những nhà cung cấp viễn thông lớn ở Nga, thông báo trong thông cáo ngày 18/07/2025. Truy cập các nội dung “cực đoan” sẽ bị phạt mà không cần quyết định của tư pháp. Các phương tiện truyền thông như WhatsApp, Telegram… cũng có nguy cơ bị cấm, thay vào đó là MAX, ứng dụng do cơ quan an ninh đứng sau, sẽ được cài sẵn trên mọi điện thoại di động mới. RuNet - Internet của Nga hoạt động theo “chuẩn” mới. Cắt mạng di dộng để chống… drone Ukraina Việc cắt internet hoặc cố tình giảm tốc độ truy cập, ngày càng gia tăng trên hầu hết lãnh thổ liên bang, được chính quyền giải thích là chống drone Ukraina, sử dụng thẻ sim Nga, tấn công nhiều mục tiêu trên lãnh thổ. Số vụ cắt internet tăng gần 10 lần chỉ trong một tháng, từ 69 vụ trong tháng Năm, lên thành 655 vụ trong tháng Sáu, theo thống kê của tổ chức phi chính phủ Na Sviazi, được báo Le Monde trích dẫn ngày 28/07. Hơn 85% lãnh thổ Nga bị mất internet di động ngày 15/07 do Ukraina tấn công drone vào miền tây Nga. Kể cả ở bán đảo Kamtchatka, cách chiến tuyến gần 8.000 km, cũng “hưởng ứng” cắt internet để thể hiện với chính quyền liên bang là đang chống “các hành động phá hoại của Ukraina”. Luật sư Sarkis Darbinyan, đồng sáng lập tổ chức phi chính phủ về quyền internet Roskomsvoboda, phân tích : “Thiệt hại mỗi ngày (do việc ngắt kết nối internet di động) được ước tính hàng triệu đô la. Một số vùng, như Rostov, đã cảnh báo rằng những sự cố mất kết nối sẽ xảy ra liên tục và phải làm quen với chúng. Tôi thấy tình hình như vậy đã thành thông lệ từ ngày 09/05, khi Matxcơva và Saint Petersburg bị cắt toàn bộ internet. Đó là một dấu hiệu rõ ràng cho các thống đốc rằng chuyện cắt internet là điều bình thường và họ có thể làm vì lý do an ninh”. Cấm tìm kiếm nội dung “cực đoan” trên internet Không chỉ bị cắt internet, người sử dụng Nga bị siết chặt kiểm duyệt trực tuyến hơn. Ngày 22/07/2025, Hạ Viện Nga thông qua một luật mới, cấm tìm kiếm nội dung “cực đoan” trên internet, nếu vi phạm sẽ bị phạt mà không cần quyết định của tư pháp. Mọi quảng cáo cho dịch vụ VPN “virtual private network” cũng bị phạt nặng. VPN được sử dụng để lách kiểm duyệt thông qua kết nối từ các nước khác để tiếp cận các nguồn tin độc lập, trong khi thông tin trong nước nặng về tuyên truyền. Văn bản đã được tổng thống Putin ký ban hành ngày 31/07 và có hiệu lực từ ngày 01/09/2025. Luật này gây tranh cãi ngay trong nội bộ chính quyền Nga. Anton, một kinh tế gia Nga, nhận định với Reuters : “Thật khó trả lời về vấn đề này vì bản thân luật đã mâu thuẫn. Cấm xem các tài liệu cực đoan nghĩa là gì ? Nếu người đó vô tình (truy cập trang web cực đoan) hoặc không cố ý thì sao? Tôi nghĩ tất cả đều rất mâu thuẫn. Và các chuyên gia cũng có nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề này…”. Anastasiia Kruope, nhà nghiên cứu trợ lý về châu Âu và Trung Á của tổ chức Human Rights Watch, tại Vilnius, phân tích : Luật mới chắc chắn mở ra khả năng giám sát quy mô lớn và dĩ nhiên các cơ quan chức năng đã có khả năng thực hiện dựa trên các công cụ và luật pháp mà họ đã có. Luật mới còn tạo cho các nhà chức trách một cái cớ khác để giám sát và tạo thành thói quen tự kiểm duyệt đối với người sử dụng, theo kiểu có nên tìm kiếm trên Google hay duyệt tìm một thông tin nào đó hay không. Đây là điều mà tôi cho là rất đáng sợ. “Cai” các ứng dụng “quá tự do” Một biện pháp thắt chặt khác nhắm đến các phương tiện truyền thông. Ứng dụng WhatsApp của tập đoàn Mỹ Meta có hơn 68 triệu người sử dụng ở Nga, bị Matxcơva coi là “tổ chức cực đoan”, đang bị đe dọa. Số phận của Telegram cũng tương tự. Luật sư Sarkis Darbinyan, tổ chức về quyền internet Roskomsvoboda, lưu ý : “Điện Kremlin không thể hài lòng với việc đứng số 1 về tiêu thụ internet lại là một dịch vụ thuộc một tập đoàn Mỹ bị coi là cực đoan. Điều này hoàn toàn không phù hợp với khái niệm về chủ quyền internet”. Tuy nhiên, “cai” WhatsApp cho người dân Nga lại là cả một vấn đề phức tạp vì họ đã quen trao đổi với gia đình, công việc qua ứng dụng này. Chính quyền hy vọng công cụ MAX, do mạng xã hội VKontakte phát triển nhưng đằng sau là cơ quan an ninh Nga, sẽ dần thay thế WhatsApp. Từ tháng 09/2025, MAX được cài sẵn vào mọi thiết bị mới và có thể thu hút được công chúng mới, theo giải thích với RFI của luật sư Anastasiia Kruope của Human Rights Watch : “Báo cáo của chúng tôi phân tích cách vận hành như sau : Người ta thấy rằng người dùng và doanh nghiệp phụ thuộc vào internet cho công việc kinh doanh hoặc cuộc sống hàng ngày thường thích chuyển sang các dịch vụ nhắn tin thay thế ít bị chặn hoặc không thể truy cập vào một lúc nào đó. Ngày càng nhiều người dùng internet chuyển sang các dịch vụ nhắn tin thay thế của Nga, vốn tuân thủ tốt hơn các yêu cầu của chính quyền”. Chiến tranh Ukraina : Putin không “đếm xỉa” đến tối hậu thư của Trump Ngày 28/07/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump bỗng rút ngắn thời hạn tối hậu thư, cho Nga 10-12 ngày để đạt được thỏa thuận hòa bình với Ukraina. Và như để thách thức Mỹ, mỗi ngày Nga lại tấn công Ukraina dồn dập hơn : 16 người chết ở Kiev trong vụ oanh kích của Nga trong đêm 30-31/07. Trả lời RFI ngày 29/07, Volodymyr Yermolenko, chủ tịch Pen Club Ukraina, tổng biên tập trang UkraineWorld.org, nhận định Nga không “đếm xỉa” đến các lời đe dọa : “Putin muốn tiếp tục chiến tranh. Putin muốn Nga mở rộng chiến dịch quân sự ở Ukraina và các nước khác. Dĩ nhiên hiện giờ người ta thấy Trump đang cố gắng thay đổi sách lược vì ông ấy hiểu rằng tiếp tục đàm phán là vô nghĩa, nhưng đúng là Nga hiện không để ý đến những lời đe dọa này. Hãy chờ xem điều gì sẽ xảy ra ! Cuộc chiến này cũng là một cuộc chiến về công nghệ, và Ukraina thường thiếu công cụ, thiếu tiền để tự vệ trước công nghệ của Nga bởi vì chúng ta thấy rằng Nga học hỏi được rất nhiều. Họ đã thay đổi cách tiếp cận công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực drone. Tôi nghĩ rằng phương Tây cũng phải tham gia vào lĩnh vực công nghệ, đây là việc quan trọng vì cuộc chiến này cũng sẽ có tác động rất lớn đến tương lai của châu Âu, Hoa Kỳ và các quốc gia khác trên thế giới”. Lần đầu tiên, các nước Ả Rập kêu gọi loại Hamas khỏi mọi trọng trách chính trị Pháp, Anh, Canada, Bồ Đào Nha cho biết sẽ công nhận Nhà nước Palestine trong kỳ họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc vào thán 09/2025. Đây phần nào là kết quả của Hội nghị về giải pháp hai Nhà nước Israel-Palestine do Pháp và Ả Rập Xê Út đồng tổ chức ở Liên Hiệp Quốc với hy vọng chấm dứt được thảm cảnh nhân đạo ở dải Gaza. Mỹ và Israel không tham dự. “Tuyên bố New York” của hội nghị có nhiều yếu tố chưa từng có, đặc biệt là từ nhiều nước Ả Rập. Mười bảy nước Ả Rập tham gia, bao gồm Ả Rập Xê Út, Qatar và Ai Cập, đã lên án các vụ tấn công ngày 07/10/2023 và khẳng định ý định bình thường hóa quan hệ với Israel, với điều kiện đi đôi với việc thành lập Nhà nước Palestine. Trả lời đài truyền hình France 24 ngày 29/07, ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot ca ngợi tuyên bố này là “lịch sử và chưa từng có tiền lệ” : Các nước Ả Rập, các nước trong khu vực Trung-Cận Đông, lần đầu tiên lên án Hamas, lên án vụ tấn công ngày 07/10, kêu gọi Hamas giải trừ vũ khí, kêu gọi loại Hamas khỏi mọi hình thức tham gia vào việc quản lý Palestine, và bày tỏ rõ ràng ý định bình thường hóa quan hệ với Israel và sát cánh cùng với Israel và Nhà nước Palestine tương lai trong một tổ chức khu vực, theo mô hình ASEAN ở châu Á hoặc OSCE (Tổ chức Hợp tác và An ninh) ở châu Âu. Tổng thống Trump mang “ngoại giao sân golf” về quê mẹ Scotland Thăm Scotland để khai trương thêm một sân golf cho gia đình, tổng thống Donald Trump đã tranh thủ giải quyết nhiều công việc ngoại giao với Liên Hiệp Châu Âu và Anh Quốc nhưng không hạ thuế 10% đánh vào dòng whisky danh tiếng của quê mẹ ông. Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn : “Trong 5 ngày vào cuối tháng 7 vừa qua, tổng thống Trump đưa hai con trai và các cháu nội tới Scotland, quê mẹ của ông, để khai trương thêm sân golf thứ ba của tập đoàn Trump International ở Balmedie, hạt Aderdeenshire, nhưng đây là chuyến thăm pha trộn nhiều việc công và việc tư. Ông Trump không chỉ tiếp chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, bà Ursula von der Leyen bay tới Scotland để đạt thỏa thuận chịu thuế quan “chỉ có 15%” lên đa số các mặt hàng EU bán vào Mỹ, mà còn đón thủ tướng Anh, Sir Keir Starmer tới thảo luận về Gaza, về Ukraina và thương mại song phương. Thủ tướng Starmer tuy thế chưa thuyết phục được tổng thống Mỹ giảm mức thuế quan 25% với hàng nhôm và thép từ Anh. Với phong cách phát ngôn không nể mặt chủ nhà, tổng thống Trump công khai chỉ trích thị trưởng Luân Đôn, ông Sadiq Khan của Công Đảng, đảng cầm quyền ở Anh của thủ tướng Keir Starmer, khiến ông Starmer phải nhẹ nhàng can thiệp và nói, “ông ta là bạn của tôi”. Về các hoạt động khác, sự có mặt của ông Trump đã  thu hút các nhân vật có tiếng tăm trong môn golf quốc tế tới Scotland, như Jarmo Sandelin (Phần Lan), Jean van de Velde (Pháp), và lãnh đạo giải bóng đá Premier League như Andriy Shevchenko (Ukraina) và Gianfranco Zola (Ý). Họ dự lễ khai trương sân golf mới nhất của ông Trump do con trai ông, Eric Trump trực tiếp quản lý dự án xây dựng. Tuy thế, chơi golf của ông Trump lần này như chính ông nói, là “không quá quan trọng” vì ông “còn phải lo việc chấm dứt nhiều cuộc chiến tranh” trên thế giới. Ông cũng nói cả về chuyện Thái Lan và Cam Bốt cần ngưng bắn. Quê mẹ và rượu whisky Nhân vật cao cấp cuối cùng có cơ hội ăn tối với tổng thống Mỹ trước khi ông Trump bay về nước hôm 29/07 là thủ hiến Scotland John Swinney, người cố gắng thuyết phục ông Trump giảm mức thuế 10% đánh vào rượu Single Malt Scotch. Hoa Kỳ hiện là thị trường trị giá 1,2 tỷ đô la/năm cho rượu whisky của Scotland. Dù luôn nói ông

Tổng thống Mỹ hạn cho Nga 50 ngày để chấm dứt chiến tranh nếu không sẽ áp dụng thuế nặng, đồng thời tuyên bố tiếp tục cấp tên lửa Patriot cho Ukraina thông qua NATO ; Pháp chính thức trao trả căn cứ quân sự cuối cùng cho Senegal ; Chính quyền Trump tăng tốc trục xuất di dân bất hợp pháp, và Thời trang cao cấp Ý trong tầm ngắm của tư pháp. Trên đây là những chủ đề chính mục tạp chí thế giới đó đây tuần này ! Ngày 14/07/2025, tiếp tổng thư ký NATO, ông Mark Rutte tại Nhà Trắng, tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo tiếp tục cấp vũ khí cho Ukraina. Nguyên thủ Mỹ đe dọa áp thuế « nặng nề » các đồng minh của Nga nếu nước này không chấp nhận một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh tại Ukraina trong vòng 50 ngày. Trung Quốc mới là mối bận tâm hàng đầu Một thời hạn gây ngạc nhiên cho nhiều nhà quan sát tại Pháp. Tướng François Chauvancy, cố vấn địa chính trị, trả lời trang tin Atlantico (16/07/2025), nhận định, dường như ý đồ chính xác là để Nga có 50 ngày kết thúc chiến dịch quân sự mùa hè. Điều đó còn nhằm tránh mọi sự ảo tưởng, bởi vì, trong quãng thời gian này, sẽ không có một quyết định tức thì được đưa ra. Ông giải thích : « Trên thực tế, điều này mang đến cho ông Vladimir Putin cơ hội theo đuổi các mục tiêu lãnh thổ như ông đã vạch ra. Không thể loại trừ khả năng tồn tại thỏa thuận rõ ràng hay ngầm, giữa Vladimir Putin và Donald Trump. Cụ thể, có vẻ sau hai tháng này, cuộc xung đột có lẽ sẽ phải kết thúc, nhưng từ đây cho đến lúc đó, Nga dường như vẫn sẽ rộng đường hành động. Đây là cách giải thích phổ biến hiện nay từ nhiều nhà quan sát, vì rất khó để phân tích tình hình theo cách khác. » Nếu như điều này cũng đồng nghĩa với việc để đồng cấp Nga toàn quyền quyết định, thì đó còn là một lợi thế cho ông Trump trên phương diện đối nội. « Bởi vì, mục tiêu chính của ông, cả trên bình diện quốc gia hay trong chính sách đối ngoại, là chứng tỏ cho cơ sở cử tri của ông rằng ông không có ý định can dự vào Ukraina và rằng sẽ không cấp bất kỳ khoản viện trợ nào cho nước này ». Cũng theo ông François Chauvancy, như nhiều lần tổng thống Mỹ ngầm nhắc đến, lập trường này còn phản ảnh, hồ sơ Ukraina không phải là mối bận tâm chính, và không thuộc phạm trù trách nhiệm của ông. Đối với Donald Trump, ưu tiên vẫn là Trung Quốc, và vấn đề Ukraina thuộc về châu Âu. Cấp Patriot để giữ thể diện Vậy tuyên bố của tổng thống Trump về việc « sẵn sàng hỗ trợ Ukraina » và bán tên lửa Patriot cho nước này thông qua NATO, phải được diễn giải như thế nào ? Về điểm này, tướng Chauvancy cũng nhận định rằng tổng thống Mỹ khi ấy cảm thấy bị « sỉ nhục », do việc, vào lúc ông nói rằng không chấp nhận lãnh thổ Ukraina bị tấn công bừa bãi bằng tên lửa và drone, và nhất là ngay sau cuộc điện đàm với đồng cấp Vladimir Putin, thì trong cùng lúc, Nga ồ ạt tấn công Ukraina. « Ông Trump giữ thể diện và đề nghị châu Âu mua thiết bị quân sự trong khi vẫn đảm bảo rằng ông không can dự trực tiếp trong xung đột, do vậy tiếp tục ủng hộ phát triển kinh tế Mỹ ». Dù vậy, vài giờ trước khi có tuyên bố chính thức của nguyên thủ Mỹ về việc cấp tên lửa Patriot, chuyên gia Martin Quincez, giám đốc trung tâm tư vấn German Marshall Fund, khi trả lời nhà báo Sebastien Farcis, ban tiếng Pháp đài RFI, trước hết lưu ý một chi tiết : « Ngành công nghiệp Mỹ không còn khả năng bổ sung kho dự trữ hiện đang được sử dụng tại Ukraina và nhất là ở Trung Đông. Điều này đặc biệt quan trọng cho tất cả các hệ thống phòng không, đã được dùng rộng rãi trong những tháng gần đây trong cuộc chiến tranh Israel – Iran và được dùng chuyển đến cho Ukraina từ năm 2022. Theo một báo cáo được đưa ra cách nay vài ngày, Hoa Kỳ hiện chỉ có khoảng 25% hệ thống tên lửa Patriot cần thiết cho mục đích phòng thủ của mình. Mỹ có lẽ đã sử dụng đến gần 75% và hiện đang thiếu hụt rất đáng kể. » Xét đến tất cả các yếu tố trên, tướng François Chauvancy kết luận rằng lập trường của ông Donald Trump không mấy thay đổi từ khi lên cầm quyền và luôn đi theo một nguyên tắc nhất định : « Nhiều thông điệp khác nhau đang được lan truyền nhưng không làm thay đổi nhận định cơ bản. Theo ông Trump, Ukraina không có lợi ích chiến lược. Trong nhãn quan của ông, nước này đã thua trong cuộc chiến ở Ukraina. Ông ấy đơn giản chỉ đợi xung đột kết thúc để có thể nối lại các mối quan hệ, nhất là về kinh tế, với Nga. Đường hướng này, đang dần được hiện rõ và được khẳng định mỗi ngày, tóm tắt chính sách đối ngoại của ông Trump ». Mỹ tăng tốc bắt giữ và trục xuất di dân bất hợp pháp Thứ Ba, ngày 15/07/2025, bộ Quốc Phòng Mỹ ra lệnh rút khoảng một nửa trong số 4.000 hiến binh sau hơn một tháng được triển khai tại Los Angeles nhằm đối phó với các cuộc biểu tình chống chính sách di dân của chính quyền Donald Trump. Cùng lúc, chiến dịch « càn quét » người nhập cư trái phép vẫn tiếp diễn. Chiến lược mới nhất được sử dụng là huy động sự hợp tác của các chủ sở hữu bất động sản để xác định những người thuê nhà tiềm tàng không có giấy tờ. Từ New York, thông tín viên Loubna Anaki cho biết thêm : « Hợp đồng thuê nhà, phiếu thông tin, giấy tờ tùy thân, địa chỉ theo dõi… Đây là danh sách các loại giấy tờ mà các chủ sở hữu bất động sản tại nhiều bang ở Mỹ phải nộp theo yêu cầu của Cục Di trú trong những tuần gần đây. Một số người cho biết họ đã được liên lạc trực tiếp qua điện thoại, số khác thì nói rằng họ nhận được lệnh triệu tập từ văn phòng chống gian lận thuộc bộ An ninh Nội địa. Hầu hết các loại giấy tờ này sẽ cung cấp thông tin cá nhân rất cụ thể về sự hiện diện của những người liên quan trên đất Mỹ, về gia đình họ hay nơi chốn làm việc…  Chỉ có điều, thông thường một lệnh triệu tập phải do một thẩm phán ký mới có giá trị ràng buộc, nhưng với những tài liệu này thì không phải vậy. Mặc dù một trong những người phát ngôn của bộ An ninh Nội địa đã bảo đảm rằng bất kể hành vi từ chối hợp tác nào sẽ phải chịu các biện pháp trừng phạt hình sự. Chiến lược mới này bổ sung cho những biện pháp mà chính quyền Trump đã áp dụng nhằm đẩy nhanh việc bắt giữ và trục xuất các di dân. Và nếu những chủ sở hữu hay người thuê nhà nào quyết định phản đối, điều đó có nguy cơ dẫn đến một cuộc chiến pháp lý mới. » Nhật Bản : Xu hướng bài ngoại dâng cao trước kỳ bầu cử Tại Nhật Bản, xu hướng chủ nghĩa dân túy và cực kỳ dân tộc chủ nghĩa đang nổi lên trước cuộc bầu cử diễn ra vào ngày Chủ Nhật, 20/07/2025. Trong hai tuần gần đây, các ứng viên của những đảng cực hữu này không ngừng tấn công vào người nhập cư, chiếm một tỷ lệ rất thấp, chưa tới bốn triệu người, tức chỉ khoảng có 3% dân số. Tổ chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) chi nhánh Nhật Bản bày tỏ « lo sợ » trước điều mà họ gọi là « sự bài ngoại thái quá ». Đích thân thủ tướng Nhật Bản, Shigeru Ishiba, đã phải trịnh trọng kêu gọi « sống chung hài hòa ». Từ Tokyo, thông tín viên Bruno Duval có bài phóng sự : « Aung là người Miến Điện. Cô phẫn nộ trước thái độ kỳ thị đối với người nhập cư trong suốt chiến dịch tranh cử. Cô nói : "Tình hình ở nước tôi vẫn còn rất phức tạp. Ở đó, mỗi ngày người dân phải chịu đau khổ, thậm chí chết chóc. Do vậy, tôi sống trong nỗi sợ hãi rằng điều gì đó xảy ra cho gia đình tôi, hiện vẫn còn ở đó. Trong bối cảnh như thế, thái độ thù hằn ở đây nhắm vào người nhập cư khiến tôi lo sợ. Một chút tình người, sự đồng cảm, tình liên đới… tất cả những điều đó tôi đều bị thiếu khủng khiếp". Ramazan, người Kurdistan, 15 tuổi và là học sinh cấp ba, đã nhìn thấy đơn xin tị nạn của anh bị từ chối ngay ở cấp sơ thẩm. Anh đang kháng cáo và đang nóng lòng chờ đợi số phận của mình. Người này thổ lộ : "Tôi không đếm nổi đã bao lần họ nói với tôi rằng ‘hãy về nước của ông đi’. Nhưng tôi làm gì có đất nước, bởi vì tôi là người vô tổ quốc. Tôi rất lo lắng cho tương lai của tôi. Nếu họ trả tôi về Thổ Nhĩ Kỳ, thì sẽ là khủng khiếp : Tính mạng tôi ở đó bị lâm nguy. Tôi chỉ cầu xin một điều là được Nhật Bản bảo vệ. Ước mơ của tôi, là có thể sống an toàn ở đây, tiếp tục đến trường học và kiếm được một việc làm." Là một trong số các nước công nghiệp lớn, Nhật Bản cấp quy chế tị nạn ít nhất : Mỗi năm có 90% đơn xin bị bác bỏ. Dù vậy, các ứng viên theo chủ nghĩa dân túy, không ngừng lên án, xin trích, "những người xin tị nạn hoàn toàn giả vờ, họ không hề bị bức hại" ! » Pháp : Chấm dứt 60 năm hiện diện quân sự tại Senegal Như thông lệ, ngày 14/7, Pháp tổ chức duyệt binh mừng ngày Quốc Khánh. Tham gia diễu binh còn có một đại đội Bỉ - Luxembourg, lực lượng song phương Pháp – Phần Lan thuộc lực lượng phản ứng nhanh của Finul, phái bộ Liên Hiệp Quốc ở Liban hay như thủy thủ đoàn tầu khu trục Auvergne, đã thực hiện nhiều triển khai tại vùng biển Baltic và Bắc Cực nhằm hỗ trợ các chiến dịch quân sự của NATO. Sự hiện diện của họ còn để nhấn mạnh đến các mối quan hệ đối tác của Pháp. Đặc biệt, khách mời danh dự năm nay là Indonesia, quốc gia mà Pháp đã đúc kết một mối quan hệ đối tác chiến lược, nhằm mở rộng ảnh hưởng tại  vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Tổng thống Indonesia ngồi bên cạnh nguyên thủ Pháp Emmanuel Macron chứng kiến hơn 450 binh sĩ Indonesia dẫn đầu đoàn duyệt binh trên đại lộ Champs-Elysées. Ngược lại, tại châu Phi, gần với Pháp hơn về mặt địa lý, thì tầm ảnh hưởng của Paris đang bị mất dần. Ngày 17/07/2025, Pháp chính thức trao trả hai căn cứ quân sự cuối cùng cho Senegal, đặt dấu chấm hết cho hơn 60 năm hiện diện quân sự thường trực của Pháp tại quốc gia Tây Phi này. Thông tín viên Léa-Lisa Westerhoff tại Dakar giải thích : « Một buổi lễ quân sự ngắn đánh dấu việc chuyển giao căn cứ quân sự cuối cùng của Pháp tại Senegal dưới lá cờ của nước này. Căn cứ Geille, rộng gần 5 ha, tọa lạc ở Ouakam, ngay trung tâm thủ đô. Cho đến cuối tháng Sáu, khoảng 100 binh sĩ Pháp cùng gia đình họ vẫn đóng quân ở đó. Đối với Senegal, động thái trao trả này đánh dấu chấm hết cho sự hiện diện liên tục của quân đội Pháp tại đất nước từ hơn 65 năm. Với thỏa thuận quốc phòng đầu tiên ký kết năm 1960, quân đội Pháp cam kết bảo vệ đất nước trong trường hợp bị xâm lược từ bên ngoài. Phải đợi đến năm 2011, chương trình hợp tác này mới được chuyển đổi và chỉ phục vụ mục đích đào tạo và tập trận chung. Các cuộc thảo luận về việc rút

Phản đối luật ngân sách mới của TT Mỹ Donald Trump, tỷ phú Elon Musk hôm 05/07/2025 công bố việc thành lập đảng chính trị của riêng mình, The America Party/Đảng Hoa Kỳ, làm thế lực thứ ba kìm chế hai đảng truyền thống lâu nay vẫn thống trị đời sống chính trị Mỹ, nhằm trả lại « tự do » cho người dân. Đáp lại, ông Trump chế giễu ý tưởng « nực cười » của Musk, cho rằng việc thành lập đảng thứ ba sẽ chỉ « gây thêm rắc rối » và « các đảng thứ ba chưa bao giờ có hiệu quả ». Đây không phải lần đầu tiên một đảng thứ ba với mục tiêu như vậy được thành lập tại Mỹ. Nhưng lần này liệu đảng của Elon Musk có cơ may đạt mục tiêu như tỷ phú Elon Musk mong muốn ? Trả lời RFI, Frédérique Sandretto, giáo sư văn minh Hoa Kỳ, trường Khoa học Chính trị Science Po Paris, hôm 10/07 phân tích : « Khi nghe thông báo, tôi thấy đây là một cuộc chiến của cái tôi. Musk đã ủng hộ Trump, ông là nhà tài trợ tư nhân lớn nhất của Trump và tổng thống Trump đã bổ nhiệm Elon Musk vào bộ Hiệu Quả Chính Phủ DOGE. Bây giờ Elon Musk muốn chứng minh rằng ông có thể chống được Trump bằng cách thành lập đảng của riêng mình. Nhưng khi nghe các bài phát biểu của Musk, quý vị có thể cảm nhận rằng Đảng Hoa Kỳ là một đảng đối lập và chống đối  các chính sách của Trump. Bài phát biểu của Elon Musk chỉ tập trung vào kinh tế, việc bác bỏ ngân sách của Trump, mà Elon Musk xem là « một điều kinh tởm ». Ông ấy nói nhiều đến « tự do », một từ vốn có ý nghĩa mạnh mẽ ở Hoa Kỳ. Nhưng đó là sự tự do nào ? Tự do về kinh tế ? Hay là tự do để không phải gánh nợ nần ? Mọi chuyện vẫn chưa rõ ràng. Không có thông tin nào về giáo dục, chính trị quốc tế và ngoại giao, hay các vấn đề xã hội của Mỹ. Những chủ đề này không xuất hiện trong bài phát biểu, hay ít nhất là chưa được đề cập đến. Thế nên, tôi thực sự cảm thấy việc này không hề liên quan đến ý thức hệ. Hơn nữa, những ai sẽ ủng hộ Elon Musk ? Tên của các thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa như Rand Paul, Mike Lee, Ron Johnson đã được nhắc tới, nhưng như thế vẫn là chưa đủ. Những ai sẽ bỏ phiếu cho ông ấy ? Đó là những đảng viên Cộng Hòa đã thất vọng về Trump ? Hay là các nhà kỹ trị ? Vẫn chưa rõ ràng là sẽ có những ai ủng hộ ông ấy. Và mức độ được lòng dân của ông Musk thì khá thấp từ sau khi ông ấy lên làm lãnh đạo bộ Hiệu Quả Chính Phủ DOGE. Vì vậy, tôi không chắc là ông ấy sẽ có nhiều người ủng hộ. Hơn nữa, về mặt thời gian, nỗ lực này chỉ có nhiều cơ hội thành công nếu như sắp có bầu cử. Bây giờ thì vẫn còn xa mới đến kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026. (…) Dẫu sao đi chăng nữa, tôi cũng không chắc là đây sẽ là một dự án khả thi về lâu dài. Tôi có cảm tưởng là chúng ta đang chứng kiến một cuộc đối đầu giữa hai người thông qua luật pháp, thông qua việc thành lập đảng này. Cuộc đối đầu này sẽ còn đi rất xa. Chính trị đang bị tính cách của họ chi phối ». Quan hệ Liên Âu - Trung Quốc chịu tác động liên đới từ đòn thuế quan của TT Mỹ Donald Trump Thương mại, thuế quan vẫn là hồ sơ nóng trên thế giới trong tuần qua. Quan hệ giữa Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc vốn không hòa dịu, lại càng thêm căng thẳng do tác động từ đòn thuế quan của tổng thống Mỹ Donald Trump. Trên đài RFI, nhà nghiên cứu Elvire Fabry, chuyên về địa chính trị trong thương mại, thuộc Viện Jacques Delors, cũng là báo cáo viên của nhóm công tác về quan hệ Liên Âu - Trung Quốc, phân tích : « Vấn đề là Liên Âu phải làm nhiều việc cùng lúc : vừa thảo luận với Washington, vừa thương lượng với Bắc Kinh. Cả Bruxelles và Bắc Kinh đều trông chờ vào nhiều điều từ phía bên kia, nhưng lại không phải về cùng một vấn đề. Phía Trung Quốc cũng đang có nhiều căng thẳng, bởi vì sự thay đổi trong chính sách thương mại của Mỹ và các biện pháp áp dụng đối với Liên Hiệp Châu Âu cũng sẽ gây tác động đến quan hệ giữa Trung Quốc và Liên Âu. Mọi người có thể tự hỏi liệu điều đó có khiến Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc không thể xích lại gần nhau hơn, thêm vào đó chuyện này lại diễn ra vào thời điểm căng thẳng cao độ nhất giữa Liên Âu và Trung Quốc, khi Liên Hiệp châu Âu muốn là trước hết Trung Quốc sẽ giảm hỗ trợ cho nền kinh tế Nga và gây áp lực buộc Putin phải đi đến một thỏa thuận ngừng bắn và đạt được một thỏa thuận hòa bình. Mặt khác, các nước châu Âu cũng mong đợi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế hơn nữa, tuân thủ chặt chẽ hơn các quy tắc thương mại công bằng. Trong khi đó, Trung Quốc muốn duy trì quyền tiếp cận thị trường châu Âu vào thời điểm các nước Liên Âu đã hiểu rõ là họ cũng cần tự bảo vệ mình trước nguy cơ sẽ có thêm nhiều hàng hóa dư thừa với số lượng lớn của Trung Quốc tràn vào thị trường châu Âu do ít có khả năng tiếp cận thị trường Mỹ hơn ». Khí hậu, địa lý và sự lựa chọn chính trị : Một vài yếu tố lý giải thiệt hại tang thương của trận lũ lụt ở Texas Về thời tiết, khí hậu, Cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus của Liên Hiệp Châu Âu hôm 09/07 ra báo cáo cho biết tháng Sáu 2025 là tháng Sáu nắng nóng cao điểm thứ 3 từng được ghi nhận quy mô toàn thế giới. Từ châu Á đến châu Âu và châu Phi, tháng Sáu vừa qua cũng là tháng 06 nóng nhất ở 12 nước và là tháng Sáu nóng thứ 2 ở 26 quốc gia khác. Tuy nhiên, những ngày qua lại là những ngày tang thương của bang Texas, Mỹ. Sau cơn mưa lụt, lũ quét, nước sông tràn bờ đúng ngày Độc Lâp 04/07, số nạn nhân được ghi nhận vẫn tăng lên hàng ngày. Số số liệu mới được AFP cập nhật hôm 11/07, số nạn nhân thiệt mạng đã lên đến 120 người, trong đó có nhiều trẻ em, ngoài ra vẫn còn tới 170 người mất tích. Khu vực bị nặng nhất là hạt Kerr ở bang Texas. Hatim Sharif, nhà thủy văn học tại Đại học Texas, ở San Antonio, giải thích, khu vực này của bang Texas, miền nam nước Mỹ, vốn dĩ có biệt danh « Hẻm lũ quét ». Luồng không khí ấm từ Vịnh tràn vào Balcones Escarpment, một chuỗi đồi và vách đá dựng đứng kéo dài về phía tây nam, được làm mát đi và đổ những trận mưa như trút nước xuống mặt đất khiến « mực nước dâng rất, rất nhanh, chỉ sau có vài phút hoặc vài giờ đồng hồ ». Đó chính là những gì đã xảy ra vào thứ Sáu, Ngày Độc Lập 04/07 (Quốc Khánh Mỹ), khi sông Guadalupe vỡ bờ sau những trận mưa xối xả ở miền trung của bang. AFP cho biết là theo đo lường thời tiết vào khoảng 3 giờ sáng hôm đó, cứ sau 5 phút mực nước sông lại dâng cao 30 cm. Đến 4 giờ 30 sáng, mực nước dâng cao tới hơn 6 mét, đủ để cuốn trôi xe cộ và nhà cửa. Cảnh báo đã được đưa ra ngay sau 1 giờ sáng, nhưng đáng tiếc là vào giờ đó nhiều người đang ngủ hoặc đã tắt điện thoại. Tuy nhiên, một nghiên cứu của ClimaMeter cho thấy các điều kiện dẫn đến lũ lụt, với lượng mưa trong ngày cao bất thường, gấp đôi lượng mưa trung bình hàng tháng, không thể chỉ được giải thích bằng các yếu tố tự nhiên mà còn bằng tác động của con người đối với khí hậu. Trên thực tế, bầu không khí ấm hơn sẽ giữ lại độ ẩm, tạo điều kiện cho những trận mưa xối xả. Mireia Ginesta, nhà khoa học tại đại học Oxford và là đồng tác giả của một nghiên cứu do Liên Hiệp Châu Âu và Trung tâm nghiên cứu Quốc gia Pháp CNRS tài trợ, lưu ý : « Biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến chúng ta, vì vậy chúng ta phải thích nghi (…) Chúng ta cần giảm lượng khí thải và đảm bảo rằng các cơ quan về thời tiết khí tượng và các nghiên cứu về biến đổi khí hậu nói chung phải nhận được nguồn tài trợ cần thiết ». Kể từ khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng, Cơ quan Khí tượng Quốc gia (NWS), giống như các cơ quan liên bang khác của Mỹ, đã trở thành mục tiêu cắt giảm ngân sách của chính quyền. