De Wereld | BNR

Oekraïne staat op het punt opnieuw wapens te gaan exporteren. Sinds het begin van de Russische invasie in 2022 lag de export van militair materieel stil, maar president Zelensky wil dat nu veranderen. Volgens defensiespecialist Peter Wijninga (HCSS) en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn beschikt Oekraïne inmiddels over zoveel productiecapaciteit, vooral in drones, dat het overschotten kan verkopen aan bondgenoten. 'Oekraïne heeft tussen de 200 en 500 dronefabrieken,' zegt Wijninga. 'Die drones worden continu doorontwikkeld met de gevechtservaring aan het front. Het zijn daardoor misschien wel de beste ter wereld.'  Lees ook | Oekraïne opent kantoren voor wapenexport in Berlijn en Kopenhagen Op de NAVO-conferentie in Boekarest maakte de Oekraïense onderminister van Defensie bekend dat er inmiddels 15 miljoen FPV-drones zijn geproduceerd zonder Chinese onderdelen. Zelensky wil een deel daarvan gaan exporteren. Ook Nederland speelt een rol via de internationale dronecoalitie, waarin kennis en geld worden uitgewisseld met Oekraïense bedrijven. Toch kleven er risico’s aan handel met een land in oorlog. Corruptie blijft een probleem, erkent Hahn: 'Daarom investeert Nederland direct in Oekraïense bedrijven, zonder tussenpersonen, en laten we auditors controleren of alles op orde is.' Wijninga wijst daarnaast op de afhankelijkheid van producenten in oorlogsgebied. Luister ook | Oekraïense drone-industrie: innovatief maar corruptie ligt op de loer Zijn de Amerikaanse importheffingen legaal? Het Amerikaanse Hooggerechtshof boog zich deze week over de wettigheid van de importheffingen van Donald Trump. Trump beroept zich op een noodwet, de International Emergency Economic Powers Act, maar tijdens de hoorzitting bleek dat zelfs conservatieve rechters moeite hebben met zijn redenering. 'Het woord dat overal terugkwam was: sceptisch,' zegt Jan Postma, correspondent in Washington. 'Zelfs de door Trump benoemde rechters vroegen zich af of de president niet te ver gaat.' Lees ook | Scepsis overheerst bij rechters Hooggerechtshof over importheffingen Volgens Kenneth Manusama, Amerikadeskundige en expert op het gebied van Amerikaans staatsrecht, staat er meer op het spel dan alleen handelspolitiek: 'Als het hof Trump gelijk geeft, verliest het Congres feitelijk zijn macht over belastingen. Dat zou de trias politica in Amerika op zijn kop zetten.' De rechters worstelen met de vraag hoeveel ruimte een president mag nemen bij het heffen van importbelastingen onder het mom van een ‘noodtoestand’. Een uitspraak wordt binnen enkele maanden verwacht. Een negatieve uitspraak zou niet alleen Trumps machtspositie, maar ook de wereldhandel opschudden. Postma: 'Als de heffingen onrechtmatig blijken, opent dat een beerput van terugbetalingen en juridische claims.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de wapenstilstand in de Amerikaans-Chinese handelsoorlog, die Donald Trump en Xi Jinping overeenkwamen, wordt het steeds duidelijker dat Xi de winnaar is. Of Trump het helemaal door heeft is niet duidelijk, maar het is Xi die de spelregels bepaalt. Trump denkt dat hij heeft gewonnen omdat hij een heffing van 47 procent op Chinese producten handhaaft, en omdat China de stopzetting van de levering van zeldzame aardmetalen een jaartje heeft uitgesteld. Voor een tansactionele leider als Trump is dat een goed resultaat. Xi ziet de overeenkomst met Trump niet als een verdrag maar hooguit als een nuttig gesprek. De kou is een beetje uit de lucht en dat heeft de schijn van wat Chinezen heel belangrijk vinden: harmonie. In werkelijkheid was de ontmoeting een nieuwe bouwsteen in de strategie waaraan China al 20 jaar werkt, dus die al begon onder Xi’s voorganger Hu Jintao. Die strategie komt erop neer dat China ernaar streeft een geheel op zichzelf staande economie te worden. In een uitstekende analyse in de New York Times  wordt het beeld geschetst van een land dat de economische zelfstandigheid op alle fronten bevecht. Lang niet alle Chinese producten kunnen zich kwalitatief meten met westerse, maar dan moet de burger maar genoegen nemen met een tandje lager. En voor steeds meer producten geldt het omgekeerde: die doen kwalitatief inmiddels niet meer onder voor de westerse concurrentie, en zijn vaak zelfs beter. De auto-industrie is een lichtend voorbeeld. Het gevecht van westerse merken om hun positie op de Chinese markt te behouden is een verloren strijd. Chinezen hebben geduld – ze zijn er tenslotte al twintig jaar mee bezig – maar het doel is de import tot een absoluut minimum te reduceren, terwijl hun producten of grondstoffen voor het Westen onmisbaar zijn. Zoals farmaceutische producten, accu’s, zonnepanelen, elektronica, aardmetalen. Er zijn twee producten waarvan de Chinezen zelf zeggen nog stevig achter te lopen: hoogwaardige halfgeleiders en vliegtuigonderdelen. Maar ook die kloof zijn ze van plan te overbruggen, en ze nemen er alle tijd voor. Wat voor de Verenigde Staten geldt, geldt ook voor Europa. De moraal van het verhaal: wij, in Nederland, en in de Europese Unie zijn voortdurend aan het schaven en vijlen aan een Chinapolitiek, die is gebaseerd op het verminderen van de import, en dus de afhankelijkheid. Waar we niet bij stilstaan is wat er gebeurt als China wegvalt als exportbestemming. Hebben we daar een strategie voor? Die wil de nieuwe Tweede Kamer dan vast graag eens zien.See omnystudio.com/listener for privacy information.

