DE BIEB IS MEER

In deze aflevering van De Bieb is meer spreek ik met Iris de Graaf, voormalig manager collectie bij Bibliotheek Midden-Brabant, reiziger en gepassioneerd bibliothecaris. Iris deelt haar ervaringen uit binnen- en buitenlandse bibliotheken, van Stockholm tot München, en vertelt hoe community librarianship de kern vormt van de bibliotheek van de toekomst.Ze benadrukt dat bibliotheken plekken zijn waar verhalen, kennis en mensen samenkomen, zonder drempels of verplichtingen. Community librarianship draait volgens haar om gelijkwaardigheid tussen bibliotheek en inwoner, samenwerken aan programma’s, collecties en waarden, en het serieus nemen van ieders stem. Het vraagt om tijd, vertrouwen en transparantie – en om durf om de “black box” van de bibliotheek te openen en samen te onderzoeken welke waarden richting geven aan keuzes.Iris pleit ervoor om niet te kiezen tussen collectie of connectie, maar om de collectie in te zetten om connectie met burgers te realiseren: boeken en verhalen blijven de basis van ontmoeting en dialoog. Ze ziet bibliotheken als oefenplaatsen voor democratisch burgerschap, waar moeilijke gesprekken gevoerd mogen worden over thema’s als gelijkheid en diversiteit.Tot slot roept Iris collega-bibliothecarissen op om vaker bij elkaar in de keuken te kijken, kennis te delen en samen te bouwen aan een toekomst waarin community librarianship niet de uitzondering, maar de norm is. Hieronder vind je meer informatie over de bibliotheken en documenten die Iris in deze podcast noemt: Bibliotheek Rotterdam: https://www.bibliotheek.rotterdam.nl/. Bibliotheek Den Haag: https://www.bibliotheekdenhaag.nl/. Internationale Jugendbibliothek in München, Duitsland: https://www.ijb.de/en/home. Stadtbücherei Gmunden, in Gmunden, Oostenrijk: https://www.gmunden.bvoe.at/. TioTretton in Stockholm, Zweden: https://kulturhusetstadsteatern.se/bibliotek/tiotretton. Openbare Bibliotheek Amsterdam: https://oba.nl/nl. Bibliotheek Midden-Brabant: https://www.bibliotheekmb.nl/. Scriptie voor MA Jeugdliteratuur (Tilburg University): The Four Pre-Conditions of Reading Promotion Aimed at Ten to Thirteen Year-Olds in an International Comparison: Close Case Studies of the Central Library of Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) in Amsterdam and TioTretton in Stockholm, Iris de Graaf (augustus 2013): https://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=131040. Kernwaarden van de Collectie , Bibliotheek Midden-Brabant: https://www.bibliotheekmb.nl/dam/site/documenten/240401-kernwaarden-van-de-collectie.pdf. Terugblik “In gesprek over onze collectie gezondheid”, Bibliotheek Midden-Brabant (27 februari 2025): https://www.bibliotheekmb.nl/nieuws/25-02/terugblik-in-gesprek-collectie.html. Terugblik “Tilburg drukt zich uit over omstreden beeld”, Bibliotheek Midden-Brabant (5 mei 2021): https://www.bibliotheekmb.nl/nieuws/oud-maar-goed/gespreksreeks-peerke-donders.html.