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, các cơ quan khí tượng đã hoạt động rất tốt trong điều kiện khó khăn này. Nhà khoa học Daniel Swain của mạng lưới Bluesky, nhận định vấn đề thực sự « không phải là dự báo thời tiết kém, mà là sự yếu kém trong truyền tải các thông tin dự báo nói trên và trong việc đưa ra cảnh báo ». Trong nhiều năm, các quan chức ở hạt Kerr, nơi có khu trại hè hứng chịu mưa lũ, khiến nhiều trẻ em thiệt mạng, đã tính đến việc sử dụng còi báo động và cảnh báo kỹ thuật số để đề phòng lũ lụt. Thế nhưng, một biên bản hồi năm 2016, mà theo AFP là vẫn được lưu giữ trên mạng, đã xem đó là giải pháp xa xỉ và cho rằng tiếng còi báo động chủ yếu giúp ích cho khách du lịch, nên đã ưu tiên phương pháp thông tin truyền miệng. Theo biên bản một cuộc họp, một dân biểu tượng địa phương còn dè bỉu chuyện hú còi báo động vào giữa đêm ở hạt Kerr. Vài năm sau đó, chính quyền hạt Kerr lại một lần nữa do dự, còn người dân, do xu hướng chính trị, trong các cuộc họp công khai cũng đã phản đối quyết liệt ý tưởng yêu cầu các khoản tiền liên bang thời vị tổng thống thuộc đảng Dân Chủ Joe Biden. Sau thảm họa ở Texas, bà Nicole Wilson ở San Antonio, người lẽ ra đã gửi con gái mình đến trại hè bị lũ cuốn, khởi xướng bản kiến ​​nghị kêu gọi thống đốc bang Texas thông qua việc triển khai một hệ thống cảnh báo hiện đại hơn : « Chỉ cần còi báo động vang lên trong 5 phút thì lẽ ra đã có thể cứu được toàn bộ những đứa trẻ này », ý nói đến những em đã thiệt mạng. Hậu chiến tranh với Iran, nhu cầu hầm trú ẩn chống tên lửa ở Israel vẫn tăng mạnh Một tháng sau khi bùng phát cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran, vẫn ngày càng có nhiều người Israel đang tìm kiếm nhà ở có chỗ trú ẩn chống tên lửa. Trên thực tế, trong 12 ngày đó, hơn 500 tên lửa của Iran đã được phóng sang Israel, đa phần đã bị đánh chặn nhưng vẫn có một số hỏa tiễn của Iran đã rớt xuống các vùng đô thị của đối phương, khiến người dân Israel lo ngại đổ xô tìm kiếm những ngôi nhà có chỗ trú ẩn an toàn, đẩy giá bất động sản lên cao. Từ Tel Aviv, đặc phái viên Justine Fontaine gửi về bài phóng sự : « Hanna, 36 tuổi, không có chỗ trú ẩn trong nhà ở khu ngoại ô phía nam của Tel Aviv. Trong cuộc chiến vừa qua, cô cùng với chồng và 3 con đã không thể kịp đến khu ẩn náu tập thể an toàn ở nơi gần nhất. Cô kể lại : « Chúng tôi đã phải ở yên trong nhà, chúng tôi đã nghe thấy những tiếng nổ rất lớn của tên lửa đạn đạn ngay phía trên đầu chúng tôi. Các con chúng tôi hoảng loạn, khiếp sợ. Chúng tôi tự nhủ với nhau là thế nào thì chuyện này cũng lại tiếp diễn. Nhưng bây giờ chúng tôi có thể làm được gì ? Đây là vấn đề tiền bạc. » Gọi đây là vấn đề tiền bạc bởi vì xây hầm trú ẩn vô cùng tốn kém, tương đương với nhiều chục ngàn đô la

Trong gần hai tuần lễ vừa qua, tổng thống thứ 47 của nước Mỹ Donald Trump liên tục gặt hái « nhiều chiến thắng lớn », cho phép khẳng định quyền lực gần như tuyệt đối : Hành pháp trùm lên Lập pháp và Tư pháp. Luật Ngân sách lớn của Trump được Quốc Hội khẩn trương thông qua trước Quốc Khánh. Tòa án Tối cao tước quyền của thẩm phán liên bang ngăn chặn sắc lệnh của tổng thống. Khối NATO buộc phải chấp nhận nâng cam kết chi quốc phòng lên 5% GDP theo chỉ thị của Trump. Quyết định được đưa ra chỉ ít ngày sau khi Mỹ bất ngờ oanh kích các cơ sở hạt nhân Iran đúng vào lúc châu Âu đang đàm phán với Teheran. Iran đoạn tuyệt với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, Trung Đông bên bờ vực chiến tranh một lần nữa. Trump ở đỉnh cao quyền lực (« au faîte de son pouvoir », diễn đạt của Le Monde) sẵn sàng nới lỏng trừng phạt Nga, ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraina. Washington cũng loan báo đạt được một thỏa thuận thuế với Việt Nam rất có lợi cho nước Mỹ. Liên Hiệp Quốc tìm phương thức mới để tài trợ cho phát triển tại các nước nghèo trong bối cảnh nước Mỹ của Trump ngoảnh mặt (với việc xóa bỏ hơn 80% ngân sách của cơ quan phát triển Mỹ USAID, trụ cột của hệ thống tài trợ phát triển quốc tế), đa số các nước giàu cắt giảm mạnh tài trợ. Trên đây là các chủ đề chính Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này. « Dự luật Đẹp và Hoành tráng » : Giảm thuế cho người giàu nhất, đẩy dân nghèo vào cảnh khốn cùng Tổng thống Donald Trump công bố luật ngân sách One Big Beautiful Bill (Dự luật Đẹp và Hoành tráng) đúng Quốc Khánh Mỹ 04/07/2025 trong màn pháo hoa và trình diễn của oanh tạc cơ tàng hình B-2. Văn bản được Hạ Viện Mỹ thông qua hôm trước để kịp công bố đúng dịp lễ Quốc khánh, được tổng thống Trump so sánh với « ngày độc lập, và khởi đầu cho một thời đại vàng son ». Trong khi đó lãnh đạo phe Dân Chủ tại Hạ Viện, Hakeem Jeffries, lên án dự luật Đẹp và Hoành tráng của Donald Trump là điều « đáng ghét, ghê rợn », khi giảm mạnh thuế cho những người giàu nhất, và cắt giảm chế độ an sinh đẩy « nhiều người Mỹ bình thường » vào cảnh khốn cùng. Dự luật ưu đãi những người giàu nhất, bóp nặn người nghèo chỉ được một thiểu số dân Mỹ ủng hộ. Theo kết quả thăm dò của Morning Consult, công bố đầu tháng, khoảng 50% dân Mỹ phản đối, 36% ủng hộ. Tỉ phú Elon Musk, một đồng minh cũ tổng thống Donald Trump, trước ngày Hạ Viện bỏ phiếu cảnh báo, nếu luật gây thâm hụt ngân sách hàng ngàn tỉ đô la được thông qua, ông sẽ lập một đảng mới, mang tên America Party, và sẵn sàng tài trợ cho các ứng cử viên chống lại các dân biểu Cộng Hòa đương nhiệm trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2026. Đọc thêm : Tối cao Pháp viện Mỹ cấm thẩm phán liên bang ngăn sắc lệnh tổng thống Quyết định hôm 27/06/2025 của Tối cao Pháp viện Mỹ, với đa số thẩm phán do Trump bổ nhiệm, không cho phép các thẩm phán liên bang đưa ra các quyết định ngăn chặn các sắc lệnh hành pháp bị lãnh đạo phe Dân Chủ tại Thượng Viện Chuck Schumer tố cáo « một quyết định khủng khiếp, chưa từng có » đẩy nước Mỹ đến « chế độ độc tài ». Tại thượng đỉnh của khối NATO ngày 25/06/2025, ở La Haye, Hà Lan, các quốc gia thành viên đã quyết định sẽ tăng ngân sách dành cho quốc phòng lên đến 5% GDP/năm trong 10 năm tới. Đe dọa ngày càng lớn từ Nga, nhưng đặc biệt là các áp lực chưa từng có từ chính nước Mỹ « đồng minh » buộc nhiều nước châu Âu phải chấp nhận đưa ra cam kết tài chính đặc biệt nói trên, vốn được coi là vượt xa khả năng thực hiện. Hạt nhân Iran: Trump muốn dùng vũ lực, Teheran không nhường bước Ngày 02/07, mươi hôm sau chiến dịch 12 ngày của Israel và cuộc oanh kích của phi cơ chiến lược Mỹ (ngày 21/06) nhắm vào cơ sở hạt nhân nằm sâu cả trăm mét dưới mặt đất của Iran, chính quyền Teheran đã chính thức đình chỉ các hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA, tổ chức chịu trách nhiệm giám sát việc tuân thủ Hiệp ước không phổ biến hạt nhân, hay nói cách khác là bảo đảm các cơ sở hạt nhân của Iran không được sử dụng để phát triển vũ khí nguyên tử. Đọc thêm - Iran có cơ sở hạt nhân khác khó tấn công hơn: Chiến lược oanh kích của Trump bị vô hiệu hóa? Trong bối cảnh nước Mỹ thời Donald Trump ưu tiên chiến lược dùng sức mạnh để áp đặt hòa bình và Iran không nhân nhượng, tổng thống Pháp Emmanuel Macron lần đầu tiên kể từ tháng 9/2022, đã điện đàm trở lại với lãnh đạo Nga Vladimir Putin để tìm giải pháp ngoại giao cho vấn đề hạt nhân Iran, bất chấp hai bên có quan điểm hoàn toàn đối lập về chiến tranh Ukraina. Nương nhẹ Putin, bất ngờ ngừng cấp vũ khí cho Kiev   Donald Trump ở « đỉnh cao quyền lực » trong một thế giới đầy chia rẽ và thù địch. Tổng thống Trump điện đàm với chủ nhân điện Kremlin Vladimir Putin, đình chỉ một phần việc chuyển giao vũ khí cho Ukraina, và dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận với Nga, đúng vào lúc quân đội Nga dồn dập oanh kích Ukraina. Đọc thêm - Ngừng cấp vũ khí cho Ukraina và phớt lờ trừng phạt Nga : Chính quyền Trump phục vụ lợi ích của Putin Chính quyền Kiev và châu Âu bất ngờ trước quyết định đơn phương ngừng cung cấp vũ khí của Mỹ ngày 02/07. Thông tín viên Emmanuelle Chaze tường trình từ Kiev : « Tại Kiev, phản ứng đầu tiên là chấp nhận thực tế : bộ Quốc phòng Ukraina thuật lại họ đã không được Washington báo trước. Tiếp theo đó, thứ trưởng bộ Ngoại giao Mariana Besta đã nói chuyện với người phụ trách phía Mỹ. Từ Kiev, bà nhấn mạnh rằng bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc viện trợ cho Ukraina chắc chắn sẽ khiến chiến tranh kéo dài. Tối nay, tổng thống Volodymyr Zelensky đã phát biểu về chủ đề này. Ông đề cập đến các cuộc thảo luận kỹ thuật sắp tới giữa Ukraina và Mỹ, để làm rõ chi tiết về hỗ trợ quân sự của Hoa Kỳ, nhưng nhắc lại rằng Ukraina không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bảo vệ dân. Nếu tình trạng tạm dừng cấp vũ khí tiếp diễn và nếu các đồng minh khác của Ukraina không thể bù đắp thiếu hụt này, tình trạng thiếu hụt một số thiết bị nhất định sẽ khiến tình hình trên thực địa xấu đi. Đối với tổng thư ký NATO Mark Rutte, viễn cảnh khá u ám. Xét về ngắn hạn, và về khả năng phòng không và đạn dược, Ukraina sẽ không thể chiến đấu, nếu không nhận được mọi hỗ trợ cần thiết. » Trump làm mưa làm gió: Các trụ cột của nền dân chủ phương Tây bị tấn công Trump mặc sức làm mưa làm gió. Trong cuộc điện đàm với tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tiếp theo đó, Donand Trump để ngỏ khả năng hỗ trợ Kiev về quân sự. Bình luận về việc tổng thống Trump thành công trong việc nắm trọn quyền lực, hành xử độc đoán, nhà chính trị học Pierre Haski, đài Radio France, nhấn mạnh đến tính chất nguy hiểm của việc Donald Trump tấn công vào chính các trụ cột từng làm nên sức mạnh của nền dân chủ Mỹ, và phương Tây : « Rõ ràng là chúng ta cần phải xem xét kỹ hơn về các thành công vang dội và dồn dập này của Donald Trump, điều này đặt ra rất nhiều câu hỏi. Về bản chất và về hình thức. Trước hết, Trump đang thay đổi luật chơi theo hướng có lợi cho mình: ông ấy làm suy yếu các cơ chế đối trọng quyền lực quan trọng, ông ấy bóp méo hệ thống để mở rộng quyền lực của tổng thống. Điều này không tốt cho nền dân chủ Hoa Kỳ. Trên bình diện quốc tế, ông ấy cũng đang thay đổi luật chơi: ‘‘America First and alone’’ - Nước Mỹ trước tiên và đơn độc. Các đồng minh phải sẵn sàng trả tiền để được Mỹ bảo vệ. Chủ nghĩa đơn phương là xu hướng hiện nay và các kết quả hướng đến chỉ mang tính ngắn hạn. Hiện tại, sức mạnh của Mỹ là vô song ở Trung Đông, người châu Âu lo sợ mất đi sự bảo trợ của Mỹ. Trung Quốc là đối thủ thực sự duy nhất còn lại có thể đứng vững trong một thế giới do nước Mỹ của Donald Trump cai trị. » Sợ đơn độc đối đầu với Mỹ, Trung Quốc không muốn Nga thua tại Ukraina Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà trong chuyến công du Liên Âu tuần qua, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã phát đi một tín hiệu khác thường, trong cuộc đối thoại với lãnh đạo ngoại giao châu Âu Kaja Kallas, ngày 02/07. Lần đầu tiên một quan chức cao cấp Trung Quốc, theo báo mạng Hồng Kông South China Morning Post, khẳng định Bắc Kinh không muốn nước Nga thất bại trong cuộc chiến chống Ukraina, tín hiệu để ngỏ Bắc Kinh sẵn sàng siết chặt hơn nữa quan hệ với Nga, vì « lo ngại Hoa Kỳ sẽ tập trung toàn lực vào Trung Quốc », nếu Nga thua cuộc tại Ukraina. Người tiêu dùng Mỹ hay doanh nghiệp Việt Nam : Ai gánh chịu khoản thuế tăng 20% ? Cùng lúc với việc Quốc Hội thông qua đạo luật Đẹp và Hoành tráng, tổng thống Trump cũng loan báo đạt được một thỏa thuận về thuế quan với Việt Nam, mở đường cho hàng Mỹ vào Việt Nam hưởng thuế suất 0%, và hàng từ Việt Nam bị đánh thuế từ 20% trở lên. Tuy nhiên, thỏa thuận, được Trump đánh giá là rất có lợi cho nước Mỹ, có nguy cơ thúc đẩy lạm phát gia tăng tại Mỹ. Trả lời RFI tiếng Việt, nhà báo Lê Ngọc từ Washington nhận định : « Tại 1 cửa hàng Macy’s ở hạt Fairfax, bang Virginia, một đôi giày thể thao hiệu Air Max 270 của Nike hiện có giá là 170 đô la. Sắp tới với mức thuế quan 20%, giá đôi giày này có thể sẽ tăng thêm 34 đô la. Các mặt hàng từ gạo ST cho đến bún khô Thủ Đức, mì ăn liền Hảo Hảo, Tương ớt Cholimex… tại chợ Phước Hưng của người Việt ở thành phố Springfield phía bắc bang Virginia, cũng có thể sẽ chịu tác động. Việt Nam là một trong những nhà cung cấp lớn nhất cho thị trường Mỹ về các linh kiện và sản phẩm điện tử lắp ráp, của Apple chẳng hạn, cũng như quần áo, phụ kiện thời trang, và đồ gỗ... Tháng 5 năm nay, Việt Nam xếp thứ 5 trong các nước xuất khẩu vào Mỹ với 16 tỷ đô la, theo số liệu của cục Thống Kê Mỹ. Gánh nặng giá cả sẽ đè lên vai người tiêu dùng, nhất là dân nghèo và tầng lớp trung lưu. Trong lần thương chiến trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đánh thuế Trung Quốc nhưng chừa Việt Nam ra, giúp cho thị trường Mỹ có lựa chọn thay thế. Nhưng lần này Trump dọa đánh thuế không chừa nước nào, trong đó các nước có cơ cấu hàng xuất khẩu tương tự như Việt Nam. Campuchia và Bangladesh đối mặt với mức thuế cao hơn nhiều với lần lượt là 49% và 37%. Do đó kiểu gì người tiêu dùng Mỹ cũng sẽ phải hứng chịu tác động tăng giá do thuế quan tăng. Cũng có khả năng nhà nhập khẩu sẽ gánh phần nào như đã từng làm trong cuộc thương chiến lần thứ nhất. Một kịch bản khả dĩ khác là nhà nhập khẩu sẽ yêu cầu các nhà cung cấp V