D66 is de grote winnaar van de Nederlandse verkiezingen. Tijdens de campagne ging het nauwelijks over Oekraïne, maar het nieuwe kabinet zal zich hoe dan ook moeten buigen over de Nederlandse steun aan Oekraïne. Oud-ambassadeur in Oekraïne Robert Serry maakt zich zorgen over de Europese steun. “Er woedt een strijd om de ziel van Europa tussen de eigen-volk-eerstbewegingen en pro-Europese stromingen,” zegt hij. Serry is net terug uit Kiev, waar hij met eigen ogen zag welke schade Rusland aanricht. Europese steun aan Oekraïne onder druk Volgens Volodymyr Zelensky is Oekraïne bereid de oorlog te stoppen langs de huidige frontlinie. Als Europa Oekraïne blijft steunen en een pad richting EU-lidmaatschap openhoudt, kan het land nog sterk uit de oorlog komen, zegt Serry. Op Donald Trump hoeft Oekraïne volgens hem echter niet altijd te rekenen. “Het is een Trump-casino,” aldus Serry. Trump, Netanyahu en het fragiele bestand in het Midden-Oosten In het Midden-Oosten heeft Trump een tijdelijk bestand weten af te dwingen. Maar volgens Serry zal Trump premier Benjamin Netanyahu “moeten babysitten” om tot een tweede fase te komen. De afgelopen week bleek opnieuw hoe fragiel het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is. Lees ook | Israël hervat fragiel staakt-het-vuren: ‘Grote chaos blijft’ Europese blik op de Nederlandse verkiezingen Hoe kijkt Europa naar de uitslag van de Nederlandse verkiezingen?BNR-Europaverslaggever Geert Jan Hahn was aanwezig bij de uitslagenavond van GroenLinks-PvdA, waar Frans Timmermans afscheid nam als partijleider. Niet hij, maar Rob Jetten is nu de belangrijkste kandidaat om de volgende premier van Nederland te worden. De Süddeutsche Zeitung schreef over Jetten: 'Als alles goed gaat krijgt Nederland een openlijke homoseksuele premier die tegen Poetin is, die progressieve waarden erop nahoudt en de Europese Unie een warm hart toedraagt. Nederland, wat wil je nog meer?' Luister ook | De Europese hyperfocus op extreem-rechts bij de Nederlandse verkiezingen Wapenstilstand in handelsoorlog tussen Amerika en China Donald Trump en Xi Jinping hebben in Zuid-Korea gesproken over de handelsoorlog tussen de VS en China. De handelsrelaties bevonden zich op een dieptepunt, maar nu is er een wapenstilstand in de handelsoorlog bereikt. De Verenigde Staten verlagen de algemene importheffing voor Chinese producten van 57 naar 47 procent. In ruil daarvoor gaat China weer zeldzame aardmetalen leveren aan de VS. Volgens sinoloog Henk Schulte Nordholt zien Chinezen Trump vooral als een “blaffer, geen bijter”. Toch merkt hij op dat China sterker in zijn schoenen staat dan tijdens Trump I. “Ze zijn niet immuun voor druk, maar voelen zich veel zelfverzekerder dan tien jaar geleden.” Lees ook |  VS en China dicht bij handelsdeal: ‘Rust keert terug, maar hoe duurzaam is die deal?’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland is de enige democratie ter wereld waar een dode politicus met een fantoompartij bij Tweede Kamerverkiezingen ooit 26 zetels won. Nederland is evenzeer befaamd om miljoenen burgers die, voorafgaande aan de verkiezingen, met opgeheven vinger en grote stelligheid beweren dat het dit keer onmogelijk wordt om een coalitie te vormen. En Nederland is een land waar zo’n coalitie er altijd komt. Nooit niet. Kan soms even duren, maar een kniesoor die daarop let. Nederland is ook verslaafd aan clichés die, altijd in een wat andere variant, blijven terugkeren. Zoals ‘strategisch stemmen’ – wat dat ook moge betekenen. Ander voorbeeld: sinds de Tweede Wereldoorlog is er geen dag verstreken zonder woningnood. Met, net als nu, elke keer weer nieuwe schijnoplossingen. In de jaren 50 en 60 bedacht de regering ‘woningwetwoningen’, 55 vierkante meter oppervlakte, allemaal identiek, tot aan de voorgeschreven keukenkastjes toe. Armoe troef en het hielp geen zier.  De eerste gastarbeiders , zoals ze toen nog heetten, werden in de jaren 50 en 60 door het bedrijfsleven uit Italië, Spanje, Marokko en Turkije gehaald, vaak via koppelbazen, de voorlopers van mensensmokkelaars. Sindsdien hebben we een migratieprobleem. Als een volgend kabinet woningnood en migratieproblemen kan oplossen, zou dat een historisch unicum zijn.  Maar hebben we wel zo veel te mopperen? Kijk eens naar de wereld om ons heen. Frankrijk, waar president Macron aan zijn achtste premier zit, met altijd dezelfde problemen: het pensioen verhogen van 62 naar 65, en de 32-urige werkweek verhogen naar 36 uur. Op het moment dat een premier dat onderwerp zelfs maar nóemt, ligt onmiddellijk Air France plat, en binnen een dag de rest van het bedrijfsleven. Of het Verenigd Koninkrijk, dat de prijs betaalt voor die idiote Brexit en sinds Tony Blair geen premier meer heeft gehad die het zorgstelsel draaiende hield. Nu stevent het af op de onvermijdelijke ondergang. Volgens onderzoek van de Würzburg Universiteit zijn 9 van de 27 EU-lidstaten falende democratieën. Nederland staat op de zevende plaats op de ranglijst – OK, maar zeker niet de top.  Dat is dus binnen de EU. Buiten de EU kijken we maar even niet, al kost het moeite de ogen te sluiten voor Erdogan en Trump, die systematisch bezig zijn de democratie uit te schakelen. Deze dag is een dag om een vakje rood te kleuren. Ga dat doen. Hoeft niet uit overtuiging – mág natuurlijk best – maar meer uit hoop. Eén ding staat vast: dat kabinet komt er.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor onze veiligheid zijn we te afhankelijk van de grillen van Poetin en Trump en voor onze economie van Xi en diezelfde Trump. En in het Midden-Oosten staat Europa aan de zijlijn. Daarover gaan politici van vier partijen in debat in het BNR Buitenlanddebat. Het debat staat onder leiding van Bernard Hammelburg en hij wordt geflankeerd door Michal van der Toorn. Lees ook | BNR tijdens de verkiezingen Aan het debat doen mee: - Derk Boswijk (CDA) - Kati Piri (GroenLinks-Partij van de Arbeid) - Eric van der Burg (VVD) - Anne-Marijke Podt (D66) Luister ook | 'Nederland komt niet zonder kleerscheuren uit Nexperia-rel met China' BNR tijdens de verkiezingen Volg het laatste nieuws over de verkiezingen via bnr.nl/verkiezingen en blijf op de hoogte van alles wat er speelt in de campagne t/m de uitslagenavond. Je vindt hier ook alle andere debatten die BNR organiseert.