In deze inspirerende aflevering bezoeken Math Göbbels en Irene Harmsen een bijeenkomst van Community Librarians on Tour. Ze zijn te gast bij de Mienskip Bibliotheek in Lemmer, één van de bibliotheken die genomineerd is voor Beste Bibliotheek van Nederland. Aan tafel zitten: - Grietje Vaartjes, één van de drijvende krachten achter de Mienskip Bibliotheek- Lonneke Jans, adviseur leven lang leren bij Cubiss- Mike Warners, programmamaker bij Bibliotheek Zuid-KennemerlandSamen onderzoeken ze wat een bibliotheek tot een echte gemeenschap maakt. De gasten bespreken hoe bibliotheken zich ontwikkelen van traditionele uitleencentra tot plekken van ontmoeting, leren en participatie. Samen bespreken zij hoe je  een community opzet en wat de do's en don'ts daarbij zijn. Grietje vertelt uitgebreid hoe haar team in Lemmer met lokale bewoners samen een plek heeft gebouwd waar iedereen zich gezien voelt. Mike vertelt over hoe je inwoners de sleutels van de bibliotheek in handen geeft en wat daarvoor nodig is. Lonneke komt op voor de beroepsgroep van Community Librarians en doet een belangrijke oproep. Andere belangrijke inzichten:- Het succes van een community librarian meet je niet in cijfers, maar in verbinding en eigenaarschap.- De bibliotheek is de ultieme derde plek: toegankelijk, veilig en van iedereen.- Er is behoefte aan erkenning en duidelijke functiebeschrijvingen voor community librarians, zonder lokale vrijheid te verliezen.- Verandering vraagt visie én vertrouwen — van bovenaf en van onderop.Afsluitend is er een oproep aan bibliotheekprofessionals om zich te verbinden aan het netwerk van Community Librarians en samen te bouwen aan de bibliotheek van de toekomst: een plek waar mensen, verhalen en gemeenschappen samenkomen.

In deze aflevering staat de Portugese aanpak rondom leesbevordering centraal en ben ik in gesprek met: - Dia Wesseling, adviseur educatie bij Probiblio - Kitty Rijkers, adjunct-directeur bij OBS de Tweemaster in Capelle aan den IJssel- Bart Droogers, specialist de Bibliotheek op school po bij Stichting Lezen - Esther Erdtsieck, educatiemanager bij Bibliotheek aan den IJssel Deze enthousiaste professionals delen hun inzichten over structurele samenwerking tussen school en bibliotheek, de rol van boeken en de overheid die leesbevordering aldaar een handje helpt. 

Wat kunnen bibliotheken leren van moedig leiderschap en hoe dragen zij bij aan een veilige en inclusieve samenleving?In aflevering 73 van De Bieb is Meer duiken we in twee actuele thema’s die bibliotheken raken en verbinden:Erna Winters (KB en president EBLIDA) vertelt over de IFLA-conferentie 2025 in Kazachstand en wat toekomstgericht leiderschap voor bibliotheken wereldwijd. Met Ronald Huizer (KB) gaan we in op veiligheid in de publieke ruimte en waarom de campagne 'Wij eisen de nacht op' aansluit op de kernwaarden van bibliotheken.

In deze aflevering van De Bieb is Meer duikt ik samen met auteur Marjoleine Molenaar in de fascinerende wereld van verboden boeken. Marjoleine schreef het boek "Verboden boeken", waarin zij 24 verhalen vertelt over over boeken die door de tijd heen op verschillende plekken verboden zijn. Van Harry Potter tot de Koran, van prentenboeken tot het brailleschrift: elk verhaal onthult unieke motieven achter censuur, zoals macht, religie en seksualiteit.Wil je weten hoe bibliotheken omgaan met controverse, welke lessen er te trekken zijn uit het verleden, en waarom het gesprek over verboden boeken nooit ophoudt? Luister dan nu naar deze aflevering!

In deze bruisende aflevering blikken we terug op het Nationale Bibliotheekcongres 2025. Deze aflevering zit vol met interviews, ontmoetingen en initiatieven. Thema’s die langskomen: Community librarianship: is het een vak of een hype? Structurele bekostiging vs. tijdelijke subsidies Een gratis knipbeurt met verbinding Het faciliteren van gesprekken die schuren, zonder zelf kleur te bekennen Internationale solidariteit in het bibliotheekveld