Mức chi 5% GDP cho quốc phòng khiến quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật-Hàn rạn nứt ; Làm thế nào Donald Trump nhanh chóng có được hưu chiến giữa Israel – Iran ; Căng thẳng Thái Lan – Cam Bốt lộ rõ vai trò mờ nhạt của ASEAN và Chín năm sau ngày trưng cầu Brexit, người dân Anh nghĩ gì ? Trên đây là những chủ đề chính mục Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này. 5% GDP quốc phòng : Nguyên nhân hiềm khích Thứ Tư, 25/06/2025, thượng đỉnh NATO kết thúc tại La Haye, Hà Lan. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố cuộc họp « thành công rực rỡ » khi đã có được các cam kết từ các nước đồng minh châu Âu tăng chi cho quốc phòng lên mức 5% GDP. Báo Pháp Le Monde nói đến « một kỳ thượng đỉnh cho Trump ». Còn theo báo Nhật Japan Times (26/06/2025), « thỏa thuận chi tiêu này của NATO đang tạo ra một tiêu chuẩn mới cho các đồng minh Ấn Độ - Thái Bình Dương ». Và điều này đang gây ra những rạn nứt, bất đồng trong quan hệ đồng minh Mỹ – Nhật – Hàn. Tình trạng này được thể hiện rõ qua việc Nhật Bản, Hàn Quốc, hai đồng minh của Mỹ tại châu Á đã đột ngột rút khỏi hội nghị thượng đỉnh NATO mà họ được mời dự thường niên kể từ năm 2022. Những căng thẳng này diễn ra vào lúc cả hai nước đang vất vả đàm phán các thỏa thuận mới về thương mại và quốc phòng với Mỹ. Nếu như Seoul đang dưới sức ép từ Washington, đòi tăng mức hoàn trả chi phí đồn trú quân đội Mỹ trên bán đảo bất chấp thỏa thuận hoàn trả mới có thời hạn 5 năm đã được đàm phán hồi năm 2024, thì đồng minh Tokyo cảm thấy bất mãn trước những thông điệp đột ngột và không nhất quán của Mỹ. Trang Nikkei Asia ngày 24/06/2025, giải thích đầu tháng 5/2025, Tokyo và Washington đã đạt đồng thuận về tăng chi cho quốc phòng lên 3% GDP, một phần cơ sở cho đàm phán thương mại. Nhưng đến ngày 30/5, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Pete Hegseth, bên lề diễn đàn an ninh Shangri-La, khi trao đổi với đồng cấp Úc nói đến con số 3,5%, nguyên nhân dẫn đến việc Tokyo hủy cuộc họp 2+2 giữa các bộ trưởng Quốc Phòng và Ngoại Giao, dự kiến diễn ra tại Washington ngày 01/07/2025. Đỉnh điểm là ngày 20/6, Lầu Năm Góc tuyên bố, các nước đồng minh châu Á nên theo gương các đồng cấp châu Âu dành đến 5% GDP cho quốc phòng. Phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Mỹ, Sean Parnell, trả lời chất vấn Nikkei Asia giải thích rằng yêu cầu này phù hợp với tình hình thực địa, theo đó, « với sự tăng cường quân sự mạnh mẽ của Trung Quốc, cũng như chương trình phát triển tên lửa và hạt nhân của Bắc Triều Tiên hiện nay, các đồng minh châu Á – Thái Bình Dương cũng nên hành động nhanh chóng để bắt kịp tốc độ và mức chi tiêu quốc phòng của châu Âu. » Chuyên gia Jack Burnham, Chương trình Trung Quốc tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ (Foundation For Defense of Democracies – FDD), lưu ý, những bất đồng dẫn đến việc Tokyo và Seoul rút khỏi thượng đỉnh NATO trùng vào thời điểm Trung Quốc kết thúc các cuộc tập trận hải quân lớn ngoài khơi bờ biển Nhật Bản. Và căng thẳng này cũng có nguy cơ làm suy yếu những nỗ lực của Washington chống lại Bắc Kinh. Cuối cùng, ngoài việc phải chịu áp lực thương mại và quốc phòng từ chính quyền Trump, theo phân tích từ nhà nghiên cứu Craig Mark, Khoa Kinh tế, trường đại học Hosei, trên trang The Conversation (25/06/2025), Nhật Bản không hoàn toàn ủng hộ chiến dịch ném bom của Mỹ nhắm vào các cơ sở hạt nhân Iran. Một mặt, Tokyo có mối quan hệ hữu hảo với Teheran và thường đóng vai trò cầu nối gián tiếp với phương Tây. Cựu thủ tướng Shinzo Abe từng có chuyến thăm Iran, gặp lãnh đạo tối cao Khamenei năm 2019. Nhật Bản phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ Trung Đông và do vậy, nước này e ngại tình hình Trung Đông sẽ trở nên tồi tệ nếu eo biển Ormuz bị đóng như đe dọa từ Iran. Nhưng mặt khác, Tokyo bám chặt vào nguyên tắc duy trì luật pháp quốc tế và trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ. Khi mạnh mẽ lên án chiến dịch « Midnight Hammer » của Mỹ, Nhật Bản muốn ngăn chặn Trung Quốc, Nga và Bắc Triều Tiên có bất kỳ hành động nào làm xói mòn các chuẩn mực toàn cầu qua việc sử dụng vũ lực và xâm lược lãnh thổ ! « Nhát búa đêm » và 48 giờ « lốc xoáy » Donald Trump Xung đột giữa Iran và Israel, sau « 12 ngày giao chiến », nay tạm ngưng. Đây có lẽ là kết quả của chiến dịch dội bom ngoạn mục « Midnight Hammer – Nhát búa đêm » của không quân Mỹ ngày 21/06/2025 nhắm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran. Theo AFP, với cú đánh « một lần duy nhất » này tổng thống Trump, hiện tại, xem như đã thắng một cuộc cược rủi ro cho học thuyết của ông : Hòa bình bằng sức mạnh. Tuy nhiên, điều được AP quan tâm đến là như một cơn lốc xoáy kéo dài trong vòng 48 giờ, tổng thống Trump đã đi từ trạng thái phấn khích đến phẫn nộ, rồi chiến thắng khi mà thỏa thuận ngừng bắn mong manh giữa Israel và Iran của ông được thiết lập, suýt chút sụp đổ nhưng cuối cùng đã thành hiện thực. Dẫn lời một quan chức Mỹ xin ẩn danh, hãng tin Mỹ cho biết Donald Trump gần như cùng một lúc gây áp lực lên cả hai phía Israel và Iran. Ngay sau màn phô trương sức mạnh « Búa Đêm », tổng thống Mỹ đã có cuộc điện đàm với thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, thể hiện rõ quan điểm của ông là đã đến lúc chấm dứt chiến tranh và quay lại đàm phán ngoại giao với Iran. Ông nhấn mạnh rõ là Hoa Kỳ đã loại bỏ mối đe dọa sắp xảy ra từ Iran, và như vậy, đã làm chậm lại chương trình hạt nhân Iran. Một lập luận không mấy được thủ tướng Israel nhiệt tình đồng ý, nhưng ông cũng hiểu rằng Hoa Kỳ không muốn có thêm can thiệp quân sự. Cùng thời điểm đó, đặc phái viên về Trung Đông của tổng thống Trump là Steve Witkoff có cuộc trao đổi trực tiếp với ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi, đề nghị ông trở lại bàn đàm phán khi lưu ý rằng Iran đã thấy quân đội Hoa Kỳ có thể làm gì và có khả năng làm được nhiều hơn thế nữa. Ông Witkoff nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ muốn hòa bình và Iran cũng nên như vậy. Cũng theo AP, việc Iran có một phản ứng kiềm chế bắn tên lửa vào căn cứ quân sự Mỹ ở Qatar (mà theo ông Trump là đã được báo trước), đáp trả đợt dội bom của Mỹ cũng nhằm gởi đi một thông điệp đến chính quyền Trump rằng nước này – bị tàn phá bởi « cuộc chiến 12 ngày » của Israel cùng với sự suy yếu của các nhóm ủy nhiệm như Hezbollah (Liban), Hamas (Gaza), Houthis (Yemen) cũng như sự sụp đổ của chế độ Bachar Al Assad – không còn đủ khả năng mở rộng cuộc chiến. Động thái này của Iran được chính quyền Qatar cảm nhận như là một cơ hội làm trung gian hòa giải sau những gì họ coi là biện pháp nửa vời, giữ thể diện cho chế độ Teheran, và điều đó không gây hại gì cho thủ tướng Netanyahu, sau 12 ngày không kích, có thể nói với người dân rằng chương trình hạt nhân của Iran đã bị thu hẹp. Đương nhiên, thỏa thuận ngừng bắn này đã được các bên liên quan tuyên bố theo một cách khác nhau, nhưng với vị quan chức Mỹ ẩn danh, đó chỉ là một sự « im lặng đổi lấy im lặng », không có một sự diễn giải nào khác ngoài việc chấm dứt giao tranh. Tuy nhiên, sau khi thông báo đạt thỏa thuận ngừng bắn, giao tranh vẫn tiếp diễn. Thứ Ba, 24/06/2025, vài giờ trước khi lên chuyên cơ Air Force One đến Hà Lan dự thượng đỉnh NATO, trả lời phóng viên, Donald Trump đã tức giận cho biết ông « không hài lòng » về điều này khi mà cả hai nước « đã giao chiến quá lâu và quá dữ dội đến nỗi họ không biết mình đang làm cái quái gì nữa ». Vài phút sau, trên mạng xã hội Truth Social, tổng thống Trump có lời cảnh báo đến Israel, yêu cầu nước này « ngừng thả bom », rằng đó là « một sự vi phạm » và đề nghị Israel « đưa các phi công về nhà » ! Lệnh đưa ra và đã được Tel Aviv thi hành ! Căng thẳng Thái Lan – Cam Bốt : Vai trò mờ nhạt của ASEAN Quan hệ giữa Thái Lan và Cam Bốt vẫn tiếp tục căng thẳng trong tuần vừa qua. Hai bên tiếp tục đưa ra các biện pháp trả đũa nhau sau vụ đụng độ hồi cuối tháng Năm, khiến một binh sĩ Cam Bốt thiệt mạng. Quân đội Thái Lan đã tuyên bố đóng cửa biên giới tại 6 tỉnh, dù đã nới lỏng hạn chế này vài ngày sau đó. Một trong những điểm đáng chú ý trong vụ việc này là sự im lặng của ASEAN. Kể từ khi xung đột giữa hai nước thành viên leo thang, lãnh đạo khối, do Malaysia là chủ tịch luân phiên chưa đưa ra bất cứ bình luận nào, hay đề xuất can thiệp, để giải quyết căng thẳng. Theo nhà nghiên cứu Pavin Chachavalpongpun, tại Viện nghiên cứu về Đông Nam Á, thuộc đại học Kyoto, Nhật Bản, trả lời nhà báo Chi Phương, RFI Tiếng Việt hôm 26/06/2025, vụ việc này cho thấy sự yếu kém của ASEAN. Ông giải thích thêm : « Tôi chưa từng thấy một tổ chức nào trên thế giới lại im lặng, khi hai nước thành viên xảy ra xung đột. Đáng nói là các nước muốn tìm giải pháp thoát khỏi khủng hoảng nhưng không đề cập đến ASEAN. Ví dụ, Cam Bốt muốn đưa vụ việc lên Toà án Công lý Quốc tế, chứ không phải ASEAN. Thái Lan cũng muốn tìm giải pháp nhưng không phải qua tổ chức này. Điều này cho thấy cả hai đều không tin tưởng khối. ASEAN có thể phát huy sức mạnh trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế nhưng lại yếu trong việc thúc đẩy dân chủ hay nhân quyền, tôi hiểu điều đó, vì hầu hết các nước thành viên trong khối, không phải là một hình mẫu tốt cho nền dân chủ. Thế nhưng, khi xảy ra một cuộc xung đột quốc tế như vậy, thì tôi cho rằng ASEAN cần phải đưa ra lập trường, can thiệp, để mang lại hoà bình, ít nhất là đàm phán, làm trung gian để khủng hoảng không leo thang. Nhưng ASEAN lại không làm được. Theo tôi có hai lý do. Thứ nhất, tổ chức này có Cơ chế giải quyết tranh chấp của ASEAN, nhưng không hiệu quả, chỉ cho phép các nước thành viên có thể thảo luận, nhưng không có hành động cụ thể. Đặt giả thuyết là trong xung đột hiện nay, Thái Lan hoàn toàn sai, đã xâm phạm chủ quyền của Cam Bốt, thì ASEAN phải có cơ chế hiệu quả, ví dụ như cảnh báo, nếu Bangkok vẫn tiếp tục, thì có thể đình chỉ tư cách thành viên. Tôi nghĩ các lãnh đạo ASEAN cần xem xét lại. Thứ hai, ASEAN “dễ tổn thương”, yếu kém, do các nước thành viên không dám chỉ trích các nước khác vì sợ sẽ bị chỉ trích lại. Ví dụ, Singapore sẽ không nói đến cuộc tranh chấp giữa Thái Lan và Cam Bốt vì nước này đôi khi cũng xảy ra xung đột với Malaysia. Thái Lan không thể chỉ trích cuộc đảo chính quân sự ở Miến Điện vì nước này cũng từng có cuộc đảo chính. Làm sao Singapore có thể chỉ trích việc kiểm duyệt truyền thông ở Việt Nam khi chính nước này cũng có hành động tương tự. » Chín năm sa

Quan hệ giữa láng giềng Thái Lan và Cam Bốt trở nên căng thẳng trong những ngày qua, với những biện pháp trả đũa nhau sau cuộc đụng độ ở vùng biên giới hồi cuối tháng Năm khiến một binh sĩ Cam Bốt bỏ mạng.Vụ việc khơi dậy lại những tranh chấp chủ quyền ở vùng biên giới tưởng được chôn vùi từ nhiều năm qua, đồng thời phơi bày mặt tối của chủ nghĩa gia đình trị tại hai quốc gia, một bên là gia tộc Shinawatra ở Thái Lan và bên kia là gia tộc họ Hun ở Cam Bốt. Hai gia tộc vẫn duy trì mối quan hệ cá nhân thân thiết, lại không thể ngăn chặn đà leo thang xung đột. Để hiểu rõ về căng thẳng giữa hai nước Đông Nam Á này, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn Pavin Chachavalpongpun, nhà nghiên cứu về chính trị và quan hệ quốc tế, tại Viện nghiên cứu về Đông Nam Á thuộc đại học Kyoto ở Nhật Bản. Sau cuộc đụng độ quân sự ngày 28/05 ở vùng Tam Giác Ngọc, khu vực tranh chấp chủ quyền giữa Thái Lan và Cam Bốt từ nhiều năm qua, hai bên không tìm được giải pháp xử lý khủng hoảng mà lại đưa ra các biện pháp trả đũa nhau. Nếu Thái Lan đóng đóng cửa biên giới, đe dọa ngừng cung cấp điện hay dịch vụ Internet cho Cam Bốt, thì Phnom Penh cũng không e sợ, tuyên bố ngừng nhập khẩu năng lượng hay rau quả của Thái Lan. Các biện pháp này khiến các doanh nghiệp cũng như những người dân sinh sống tại khu vực biên giới chịu tác động nhiều nhất. Trước khi đi vào vấn đề này, ông có thể nhắc lại nguồn gốc tranh chấp giữa Thái Lan và Cam Bốt, đã tồn tại từ nhiều thập kỷ ? Pavin Chachavalpongpun : Hai quốc gia có chung đường biên giới, và như bao láng giềng khác, mối quan hệ giữa họ luôn dao động giữa hợp tác và đối đầu. Tranh chấp giữa Thái Lan và Cam Bốt đã tồn tại từ lâu, hai nước đã can dự sâu vào chính trị của nhau trong suốt nhiều thế kỷ. Sự sụp đổ của vương quốc Oudong phần nào bắt nguồn từ sự can thiệp quân sự của Xiêm. Bước sang thời hiện đại, trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Cam Bốt ngả về phe Cộng sản, trong khi Thái Lan trở thành tiền tuyến của khối phương Tây, sát cánh cùng Hoa Kỳ. Điều này đẩy hai nước vào thế đối lập về ý thức hệ. Thái Lan khi đó hậu thuẫn cho nhiều phe phái trong nội bộ chính trị Cam Bốt, góp phần gây bất ổn nghiêm trọng cho quốc gia láng giềng. Tranh chấp lãnh thổ giữa hai nước cũng bắt nguồn từ di sản thuộc địa. Hiệp ước giữa Xiêm và Pháp đầu thế kỷ XX đã để lại những đường biên giới không rõ ràng, trở thành nguồn cơn của nhiều căng thẳng. Trong số đó, tranh chấp quanh ngôi đền Preah Vihear là tiêu biểu nhất. Năm 1962, hai nước đưa vụ việc ra Tòa án Công lý Quốc tế, và phần thắng nghiêng về Cam Bốt. Tuy nhiên, phán quyết này không khép lại vấn đề, khi căng thẳng tiếp tục bùng phát nhiều lần sau đó. Giai đoạn 2008–2011, tranh chấp biên giới lại bị chính trị hóa. Cam Bốt bị cáo buộc can thiệp vào nội tình Thái Lan, công khai ủng hộ các phe thân gia tộc Thaksin. Tình hình hiện nay phần nào tiếp tục