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volodymyr Zelensky zit voortdurend in een soort macabere circusact, koorddansend tussen de met dag wisselende beloften en dreigementen van Donald Trump, de onverzettelijkheid van Vladimir Poetin en de weifelachtigheid van Europa. Op eigen kracht kan hij niet winnen. Veruit het ingewikkeldst is het spel van Trump, dat alle kanten opvliegt. Na zijn ontmoeting met Poetin in Alaska kwam hij erachter dat die weliswaar heel vriendelijk en beleefd kan zijn, maar er niet over peinst zijn claim op de gehele Donbas, waarvan hij nu een deel bezet heeft, op te geven. Toen moedigde Trump Oekraïne aan om dan maar elke centimeter bezet gebied terug te winnen. Vorige week bood hij Tomahawk kruisraketten aan, die doelen tot ver in Rusland kunnen bereiken. Vervolgens had hij een telefoongesprek met Poetin, waarna hij alles terugnam en nu het tegendeel beweerde. In een volgens de FT knetterende ruzie met Zelensky eiste hij nu plotseling dat Oekraïne volledig op Poetins eisen in zou gaan. En die kruisraketten dan? Ja, dat was niet serieus bedoeld. Met zulke vrienden heb je geen vijanden nodig. Trump kwam vervolgens met de aankondiging van een ontmoeting met Poetin in Budapest. De ministers van buitenlandse zaken zouden de details uitwerken. Toen kwam Rusland met de mededeling dat de ontmoeting op losse schroeven stond, en dat een oriënterend gesprek tussen de ministers van buitenlandse zaken, na telefonisch overleg, op de lange baan was geschoven. Of, zoals de Russen het formuleerden: ‘het is onmogelijk iets uit te stellen waarover geen overeenkomst is’. Gisteren erkende het Witte Huis, zonder op de achtergronden in te gaan, dat er geen plan was voor een ontmoeting tussen Trump en Poetin. Nu spreken Amerika én Europa over de optie dat er een bestand komt met het huidige front als demarcatielijn  . Geen nieuw idee, maar wel opmerkelijk. Vanaf de Russische invasies in Oekraïne in 2014 en 2022 is het standpunt van Nederland en andere Europese landen altijd geweest dat alleen Oekraïne zelf over territoriale concessies kan beslissen. Wij stonden onvoorwaardelijk achter de Oekraïense territoriale strategie. Ook wij nemen alles terug en beweren nu het tegendeel. Wat in feite betekent dat Poetin ook nu weer wint. Zoals gezegd: met zulke vrienden heb je geen vijanden nodig.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Nederlandse regering zo hard ingrijpt bij chipmaker Nexperia is begrijpelijk, maar de timing is niet goed, zegt oud-diplomaat en oud-minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders. 'De vraag is of je je voldoende hebt ingedekt met de Europese partners.' Koenders verwijst daarbij naar de strijd die nu gaande is tussen Amerika en China. Luister ook | Bestand in Gaza: 'Geweldig nieuws, maar nog ver verwijderd van echte oplossing' 'Één ding is wel duidelijk: er was nogal wat aan de hand met dat bedrijf', aldus Koenders. 'Met de directie, met het feit dat het langzaam, maar zeker in Chinese handen was gekomen en dat die Chinese directeur daar andere belangen had waardoor die langzaam maar zeker ook die chips allemaal liet maken in China', zegt Koenders. 'Dat de ondernemingskamer en de Nederlandse regering kritisch tegenover de gang van zaken bij Nexperia staan is begrijpelijk. Maar je zit wel in het hoogtepunt in de strijd tussen Poetin en Xi. Dat gaat om technologie en daar zijn dit soort bedrijven bij betrokken', aldus Koenders. Hij ziet vooral problemen bij een eventuele deal tussen Amerika en China. Dan staat Europa er alleen voor vreest Koenders. 'Wij zijn maar klein en zij zijn groot. We hebben het ook gezien met ASML. Je hebt tijd nodig om goed buitenlands economisch beleid te voeren. Dan kan je je afvragen of dit voldoende afgedekt is. Mijn indruk is van niet.' Lees ook | China haalt opnieuw uit naar Nederland om Nexperia, dreigt met ‘nodige maatregelen’ Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe deze rel steeds meer een Europese rel wordt en dat men zich vooral in Duitsland ernstig zorgen maakt. Hier hoort volgens Koenders loyale Europese samenwerking bij. Als voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) adviseert hij de Tweede Kamer en het kabinet om in Europa te pleiten voor strengere samenwerkingsregels. Vooral om landen als Hongarije in de kruiwagen te houden, want dat is ook weer belangrijk voor de steun voor Oekraïne denkt Koen ders. Luister ook | De Alliantie: Het Gaza-bestand Het broze bestand in het Midden-Oosten Als diplomaat heeft Bert Koenders in de jaren 90 korte tijd in Gaza gewoond. In deze uitzending gaat hij uitgebreid in op het leven van de Gazanen en hoe belangrijk het huidige bestand is. Koenders vindt het zorgelijk dat er nog weinig concreets is afgesproken, maar looft het werk van Trump wel. 'Dit is knap werk van Trump. Je zag ook dat hij apart van Israël allemaal onderhandelingen ging doen met omringende landen en groepen. Ik denk dat de doorbraak is geweest dat hij discussies had met Netanyahu over Qatar.' Die aanslag was echt een brug te ver.