Wat als de bibliotheek niet alleen een plek is voor boeken, maar voor echte ontmoetingen en maatschappelijke verandering?Waarom lukt het sommige bibliotheken wél om inwoners écht eigenaar te maken van hun activiteiten? Durven bibliotheken het aan om het gesprek aan te gaan over gevoelige maatschappelijke kwesties, of blijven ze liever op veilig terrein? In deze speciale aflevering, opgenomen tijdens het Nationale Bibliotheekcongres in Utrecht, duiken we dieper in de wereld van community librarianship in Nederland. Wat betekent het om als bibliotheek bruggen te bouwen tussen je organisatie en de lokale gemeenschap? We praten met drie community librarians die op het punt staan af te studeren aan de post-HBO opleiding Community Librarianship. Ze delen hun ervaringen over het werken met lokale gemeenschappen, participatie en co-creatie. Hoe zorg je ervoor dat inwoners zich mede-eigenaar voelen van bibliotheekactiviteiten? Ook gaan we in op recent onderzoek naar community librarianship: wat zijn de eerste bevindingen en wat valt op? 

In deze aflevering duiken Math Göbbels en Irene Harmsen in actuele en urgente thema’s in bibliotheekland. Ze bespreken de opkomst van bewonersbibliotheken zoals de "bibliotoop" in Eindhoven, reflecteren kritisch op de maatschappelijke impact ervan en pleiten voor meer verbinding en debat in de bibliotheek. Daarnaast praten ze met zorg én strijdlust over de ontwikkelingen in de VS waar bibliotheken, boeken en bibliothecarissen onder druk staan. Wat kunnen wij in Nederland hiervan leren? En wat moeten wij nu doen? Verder: • Verboden boeken en het indrukwekkende boek De Grote Boekenroof • De filosofie van de kroeg als inspiratiebron voor de bibliotheek

Deze aflevering biedt een indringend en actueel inkijkje in de bedreigingen waar bibliotheken wereldwijd mee te maken hebben. David Lankes analyseert met passie en helderheid hoe bibliotheken in de VS onder druk staan en benadrukt hoe belangrijk het is om als bibliotheek niet weg te kijken. Zijn oproep tot gemeenschap, verbinding en moed raakt iedere bibliotheekprofessional én betrokken burger. Een must-listen voor iedereen die gelooft in de kracht van informatievrijheid en de rol van bibliotheken in het beschermen van democratische waarden. Een urgent, persoonlijk en inspirerend gesprek over de rol van bibliotheken in een polariserende wereld.

In deze aflevering ben ik in gesprek met Alice Vlaanderen, directeur-bestuurder van Bibliotheek Rotterdam. In het gesprek, dat al bijna een geleden is opgenomen, blikt zij terug op haar eerste jaar aan het roer van een van de grootste bibliotheken van het land moet vanuit dat perspectief beluisterd worden. Het gesprek van toen blijkt nog erg actueel en relevant. Alice deelt openhartig wat haar verraste in de sector, wat haar drijft en hoe haar liefde voor complexiteit én samenwerking haar koers bepaalt. We duiken in de uitdagingen van een stad met 170 nationaliteiten, in de kracht van community-librarians, en in hoe bibliotheken méér kunnen zijn dan uitleenplekken - namelijk ontmoetingsplekken, leeromgevingen en motoren voor maatschappelijke verandering. Alice pleit voor meer onderlinge kennisdeling, een stevige professionele houding én een gezonde dosis humor en lef. Of het nu gaat om een jongerenvloer op vrijdag, een reizend handwerktapijt of digitale weerbaarheid: de bibliotheek is in beweging. Maar de grote vraag blijft: sluiten we voldoende aan bij wat écht leeft in de stad? Luister en laat je inspireren door het verhaal van deze grootse bibliotheek. 