phản ánh xu hướng này: Cam Bốt vẫn bị xem là một nhân tố trong bàn cờ chính trị Thái Lan, và tranh chấp lãnh thổ chỉ là một phần của vấn đề sâu rộng hơn nhiều. Như ông đã nói, xung đột giữa hai nước đã xảy ra từ nhiều năm qua, nhưng tại sao lại leo thang vào lúc này ? Pavin Chachavalpongpun : Tình hình căng thẳng hiện nay, theo tôi, bắt nguồn từ các cáo buộc lẫn nhau về việc xâm phạm biên giới, đã dẫn đến thương vong, khiến một binh sĩ Cam Bốt thiệt mạng. Đây có thể xem là chất xúc tác khiến tranh chấp lãnh thổ giữa hai nước bùng phát trở lại. Ban đầu, nhiều người Thái Lan lạc quan cho rằng căng thẳng sẽ không leo thang, nhờ vào mối quan hệ thân thiết giữa gia đình Hun Sen và gia đình Shinawatra, hai thế lực hiện đang nắm giữ quyền lực chính trị tại hai nước, có thể giúp giữ ổn định tình hình. Nếu xung đột xảy ra vào lúc quan hệ hai nước xấu đi thì có thể hiểu được. Nhưng hiện tại, khi hai chính phủ vẫn duy trì tiếp xúc, thì nguyên nhân thực sự là gì? Theo tôi, yếu tố chính nằm ở nội bộ chính trị Cam Bốt. Trong bối cảnh khủng hoảng tính chính danh, giới lãnh đạo Cam Bốt có xu hướng đẩy mâu thuẫn ra bên ngoài như một cách để chuyển hướng dư luận, và điều này không mới và cũng không riêng gì Cam Bốt làm như vậy. Trong quá khứ, Thái Lan cũng từng sử dụng chiến lược tương tự. Điển hình là năm 2003, khi chính phủ Hun Sen bị phe đối lập tấn công với hàng loạt cáo buộc, trong đó có tham nhũng, và có nguy cơ thất bại trong cuộc bầu cử. Cũng trong thời điểm đó, căng thẳng với Thái Lan bùng phát, dẫn đến vụ đốt phá Đại sứ quán Thái Lan tại Phnom Penh. Tình hình hiện nay có nhiều điểm tương đồng. Tại Cam Bốt, một cuộc khủng hoảng tính chính danh đang diễn ra, bất chấp sự chuyển giao quyền lực mang tính hình thức. Chính phủ mới, thủ tướng mới là Hun Manet, nhưng quyền lực thực tế vẫn nằm trong tay cha ông là Hun Sen. Cùng với các cáo buộc tham nhũng và bất bình đẳng, chính phủ cần một cách để tập hợp sự ủng hộ. Khơi dậy chủ nghĩa dân tộc là một công cụ hiệu quả. Vấn đề là Thái Lan đã rơi vào “cái bẫy” đó. Bangkok phản ứng với hy vọng rằng quan hệ cá nhân giữa lãnh đạo hai nước có thể cứu vãn tình hình. Một trong những điểm đáng chú ý trong cuộc xung đột này là sự trở lại của cựu thủ tướng Hun Sen trên chính trường Cam Bốt, trên tiền tuyến, chứ không chỉ đơn thuần với vai trò là chủ tịch Thượng Viện. Trong cuộc xung đột với Thái Lan, chính ông là người tuyên bố « buộc phải tiến hành chiến tranh khi phải đối mặt với sự xâm lược của nước ngoài », chứ không phải là thủ tướng đương nhiệm, con trai ông Hun Manet. Ông đánh giá thế nào về việc này ? Pavin Chachavalpongpun : Tôi cho rằng người thực sự lãnh đạo Cam Bốt là Hun Sen chứ không phải Hun Manet, và ở Thái Lan cũng tương tự. Theo tôi Hun Manet, thủ tướng hiện nay chỉ là một con rối. Việc Hun Sen đứng ra xử lý khủng hoảng lần này là một nước đi khôn ngoan khi tuyên bố mình không giữ chức thủ tướng, nên về mặt chính thức, không liên quan đến khủng hoảng ngoại giao với Thái Lan. Nhưng thực tế cho thấy là ông ấy vẫn thao túng chính phủ và buộc phải ra mặt để cứu vãn tình hình. Bởi nếu chính phủ sụp đổ, thì Hun Sen cũng sẽ phải chịu hậu quả chinh trị. Tình hình tại Thái Lan cũng tương tự. Theo tôi, bà Paethongtarn Shinawatra cũng bị cha mình là Thaksin Shinawatra giật giây kể từ khi ông ta trở về nước sau nhiều năm lưu vong vào tháng 08/2023. Dù không giữ chức vụ nào trong chính phủ Thái Lan, nhưng ông Thaksin vẫn can thiệp vào các chính sách lớn. Tuy nhiên, khác với Hun Sen, ông Thaksin tỏ ra im lặng, có lẽ là để tránh khủng hoảng thêm trầm trọng. Nhưng đằng sau hậu trường, không ai rõ liệu ông Thaksin có liên lạc với ông Hun Sen hay không. Cuộc xung đột hiện nay không chỉ là tranh chấp về lãnh thổ, mà còn cho thấy sự rối rắm trong quan hệ cá nhân, giữa hai gia tộc thực sự nắm quyền trong chính phủ, cũng như sự nhập nhằng giữa chính thức và phi chính thức trong bộ máy lãnh đạo hai nước. Ai mới thực sự là người nắm quyền. Ông nhìn nhận thế nào về chủ nghĩa gia đình trị nói chung trong khu vực ?  Pavin Chachavalpongpun : Tại Đông Nam Á, gia đình trị không chỉ tồn tại ở Thái Lan, Cam Bốt mà cả ở những nước khác như Philippines, Singapore. Trong mô hình chính trị gia đình này, các lãnh đạo tin rằng quan hệ cá nhân sẽ giúp xử lý khủng hoảng dễ dàng hơn, chỉ cần nhấc máy gọi cho nhay, thay vì phải thực hiện các quy trình ngoại giao hành chính rườm rà. Tôi không phủ nhận rằng điều đó đôi khi có hiệu quả. Nhưng trên thực tế, nhiều trường hợp lại phản tác dụng, và tình hình hiện tại này là một ví dụ rõ ràng. Tôi đã nói từ đầu rằng Thái Lan dường như rơi vào cái bẫy này. Thủ tướng Thái tin rằng bằng cách gọi điện cho lãnh đạo Cam Bốt, bà có thể xoa dịu tình hình. Dù tôi không đồng tình với cách tiếp cận này, tôi tin rằng bà thực sự muốn giải quyết khủng hoảng. Trong đoạn hội thoại bị rò rỉ, bà sẵn sàng thể hiện thiện chí bằng cách nói rằng chính quân đội Thái Lan mới là lực cản, còn bản thân bà đứng về phía Cam Bốt, và sẵn sàng nhượng bộ nếu có thể. Tuy nhiên, rõ ràng là chiến lược dựa trên quan hệ cá nhân đã thất bại. Tôi không muốn đi sâu vào mặt trái của chính trị gia đình trị, điều mà ai cũng thấy rõ, đó là khi một gia tộc nắm quyền quá lâu, họ dễ dàng củng cố vị thế, và điều đó hiếm khi có lợi cho sự minh bạch và dân chủ trong điều hành đất nước. Thủ tướng Thái Lan và ông Hun Sen, hôm 26/06, đã đến khu vực biên giới chung giữa hai nước để thị sát tình hình, đánh giá về tác động của các lệnh trả đũa nhau đối với người dân tại khu vực biên giới. Liệu đây có phải là một dấu hiệu xuống thang ? Theo ông, kịch bản nào có thể xảy ra, điều gì có thể khiến căng thẳng dịu xuống ? Pavin Chachavalpongpun : Theo tôi, nếu không có đàm phán, bước tiếp theo có thể là xung đột vũ trang, dù “chiến tranh” có thể là từ quá lớn. Việc Thủ tướng Hun Sen thị sát khu vực biên giới, trong khi thủ tướng Thái Lan Shinawatra cũng đến đó gần như đồng thời, cho thấy một trò chơi nguy hiểm đang diễn ra: chủ nghĩa dân tộc và niềm kiêu hãnh quốc gia được kích hoạt trở lại. Sau cuộc điện thoại bị rò rỉ đầy nhục nhã, thủ tướng Thái Lan bị đe dọa phải từ chức, bị dồn vào thế phải thể hiện lập trường cứng rắn, không để bị xem là yếu đuối trước Campuchia. Việc bà xuất hiện tại biên giới là thông điệp mang tính biểu tượng: Thái Lan sẽ không nhượng bộ. Tương tự, Hun Sen cũng muốn khẳng định uy quyền và bản lĩnh lãnh đạo trong khủng hoảng, đó là điều mà ông ta đã làm trong suốt hơn 30 năm cầm quyền. Cả hai bên đều đang bước vào một cuộc chơi có tính “được ăn cả, ngã về không”, không ai muốn lùi bước vì sợ bị coi là kẻ thất bại, đặc biệt trong con mắt công chúng trong nước. Đối với Hun Sen, từng là một cựu chiến binh, trải qua thời Chiến Tranh Lạnh, và không có gì cần phải chứng minh, trong khi đối với thủ tướng Thái Lan, thách thức lớn hơn nhiều. Vì bà là phụ nữ, thiếu kinh nghiệm chính trị và đang gặp bất đồng với quân đội, bà phải chứng minh rằng chính phủ vẫn kiểm soát được tình hình, dù trong cuộc điện thoại trước đó bà từng công khai chỉ trích chính quân đội của mình. Sự xuất hiện của bà ở biên giới không chỉ là động thái đối ngoại, mà còn là nỗ lực trấn an dư luận trong nước rằng chính phủ và quân đội đã “làm lành”. RFI Tiếng Việt xin

Israel trông chờ Hoa Kỳ can thiệp vào cuộc chiến tranh với Iran; Người dân Syria lo ngại tác động của xung đột Israel - Iran, Dư luận Anh bị chia rẽ về khả năng tham chiến với Mỹ chống Iran; Các hãng Israel bị cấm trưng bày vũ khí tấn công tại Triển lãm Le Bourget; Số người tị nạn tăng kỷ lục, nhưng nguồn tài trợ cho hoạt động nhân đạo ngày càng giảm. Đó là những chủ đề chính của tạp chí Thế giới đó đây tuần này Israel hy vọng Hoa Kỳ can thiệp để chống Iran Hoa Kỳ có sẽ can thiệp vào cuộc chiến tranh giữa Israel với Iran hay không? Tối thứ năm 19/06/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông sẽ ra quyết định “trong vòng 2 tuần nữa”, có lẻ muốn dành một cơ may cho cuộc họp giữa các bộ trưởng châu Âu và Iran hôm thứ sáu tại Genève nhằm cố thúc đẩy một giải pháp ngoại giao sau một tuần xung đột giữa Israel với Iran. Israel thì vẫn hy vọng Hoa Kỳ sẽ can thiệp để hỗ trợ họ chống trả các cuộc oanh kích của Iran. Sự can thiệp của Mỹ là cần thiết để Nhà nước Do Thái đạt được các mục tiêu mà họ đề ra, nhất là triệt tiêu hoàn toàn mối đe dọa vũ khí nguyên tử của Iran. Từ Jerusalem, thông tín viên Michel Paul gởi về bài tường trình ngày 18/06/2025: “Israel nói họ cần thêm một tuần nữa để hoàn tất chiến dịch đang diễn ra ở Iran. Nhưng họ nhấn mạnh rằng sự tham gia của Hoa Kỳ là cần thiết, đặc biệt là để phá hủy được những công sự bao quanh cơ sở hạt nhân Fordo, nằm sâu dưới lòng đất.  Tổng thống Trump đã nói chuyện với thủ tướng Benjamin Netanyahu vào đêm thứ ba. Không có thông tin nào được công bố về cuộc điện đàm này, nhưng một quan chức Israel được truyền thông trích dẫn đã lưu ý: Toàn bộ chiến dịch của Israel phụ thuộc vào việc Hoa Kỳ đến một lúc nào đó tham gia các cuộc oanh tạc.  Nhật báo Yediot Aharonot đã tóm tắt kỳ vọng đó với hàng tựa trong số báo ra sáng nay: "Mọi chuyện đều nằm trong tay Hoa Kỳ!" Một điểm đáng lo ngại khác: Một quan chức Hoa Kỳ nói với tờ Wall Street Journal rằng Israel đang thiếu tên lửa đánh chặn phòng thủ Arrow, làm dấy lên lo ngại về khả năng của nước này chống lại tên lửa đạn đạo nếu xung đột không được giải quyết nhanh chóng.  Trong khi đó, Hoa Kỳ đêm thứ ba 17/06 thông báo họ sẽ đóng cửa đại sứ quán tại Jerusalem "do tình hình an ninh", nhưng chỉ đóng đến thứ Sáu.” Hoa Kỳ đã thực sự can dự? Tuy không nói ra, nhưng trên thực tế, Hoa Kỳ đã can dự, ít ra là hỗ trợ về tình báo, vào cuộc xung đột này, theo lời nhà báo điều tra Vincent Nouzille, chuyên gia về Israel, trả lời RFI Pháp ngữ ngày 18/06: “Không thể tin rằng Hoa Kỳ không biết gì về toàn bộ quá trình chuẩn bị, xét đến quy mô của chiến dịch và xét đến việc triển khai đến 200 máy bay chiến đấu. Không thể có chuyện 200 chiến đấu cơ cất cánh từ Trung Đông mà Mỹ không hay biết gì Hoa Kỳ có đủ thiết bị giám sát và thiết bị điện tử cần thiết. Họ rất có thể đã cung cấp thông tin tình báo về vị trí của một số địa điểm. Các bản đồ của Israel rất có thể được bổ túc bằng các bản đồ của Mỹ. Người Mỹ sẽ không bao giờ chính thức thừa nhận sự tham gia của họ. Nhưng rõ ràng là Israel không thể nào tiến hành một chiến dịch như vậy mà không có sự hỗ trợ tối thiểu về hậu cần của phía Mỹ”. Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba cho biết Hoa Kỳ sẽ không giết lãnh tụ tối cao của Iran, giáo chủ Ali Khamenei "vào lúc này". Nhưng theo ông Trump, Mỹ biết chính xác nơi ông ấy đang ẩn náu. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng nêu khả năng ám sát Khamenei, nói rằng làm như vậy sẽ "chấm dứt xung đột". Nhưng trả lời RFI Pháp ngữ ngày 18/06, nhà xã hội học Azadeh Kian, một giáo sư Pháp-Iran tại Đại học Paris Cité, không chia sẽ quan điểm đó: “Người ta không biết Ali Khamenei hiện đang ở đâu và không biết là Israel có thể thực hiện được kế hoạch hạ sát lãnh tụ tối cao Iran hay không. Mặt khác, tôi nghĩ là chính quyền đã nằm trong tay lực lượng Vệ binh Cách mạng từ lâu rồi, từ trước khi Israel mở các cuộc không kích vào Iran. Tôi cũng nghe nói, nhưng chưa kiểm chứng được thông tin này, đó là lãnh tụ tối cao dường như đã đồng ý trao quyền cho Vệ binh Cách mạng, để họ toàn quyền quyết định. Tình hình hiện nay là như thế. Từ một chế độ giáo quyền - quân sự, Iran đã chuyển sang thành một chế độ quân sự.” Có nên tham chiến với Mỹ đánh Iran: Chính giới Anh Quốc bị chia rẽ Ngày 20/06/2025, các ngoại trưởng Anh, Pháp và Đức đã họp với đồng nhiệm Iran ở Genève để tìm kiếm giải pháp cho khủng hoảng Trung Đông. Là đồng minh của Mỹ, Anh vẫn đang thúc đẩy một phương án ngoại giao, nhưng cũng đã điều thêm nhiều chiến đấu cơ sang các căn cứ gần Iran, trong lúc dư luận và chính giới Anh chia rẽ sâu sắc về khả năng Anh có thể can thiệp quân sự cùng với Mỹ ở Iran. Từ Luân Đôn, thông tín viên Nguyễn Giang tường trình: «Nước Anh đang đứng trước ba vấn đề. Thứ nhất là về truyền thông và dư luận. Việc Tổng thống Trump đặt ra thời hạn 2 tuần chờ xem kết quả đàm phán giữa Anh và EU với Iran được các báo Anh hoan nghênh. Trang The Times sáng nay xem đây là “một bước lùi lại từ bờ vực” (a step back from the brink). Bởi một cuộc chiến của Mỹ chống Iran gần như chắc chắn là có Anh tham gia sẽ có hệ quả khôn lường cho toàn vùng và ảnh hưởng tới Anh. Hôm 18/06, tại Quốc hội, Đảng đối lập Tự do Dân chủ (LibDem) nói họ phản đối việc Anh tham chiến, trong khi đảng dân túy cánh hữu Reform thì lại ủng hộ phương án “thay đổi chế độ thần quyền” ở Iran, còn dư luận thì bị chia rẽ sâu sắc về chiến tranh Iran-Israel và về chiến dịch tấn công của Israel vào Gaza. Thứ nhì là câu hỏi về tính pháp lý. Hôm 19/06, Trưởng Công tố  Anh Quốc, Lord Richard Hermer, nêu ý kiến rằng Luân Đôn chỉ có thể can thiệp quân sự vào Iran nếu quân đội Anh bị tấn công, còn không thì đó có thể là hành động bất hợp pháp (illegal). Tình hình này khiến người ta nhớ lại cuộc chiến Irak. Điều tra Chilcot, kết thúc 14 năm trước (2009-2011), tiết lộ rằng hồi năm 2003, Trưởng Công tố Vương quốc Anh thời đó, Lord Goldsmiths, đã cảnh báo thủ tướng Tony Blair rằng việc đưa quân Anh tham chiến cùng Hoa Kỳ đánh Irak mà không có  nghị quyết Liên Hiệp Quốc là trái luật (unlawful). Nhưng lá thư ông Goldsmiths gửi tới bàn thủ tướng đã bị ông Blair gạch một dòng bên cạnh với câu: “Tôi không hiểu điều này” (I don’t understand this) và ngày hôm sau (31/01/2003) Tony Blair bay sang Hoa Kỳ hội đàm với tổng thống George W. Bush và đồng ý ‘sát cánh cùng Mỹ’ đánh vào Irak. Cuộc chiến Irak kéo dài tới 2011 đã gây tai tiếng cho đảng Lao động, góp phần khiến ông Blair phải rời Phủ thủ tướng vì dư luận, trong đó có nhiều nghị sĩ Quốc hội, phản đối cách ông làm theo người Mỹ. Cuối cùng là về quân sự. Anh đã chuyển thêm 14 chiến đấu cơ Typhoon FRG4 và hai máy bay tiếp dầu trên không Voyager đến căn cứ Akrotiri trên đảo Chypre (Cyprus), sẵn sàng hỗ trợ đồng minh. Cho đến nay, Anh không dính líu tới đợt oanh kích của Israel ở Iran, nhưng tới đây, dù có tham chiến hay không, Anh vẫn là bên liên quan. Bởi căn cứ không quân ở đảo Diego Garcia của Anh ở Ấn Độ Dương là nơi Không lực Hoa Kỳ sẽ dùng để tiếp dầu cho phi cơ ném bom chiến lược B-2, loại chở được trái bom trên 13 tấn (GBU-57A/B MOP -Massive Ordnance Penetrator) đủ sức đánh tan trung tâm tinh luyện uranium của Iran ở Fordo nằm sâu dưới lòng đất. Hiện Luân Đôn đang cùng Pháp và Đức đàm phán với Iran để cứu vãn tình hình, tránh để lịch sử cuộc chiến Irak bị lặp lại. Thế nhưng Hoa Kỳ mới là bên ra quyết định và một lần nữa, Anh sẽ phải đứng trước lựa chọn khó khăn: Đi theo Mỹ hay không và nếu đi theo thì tới mức độ nào."  