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of het fragiele bestand tussen Israël en Hamas standhoudt is nog maar de vraag, want zolang niet de lichamen van alle omgekomen gijzelaars zijn teruggegeven houdt het Israëlische leger de vinger aan de trekker en de F-35 vloot stand-by. Dat desondanks, onder het oog van twintig in allerijl opgetrommelde staatshoofden en regeringsleiders, in Sharm al Sheikh het zogenoemde ‘Trump Vrederakkoord’ werd getekend, is een tenenkrommend detail. De conferentie was in een paar uur voorbij en ging, behalve de ondertekening van het document door de presidenten Trump, al-Sisi van Egypte, Erdogan van Turkije en de Emir van Qatar, nergens over. In de tekst stonden geniale zinnen, zoals ‘wij verwelkomen de waarlijk historische steun en uitvoering door alle partijen van het Trump Vredesakkoord’. Achter het podium stond in grote letters de tekst ‘Vrede in het Midden-Oosten’. In zijn toespraak sloeg hij zich op zijn borst over de oorlogen die hij persoonlijk tot een einde heeft gebracht. ‘Gisteren had ik het over zeven, nu kan ik zeggen dat het er acht zijn’.  Die kennelijk onbeheersbare ijdelheid  is jammer, want in zijn eigen 20-puntenplan staan volgende fases, en het zou helpen als hij zich daar wat drukker over maakt. Bijvoorbeeld de door de Arabische Liga ingebrachte eis aan Hamas om te ontwapenen. Dat gebeurt niet – integendeel. Hamas maakt nu, geüniformeerd en zwaar bewapend, als een zelfverklaarde politiemacht jacht op gangs die anti-Hamas zijn en op wat ze collaborateurs noemen, Gazanen die van spionage voor Israël worden verdacht en met tientallen tegelijk standrechtelijk worden geëxecuteerd.  De bedoeling van het plan was dat er in Gaza op korte termijn een stabiliteitsmacht van 30.000 tot 40.000 soldaten zou komen, bij voorkeur afkomstig uit Arabische en islamitische landen. Hamas-strijders zouden bij dat vredesleger hun wapens kunnen inleveren. Het had voor de hand gelegen om op de ‘vredesconferentie’ in Egypte daarvoor de aanzet te geven, maar niets van dat al. Wat de daaropvolgende fase al helemaal een illusie maakt. Daar ging het om het inrichten van een bestuursorgaan dat voor Gaza en de Westelijke Jordaanoever, maar ook voor Israël, aanvaardbaar zou zijn.  De grootste vijand in het Midden-Oostenconflict is wantrouwen. Zonder waarlijk opbouwende hulp – materieel, politiek en met steun van de omliggende landen – blijft dat wantrouwen zo overweldigend dat we in het gunstigste geval de handen moeten dichtknijpen bij een duurzame wapenstilstand. Ongeveer zoals het was op 6 oktober 2023, de dag vóór de oorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Fan van BNR De Wereld? Dan vind je De Alliantie misschien ook leuk! Er is een deal: Israël en Hamas leggen de wapens neer na het ondertekenen van een vredesbestand. Voor BNR de gelegenheid om, onder leiding van Liesbeth Staats, enkele geopolitieke kopstukken van onze zender bij elkaar te roepen in De Alliantie. De geopolitieke kopstukken van BNR Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator van BNR De Wereld Arend Jan Boekestijn, historicus en maker van Boekestijn & De Wijk Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten Speciale gast Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de NAVO en oud-minister van Buitenlandse Zaken See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het bestand tussen Israël en Hamas is er dan eindelijk. Donald Trump heeft Netanyahu en Hamas genoeg tot elkaar gekregen om akkoord te gaan met een bestand. Maar dat wil niet zeggen dat het conflict daarmee dichterbij een oplossing komt. 'Het is geweldig nieuws dat de oorlog nu stopt', zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Knapen 'maar de route tot een overzichtelijke combinatie van mensen en grondgebied, daar ben je nog ver van verwijderd.' Luister ook | 'Meest logische oplossing is het bombarderen van Russische dronefabrieken' Daarmee doelt Knapen op de tweestatenoplossing. Die staat in punt negentien van Trumps plan. 'Dat is helemaal aan het eind. En bij het Midden-Oosten kijken we toch vaak van: we zien wel.' Eerst gaat het er volgens hem om dat de oorlog stopt. Dat lijkt nu te zijn gelukt. Volgens Knapen heeft Trump een prestatie geleverd door deze deal voor elkaar te krijgen, maar dat wil niet zeggen dat de Europese aanpak van sancties en dreigementen niet heeft gewerkt. 'Het is zinvol om uiting te geven aan ontevredenheid of een schending van iets waar wij voor staan. Sancties horen ook bij het uiten van de publieke opinie.' Lees ook | Experts waarschuwen na ‘historische deal’ Hamas en Israël: ‘Zo ver is het nog lang niet’ Oekraïners willen doorvechten In grote delen van Oekraïne is de oorlog ver weg, maar toch zetten heel veel mensen zich in voor de soldaten aan het front, vaak meer dan duizend kilometer verderop. Dat zag Europa-verslaggever Geert Jan Hahn op reis door West-Oekraïne. 'Oekraïners weten dat de Russen altijd weer terugkomen. Dus moeten ze doorvechten.' Hahn beschrijft de voorbeelden van individuen die wapens en munitie maken voor het leger, of juist houdbare soep maken die door drones in de loopgraven worden gedropt. Luister ook | Amerika Podcast Felle campagne vóór uitzettingen | Postma in Amerika In heel Amerika zijn er ICE-acties. Immigranten worden daar opgezocht en opgepakt. De Trump-regering is daar maar wat trots op. Sterker nog: er worden zelfs spotjes uitgezonden op Instagram en tv waar onder meer ICE-agenten worden gerekruteerd. Dat ziet Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Joe Biden mag dan in het recent verschenen boek ‘Original Sin’ zijn ontmaskerd als een man die al vroeg in zijn presidentschap versleten was en dementeerde, op 18 oktober 2023 had hij een helder moment. ‘Maak niet de fout die wij hebben gemaakt’, zei hij, op solidariteitsbezoek bij Bibi Netanyahu. Hij refereerde aan de Amerikaanse oorlogen in Afghanistan en Irak, begonnen uit wraak en woede