Beeld & Geluid Audioseries

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Bonus aflevering Deze podcastserie is op 23 april 2025 ten doop gehouden bij Beeld & Geluid in Hilversum. Tijdens die gelegenheid zijn opnames gemaakt van gesprekken met mensen die het verhaal van 'radio in oorlogstijd' completeren en het ook aan het heden spiegelen. Willy van Loenen (1937) is tijdens de Hongerwinter van de Randstad naar Friesland gebracht, waar wel voldoende voedsel was. Ook deel 4 gaat over dit onderwerp. Rosa Knorringa (1932) maakte een deel van de oorlog mee in de onderduik. In deel 10 komt zij uitgebreider aan het woord. Reber Dosky maakte een film over een geïmproviseerd radio in Syrië toen Koerden daar vochten met eenheden van IS. Het gaf de burgers hoop. Journalist Geert Van Asbeck realiseert radiostations in vluchtelingenkampen, die werelden verbinden. Ruth van Rossum weeft gedichten over de oorlog, van eigen en andermans hand, tussen de gesprekken door en geeft ze daarmee extra betekenis. En tenslotte heeft Paul van den Broek de eerste afleveringen vrij aan de luisteraar. Hier Herrijzend Nederland, de zender op vrije vaderlandse grond! Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Het gedicht ‘Leuk dat jullie even komen kijken’ van Rob van Essen is afkomstig uit diens bundel ‘Alleen de warme dagen waren echt’ , uitgeverij Atlas Contact 2022. Het gedicht ‘Ghettokinderen’ van Hanny Michaelis komt uit ‘Verzamelde gedichten’, uitgeverij Van Oorschot 2012. Het gedicht ‘Kansloos’ van Ruth van Rossum is opgenomen in haar bundel ‘Sakasegawa’, uitgeverij Liverse 2012. Van het gedicht ‘Lommel’ van Rozette Servaes is geen herkomst gevonden.

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 10: Wat je niet kon horen Aansporingen tot verzet waren op de 'oranje' radiozenders in de oorlog nauwelijks te horen. Men wilde de bevolking geen risico's laten nemen. De Jodenvervolging en de eventuele hulp aan getroffenen ontbrak vrijwel geheel in de uitzendingen. Michal Citroen schreef het boek Een adres over de onderduik door mensen met een Joodse achtergrond. Zij verhaalt over het lot van haar familie en dat van de Joodse gemeenschap in het algemeen. Rosa Knorringa, ook van Joodse komaf, (1932) was met haar familie zelf ondergedoken, zij het ieder afzonderlijk. Wat wist zij als kind van wat er aan de hand was en hoe heeft het haar verdere leven bepaald? Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds.

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 9: De radiomakers (2) AVRO-coryfee van voor de oorlog, Karel Nort, belandt in oktober 1944 bij Herrijzend Nederland. Tot 1942 werkte hij bij de genazifeerde Nederlandsche Omroep . Kon hij dat rijmen met zijn geweten? Hij zat vervolgens ook in het verzet . De ondergedoken Joodse Netty Rosenfeld maakte in de oorlog een zware tijd mee. Na de oorlog moeten alle omroepmedewerkers verantwoording afleggen over hun gedrag tijdens de oorlog. Dolf van der Linden is een van hen. Hij vergaarde als dirigent roem nadat Herrijzend Nederland hem na de bevrijding vroeg het Metropole Orkest op te richten. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Bas Tukker (biograaf Dolf van der Linden) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds.