Dân Syria lo ngại về cuộc chiến Israel - Iran  Cuộc chiến giữa Israel và Iran dĩ nhiên gây lo ngại cho toàn bộ các nước trong khu vực Trung Đông, đặc biệt là Syria, nước láng giềng của Israel, nơi mà người dân vẫn còn bị ám ảnh bởi cuộc nội chiến dằng dai chưa thật sự kết thúc. Từ Damas, thủ đô Syria, thông tín viên Mohamed Errami gởi về bài tường trình ngày 18/06:  “Tại khu phố của Damas, những con hẻm thường đông đúc đã trở nên yên tĩnh hơn vào những buổi tối gần đây. Các cuộc không kích của Israel và căng thẳng khu vực khiến nhiều cư dân không dám ra ngoài vào ban đêm.  Đối với Montasser, một chủ nhà hàng ngoài ba mươi tuổi, nỗi sợ hãi một lần nữa trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày. Ông nói: “Trước đây ai cũng ở ngoài cho đến nửa đêm, 1 giờ sáng. Bây giờ, mỗi khi  nghe tiếng động trên bầu trời, đường phố trở nên vắng tanh. Không phải là chiến tranh như trước đây, nhưng là tâm trạng lo lắng khác. Chúng tôi tự hỏi: liệu lần này nó có bùng nổ không?"  Cách đó vài km, tại khu phố Kafr Sousseh, nỗi lo sợ về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn là chủ đề thường xuyên được bàn tán, đặc biệt là kể từ khi không quân Israel bắn hạ một số drone của Iran trên bầu trời Syria.  Đối với Ahmad, sự gia tăng căng thẳng này đang khơi dậy những ký ức tồi tệ nhất về cuộc chiến đã tàn phá đất nước anh: "Chúng tôi nghĩ tình hình đang lắng dịu, rằng cuộc chiến đã qua. Thế mà giờ đây, chúng tôi lại thấy mình kẹt giữa hai cường quốc, một bên là Iran, bên kia là Israel. Nếu xung đột leo thang, chúng tôi sẽ lại bị vạ lây. Như thường lệ."  Trong các quán cà phê, đường phố và trong các gia đình ở Damas, ai cũng theo dõi chặt chẽ các diễn biến trong khu vực, với nỗi lo sợ dai dẳng rằng Syria sẽ một lần nữa trở thành chiến trường, trong khi vẫn còn những dấu vết rất rõ ràng của một cuộc chiến chưa bao giờ thực sự kết thúc.” Chiến tranh Israel-Iran: Dân Ukraina sợ bị quốc tế lãng quên Tại Ukraina, các vụ oanh kích của Nga vào thường dân đã gia tăng cường độ trong những tháng gần đây. Vào lúc xung đột Israel - Iran tiếp tục leo thang, có vẻ như thế giới không còn quan tâm nhiều đến chiến sự ở Ukraina như trước đây. Người dân Ukraina thì sợ là quốc tế sẽ lãng quên họ. Từ thủ đô Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze gởi về bài trường trình ngày 20/06/2025: “Chỉ vài ngày sau cuộc không kích đẫm máu của Nga vào thủ đô Ukraina, cuộc sống đã trở lại bình thường ở Kiev. Nhưng mối quan tâm trước mắt của phần lớn người dân vẫn là sự sống còn của chính họ. Anna, một nữ diễn viên, đặc biệt muốn thấy sự bất an hàng ngày của người dân Ukraina chấm dứt. Cô nói: “Tôi không thể khách quan. Tôi nghĩ rằng trong thế giới hiện đại

Bắt lao động không giấy tờ : tổng thống Trump gây căng thẳng với cử tri nông dân nòng cốt ở Mỹ ; Điều quân đội đến California đối phó với biểu tình, chủ nhân Nhà Trắng trắc nghiệm “ranh giới Nhà nước pháp quyền” ; Trump-Musk “ly hôn”, bộ DOGE “bơ vơ” ; Mỹ đổi visa Harvard lấy đất hiếm Trung Quốc ; Hội nghị Đại Dương Liên Hiệp Quốc (ONUC) tại Nice kêu gọi “thức tỉnh” về rác nhựa. Trên đây là những chủ đề của Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này. Bắt lao động không giấy tờ : Trump gây căng thẳng với cử tri nông dân nòng cốt Cảnh sát ICE thay đổi cách bắt giữ người nhập cư trái phép, mạnh tay hơn, khiến công luận phẫn nộ và biểu tình phản đối. Quyết định của tổng thống Trump điều 4.000 Vệ binh quốc gia và 700 thủy quân lục chiến đến bảo vệ nhân viên và các toà nhà liên bang ở Los Angeles như “đổ thêm dầu vào lửa” và bị chính quyền địa phương lên án “thái quá” so với thực tế.  Căng thẳng bắt đầu từ việc nhân viên Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ - ICE (Immigration and Customs Enforcement) ập vào một cửa hàng đồ sửa chữa, nơi người nhập cư bất hợp pháp vẫn chờ phía trước để được thuê làm việc theo ngày. Thống đốc bang California Gavin Newsom thuộc đảng Dân Chủ lên án biện pháp thô bạo được cảnh sát di trú áp dụng để thực thi kế hoạch của tổng thống Trump : “Nếu như một số người trong chúng ta có thể bị bắt trên đường phố mà không có lệnh, chỉ vì bị nghi ngờ hoặc vì màu da, thì không ai trong chúng ta được an toàn. Các chế độ độc tài luôn bắt đầu bằng cách nhắm vào những người có ít khả năng tự vệ nhất”. Biện pháp mạnh tay lan sang cả lĩnh vực nông nghiệp, cơ sở cử tri của tổng thống Trump và đảng Cộng Hòa. Theo báo Los Angeles Times ngày 10/06, “ICE mở rộng các cuộc đột kích nhập cư vào vùng trung tâm nông nghiệp của California”. Phó chủ tịch nghiệp đoàn United Farm Workers cho biết “hiện giờ, tất cả mọi người đều sợ”. Ít nhất một nửa trong số 255.700 người làm trong ngành nông nghiệp ở California không có giấy tờ. Nếu chủ trang trại từ chối mở cửa, cảnh sát sẽ lách lệnh cấm và tìm cách vào mà không cần trát, theo khẳng định của phó chủ tịch nghiệp đoàn Ventura County Farm Bureau. Tuy nhiên, “đánh” vào giới nông dân, tổng thống Trump có nguy cơ gây căng thẳng với cơ sở cử tri truyền thống của đảng Cộng Hòa, theo nhận định của sử gia Françoise Coste, giáo sư chuyên về chính trị Mỹ, khi trả lời đài RFI ngày 11/06 : “Rất đông người nhập cư bất hợp pháp làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp. Cho đến nay, đúng là ICE không đi quá xa, do đó có rất nhiều câu hỏi và giả thuyết được đưa ra. Về mặt kinh tế, đúng là có rất nhiều người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ nhưng họ làm việc trong những lĩnh vực mà chỉ có họ đồng ý làm. Vì vậy, có thể nói rằng nhiều mảng của nền kinh tế Mỹ phụ thuộc vào công việc của những người nhập cư bất hợp pháp này. Giới kinh doanh biết rõ điều đó và giới kinh doanh lại thân với đảng Cộng Hòa. Trong trường hợp này, giới kinh doanh nông nghiệp có thể không thực sự muốn cảnh sát nhập cư đến xem chuyện gì đang diễn ra trong các nông trại, trang trại chăn nuôi hoặc lò mổ. Cho nên ở đây, người ta đang chỉ ra một trong những nghịch lý tiềm ẩn của khuynh hướng Trump, đó là sự căng thẳng giữa phát biểu chống nhập cư và lợi ích kinh tế của đất nước”. Trump thử “ranh giới Nhà nước pháp quyền” Quyết định điều Vệ binh Quốc gia đến bang California của tổng thống Trump được luật sư về luật công Olivier Piton tại Washington nhận định với RFI ngày 10/06 là nằm sát “giới hạn Nhà nước pháp quyền”. “Về mặt pháp lý, chúng ta không thể nói rằng việc đó là không thể. Ông Trump đang thực sự ở giới hạn của Nhà nước pháp quyền. Ông không vi phạm pháp luật và ông cũng chưa thực sự vi phạm cho đến nay. Nhưng chúng ta vẫn đang trong vùng xám, vẫn chỉ ở cận kề các giới hạn và chúng ta sẽ xem tình hình diễn biến như thế nào. Việc đưa Thủy quân lục chiến vào là thêm một bước trong quá trình leo thang và không biết được việc đó có thể sẽ dẫn đến đâu (…)”. Ngày 12/06, một thẩm phán liên bang Mỹ tuyên bố quyết định của tổng thống Trump triển khai Vệ binh Quốc gia đến bang California để đối phó với các cuộc biểu tình ở Los Angeles là “bất hợp pháp” vì tổng thống đã không “tuân theo đúng quy trình mà Quốc hội yêu cầu đối với hành động của mình”. Thẩm phán ra lệnh trao lại quyền kiểm soát lực lượng dự bị - vẫn có hai đồng quản lý - cho thống đốc bang California Gavin Newsom, người đã khiếu nại việc triển khai này lên tòa. Trump-Musk “ly hôn”, bộ DOGE “bơ vơ” Elon Musk “chỉ trích” Trump trên mạng X, tổng thống “trách” tỉ phú trên mạng Truth Social. Cả thế giới theo dõi được các cuộc cãi vã trên mạng của cặp quyền lực nhất. Dường như tỉ phú Mỹ bất bình vì bị buộc “dứt áo” rời khỏi Nhà Trắng sau khi yêu cầu của ông được đứng đầu bộ DOGE thêm một năm đã không được tổng thống Trump đáp ứng với thông báo tỉ phú trở lại công việc kinh doanh. Tiếp theo, Jared Isaacman, được coi là “ứng viên của Musk” vào vị trí lãnh đạo NASA cũng không được đáp ứng. Cuối cùng, do phó tổng thống J.D. Vance và chánh văn phòng Nhà Trắng yêu cầu, Elon Musk đã gọi điện “xin lỗi” tổng thống Donald Trump hôm 09/06 vì “quá lời” nhưng vẫn từ chối ủng hộ dự thảo luật chính sách nội bộ của tổng thống, bị ông coi là “chưa đủ”. Bộ Hiệu Quả Chính Phủ - DOGE do Elon Musk đứng đầu cũng đang bên bờ “giải thể”. Nhiều lãnh đạo của cơ quan từng sa thải hàng trăm nghìn nhân viên để cắt giảm chi tiêu công lo “cũng bị DOGE” (bị sa thải), theo báo Wall Street Journal. Lúc đỉnh điểm, DOGE có khoảng 100 nhân viên, số nhân viên hiện tại lo trở thành nạn nhân “trấn áp chính trị” và “trở thành mục tiêu tiềm năng của chính quyền”, theo nhiều nguồn tin của ABC News. Một số nhân viên đã chuyển công tác, nhiều nhà lãnh đạo DOGE cũng lần lượt ra đi trước cả khi xảy ra cuộc đấu khẩu Trump-Musk, như Steve Davis, James Burnham, Anthony Armstrong, Katie Miller… Mỹ đổi visa Harvard lấy đất hiếm Trung Quốc Sau hai ngày đàm phán “vất vả” tại Luân Đôn (Anh), Trung Quốc và Mỹ đã đạt được “một thỏa thuận khung” ngày 11/06/2025 để giải quyết bất đồng thương mại. Trên mạng Truth Social, tổng thống Donald Trump ca ngợi “một thắng lợi lớn cho hai đất nước chúng ta!”. Đất hiếm là một trong những trọng tâm trong đàm phán vì Mỹ cần để phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn và an ninh trong khi Trung Quốc lại sở hữu phần lớn mỏ đất hiếm trên thế giới và làm chủ công nghệ tinh chế. Washington muốn tái lập nhịp độ vận chuyển những kim loại chiến lược này, hiện bị Nhà Trắng cho là quá thấp. Đổi lại, Washington cho phép sinh viên Trung Quốc đến theo học tại các trường đại học Mỹ, trong đó có Harvard. Trả lời RFI, chuyên gia Philippe Aguignier, giảng viên về kinh tế Trung Quốc, trường Inalco và Sciences Po, đánh giá “với đất hiếm, Trung Quốc có lợi thế” trong ván bài này. “Trung Quốc phải có những yếu tố nhất định để tự tin như vậy và các nhà lãnh đạo của họ phải tự nhủ rằng, ít nhất là cho đến nay, họ đã không làm quá tệ. Họ đã đưa ra một loạt biện pháp quản lý để kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, có vai trò chiến lược trong nhiều lĩnh vực điện tử, quốc phòng, sản xuất ô tô… Trung Quốc là nhà sản xuất và tinh chế chính các loại đất hiếm này, và nhìn từ góc độ thương mại, họ có thể sử dụng chúng như một công cụ cưỡng chế. Điều đó khiến phía Mỹ vô cùng lo lắng và đó chính là điều mà Trung Quốc tìm kiếm. Họ muốn chứng tỏ rằng họ có một công cụ có thể gây ra nhiều thiệt hại. Vì vậy, rõ ràng là trong lĩnh vực này, Trung Quốc đã có lợi thế”. Hội nghị Đại dương tại Nice kêu gọi “thức tỉnh” về rác nhựa Nhân Hội nghị Đại dương Liên Hiệp Quốc (UNOC) được tổ chức ở Nice, miền nam Pháp, 95 nước đã ký “lời kêu gọi Nice một hiệp ước đầy tham vọng chống ô nhiễm nhựa” (The Nice wake up call for an ambitious plastics treaty) vào ngày 10/06. Đây là “một tín hiệu mạnh mẽ gửi đến phần còn lại của thế giới”, trong đó có Mỹ và Trung Quốc, của hơn một nửa trong số 170 quốc gia tham gia Hội nghị Đại dương và được đưa ra chỉ 8 tuần trước các cuộc đàm phán cuối cùng về hiệp ước về nhựa tại Genève, Thụy Sĩ, từ ngày 05-14/08/2025. Hội nghị Đại dương tại Nice cũng nhấn mạnh đến đầu tư vào các hoạt động kinh tế sử dụng bền vững đại dương. Đây cũng là thông điệp được nhấn mạnh và truyền đạt đến các nhà lãnh đạo, nguyên thủ quốc gia tham gia “Diễn đàn Tài chính và Kinh tế Xanh” (Blue Economy & Finance Forum) được tổ chức tại Monaco trước khi khai mạc Hội nghị Đại dương. Trả lời đặc phái viên RFI Lucile Gimberg, ông Pascal Lamy, cựu ủy viên châu Âu và cựu giám đốc Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO), một trong những đồng chủ tịch hội nghị, nhấn mạnh rằng “tăng trưởng không còn đồng nghĩa với việc phá hủy tài nguyên biển, cần phải cắt giảm trợ cấp công cho các hoạt động làm cạn kiệt tài nguyên đại dương” : “Vấn đề chính của đại dương xuất phát từ đất liền. Những hoạt động nào gây hại cho đại dương mà chúng ta cần giải quyết ? Đó chính là tình trạng ô nhiễm, những chất gây ô nhiễm, là nhựa. Và đó cũng là vấn đề về quy định, chủ yếu về chất lượng chất thải, các nhà máy xử lý nước thải… Đối với biển, điều chủ yếu của các hoạt động kinh tế làm suy thoái biển là tình trạng đánh bắt quá mức hoặc những phương pháp đánh bắt có tính hủy hoại môi trường cao, như đánh bắt bằng lưới kéo. Và cuối cùng là những việc mà chúng ta có thể làm để khử carbon cho ngành vận tải biển. Sự suy thoái của môi trường biển, đó còn là do hoạt động kinh tế sử dụng đại dương và phát thải khí nhà kính”.