en geëindigd in nederlagen tegen de Taliban en sjiitische milities. Het was elf dagen na de inval van Hamas in Israël, en Israël was meteen begonnen met een gigantisch Gaza-offensief, om de gijzelaars te bevrijden en Hamas te verslaan. Zelfs nu, tijdens onderhandelingen in Cairo over Donald Trumps vredesplan, zijn die doelstellingen nog niet bereikt. Had Israël dan niets moeten doen? Nee, maar dan op eenzelfde manier waarop het Hezbollah en Iran versloeg, met militaire tovertrucs als exploderende portofoons en uitschakeling van de offensieve middelen van Hezbollah en Iran. Een offensief in Gaza, met mega-bombardementen, zonder strategisch plan en zonder exit-strategie, was militair en politiek suïcidaal. In die eerste dagen na de inval van Hamas was het Israëlische verwijt aan het Westen: jullie begrijpen het niet. Terwijl wij het best begrepen. Sinds de Holocaust was er nooit zo’n grote en beestachtige slachtpartij onder Joden geweest. En we begrepen de ironie: veel slachtoffers van de slachtpartij waren linkse anti-Bibi Israëliërs, vaak vredesactivisten die aan de pro-tweestaten-kant stonden. Mensen die misschien wel hadden mee-gedemonstreerd met de rode lijn-beweging. Of misschien hadden we het inderdaad niet begrepen. Anders was niet al meteen het antisemitische riool opengetrokken waarin elke Jood als medeverantwoordelijk wordt gezien voor het oorlogsdrama. Een holocaust – toe maar, een vergelijking met de enige industriële massamoord uit de geschiedenis. Want een Jood is ongetwijfeld zionist, en dus een potentiële massamoordenaar. Zionisme, dat stromingen kent van uiterst links tot rechts, is niets meer dan een traditioneel verlangen naar een eigen staat. Maar in het nieuwe jargon betekent het zoiets als een SS’er.  Dit vergoelijkt allerminst het drama in Gaza, waar weldenkende mensen van huiveren, inclusief meer dan 70 procent van de Israëliërs. Elk pleidooi om die gruwelijke strijd te beëindigen is terecht, evenals het verlangen om de gijzelaars te zien terugkeren. Maar voor waar die tsunami van antisemitisme vandaan komt moeten we niet bij Bibi of Israël zijn, maar bij onze eigen samenleving, waar dit giftige, latente racisme heeft gewacht op een aanleiding om uit de coulissen te stappen. Krijg die geest maar eens terug in de fles.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel het vooral gaat over de politieke wil en het financiële plaatje leeft er bij de Europese leiders wel degelijk een gevoel van angst over de dreigende situatie met de Russische drones. Oost-Europese landen willen graag een 'dronemuur'. Maar veel andere Europese landen hebben daar twijfels bij. Die twijfels begrijpt Pieter Cobelens, voormalig hoofd van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Luister ook | Van Weel: ‘Erkenning Palestina zien we als een kaart die we kunnen inzetten’ Volgens Cobelens is het logischer om de plekken te raken waar de Russische drones vandaan komen. 'De meest logische oplossing is het uitschakelen van fabrieken en steunpunten waar die drones gemaakt worden. Je moet het probleem bij de wortel aanpakken.' Ook vindt Cobelens dat we in Nederland en Europa eerst onze eigen doelen moeten zien te verdedigen. Denk aan grote steden en belangrijke economische regio's zoals Brainport Eindhoven. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn beschrijft de positie van de Europese landen en de verschuivingen die zichtbaar zijn. Lees ook | Qatar en VS bellen over vredesplan Gaza, druk op Hamas neemt toe Wachten op Hamas Het is nog wachten op het antwoord van Hamas op het vredesplan van Donald Trump. Maar Netanyahu krabbelt ook al een beetje terug nu hij ontkent dat er een Palestijnse staat zal komen. Dat is namelijk wel wat één van de punten in het vredesplan van Trump zegt. Te gast is Jan van Benthem, buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad. Luister ook | Amerika Podcast Mariachi-shutdown | Postma in Amerika Het Witte Huis gaat vol in de aanval over de shutdown. Er worden AI-filmpjes gemaakt met mariachi-muziek waarin Democraten belachelijk worden gemaakt. Die noemen dat racistisch, vicepresident Vance kan er juist weer om lachen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of er nu echt een bestand komt in Gaza is nog niet zeker. Hamas wordt in feite voor de keuze gesteld door te vechten of zichzelf op te heffen, en Netanyahu liegt ofwel tegen Trump dat hij akkoord gaat met de opmaat naar een Palestijnse staat, ofwel tegen zijn rechtse coalitiegenoten die daar mordicus tegen zijn. Artikel 19 van Trumps 20-puntenplan  opent de weg voor ‘een geloofwaardige route naar Palestijnse zelfbeschikking en een staat’, en daarvoor heeft Netanyahu getekend. Thuis herhaalde hij zijn stokpaardje: die staat komt er niet. Het was ongetwijfeld de reden om na de aankondiging van het akkoord met Trump op het Witte Huis, geen vragen van journalisten te willen beantwoorden.  Hamas staat voor het probleem dat de eis om de wapens in te leveren niet uit de koker van Trump komt, maar uit de Arabische en islamitische wereld . Ontwapenen plus de optie om te kiezen voor gratie is niet bepaald wat Hamas voor ogen stond. Je zou zeggen: dat is buigen of barsten, maar Hamas kan ook kiezen voor de bloedige optie van doorvechten. Los daarvan: de uitvoering van het vredesplan wordt, zoals Thomas Friedman van de New York Times het uitdrukt, ‘het oplossen van een diplomatieke Rubik’s Cube per dag.  