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 8: De Radiomakers (1) Herrijzend Nederland was een kweekvijver voor radiotalent. Vele bekende radiostemmen zijn er begonnen, zoals Netty Rosenfeld, Joop Landré en Arie Kleijwegt. Zij moesten zo'n beetje zelf het vak uitvinden. Hoe zijn ze komen aanwaaien en hoe hebben ze hun werk gedaan? De opname van een koorstuk voor de Kerst in een zwaar gehavende St Jan in Den Bosch wordt geteisterd door het lawaai van overvliegende Duitse bommen. Maar het lukt, ternauwernood. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Paul van den Broek (zoon Henk van den Broek) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 7: Hersenspoeling (2) Naarmate de oorlog vordert neemt het venijn in de propaganda van beide kanten toe. De Nederlander weet niet meer waar hij 'de waarheid' moet zoeken, want er blijken er meerdere te zijn. Zelfs een cursus Duits op de Nederlandsche Omroep is doorspekt met het nationaal-socialistische 'ideaal'. Humor is een populair wapen om af te geven op de vijand - galgenhumor wel te verstaan. Welk tegenwicht bieden Radio Oranje en Herrijzend Nederland? Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Huibert Crijns (KB Nationale Bibliotheek), Vincent Kuitenbrouwer (historicus) en Jeroen Smit en Paula Klöpping (stemacteurs). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 6: Hersenspoeling (1) Het eerste slachtoffer in een oorlog is de waarheid, zo luidt het gezegde. Al kort na de capitulatie in 1940 komen de omroepen onder Duitse controle te staan, om begin 1941 op te gaan in de Nederlandsche Omroep. De zender probeert zieltjes te winnen onder het volk. Bekende Nederlanders als Max Blokzijl lenen zich ervoor. Maar Radio Oranje bindt vanuit Londen de strijd aan. De kranten en tijdschriften die van de bezetter mogen verschijnen, drukken hun berichten in nationaal-socialistische kleuren. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Huibert Crijns (KB Nationale Bibliotheek) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 5: Het verzet laat zich gelden Na Dolle Dinsdag in september 1944, als de bevrijding nog een kwestie van weken lijkt, wint het verzet aan kracht. Meer en meer mensen sluiten zich aan en de regering in Londen dropt wapens en regelt geld. Duitsers en NSB-ers voelen dat ze de strijd gaan verliezen. De bezetter pareert het toenemende aantal aanslagen met schandelijke represailles. De radio doet verontwaardigd verslag en stelt gerechtigheid in het vooruitzicht. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Liesbeth van der Horst (Verzetsmuseum Amsterdam) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 4: De Hongerwinter meemaken Tegelijk met operatie Market Garden, die begint op 17 september 1944, kondigt de Nederlandse regering in Londen een algemene spoorwegstaking af. Die moet de bewegingsvrijheid van de bezetter beperken, maar is een van de oorzaken van hongersnood in met name de nog bezette Randstad. De strenge winter, gebrekkig alternatief vervoer en een tekort aan brandstof - die uit het bevrijde Limburg zou moeten komen - verhevigen de nood. Het 'bonnensysteem' werkt naar behoren, maar het is niet genoeg. De radio schreeuwt om maatregelen. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Ingrid de Zwarte (historicus), Verzetsmuseum Amsterdam en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 3: Wie luistert, weet meer Oorlogscorrespondent Robert Kiek vergaloppeert zich: hij geeft bijna geheime informatie door aan de vijand. Hij krijgt een 'functie elders' in Londen. Er worden nu strenge regels opgesteld voor berichtgeving die de Duitsers, die immers meeluisteren, niet bevoordelen of verleiden tot represailles in bezet gebied. Intussen treden in het Philips Ontspanningscentrum vermaarde artiesten op voor geallieerde troepen in Eindhoven. Die uitvoeringen belanden rechtstreeks op de zender want Herrijzend Nederland heeft de studio in hetzelfde gebouw. Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Jeroen Smit en Miriam de Hoogh (stemacteurs). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en voice-over: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator) en Job de Haas (eindmix). Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 2: Het geluid van bevrijding De nieuwe zender heeft gebrek aan van alles, van microfoons tot paperclips, van rubber fietsbanden om buiten de stad reportages te kunnen maken tot grammofoonplaten met andere muziek dan Duitse schlagers. De bevolking van Eindhoven leent zijn platen uit. Herrijzend Nederland komt dankzij veel improvisatietalent in de lucht en weet al snel ook luisteraars ver buiten Eindhoven te boeien: in bevrijde en bezette gebieden. Oorlogsverslaggever Robert Kiek gaat aan de slag voor de zender, nadat hij eerder boeiende reportages heeft gemaakt over de opmars van de geallieerde legers sinds D-Day. Deel 1: Een geheime zender Op een geleende fiets en ongeschoren arriveert kwartiermaker Henk van den Broek kort na de bevrijding van Eindhoven in de stad om daar een radiozender aan de praat te krijgen. Na krap vier weken voorziet het station vanaf 3 oktober 1944 grote delen van Nederland van morele steun, informatie en verstrooiing. De Philipsfabriek, waar de zender is gemaakt, gaat zelfs noodradio's maken ter vervanging van de door de bezetter in beslag genomen toestellen. Deze zogeheten Luistervinken zijn geschikt voor slechts één zender: Radio Herrijzend Nederland! Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Gidi Verheijen (amateur historicus), Filip Bloem (Verzetsmuseum Amsterdam) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire) . Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden, onder de naam Radio Herrijzend Nederland. Eindelijk klinkt het 'vrije woord' weer vanaf Nederlandse bodem. Maar terwijl het bevrijde deel van Nederland feestviert, gaat de rest van het land een kille hongerwinter en toenemende repressie tegemoet. De kersverse programmamakers moeten spitsroeden lopen om vreugde te combineren met compassie en verzet. Deze audioserie van Beeld & Geluid en Peter de Ruiter gaat over radiomaken in oorlogstijd. Aan de hand van talrijke authentieke fragmenten van Herrijzend Nederland, Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum hoor je hoe de zenders de hoofden en harten van de luisteraars proberen te veroveren. Naar voren komt hoe de strijd zich in het laatste oorlogsjaar afspeelt. Hoe kwam Nederland door de Hongerwinter, hoe weerde het verzet zich en hoe bedrijven massamedia hun propaganda? Welke rol speelde de radio in de oorlog en wie waren de radiomakers? En waarom bleef het op de radio zo stil over de Jodenvervolging? Deel 1: Een geheime zender Op een geleende fiets en ongeschoren arriveert kwartiermaker Henk van den Broek kort na de bevrijding van Eindhoven in de stad om daar een radiozender aan de praat te krijgen. Na krap vier weken voorziet het station vanaf 3 oktober 1944 grote delen van Nederland van morele steun, informatie en verstrooiing. De Philipsfabriek, waar de zender is gemaakt, gaat zelfs noodradio's maken ter vervanging van de door de bezetter in beslag genomen toestellen. Deze zogeheten Luistervinken zijn geschikt voor slechts één zender: Radio Herrijzend Nederland! Deel 1: Een geheime zender Op een geleende fiets en ongeschoren arriveert kwartiermaker Henk van den Broek kort na de bevrijding van Eindhoven in de stad om daar een radiozender aan de praat te krijgen. Na krap vier weken voorziet het station vanaf 3 oktober 1944 grote delen van Nederland van morele steun, informatie en verstrooiing. De Philipsfabriek, waar de zender is gemaakt, gaat zelfs noodradio's maken ter vervanging van de door de bezetter in beslag genomen toestellen. Deze zogeheten Luistervinken zijn geschikt voor slechts één zender: Radio Herrijzend Nederland! Dit deel is gemaakt met de medewerking van: Gidi Verheijen (amateur historicus), Filip Bloem (Verzetsmuseum Amsterdam) en Jeroen Smit (stemacteur). Oorspronkelijke muziek: Jan Pieter Geersing. Samenstelling, montage en presentatie: Peter de Ruiter. Beeld & Geluid: Karen Maldoy (projectleiding), Bas Agterberg (conservator), Job de Haas (eindmix) en Emma de Boer (stagiaire) . Deze serie is tot stand gekomen mede dankzij het Eva Tas Fonds. Meer informatie op https://www.beeldengeluid.nl/herrijzendnederland