Matxcơva trả đũa sau đợt tấn công ồ ạt của Ukraina sâu vào lãnh thổ Nga. Tân tổng thống Ba Lan phải chăng là nhân tố gây bất ổn mới cho Liên Hiệp Châu Âu và Liên Minh Bắc Đại Tây Dương ? Chiếc khăn burqa trùm kín mặ t của phụ nữ Hồi giáo và những tranh cãi về giá trị truyền thống Anh. Trên đây là những chủ đề chính trong tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này. Một tuần sau khi dồn dập không kích Ukraina trong ba ngày với cường độ cao chưa từng có tính từ khi nổ ra chiến tranh, với hơn 900 drone và vài chục tên lửa, gây nhiều thiệt hại nhân mạng cho đối phương, tuần này đến lượt Nga liên tiếp hứng chịu tổn thất vật chất khi bị Ukraina tấn công trên nhiều mặt trận, từ các căn cứ không quân sau trong lãnh thổ, cầu Kerch nối sang Crimée, cho đến hãng chế tạo máy bay danh tiếng Tupolev.Sau 1 năm rưỡi bí mật chuẩn bị, Ukraina hôm 01/06/2025 đã tiến hành chiến dịch táo bạo « Mạng nhện », phóng hơn 100 drone tiêu diệt 1/3 số chiến đấu cơ mang tên lửa hành trình của Nga đang đậu tại nhiều căn cứ quân sự xa xôi của Nga, từ vùng Mourmansk, gần Bắc Cực, cho đến tận miền đông Siberie. Đây được xem là chiến dịch tấn công sâu nhất của Kiev vào lãnh thổ của kẻ thù từ khi Ukraina bị Nga xâm lược.Chỉ hai ngày sau, đến lượt cầu Kerch nối từ Nga sang bán đảo Crimée bị Ukraina tấn công với khoảng 1,1 tấn thuốc nổ cài dưới một trụ cầu. Dẫu cầu không sập, nhưng vụ tấn công vào cây cầu không chỉ là biểu tượng cho sự thâu tóm Crimée của Nga, mà còn là tuyến đường chiến lược của Matxcơva, một lần nữa cho thấy quân đội Ukraina có khả năng và nguồn lực để tiến hành các hoạt động làm suy yếu kẻ thù. Trả lời báo Pháp Le Monde qua điện thoại, dân biểu Oleksandr Merezhko, người đứng đầu Ủy ban đối ngoại của Quốc Hội Ukraina, khẳng định đây là một thông điệp Kiev gửi tới Putin, rằng Nga đang ở trong tình thế dễ bị tổn thương hơn họ nghĩ, nhằm gây áp lực khiến Matxcơva phải đàm phán nghiêm túc hơn với Kiev.Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze ngày 03/06 giải thích thêm về ý nghĩa vụ tấn công cầu Kerch :« Đây không phải là lần đầu tiên các lực lượng của Ukraina tìm cách phá hủy cây cầu này, mà là lần thứ 3 kể từ năm 2022. Tình báo Ukraina cho biết lần này hơn một tấn thuốc nổ TNT đã được đặt và kích nổ phía dưới trụ cầu. Thách thức đặt ra cho Ukraina là rất lớn, bởi vì cây cầu này cho phép Matxcơva chuyển quân, thiết bị hạng nặng và đạn dược từ Nga đến bán đảo Crimée và sau đó đi dọc theo đường chiến tuyến tại vùng bị chiếm đóng ở miền đông lãnh thổ Ukraina. Phá hỏng cầu Crimée sẽ ngăn chặn việc vận chuyển này của quân Nga và khiến các đội quân Nga ở miền đông giảm các cuộc tấn công chống quân đội Ukraina. Trong khi Nga mô tả hành động phá cầu là khủng bố, Kiev khẳng định đã hoạt động đúng theo khuôn khổ luật của luật chiến tranh, không gây ra thương vong cho dân thường. Cây cầu vẫn còn đó, nhưng vụ tấn công này của Ukraina cho Nga và các đồng minh của Ukraina thấy rằng, kể cả sau hơn 3 năm chống chọi với cuộc chiến xâm lược trên mọi mặt trận và đang phải chịu áp lực rất lớn dọc theo chiến tuyến, Kiev vẫn có thể chứng tỏ họ có nhiều sáng kiến ​​về quân sự ». Chưa dừng ở đó, hôm 04/06, tình báo Ukraina lại thông báo đã tấn công tin tặc vào hãng chế tạo máy bay nổi tiếng Tupolev của Nga và lấy được nhiều dữ liệu quan trọng của nhà sản xuất này. Hãng Tupolev đặc biệt nổi tiếng với các oanh tạc cơ tầm xa có thể mang theo vũ khí hạt nhân, ví dụ Tupolev-95 và Tupolev-160, thuộc lực lượng răn đe hạt nhân trên không của Nga. Nhiều thông tin mật của Tupolev đã bị Kiev đăng tải lên các mạng xã hội.Đến ngày 06/06, quân đội Ukraina khẳng định trong đêm đã oanh tạc thành công 2 căn cứ không quân của Nga, nhắm trúng ít nhất 3 kho nhiên liệu của đối thủ.Có lẽ khi có những hành động tấn công táo bạo làm Nga « mất mặt » như vậy, Kiev cũng hiểu sẽ sớm phải hứng chịu đòn trả đũa gay gắt của đối phương. Quả thực, không phải chờ lâu, trong đêm 05 rạng sáng 06/06, Nga đã ồ ạt oanh tạc Ukraina bằng drone và tên lửa đạn đạo. AFP cho biết tại Kiev, ít nhất 4 người thiệt mạng. Ngoài thủ đô Kiev, có 9 vùng khác trên cả nước bị Nga tấn công (Volyn, Lviv, Ternopil, Kiev, Soumy, Poltava, Tcherkassy, Tcherniguiv, Khmelnytsky). Tổng cộng, theo Phòng không Ukraina, Nga đã phóng 407 drone tấn công và drone mồi bẫy, cùng 45 tên lửa.Sau 3 năm điều quân đi xâm lược nước láng giềng, giờ đây chính quyền Nga xem chiến tranh Ukraina là « một vấn đề liên quan đến sự tồn vong, một vấn đề liên quan đến lợi ích quốc gia, an ninh, tương lai của chúng tôi và con cháu chúng tôi ». Tân tổng thống Ba Lan : Nhân tố gây bất ổn mới cho Liên Hiệp Châu ÂuĐiều mà cả Liên Hiệp Châu Âu, NATO và Ukraina không mong muốn đã xảy ra ở Ba Lan : Người đắc cử tổng thống Ba Lan là sử gia theo chủ nghĩa dân tộc Karol Nawrocki, 42 tuổi … Với khẩu hiệu « Nước Ba Lan, người Ba Lan trước tiên », Karol Nawrocki, hoài nghi châu Âu, đòi quyền tự quyết cao hơn cho đất nước trong Liên Âu, ngưỡng mộ tổng thống Mỹ Donald Trump, phản đối việc để Ukraina gia nhập NATO, dĩ nhiên khiến Liên Âu và Liên Minh Bắc Đại Tây Dương phải đề phòng.  Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Benazet ngày 02/06 tóm lược phản ứng của các lãnh đạo nước ngoài sau khi Karol Nawrocki đắc cử tổng thống Ba Lan :« Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết bà tin tưởng là một sự hợp tác tốt đẹp với Ba Lan sẽ vẫn được duy trì, nhưng phản ứng của thủ tướng Hungary Viktor Orbán và lãnh đạo đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc của Pháp, bà Marine Le Pen, thì lại cho thấy rõ ràng là mối quan hệ giữa Vacxava và Bruxelles sẽ trở nên phức tạp hơn. Tổng thống Đức kêu gọi tân tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki tôn trọng Nhà nước pháp quyền, điều này phản ánh những lo ngại của các nước châu Âu đang dè chừng nỗ lực của tổng thống Mỹ Donald Trump. Họ muốn Ba Lan trở lại phù hợp với các giá trị châu Âu.Về phần mình, tổng thư ký Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO chỉ ra rằng cần phải tiếp tục hỗ trợ Ukraina. Mark Rutte phát biểu : « Tất nhiên là tôi đã theo dõi cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan. Tôi xin chúc mừng người thắng cử và mong muốn chúng ta sẽ hợp tác với nhau về mọi vấn đề, để rồi cùng với Ba Lan, NATO sẽ trở nên mạnh mẽ hơn hiện giờ. Quý vị biết đấy, liên quan đến Ukraina, 32 nước đồng minh đã cam kết rõ ràng về việc Ukraina sẽ gia nhập NATO và điều này là không thể đảo ngược. Đây là cam kết dài hạn của 32 nước đồng minh của Kiev ». Tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelensky, hy vọng có « một sự hợp tác hiệu quả » với Ba Lan, thế nhưng vị tân tổng thống Ba Lan lại khiến mọi người hoài nghi về thiện chí hỗ trợ người tị nạn Ukraina. Karol Nawrocki tự nhận mình là người ngưỡng mộ tổng thống Mỹ Donald Trump, và hiện giờ các nước châu Âu chỉ có thể hy vọng là Ba Lan vẫn sẽ đi đầu trong các nỗ lực để đối phó với Nga ».Chiếc khăn burqa trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo và những tranh cãi về giá trị truyền thống AnhTuần qua ở Anh lại nổ ra cuộc tranh cãi về « giá trị truyền thống Anh » và sự phân hóa của phe hữu, nhân câu chuyện về chiếc khăn burqa trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo. Chủ tịch đảng cánh hữu dân túy Reform, triệu phú Muhammad Zia Yusuf, tuyên bố từ chức và phê phán đảng của mình sau khi nữ dân biểu Quốc Hội đầu tiên của đảng yêu cầu chính phủ ra luật cấm loại khăn đó.Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn :« Triệu phú 38 tuổi của đảng này, ông Zia Yusuf, một người Hồi giáo gốc Sri Lanka nhưng sinh ra và lớn lên ở Scotland, đã tuyên bố từ chức và phê phán đảng của mình là “ngu dốt” ngay sau khi nữ dân biểu Quốc Hội đầu tiên của đảng Reform, một người Anh da trắng, bà Sarah Pochin, đòi chính phủ cấm khăn trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo.Diễn biến mới nhất làm phân hóa đảng Reform, vốn có chiến thuật tuyển các thành viên từ cộng đồng sắc tộc không phải Ki Tô giáo để tỏ ra là “không phân biệt chủng tộc”.Thế nhưng, trên mạng xã hội và ở phần bình luận của nhiều tờ báo cánh hữu tại Anh, đã có hàng trăm hàng nghìn lời bình luận hả hê trước việc ông Zia Yusuf từ chức. Họ nói “giờ thì ông ta lộ mặt là không đủ chất Anh", rằng “thích khăn burqa thì hãy biến khỏi đây”. Lãnh đạo đảng Reform, ông Nigel Farage chỉ tỏ ra lấy làm tiếc về vụ ông Yusuf từ chức, nhưng không ít cử tri Anh chính gốc nói đảng này cần nhân đây “dọn sạch cỏ dại” và bầu người công khai chống di dân làm tân chủ tịch. Những người phản đối Reform thì nói đảng này không nghiêm túc, “để xảy ra nội chiến” và "lộ diện bài ngoại" hoàn toàn.Đây không phải là lần đầu tiên chủ đề chiếc khăn choàng kín mặt của phụ nữ Hồi giáo, tức burqa (và phiên bản cổ điển hơn là niqab với khăn và mũ, áo gắn liền nhau, chỉ hở mắt người phụ nữ mang trang phục) đã gây ra tranh cãi nghiêm trọng ở Anh.Năm 2014, một số nghị sĩ Anh muốn làm theo Pháp, đề xuất luật cấm đeo khăn burqa nơi công cộng, nhưng không được Quốc Hội thông qua. Câu chuyện nay bùng trở lại sau hơn 10 năm yên ắng. Trang The Spectator của phe trung hữu có bài hôm 06/06 nói rằng “cấm khăn trùm mặt Hồi giáo không phải là phân biệt đối xử”.Có các ý kiến nói đừng nhầm lẫn giữa tự do tôn giáo (và yêu sách đòi quyền tự do mang trang phục của đạo Hồi ở Anh) với nhu cầu bảo vệ phụ nữ theo tiêu chuẩn văn hóa hiện đại.Chính phủ Anh, qua lời thủ tướng Keir Starmer, đang cố gắng hàn gắn các xu hướng tiềm ẩn xung khắc, để làm sao các công dân với nhau “không thành kẻ xa lạ” (strangers). Nhưng vụ khăn Hồi giáo làm lộ ra các chia rẽ vẫn rất sâu sắc trong lòng xã hội Anh. Đà phân hóa chắc sẽ còn gia tăng, khi mà gần như tất cả các chính trị gia nổi tiếng đều nghiêng về phía dân túy, chống di dân và đề cao văn hóa Anh trong mấy năm vừa qua ».Tại Pháp, năm nay là năm thứ 15 luật cấm trùm khăn toàn thân của người Hồi giáo tại các nơi công cộng có hiệu lực. Theo đạo luật được thông qua vào ngày 11/10/2010, có hiệu lực từ 11/04/2011, Pháp trở thành nước đầu tiên ở châu Âu cấm phụ nữ trùm khăn choàng kín mặt (burqa và niqab) tại nơi công cộng (như trường học, công viên, thư viện, tòa thị chính, nhà ga, trung tâm thương mại, rạp phim …). Những ai vi phạm có thể phải nộp phạt tới 150 euro, hoặc phải tham gia khóa học công dân, ép người khác trùm khăn toàn thân cũng có thể bị

Elon Musk rời khỏi chính phủ Hoa Kỳ; Việt Nam được ve vãn trong bối cảnh chiến tranh thuế quan; Hoa Kỳ ngừng cấp visa cho sinh viên, giấc mơ du học nước Mỹ đổ bể. Trên đây là một số chủ đề chính trong Tạp chí Thế giới đó đây tuần này. Vào thứ Sáu 30/05/2025, tại Phòng Bầu Dục, tổng thống Donald Trump cùng Elon Musk có buổi họp báo, khép lại nhiệm kỳ hơn 130 ngày của Elon Musk tại bộ Hiệu Quả Chính Phủ Mỹ (DOGE).Trên mạng xã hội X, tổng thống Trump khẳng định "đó là ngày cuối cùng của Elon Musk, nhưng không hẳn là vậy, ông ấy sẽ vẫn sát cánh cùng chúng tôi, đi đến cuối con đường. Elon là một người tuyệt vời”.Hôm thứ Tư 28/05, trên mạng xã hội mà tỷ phú gốc Nam Phi mua lại, Elon Musk viết: “Nhiệm kỳ của tôi với tư cách là một nhân viên chính phủ đặc biệt sắp kết thúc, tôi muốn cảm ơn tổng thống Donald Trump đã cho tôi cơ hội cắt giảm các chi tiêu không cần thiết”.Quyết định rời chính phủ được đưa ra một ngày sau khi ông chủ Tesla lần đầu tiên chỉ trích Donald Trump về dự luật chi tiêu “quá đà”, khiến ngân sách thâm hụt hơn nữa, và ảnh hưởng đến nhiệm vụ của bộ Hiệu Quả Chính Phủ do ông đứng đầu.Kể từ khi Donald Trump tái đắc cử, Elon Musk được coi là một trong những người quyền lực nhất Hoa Kỳ, được Trump ca ngợi là “ngôi sao”, là bậc “thiên tài”. Trong vòng 4 tháng dấn thân vào chính trị, cơ quan do Musk đứng đầu với nhiệm vụ cắt giảm 2 ngàn tỷ chi tiêu công, và hiện được cho là đã giảm được 170 tỷ (con số này khó kiểm chứng).Các hành động của DOGE đã bị chỉ trích không ít vì các biện pháp “tàn nhẫn”, sa thải hàng loạt công chức, đôi khi đuổi việc nhầm các nhân viên giữ vị trí quan trọng, xóa bỏ nhiều viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ. Elon Musk cũng gây tranh cãi bởi quan điểm chính trị cực hữu, thậm chí bị cáo buộc là can thiệp vào các cuộc bầu cử ở châu Âu, ủng hộ cánh hữu lên ngôi, cụ thể là ở Đức.Từ cuối tháng Tư, theo AFP, Elon Musk đã thông báo muốn “rút lui khỏi chính trường”, để chú tâm vào các doanh nghiệp của ông, đặc biệt là Tesla. Ảnh hưởng của Elon Musk gia tăng trên chính trường, đối nghịch với sự sa sút của Tesla. Riêng tại thị trường châu Âu, doanh số bán xe ô tô điện vào tháng Tư đã giảm đi một nửa.Cả thành phố chống TeslaTại Úc, lập trường chính trị của Elon Musk cũng ảnh hưởng đến Tesla. Ở Marion, miền nam nước Úc, gần như cả thành phố phản đối dự án xây nhà máy tái chế bình điện của Tesla. Trong một cuộc tham vấn về việc bán đất công cho tập đoàn của Musk, 95 % dân của thành phố đã phản đối, không phải vì dự án, mà là phản đối Musk, với các lập trường cực hữu. Từ Sydney, thông tín viên Grégory Plesse tường trình :"Dự án này có thể tạo ra hàng trăm việc làm và bơm vào nền kinh tế địa phương hàng chục triệu đô la. Tuy nhiên, tại Marion City, gần như toàn bộ dân cư phản đối việc xây dựng nhà máy của Tesla ở đây, lý do chủ yếu không phải là dự án của Tesla, mà là do ông chủ Elon Musk với lập trường chính trị ngày càng phát xít.Gần 1000 người đã trả lời trong khuôn khổ cuộc điều tra lấy ý kiến người dân. Đối với nghị viên của hội đồng thành phố, Sarah Luscombe, những người này coi đây là cơ hội để bày tỏ sự bất đồng với các phát biểu của người đàn ông giàu nhất thế giới. Bà nói : “Người dân muốn đưa ra ý kiến về các vấn đề của thế giới và theo tôi, trong cuộc tham vấn này, họ thấy có cơ hội để nói rằng thành phố Marion không có chỗ cho một nhà máy của Elon Musk”.Tuy nhiên, điều này cũng không ngăn cản hội đồng thành phố thông qua việc chuyển nhượng đất cho tập đoàn Tesla. Thị trưởng của Marion nhấn mạnh đến các lợi ích kinh tế cho thành phố từ dự án này. Tuy nhiên, quyết định của thị trưởng vẫn cần được chính phủ bang Nam Úc thông qua.Cách nay gần một tháng, những người thuộc đảng Lao Động đã thắng lớn, tái đắc cử tại cuộc bầu cử liên bang, đặc biệt là vì đã phản đối các chính sách của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump."Hoa Kỳ ngừng cấp visa cho sinh viên quốc tế, giấc mơ du học Mỹ đổ bểVẫn về thời sự Hoa Kỳ, ngoại trưởng Marco Rubio đã chỉ thị cho các sứ quán và lãnh sự Mỹ ở nước ngoài tạm thời đóng lịch hẹn xin visa của các sinh viên, trong lúc chờ triển khai công cụ rà soát mạng xã hội của người nộp đơn. Mặc dù hôm 29/05, bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã trấn an, cho rằng quyết định này chỉ là tạm thời, nhưng cũng đã khiến các sinh viên quốc tế muốn sang du học tại Mỹ một phen điêu đứng, đặc biệt là đối với các sinh viên Ấn Độ, chiếm gần 30 % lượng du học sinh tại Mỹ trong năm học 2023-2024 (330 000 người).Từ New Delhi, thông tín viên Léa Aujal tường trình :"Priya là một sinh viên ngành luật. Các kế hoạch của cô đã đổ bể khi Hoa Kỳ đưa ra thông báo này. Đối với cô, đây là một dấu hiệu tồi tệ, gửi đến tất cả những ai muốn xây dựng tương lai tại Hoa Kỳ. Cô nói : "Điều này thực sự khiến các sinh viên Ấn Độ nản lòng, và cũng khiến mọi người rất lo lắng, liệu có được trường nhận học không, có gia hạn được visa hay không. Quyết định này rất bất thường, nhưng không ngạc nhiên nếu xét đến chính phủ hiện tại của Hoa Kỳ và các chính sách mới được triển khai