Wat het Trump-plan, met alle mitsen en maren, onderscheidt van de pogingen van de rest van vooral de westerse wereld is dat het is gebaseerd op een mogelijk akkoord, en niet op het middel van straf. Geen dreigementen met sancties, handelsbarrières, boycots en internationale rechtszaken. Wel voornemens over wederopbouw, geen felle discussies over erkenning van Palestina, of over genocide door Hamas en Israël. Dat is opmerkelijk omdat daar in de over het algemeen positieve reacties, vooral uit de westerse wereld, ook niet aan wordt gerefereerd.  Het Nederlandse kabinet viel over maatregelen tegen Israël, het demissionaire kabinet viel daar ook over – een unicum in de geschiedenis van de parlementaire democratie. Als het plan-Trump blijkt te werken, is al die woede en emotie – en die dubbele kabinetsval – dan voor niets geweest? Het worden spannende dagen!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Frankrijk, Canada, het Verenigd Koninkrijk, België. Het zijn westerse landen die deze week de Palestijnse staat hebben erkend. Voor Nederland is het volgens David van Weel, demissionair minister van Buitenlandse Zaken, nu nog niet het juiste moment. ‘We zien het als een chip, een kaart die we hebben, die we in willen zetten op het moment dat wij denken dat dat het politieke proces een stapje verder kan brengen.’ Lees ook | Van Weel: ‘Erkenning staat Palestina zien we als een kaart die we kunnen inzetten’ Van Weel ontkent dat Nederland 'problemen' heeft met de erkenning van de staat Palestina, maar noemt het 'een timing-vraag'. 'Vroeger zeiden we als Nederland: we doen dat helemaal aan het einde van het proces, als we alles weten, waar de grenzen liggen, hoe het bestuur eruitziet, hoe de economie in elkaar zit. Daar zijn we van afgestapt. Vooralsnog geen erkenning, net zomin als een volledige handelsboycot, aldus Van Weel. 'Israël is een hele belangrijke handelspartner voor ons geweest en de EU is ook heel belangrijk voor Israël. Daarom vinden wij het ook een goed signaal als het handelsdeel van het associatieakkoord nu zou worden opgeschort om een duidelijk signaal te geven waar het pijn doet dat we dit niet accepteren. Maar voordat je tot een volledige handelsboycot overgaat, dat zijn nog een aantal stappen op het ganzenbord', aldus Van Weel. Luister ook | 'Persoonscultus zoals bij Trump hebben we niet eerder gezien' Geen ‘Italiaanse toestanden’ meer door Giorgia Meloni Het gaat goed met Italië. Zo goed zelfs dat de kredietwaardigheid van het land is verhoogd door beoordelaars S&P en Fitch. Maar niet alleen dat, ook politiek gezien is het er voor het eerst in tijden rustig en zijn de ‘Italiaanse toestanden’ voorbij. Dat is te danken aan premier Giorgia Meloni die het nu al drie jaar volhoudt. Volgens Italië-kenner Donatello Piras is Meloni één van de slimste politici in Europa. . Al moeten er volgens hem nog wel hervormingen worden doorgevoerd die ook pijn gaan doen in het land. Lees ook | Fitch verhoogt kredietwaardigheid Italië: ‘Goed nieuws, ook voor Nederland’  Zelensky de Trump-fluisteraar? President Zelensky van Oekraïne lijkt er steeds behendiger in te worden: omgaan met Trump. Dat zag ook Europa-verslaggever Geert Jan Hahn, die door Oekraïne reist. In dat land zijn op dit moment wat meer mensen dan normaal en Geert Jan legt uit waarom.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voordat het Watergateschandaal Richard Nixon in augustus 1974 het politieke ravijn in zou sleuren, deed hij een beroemd geworden poging om het tij te keren. 20 oktober 1973 zou de geschiedenis ingaan als ‘The Saturday Night massacre’, het bloedbad van zaterdagavond. Op die datum gaf hij minister Elliot Richardson van justitie opdracht speciaal Watergate-aanklager Archibald Cox te ontslaan. In plaats daarvan nam Richardson onmiddellijk zelf ontslag. Nixon week uit naar onderminister William Ruckelshaus, die ook meteen aftrad. Nixon zei dat hij hen had ontslagen – een pure leugen. Nixons overwegingen waren een mix: wraak op de vijanden die het lef hadden een onderzoek in te stellen, en de stellige ontkenning dat hij ook maar iets kwaads op zijn geweten had. Daar doet Trumps jacht op wat hij beschouwt als kwelgeesten sterk aan denken.  Hij heeft minister van justitie Pam Bondi toegebeten om vaart te zetten achter de vervolging van zijn vijanden. Dat is op zichzelf al een novum: de president bemoeit zich rechtstreeks met het opsporingsbeleid van het ministerie van justitie, waarmee hij de scheiding der machten aan zijn laars lapt. Hij eist vervolging van de oud-directeur van de FBI, James Comey en minister van justitie Letitia James van New York vanwege hun rol in de afzettingsprocedures tegen Trump. De openbare ministeries in Virginia en New York stelden onderzoeken in tegen Comey en James, maar vonden geen enkel strafbaar feit.Dat is voor Trump onaanvaardbaar. ‘Ze hebben twee keert een impeachment tegen me ingesteld en me vijf keer aangeklaagd, OM NIETS. ER MOET NU RECHT WORDEN GEDAAN!!! schreef hij aan Bondi, in zijn bekende kapitalen en met uitroeptekens. Dat kwam een dag nadat – en daar komt de parallel met Nixon – Trump van een hoofdaanklager, Erik Siebert, eiste dat hij rechtszaken zou beginnen tegen Comey en James. Siebert nam onmiddellijk ontslag. Trump loog dat hij Siebert heeft ontslagen.  Trums wraak zicht zich ook op de media. Hij was euforisch over het ontslag van talkshow-presentator Jimmy Kimmel  door ABC vanwege zijn commentaar op de moord op Charley Kirk, en zal nog bozer zijn dat die zijn baan terugkrijgt. Stephen Colbert, ontslagen door CBS, mag niet terug. Beide omroepen hebben schikkingen met Trump getroffen. Zijn strategie is om alle media die kritisch over hem berichten juridisch te vervolgen. Bondi probeert een onderscheid te maken tussen de grondwettelijk gewaarborgde vrijheid van meningsuiting en een persoonlijke aanval op de president, wat daarbuiten zou vallen. Ook dat is een novum in de Amerikaanse geschiedenis: dreigende censuur. Wees niet verbaasd als er dezer dagen een MAGA-krant wordt opgezet die De Waarheid heet. In het Russisch vertaald: Pravda.