Thema's in de Dao De Jing

Na alle behandelde thema’s zijn er nog een groot aantal hoofdstukken met een belangwekkende inhoud. De hoofdstukken uit Deel II (37-81) van het boek worden hier besproken.

Na alle behandelde thema’s zijn er nog een groot aantal hoofdstukken met een belangwekkende inhoud. De hoofdstukken uit Deel I van het boek, nummers 1-37, worden hier besproken.

Het boek is een handleiding om de Weg terug naar de Natuurlijke Staat te vinden. Daarin komen drie fundamentele begrippen aan de orde: de terugkeer, het niet-weten en het handelen door niet-handelen. De terugkeer gaat over het punt dat de conditionering zo sterk is geworden dat het lijden niet meer uit te houden is en besloten wordt de weg terug naar de levensbron te zoeken. Het niet-weten is niet domheid, maar het is het besef dat er een ongedifferentieerde staat is waarin alle potentie nog gebundeld is zonder vorm gekregen te hebben. Het is een ruimte die vol en tegelijk leeg is en waarin het weten nog geen rol speelt. Het handelen door niet-handelen is een typisch Daoïstisch concept dat gaat over afstemming op gekoppeld aan spontaniteit in iedere situatie. Hierdoor ontstaat natuurlijk gedrag dan vanzelfsprekend is.

Net als Plato, een tijdgenoot van Lao Zi en Confucius, wordt in het Daoïstische denken een onderscheid gemaakt tussen de Wijze en de Wijze – Heerser. Plato noemt dat de filosoof en de filosoof – koning. De Wijze, de filosoof, staat als het ware “buiten de tijd”. Hij vertegenwoordigt eeuwigheidswaarden en bezit een “heilige onverschilligheid” d.w.z. totaal betrokken en tegelijk totaal onthecht. De Wijze – Heerser, de filosoof - koning, heeft als opgave om wereldse macht steeds te verbinden met de eeuwigheidswaarden, anders gezegd: hij probeert geweten en macht steeds met elkaar te verbinden. Dat lukt vaak niet maar het blijft een belangrijk uitgangspunt in iedere menselijke samenleving om naar te streven. De Wijze - Heerser wordt in de volgende twee podcasts (6. De Wijze deel 1 en 7. De Wijze deel 2) via een aantal invalshoeken besproken. 7. Dit is de Wijze deel 2.

Net als Plato, een tijdgenoot van Lao Zi en Confucius, wordt in het Daoïstische denken een onderscheid gemaakt tussen de Wijze en de Wijze – Heerser. Plato noemt dat de filosoof en de filosoof – koning. De Wijze, de filosoof, staat als het ware “buiten de tijd”. Hij vertegenwoordigt eeuwigheidswaarden en bezit een “heilige onverschilligheid” d.w.z. totaal betrokken en tegelijk totaal onthecht. De Wijze – Heerser, de filosoof - koning, heeft als opgave om wereldse macht steeds te verbinden met de eeuwigheidswaarden, anders gezegd: hij probeert geweten en macht steeds met elkaar te verbinden. Dat lukt vaak niet maar het blijft een belangrijk uitgangspunt in iedere menselijke samenleving om naar te streven. De Wijze - Heerser wordt in de volgende twee podcasts via een aantal invalshoeken besproken.

In het boek wordt in een groot aantal hoofdstukken duidelijk gemaakt dat tussen het onnoembare Dao en de materiële, zichtbare wereld zich vele subtiele lagen bevinden. Die subtielere werelden omgeven de zichtbare vormenwereld en de laatste komt voort uit de eerste! Het is bijvoorbeeld zo dat een ware intentie, die uiterst subtiel is, een vormenwereld schept (en niet andersom, dat een vormenwereld een intentie schept!).

Het boek is geschreven voor mensen die wijs willen worden. Een Wijze is iemand die, in Chinese kosmologische termen, tussen Hemel en Aarde staat en die twee oerkrachten door zichzelf heen verbind. De Wijze heeft vier referentiepunten en die worden in verschillende hoofdstukken besproken: de Hemel, de Aarde, de lijn van Wijzen die hem voorgingen en de mensen om hem heen in het huidige bestaan. Deze vier relaties worden in deze en de vorige (3. De Wijze deel 1) podcast behandeld. Dit is 4. De Wijze deel 2.