In deze aflevering duikt Math met Irene Harmsen in de grote thema’s van deze tijd: leiderschap in de bibliotheeksector, de impact van maatschappelijke ontwikkelingen zoals Project 2025 in de VS, en de vergelijking van de bibliotheek als ‘derde plek’ met de kroeg. We bespreken:✅ Mark Dekkers’ analyse van bibliotheken in crisistijd en de lessen die we kunnen leren uit de geschiedenis.✅ Leiderschap in de sector, met inzichten van Peter van Eyck over de rol van de bibliotheek binnen OCW.✅ De toekomst van lezen en leesbevordering, met een kritische blik op de financiering en effectiviteit.✅ Community Librarians als leiders, met een inspirerend verhaal van Fons Steggink over hoe bibliotheken lokale kracht kunnen mobiliseren.✅ Het boek van de maand: "Filosofie van de Kroeg" van Hans Schnitzler, en hoe de dynamiek van een kroeg verrassende inzichten biedt voor de bibliotheek van de toekomst.💡 Heb jij ideeën of ervaringen? Deel ze met ons! Stuur een bericht via info@onderzoekmeteffect.nl.

Hoe kunnen we 1,7 miljard euro – 4% van de OCW-begroting – inzetten voor informeel leren en een leven lang ontwikkelen?Hoe rusten we 17 miljoen mensen uit met de juiste digitale vaardigheden in een snel veranderend online landschap?Welke rol spelen bibliotheken in de toekomst als ontmoetingsplekken voor educatie, debat en maatschappelijke betrokkenheid?Peter van Eijk nam onlangs afscheid van de bibliotheeksector. Op basis van twee eerdere podcasts met hem heb ik een korte hommage aan hem en zijn visie op bibliotheekwerk samengesteld. 

In deze aflevering staan onder andere de volgende vragen centraal:  Hoe transformeer je een traditionele bibliotheek tot een maatschappelijke bibliotheek die midden in de gemeenschap staat?Welke leiderschapskwaliteiten zijn nodig om een organisatie door (cultuur)verandering te loodsen?Hoe kunnen bibliotheken actief bijdragen aan het bevorderen van geletterdheid en gemeenschapsvorming?Drie interessante inzichten uit het gesprek:Leiderschap begint bij zelfbewustzijn. Fons Steggink benadrukt dat een leider niet alleen anderen begeleidt, maar vooral zichzelf goed moet kennen om effectief te kunnen sturen.Een bibliotheek is meer dan boeken. In Horst en de Maas en Venray is de bibliotheek een smeltkroes van cultuur, welzijn en educatie, waar verschillende maatschappelijke organisaties samenwerken.Verandering vraagt om schuring. Volgens Stegink moet je verandering ook fysiek ‘voelen’. Zonder wrijving geen glans, en zonder spanning geen vooruitgang.In deze inspirerende aflevering spreek ik met Fons Steggink, de jonge en openhartige directeur-bestuurder van BiblioNu. Hij deelt zijn inzichten over leiderschap, organisatieverandering en de toekomst van de maatschappelijke bibliotheek. Een gesprek over groei, visie en de kracht van samenwerking.🔗 Heb je zelf een verhaal over bibliotheken en innovatie? Neem contact op via info@onderzoekmeteffect.nl.