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De spanningen in de Verenigde Staten lopen hoog op na de moordaanslag op Trump-vertrouweling Charlie Kirk. President Donald Trump wijst meteen naar radicaal-links als schuldige, terwijl er over de hoofdverdachte nog nauwelijks iets bekend is. Ook lukt het Trump om critici steeds meer weg te zetten en een eigen vorm van persoonsverheerlijking op poten te zetten. Desondanks is de democratie in Amerika niet in gevaar, denkt Amerikanist Koen Petersen. Luister ook | 'NAVO heeft nooit uitgesproken wat het einddoel met Oekraïne is' Toch maakt Petersen zich geen zorgen over de staat van de Amerikaanse democratie. Wel opvallend: talkshowhost Jimmy Kimmel is zijn show bij ABC kwijt na een grap over Charlie Kirk. Volgens Petersen speelt de Amerikaanse mededingingsautoriteit hierin een stille, maar dwingende rol. Lees ook | Stakingen en protesten Frankrijk begonnen Crisis in Frankrijk: 'Geen volwaardig EU-lid meer' In Frankrijk stapelen de problemen zich op. Politieke chaos en economische malaise zorgen ervoor dat het land steeds verder afdrijft van de Europese Unie. Oud-Frankrijkcorrespondent Stefan de Vries is kritisch. Volgens hem functioneert Frankrijk op dit moment niet meer als een volwaardig lid van de Europese Unie. Er is dringend behoefte aan hervormingen – maar of die er komen, is nog maar de vraag. Luister ook | Vier scenario's voor de Europese veiligheid Ook Roemenië heeft last van Russische drones Naast Polen heeft ook Roemenië te maken met Russische drones. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn ziet vanaf de Roemeense grens met Oekraïne hoe de dreiging toeneemt, maar dat Roemenië vooralsnog terughoudend reageert. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2006, vlak voordat hij aftrad, trok VN-secretaris-generaal Kofi Annan de stekker uit de Mensenrechten Commissie van de Verenigde Naties. Hij deelde de mening van een groep democratische VN-lidstaten die het bizar vonden dat de commissie vrijwel uitsluitend bestond uit dubieuze landen en meedogenloze dictaturen. Met de oprichting van een nieuwe organisatie, de VN Mensenrechtenraad, hoopten Annan en die groep democratische lidstaten een fatsoenlijke VN-toezichthouder voor mensenrechten te creëren. Nette leden van de Raad, zoals Nederland, zijn altijd gepikeerd als je het beestje bij de naam noemt, maar wat is die Raad een opportunistisch zootje ongeregeld. Een greep uit de 47 lidstaten  : Burkina Faso, de Democratische republiek Congo, Eritrea, Libië, Rwanda, Somalië, Soedan, Afghanistan, Azerbeidzjan, China, Koeweit, Qatar, Saoedi-Arabië, El Salvador, Cuba en Venezuela. Landen met een gruwelijke staat van dienst op het gebied van mensenrechten, maar wel andere landen de maat nemen. Ze hebben net onderzoek laten doen waaruit blijkt dat Israël genocide pleegt . Populair onderwerp, dus de media pakken er stevig mee uit. Maar als juist deze Raad het beweert is het even geloofwaardig als wanneer het onderzoek het tegendeel had uitgewezen.  Aan de vooravond van de 80ste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties kan het geen kwaad om nog eens te beseffen dat de VN een organisatie is zonder ziel. Het is de optelsom van alle 193 lidstaten, die op vrijwel geen enkel gebied een gezamenlijke ideologische overtuiging hebben. Sommige werken samen of hebben bondgenootschappelijke banden, maar daar heeft de VN part noch deel aan. Besluiten van de Algemene Vergadering kunnen symbolisch misschien iets betekenen, maar internationaal-juridisch nooit. En wat koop je voor een symbool?  Neem de erkenning van Palestina, door zo’n 150 lidstaten. Als die het echt menen, waarom openen ze dan geen ambassades in Ramallah, en waarom zijn erg geen Palestijnse ambassades in die 150 landen? Bij wie komen de ambassadeurs in Palestina hun geloofsbrieven aanbieden, en waar?  Oh ja, nog even over die genocide. Waarom erkent de Nederlandse regering tot de huidige dag de Armeense Genocide niet? 110 jaar geleden vermoordden de Turken anderhalf miljoen Armeniërs. Demissionair premier Schoof onderschrijft de mening van zijn voorgangers. Je moet voorzichtig met de term ‘genocide’ omgaan, vindt hij. ‘Juist als verdediger van het internationaal recht, hoort de Nederlandse regering het mogelijke gebruik van zwaarwegende juridische kwalificatie zeer zorgvuldig te verkennen’. Mooie boodschap voor de Nederlandse vertegenwoordiger bij de VN Mensenrechtenraad.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europa reageert scherp op de Russische schendingen van het Poolse luchtruim. Rob Bauer, voormalig voorzitter van het Militair Comité van de NAVO, gelooft niet dat het om een Russische vergissing kan gaan. 'We wachten nog op een eindoordeel, maar als zo'n groot aantal drones van koers raakt dan is dat onwaarschijnlijk. Tegelijkertijd werpt Bauer een kritische blik op de Westerse steun van Oekraïne. In haar State of the Union kondigde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen nieuwe steunmaatregelen voor Oekraïne en de Europese veiligheid aan. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit wat Von der Leyen aankondigde en hoe er daar op de situatie in Polen werd gereageerd. Volgens Rob Bauer is het lastig om Oekraïne echt goed te helpen. 