Het boek is geschreven voor mensen die wijs willen worden. Een Wijze is iemand die, in Chinese kosmologische termen, tussen Hemel en Aarde staat en die twee oerkrachten door zichzelf heen verbind. De Wijze heeft vier referentiepunten en die worden in verschillende hoofdstukken besproken: de Hemel, de Aarde, de lijn van Wijzen die hem voorgingen en de mensen om hem heen in het huidige bestaan. Deze vier relaties worden in deze en de volgende podcast behandeld.

Het Chinese karakter voor De bestaat uit drie elementen: mens, hart/geest en recht, een mens die recht uit het hart handelt. Dé is Dao aan het werk in de wereld, het is de eerste uiterst subtiele “uitstulping” van Dao. Dé is op vele manieren vertaald, bijvoorbeeld: de deugd, de innerlijke kracht, kwaliteit, morele voortreffelijkheid. Dé kan niet toegeëigend worden door de menselijke persoonlijkheid, het is de levensstroom zelf, die direct met Dao is verbonden. In vele hoofdstukken wordt Dé besproken, hetzij als een uiting van Dao, hetzij als een overstijgend principe dat ontstaat als yin en yang in het menselijke bestaan in evenwicht met elkaar zijn gebracht.

Het Chinese karakter Dao is samen gesteld uit twee componenten: een voet die meerdere stappen maakt en een hoofd met haar: hoofd, baas, bovenal, oorsprong, leiden. De combinatie van deze twee tekens duidt aan: weg, pad, leer, principe, leiden, gaan (in het engels ‘to go ahead’). Dao is het Onnoembare, de afwezigheid van wat dan ook. Het is wat overblijft als al het andere van de mens is weg gevallen. Het is dat waar alles uit voortkomt en weer naar toe terugkeert. De mens zal altijd weer proberen Dao te bevatten, te begrijpen en te kennen en vele hoofdstukken in het boek bevatten verschillende invalshoeken om het Dao te benaderen, bijvoorbeeld via naamgeving, via de leegte, via de zintuigen, enz., enz.. Al die pogingen lopen vast in het grote mysterie dat Dao is. We kunnen er ons slecht over verwonderen en dankbaar zijn voor dit kosmisch scheppende principe.

Dit boek is 2300 jaar oud en één van de meest vertaalde en gelezen Chinese klassiekers. Het is het bronboek van het Daoïsme. Als je er in begint te lezen dan zijn er twee mogelijkheden: je legt het na twintig minuten weg en kijkt er nooit meer in of je blijft er je hele leven mee bezig. De éénentachtig hoofdstukken van het boek leggen een landschap open van het menselijk bestaan, waarin een aantal wetmatigheden van het leven beschreven worden in eenvoudige en poëtische taal. En iedereen krijgt de mogelijkheid zijn of haar eigen pad door dit landschap te maken. Het boek bevat dus eeuwigheidswaarden die buiten de tijd staan en er zijn dan ook in China en in de Westerse wereld talloze commentaren geschreven met talloze interpretaties van de Chinese tekst. Daarbij moet een verschil gemaakt worden tussen vertalingen, die de Chinese tekst als uitgangspunt nemen en houden en vertolkingen, die de eigen inspiratie, die opkomt naar aanleiding van de hoofdstukken in het boek, als basis nemen. Het boek (deze podcasts) dat je nu in handen hebt behoort tot de eerste categorie. Tot ongeveer 1972 stamde de Chinese tekst van waar uit gewerkt werd van ongeveer 800 na Chr. In 1972 werd een graftombe geopend waarin een tekst van ongeveer 1000 jaar ouder gevonden werd en het bleek dat behalve de omdraaiing van Boek I en Boek II er vrijwel geen karakter veranderd was. In die 1000 jaar is de tekst dus altijd volkomen intact doorgegeven van de ene generatie op de andere! De eerst Europese vertaling verscheen in 1842 in het Frans, door S. Julien, die er vanaf 1826 aan gewerkt had.