Drie kernvragen in deze aflevering: 1. Hoe helpt Stichting Het Begint met Taal praktijkleerders om hun Nederlands te verbeteren? 2. Welke rol spelen vrijwilligers en werkgevers bij het versterken van taalvaardigheden? 3. Hoe kan de impact van taalcoaching effectief worden gemeten? In deze aflevering spreek ik met Hanna Hosselet, specialist op het gebied van taalcoaching en vrijwilligersmanagement en tegenwoordig werkzaam als trainer bij Stichting Het Begint met Taal. We bespreken het belang van taal als verbindende factor en hoe de stichting taalleerders ondersteunt bij het leren en oefenen van de Nederlandse taal. Hanna legt uit hoe Het Begint met Taal werkt als overkoepelende organisatie voor vrijwilligers en taalinitiatieven, met inmiddels zo’n 300 aangesloten organisaties. Ze benadrukt dat taalcoaching niet draait om grammatica, maar vooral om praktijkgericht oefenen en zelfvertrouwen opbouwen. Daarnaast komt de rol van werkgevers aan bod: hoe kunnen zij hun medewerkers ondersteunen in taalontwikkeling? Initiatieven zoals Taalbuddy's op het werk helpen collega’s om samen te oefenen en werkgerelateerde taalvaardigheden te versterken. Tot slot wordt besproken hoe bibliotheken en taalhuizen de effectiviteit van hun programma’s kunnen meten, bijvoorbeeld met het registratiesysteem MATCH, en waarom Nederland, vergeleken met andere Europese landen, nog veel meer zou kunnen investeren in basisvaardigheden. Belangrijke inzichten: • Vrijwilligers spelen een cruciale rol bij taalontwikkeling, maar samenwerking met professionals is essentieel. • Werkgevers profiteren van taalondersteuning voor werknemers, zowel in productiviteit als tevredenheid. • Impact meten is niet alleen een kwestie van aantallen, maar ook van persoonlijke vooruitgang en zelfvertrouwen. 🎙 Luister naar deze aflevering en ontdek hoe taalcoaching een wereld van verschil maakt!

In deze aflevering van De Bieb is Meer duiken we in de wereld van leesbevordering en de uitdagingen rondom laaggeletterdheid in Nederland. Mijn gast, Boudewijn van der Lecq, deelt zijn inzichten uit het onderzoek dat hij in opdracht van het ministerie van OCW uitvoerde naar de effectiviteit van leesoffensieven.Hoe zorgen we ervoor dat kinderen niet alleen leren lezen, maar ook lezen met plezier en motivatie? Waarom hebben leesoffensieven een sterke lokale kracht, maar een kwetsbare financiële basis? En hoe speelt de bibliotheek een cruciale rol als verbindende factor tussen kinderopvang, onderwijs en andere partijen?We bespreken de noodzaak van structurele samenwerking en duurzame financiering, én waarom tijdelijke subsidies onvoldoende zijn om een groot maatschappelijk probleem als laaggeletterdheid aan te pakken. Boudewijn reflecteert op succesvolle voorbeelden en deelt praktische tips voor leesoffensieven om hun impact te vergroten.Deze aflevering biedt een inspirerende kijk op hoe bibliotheken, onderwijsinstellingen en beleidsmakers samen de strijd tegen laaggeletterdheid kunnen aangaan. Een must-listen voor iedereen die zich inzet voor een geletterde toekomst. Meer weten of wil je jouw verhaal delen? Neem contact op via info@onderzoekmeteffect.nl. Veel luisterplezier!

Hoe kan een bibliotheek écht bijdragen aan de strijd tegen eenzaamheid? Waarom zou een bibliothecaris zich als activist moeten opstellen? Wat leren we van de revolutionaire ideeën van David Lankes over de rol van de bibliotheek?In deze aflevering van De Bieb is Meer staat de invloed van David Lankes centraal, een internationale bibliotheekdenker met een revolutionaire kijk op de toekomst van bibliotheken. Math Göbbels en Irene Harmsen reflecteren op zijn inspirerende bezoek van vorig jaar, waarin hij het belang van de bibliotheek als maatschappelijke spil benadrukte. Lankes moedigt bibliothecarissen aan om buiten de traditionele kaders te denken en hun rol te zien als activisten die maatschappelijke verandering stimuleren.Van de aanpak van eenzaamheid tot de vraag hoe bibliotheken zich kunnen aanpassen aan de uitdagingen van kunstmatige intelligentie: de aflevering zit boordevol inzichten en praktische ideeën. Het idee van "community librarianship" komt uitgebreid aan bod, waarbij bibliotheken niet alleen een fysieke plek zijn, maar juist een plek waar menselijke verbinding en kennisdeling centraal staan.De kracht van deze aflevering ligt in het uitlichten van hoe bibliotheken een actieve rol kunnen spelen in het versterken van gemeenschappen en het bevorderen van democratische waarden. Lankes’ uitspraak "I am in the conversational business" vormt de kern van zijn missie: bibliothecarissen moeten gesprekspartners en veranderaars zijn. Een boeiende aflevering die je aan het denken zet over de toekomst van bibliotheken en hun maatschappelijke impact.Luister en laat je inspireren door deze unieke visie!