gần đây. Nhưng chúng tôi vẫn nuôi hy vọng. Về phần mình, tôi muốn du học Mỹ năm nay, để học master tại trường đại học Pennsylvanie. Nila, sinh viên ngành văn học tại New Delhi cũng có cùng nỗi thất vọng : "Với quyết định này, Hoa Kỳ đơn giản là đóng lại các triển vọng, cơ hội cho sinh viên Ấn Độ, những người muốn ra nước ngoài để học tập. Các sinh viên phải được quyền làm điều họ muốn mà không bị ngăn cản. Ra nước ngoài học cao lên, học hỏi những gì mà họ muốn. Chúng tôi phản đối quyết định này."Từ năm 2024, theo dữ liệu của bộ Ngoại Giao Ấn Độ, chính quyền Donald Trump đã trục xuất 682 người mang quốc tịch Ấn Độ". Mỹ cũng là một điểm đến thu hút nhiều sinh viên Việt Nam, và hiện là thời điểm các sinh viên chuẩn bị làm thủ tục xin thị thực để du học tại Mỹ. Trong cuộc họp báo hôm 29/05, người phát ngôn của bộ Ngoại Giao Việt Nam, Phạm Thu Hằng, khẳng định rằng các cơ quan đại diện Việt Nam tại Mỹ đang làm việc với Mỹ để tìm hiểu thông tin. Bà Hằng nói thêm : "Chúng tôi mong muốn việc phỏng vấn và xin thị thực du học đối với học sinh, sinh viên Việt Nam được tiến hành thuận lợi, để giáo dục tiếp tục là một lĩnh vực hợp tác trụ cột trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước".Theo Viện giáo dục Quốc tế, Việt Nam là nguồn sinh viên lớn nhất từ các nước ASEAN tại Hoa Kỳ, lên đến 31.000 trong năm học 2023-2024, gồm tất cả các cấp bậc.Sắc lệnh kinh tế của Donald Trump bị chặn là điều đã được lường trướcVề cuộc chiến thuế quan do tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump khởi xướng, hôm thứ Tư vừa qua, một tòa án Hoa Kỳ đã chặn các mức thuế đối ứng mà tổng thống Trump ban hành, được áp dụng từ đầu tháng Tư đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Đây được coi là một thách thức đối với chính sách kinh tế của tổng thống Mỹ. Theo các thẩm phán, sắc lệnh mà ông Trump ban hành khi trở lại Nhà Trắng vượt quá quyền hạn của tổng thống, trong khi bất cứ quyết định nào về thương mại, đều thuộc thẩm quyền của Quốc Hội. Chính quyền Trump ngay lập tức đã kháng cáo và viện dẫn một đạo luật cho phép tổng thống được quyết định trong trường hợp khẩn cấp về kinh tế.Theo nhà kinh tế Vincent Vicard, "thực sự không có lý do gì để nói về tình trạng khẩn cấp về kinh tế liên quan đến cán cân thương mại của Mỹ".Trả lời RFI Pháp ngữ, ông giải thích : "Đây không phải là điều đáng ngạc nhiên vì thông thường tại Hoa Kỳ, theo Hiến Pháp, quyền quyết định về chính sách kinh tế thuộc về Quốc Hội. Tổng thống Hoa Kỳ có thể sử dụng các công cụ chính sách thương mại nếu xảy ra tình trạng khẩn cấp hoặc liên quan đến an ninh quốc gia/Tình trạng mất cân bằng trong cán cân thương mại của nền kinh tế Hoa Kỳ, không phải là điều mới mẻ, và cũng không phải là điều gây nguy hiểm cho nền kinh tế Hoa Kỳ về ngắn hạn.Hoa Kỳ có thể gặp phải các vấn đề như phi công nghiệp hóa, nợ nước ngoài, nhưng không tạo ra tình trạng khủng hoảng. Đối với Hoa Kỳ, khi tổng thống đưa ra các sắc lệnh về các vấn đề thương mại, thì không có gì bất ngờ khi vấp phải các biện pháp pháp lý chống lại ông. Điều này đã được dự đoán. Hiện tại, có một phán quyết chống lại các quyết định của tổng thống Trump, nhưng còn nhiều điều sẽ diễn ra, và ông Trump đã kháng cáo. Chúng ta phải đợi xem tình hình sẽ diễn biến ra sao". Việt Nam được quốc tế "ve vãn"Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung do tổng thống Donald Trump khởi xướng, Việt Nam nổi lên như một điểm đến được nhiều cường quốc quốc tế “ve vãn”. Với vị trí địa lý chiến lược, môi trường chính trị ổn định và chi phí sản xuất cạnh tranh, Việt Nam được xem là giải pháp thay thế tiềm năng cho vai trò "công xưởng thế giới" của Trung Quốc trong quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.Chỉ trong vòng hai tháng gần đây, Hà Nội đã liên tiếp đón tiếp nhiều nguyên thủ của các nước lớn, cho thấy vị thế ngày càng gia tăng của Việt Nam trên bàn cờ quốc tế.Gần đây, tổng thống Pháp Emmanuel Macron thực hiện chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 25 đến ngày 27/05. Hai bên đã thúc đẩy hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, giáo dục đến quốc phòng và chuyển đổi năng lượng. Chuyến thăm được xem như một phần trong chiến lược mở rộng hiện diện của Pháp tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của Việt Nam trong khu vực.Trước đó, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đến thăm Việt Nam và được tiếp đón long trọng với 21 phát đại bác. Chuyến thăm mang thông điệp rõ ràng về việc củng cố quan hệ kinh tế song phương, duy trì ổn định trong bối cảnh các chính sách bảo hộ thương mại từ Washington tiếp tục gây sóng gió trên thị trường toàn cầu.Ngoài ra, trong tháng Tư, thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez có chuyến thăm chính thức tới Hà Nội, chuyến thăm đầu tiên của nguyên thủ nước này kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Thủ tướng Sanchez khẳng định mong muốn đóng vai trò “cầu nối Đông - Tây”, thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu. Thực tế, Việt Nam không nằm ngoài “tầm ngắm” của cuộc chiến thuế quan. Với mức thặng dư thương mại lớn trong xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Việt Nam từng bị

Trong khi chiến tranh Ukraina chưa có dấu hiệu lắng dịu bất chấp các nỗ lực ngoại giao quốc tế, thì tình hình dường như cũng có nguy cơ nóng lên ở biên giới giữa Phần Lan với Nga. Trải dài 1.340 km, biên giới giữa Phần Lan - Nga là đường ranh giới dài nhất giữa NATO và Nga và cũng được xem là khu vực mang tính chiến lược cao. Các hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy Matxcơva đang gia tăng các hoạt động quân sự ở sát đường biên giới với Phần Lan, thành viên mới chính thức gia nhập Liên Minh Bắc Đại Tây Dương - NATO vào năm 2023.Tại Kamenka của Nga, chỉ cách biên giới Phần Lan 60 km, tính từ tháng 02 đến nay, hơn 130 lán trại quân đội đã được dựng lên. Khu vực này trước năm 2022 chưa được phát triển, nhưng đến nay dường như có khả năng làm nơi trú đóng cho 2.000 binh lính. Một ví dụ khác, ở Petrozavodsk, có 3 nhà kho lớn đã được xây dựng, mỗi nhà kho có thể chứa được khoảng 50 xe bọc thép. Từ tháng 04, nhà kho thứ tư cũng đang được Nga xây dựng.Xa hơn về phía bắc, gần Vòng Bắc Cực, căn cứ trực thăng Severomorsk-2, cũng đang trong quá trình cải tạo. Từng bị đóng cửa vào năm 1998, căn cứ này được đưa trở lại hoạt động từ năm 2022. Sử gia quân sự người Phần Lan, Emil Kastehelmi, thành viên nhóm phân tích Hắc Điểu - « Black Bird Group » - được trang mạng France 24 ngày 20/05 trích dẫn, cho biết là ban đầu Nga chỉ bố trí 1 đơn vị drone ở đó, nhưng sau này đã khôi phục căn cứ trực thăng. Điều này dường như cho thấy Nga muốn tăng cường hoạt động của mình trong khu vực.Nga - Kẻ thù quá khứ và kẻ địch tương lai của Phần Lan ?Đối với Phần Lan, Nga là kẻ thù cả trong quá khứ và cho tương lai, nên chính quyền Helsinky trong thời gian đã tích cực hiện đại hóa quân sự.  Helsinky đặc biệt muốn tăng chi tiêu quốc phòng, đặt mục tiêu là đến năm 2029, chi tiêu quân sự sẽ đạt 3% GDP. Helsinky cũng đang cân nhắc nâng độ tuổi của quân dự bị động viên lên 65 tuổi, nhằm đạt chỉ tiêu đến năm 2031 có 1 triệu người có thể tòng quân, tương đương gần 1/5 người dân Phần Lan. Đầu tháng Tư vừa qua, thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo cũng tuyên bố Helsinki sẽ rút khỏi Hiệp ước Ottawa về cấm mìn sát thương cá nhân mà Helsinki đã ký kết hồi năm 2012. Tất cả là để chuẩn bị cho khả năng đối phó nếu chiến tranh xảy ra.Quân đội Phần Lan không chỉ được trang bị tốt mà còn đông đảo về quân số. Vẫn theo France 24, nếu chiến tranh nổ ra, Phần Lan có thể huy động ngay 284.000 binh sĩ, nhiều hơn cả Anh hoặc Pháp. Chuyên gia Ed Arnold, thuộc cơ quan nghiên cứu an ninh RUSI của Anh, nhấn mạnh : Với lực lượng pháo binh mạnh nhất Liên Âu và kho dự trữ vũ khí và đạn lượng vô cùng lớn, Phần Lan có thể là một trong những nước thành viên NATO có năng lực quốc phòng tốt nhất. Chính vì thế, sẽ là điều dại dột nếu như Nga bắt đầu chiến dịch quân sự chống NATO bằng cách tấn công trước hết vào Phần Lan. Trước mối đe dọa quân sự từ Nga, một lữ đoàn của Đức được triển khai tại LitvaVẫn ở sườn đông NATO, nhìn sang Litva, hôm thứ Năm 22/05, thủ tướng Đức Friedrich Merz đích thân sang Vilnus vào đúng ngày một lữ đoàn của Đức chính thức được triển khai tại Litva, gần 3 năm sau khi quyết định được thông qua trên giấy tờ.Từ Vilnius, thông tín viên Marielle Vitureau gửi về bài tường trình :« Những người lính đầu tiên của các tiểu đoàn hỗ trợ hậu cần và quân y đã đến từ đầu tháng Tư. Hiện giờ, lữ đoàn có 350 binh lính, đến cuối năm 2027, quân số sẽ lên tới 5.000 người. Đây là một dự án khổng lồ đối với đất nước Litva. Orijana Masale, thứ trưởng Quốc Phòng Litva, nói : « Sẽ phải xây dựng 402 tòa nhà làm nơi đóng quân cho lữ đoàn và để làm điều này, sẽ cần khoản đầu tư khoảng 1,8 tỷ euro ».Những doanh trại quân đội mới sẽ mọc lên. Các sân tập mới sẽ được xây dựng, tất cả đều vì một mục đích duy nhất. Thứ trưởng Orijana Masale khẳng định : « Mọi khoản đầu tư vào quốc phòng và lữ đoàn này đều nhằm tăng cường khả năng răn đe của chúng ta, chúng ta muốn hòa bình ».Ở Đức, có một sự thay đổi cũng đang diễn ra. Dân biểu Roderich Kiesewetter, thành viên Ủy ban Đối ngoại, phát biểu : « Nước Đức đã rút ra được một bài học từ lịch sử. Đã có 11 nước thành viên NATO hiện diện cho đến năm 1990 để bảo vệ chúng ta. Còn bây giờ, chúng ta phải chung tay bảo vệ các quốc gia trước đây nằm phía sau Bức màn sắt ».Litva đang chờ đợi các nước đồng minh NATO. Và nếu tình hình trở nên tồi tệ hơn trước khi lữ đoàn có khả năng hoạt động, theo dự kiến, một cơ chế hỗ trợ của một sư đoàn của Đức sẽ được kích hoạt ». « Ngoại giao nước » : Nước cờ mới trong quan hệ Trung Quốc - PakistanChỉ ít ngày sau khi đụng độ vũ trang Ấn Độ - Pakistan lắng xuống, ngoại trưởng Pakistan, Ishar Dar, cũng là phó thủ tướng Pakistan, có chuyến thăm chính thức 3 ngày đến Trung Quốc, bắt đầu từ thứ Hai 19/05. Đây không phải là lựa chọn ngẫu nhiên. Theo giới quan sát, trong cuộc không chiến vừa qua với Ấn Độ, không ít lợi thế của Pakistan có được là nhờ nguồn vũ khí của Trung Quốc, nhất là phi cơ và drone. Thế nên, chuyến công du Bắc Kinh của ngoại trưởng Pakistan là cách để Islamabad bày tỏ lòng biết ơn đối với Trung Quốc, nhà xuất khẩu vũ khí lớn của Pakistan.Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm, được AFP ngày 23/05 trích dẫn, 63% vũ khí của Pakistan là mua từ Trung Quốc. Islamabad cũng khẳng định là chính các chiến đấu cơ của Pakistan do Trung Quốc sản xuất đã hạ được các máy bay của Ấn Độ trong cuộc không chiến đêm 06 rạng sáng 07/05.Tiếp đồng nhiệm Pakistan hôm 20/05, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khẳng định Islamad có thể tin cậy vào tình bằng hữu của Bắc Kinh, bất chấp thử thách, để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Có thể hiểu là nếu đụng độ với Ấn Độ lại xảy ra ở vùng Cashmir, Bắc Kinh sẽ vẫn đồng hành với Islamabad.Không chỉ có vũ khí, Trung Quốc còn có thể dùng nguồn nước để hỗ trợ Pakistan trong xung đột với Ấn Độ. Xin nhắc lại là trong quan hệ với Ấn Độ, nguồn nước vẫn là một điểm yếu của Pakistan. Giới quan sát vẫn nói đến nguy cơ tiềm ẩn về một cuộc « chiến tranh nước » giữa Ấn Độ và Pakistan.Ngay sau vụ tấn công khủng bố hôm 22/04 mà New Delhi cho là có sự tiếp tay của Islamabad, New Delhi tuyên bố rút khỏi hiệp ước chia sẻ nguồn nước đã ký kết hồi năm 1960 với Pakistan. Đến ngày 06/05, thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi thông báo ý định cắt nước của các con sông bắt nguồn từ Ấn Độ và là nguồn cấp nước cho Pakistan. Islamabad cũng tố cáo Ấn Độ thay đổi lưu lượng dòng chảy của sông Chenab, một trong ba con sông được quy định trong khuôn khổ hiệp ước. Vấn đề là nông nghiệp của Pakistan phụ thuộc đến gần 80% vào nguồn nước từ Ấn Độ.Để giải tỏa nỗi lo của Islamabad, Trung Quốc đã hứa sẽ đẩy nhanh tiến độ hoàn thành xây dựng đập lớn « Dự án thủy điện Mohmand », với nhà máy thủy điện công suất 800 megawatt tại tỉnh Khyber Pakhtunkhwa ở miền tây bắc đất nước. Đây là một dự án quan trọng đối với Islamabad, giúp Pakistan tự chủ hơn trước Ấn Độ về nguồn nước, khiến bất kỳ mối đe dọa nào từ Ấn Độ về nguồn nước sẽ trở nên vô nghĩa đối với Pakistan.Bị cấm tuyển sinh quốc tế : Tổn thất mới của đại học Havard trong trận chiến với chính quyền Donald Trump Sau khi cắt khoản tài trợ liên bang 2,7 tỉ đô la, chiến dịch của chính quyền Donald Trump nhắm vào Harvard, trường đại học tư danh giá hàng đầu của Mỹ, lại sang một chương mới : Ngày 22/05/2025, chính quyền Trump quyết định cấm đại học Harvard tuyển sinh viên ngoại quốc.Lần này, theo AFP, không chỉ lên án đại học Harvard tạo thuận lợi cho nạn bạo lực, bài Do Thái, trong thư gửi đến lãnh đạo trường, bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ, Kristi Noem còn quy kết Harvard cho phép sinh viên nước ngoài chống Mỹ, ủng hộ khủng bố và hợp tác với đảng Cộng Sản Trung Quốc. Tối hậu thư của chính quyền Mỹ : Nếu Harvard muốn được khôi phục « đặc quyền », trường phải cung cấp trong vòng 72 giờ hàng loạt thông tin họ có về các hoạt động của sinh viên nước ngoài trong 5 năm qua mà chính quyền cho « bất hợp pháp ».Trên thực tế, đâu là lý do khiến Harvard bị Donald Trump đặc biệt nhắm đến ? Trên đài RFI Pháp ngữ, giảng viên Jérôme Viala-Godefroy, đại học Khoa học Chính trị Sciences Po, ở Saint-Germain en Laye, Pháp, chuyên về chính trị Mỹ, tác giả cuốn sách « Ngôn từ của Trump » (NXB Dalloz), giải thích :« Đây là một trong những trường đại học quan trọng nhất, giàu nhất và lâu đời nhất tại Hoa Kỳ. Nếu một trường đại học có thế mạnh như vậy không thể chống đỡ được, điều đó có nghĩa là tất cả các đại học khác, với ít nguồn lực hơn, có nguy cơ phải làm theo những gì đã mà đại học này thực hiện, như trường Columbia ở New York đã phải chấp nhận đáp ứng các yêu cầu của tổng thống Donald Trump ». Quyết định của chính quyền bị lãnh đạo đại học Harvard xem là « bất hợp pháp ». Theo nhận định của giảng viênJérôme Viala-Godefroy, việc tổng thống Mỹ Donald Trump mạnh tay sử dụng biện pháp mang tính áp đặt cho các trường như vậy là rất nguy hiểm đối với nền dân chủ :  « Đúng vậy, điều này cực kỳ nguy hiểm vì nó không được tiến hành theo quy trình thông thường. Thường thì có một quy trình, đặc biệt là theo 2 đạo luật. Đó là những đạo luật, ví dụ nhằm ngăn chặn sự phân biệt đối xử trong các trường đại học (…) Có những cáo buộc, nhất là về chủ nghĩa bài Do Thái, nhắm vào đại học Columbia và Harvard. Nhưng có một quy trình, nghĩa là nếu đó đúng là lý do duy nhất, thì phải giải quyết thông qua các tòa án. Ngoài ra, cũng có thể có những thỏa thuận. Điều này cần phải có thời gian và trên hết là một quy trình rất cụ thể. Thế nhưng, những gì đang diễn ra lại không được thực hiện theo đúng quy trình đó. Mọi người thấy rõ là thực sự trong chuyện này còn có một điều gì khác nữa ». Theo quyết định của bộ An ninh Nội địa Mỹ, các sinh viên ngoại quốc của đại học Harvard có thời hạn đến tháng 08/2025 để chuyển trường. Quyết định mới này có liên quan đến khoảng 6.800 sinh viên (1/4 tổng số sinh viên của Harvard).Vậy giới sinh viên quốc tế ở đại học Harvard phản ứng thế nào ? Marc Sabatier Hvidkjear, một nghiên cứu sinh mang 3 quốc tịch Mỹ - Pháp và Đan Mạch, dù không liên quan đến quyết định này, nhưng cho biết trên đài RFI Pháp ngữ ngày 23/05 là nhiều sinh viên đang rất lo sợ cho tương lai của họ và của trường :« Phản ứng đầu tiên có