'We hebben namelijk nooit onze doelstelling afgesproken voor Oekraïne. Willen we Oekraïne volledig bevrijd zien? Of streven we naar een onderhandelingspositie? Die onduidelijkheid begint steeds zwaarder te wegen.' Wel benadrukt Bauer dat het knap is dat Oekraïne tot nu toe nog niet verloren heeft en hij denkt ook niet dat Oekraïne snel in nog grotere problemen zal komen. Luister ook | 'Drones zijn een gamechanger in Oekraïne' ‘Als Poetin nu stopt verliest hij meer dan hij wint’ Trump probeert de oorlog ondertussen te stoppen, maar Poetin geeft geen krimp. Volgens Bauer is dat logisch. 'Poetin heeft nog geen enkele strategische doelstelling in Oekraïne weten te behalen. En als hij nu stopt verliest hij meer dan hij wint', Bauer verwijst daarbij naar de duizenden getraumatiseerde soldaten die bij terugkeer in Rusland voor grote problemen kunnen zorgen, zoals in de jaren 80 na de Russische invasie in Afghanistan ook gebeurde. Volgens Bauer kunnen we nog wel van de Amerikanen op aan, maar moeten we onze weerbaarheid meer zelf gaan regelen. Dat begint bij jezelf. Zo betogen hij en co-auteur Eleonora Russell in het boek 'Wie vrede wil, moet zich op oorlog voorbereiden'. Met die titel staat Bauer nu ook in het theater.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 1880 woedde in Ierland een conflict tussen herenboeren en pachters, met als inzet de huurprijzen die de boeren niet meer konden opbrengen. Zij vroegen bij de opzichter uitstel van betaling, met het omgekeerde resultaat: ze werden hun boerderijen uitgezet. Met een totaal onverwacht gevolg: het bedrijfsleven koos de kant van de boeren en weigerde nog zaken te doen met de landeigenaren. De naam van de opzichter was Charles Boycott. Ja, die dus. Werken boycots  ? Af en toe, en dan vooral als ze spontaan beginnen tegen bedrijven. Een goed voorbeeld is Tesla  , waarvan de verkoop instort, niet alleen door de succesvolle concurrentie uit China, maar ook door het gedrag en de opvattingen van grootaandeelhouder Elon Musk. Tegen regeringen is een boycot zelden een succes omdat ze nooit wereldomvattend zijn. Iran, Rusland en Noort-Korea, bijvoorbeeld, doen uitstekende zaken met India en China. Er zijn nog steeds Europese landen die Russische olie kopen, en Turkije is open voor business voor iedereen.  Sancties, die al sinds de Griekse tijd bestaan, zijn de afgelopen decennia populairder, omdat ze specifieker zijn. Ze richten zich meer op producten en personen dan op landen. De opleggers van sancties zijn ervan overtuigd dat het een probaat middel is. Complete onzin is het misschien niet, maar wel bijna. De beste illustratie van dit moment is de EU, die nu haar 19de sanctiepakket tegen Rusland instelt. Het 19de sanctiepakket, op het moment waarop Rusland zijn grootste aanval sinds het begin van de oorlog doet.  Het 19de sanctiepakket, terwijl Rusland recordverkopen aan olie doet aan India en China, maar ook aan Hongarije en Slowakije. Volgens het Center for Research on Energy and Clean Air gaat er ook Russisch vloeibaar gas naar Frankrijk, België en Spanje. Over de periode 1970 tot 2023 zijn goede cijfers beschikbaar. Van de Amerikaanse sancties wereldwijd werkten er welgeteld 13 procent.  Het westerse frame luidt al sinds 2022 dat de sancties tegen Rusland werken. Maar de cijfers zijn, voor een land in oorlog, opmerkelijk goed. Ondanks de honderden miljarden bevroren dollars in het buitenland, is Rusland er volgens het IMF in geslaagd sinds de invasie in Oekraïne een overschot op te bouwen van 375 miljard dollar, 50 procent meer dan daarvóór. De roebel is stabiel en staat hoog, al is 100 miljard dollar per jaar aan defensie veel geld.  Poetin wil alleen onderhandelen als Oekraïne afstand doet van de door hem geannexeerde provincies. Dus als Oekraïne capituleert. En geen moment eerder. En wij maar soebatten over sancties. 19 pakketten. Ziet Brussel nou zelf niet in dat die niets opleveren?See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Parijs kwamen Europese leiders bij elkaar om te praten over veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Europaverslaggever Geert Jan Hahn heeft het laatste nieuws over de bijeenkomst in Parijs. Het mag dan wel gaan over veiligheidsgaranties, maar die zouden er pas komen voor het moment waarop er daadwerkelijk een staakt-het-vuren in Oekraïne is. En dat is nog ver weg. Oekraïne wordt geteisterd door Russische drones. Pieter Cobelens, voormalig hoofd van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, de MIVD vertelt dat het lastig is om tegen die drones te vechten. Volgens Cobelens wordt er momenteel gewerkt aan lasers om drones uit de lucht te schieten.  Lees ook | Nederlandse bijdrage veiligheidsgaranties Oekraïne onduidelijk, ‘vraagtekens bij geloofwaardige afschrikking Polarisatie in Zuid-Korea Zuid-Korea worstelt met de gevolgen van de mislukte couppoging van voormalig president Yoon. Het land is diep verdeeld en de polarisatie in de samenleving is er groot. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker maakte hier een driedelige documentaire over ‘Big in Korea’. Volgens Breuker had het heel anders af kunnen lopen in Zuid-Korea als de burgers niet zelf hadden opgetreden bij de couppoging. De verdeling die je nu ziet in de maatschappij lijkt op de polarisatie die je ook ziet in de Verenigde Staten zegt Breuker.  De serie ‘Big in Korea’ is vanaf zondag 7 september drie weken lang te zien, om 20:20 bij BNNVARA op NPO 2 bij. Terug van reces en terug naar Epstein | Postma in Amerika Het Amerikaans congres is weer terug van reces. En jammer voor Trump, maar dat betekent ook dat het dossier Epstein weer alle aandacht krijgt. Zowel Democraten als Republikeinen stonden bij de persconferentie over de Epstein files deze week. Vooral van de republikeinen is dat opvallend. Dat zorgt voor boze reacties bij Trump influencers. Trump probeerde dan ook weer op opvallende wijze de bijeenkomst te verstoren.  See omnystudio.com/listener for privacy information.