In deze aflevering kun je luisteren naar de speech van David Lankes tijdens zijn dag bij CulturA & Zo in Nootdorp, de eerste Community Library in Nederland. Tijdens zijn speech speelt hij met het aanwezige publiek en zet hij de toon voor het interactieve vervolg van deze dag. Hij gaat dan ook in discussie met het publiek. Om die discussie begrijpelijk te maken voor de mensen die niet aanwezig konden zijn, is - zonder afbreuk te doen aan de inhoud ervan - hier en daar geknipt en geplakt. Voor de mensen die aanwezig waren: het woord 'kliek' is eruit, maar hopelijk niet uit jullie 'memories'. 

Deze speciale podcastaflevering is gemaakt door Math Göbbels en Irene Harmsen met professor David Lankes, de visionaire bibliotheekgoeroe uit Amerika. We spraken met hem over de transformatie van het werk van de bibliothecaris. Niet de gebouwen doen er toe, maar bibliothecarissen met een missie.Volgens Prof. David Lankes is het verbeteren van de samenleving door het faciliteren van kenniscreatie in hun gemeenschap, de missie van bibliothecarissen. Lankes: "Deze missie is overigens ook terug te vinden bij andere beroepsgroepen".Wat we nodig hebben in onze maatschappij, dat zijn bibliothecarissen die waardegedreven zijn in hun ambitie en hun wijze van werken. Zij zullen moeten leren hoe zij mensen in een wereld met informatietechnologie leren omgaan met de toekomst via Artificial Intelligence. Juist nu is het tijd dat bibliothecarissen laten zien hoe je leren, openheid, diversiteit, intellectuele eerlijkheid (niet onbevooroordeeld), intellectuele vrijheid en veiligheid kunt waarborgen in de maatschappij. De nieuwe bibliothecaris is buitengedreven. Anderen toegang geven tot kennis en motivatie om te leren, in gemeenschappen verbinding zoeken en gelegenheden met mensen samen organiseren om elkaar te begrijpen en te waarderen. De bibliotheek heeft de toekomst. Het is de plek in de stad of het dorp met openbare toegang, waar kennis in mensen en collecties aanwezig is, waar de omgeving veilig is en waar motivatie vleugels krijgt.De Vereniging van bibliotheken in Nederland investeert in de toekomst. Met een opleidingsprogramma voor bibliothecarissen zorgt zij voor een breed en divers aanbod. Het gedachtegoed van Lankes is het uitgangspunt van de succesvolle post-hbo opleiding Community Librarian: https://www.bibliotheekcampus.nl/#/library. 

Eindelijk spreek ik met Mark Deckers, in het werkend bestaan bestuurssecretaris bij Rijnbrink. In zijn vrije tijd schrijft hij blogs en boeken over openbare bibliotheken in oorlogstijd. Zijn nieuwste boek speelt zich af bij de toenmalige bibliotheek in Apeldoorn. Het gaat over zaken die ons bevattingsvermogen nog steeds te boven gaan. Hij schrijft niet alleen over een principiële directrice en een moedig bestuurder, maar het boek geeft ook een historische inkijkje in de organisatie van het bibliotheekwerk in die jaren.

In deze aflevering spreek ik met Stella Leenders, Nederlands eerste boekenzoeker. Een tijd geleden alweer kwam zij in het nieuws met de gedachte dat iedere school een boekenzoeker verdient. Stella vertelt haar verhaal achter het ontstaan van de boekenzoeker en laat zien hoe zij heel pragmatisch en met gezond boerenverstand bezig is met het bevorderen van lezen en leesplezier.