In het kader van de Dag van de Persvrijheid, ofwel World Press Freedom Day, organiseerde Beeld & Geluid in samenwerking met NVJ, NDP Nieuwsmedia en Persvrijheidsfonds de jaarlijkse Persvrijheidslezing bij Theater aan het Spui (HNT) in Den Haag op 14 april 2025. Deze editie kwam Ann Telnaes, voormalig cartoonist bij de Washington Post, naar Den Haag en werd geïnterviewd door journaliste Marieke de Vries over het thema van dit jaar: Cartoonisten onder vuur. Beluister zowel de speech van Ann Telnaes als het interview in deze podcast.

Mediaprofessional Merel Wielaert praat met met John Morijn, bijzonder hoogleraar recht en politiek in de internationale betrekkingen - Rijksuniversiteit Groningen en Fellow in Law and Public Policy and Visiting Professor in International and Public Affairs - Princeton University. John Morijn gaat in op de bedreiging van de rechtstaat door recente politieke ontwikkelingen in Polen, Hongarije en India en hoe die zich weerspiegelen in de media-instituties en persvrijheid. Recent schreef John Morijn daarover het essay: 'De Nederlandse democratische rechtsstaat maak je zelf'. Over India leerde hij veel van zijn Princeton-collega Pratap Bhanu Mehta. Ook gaat hij in op de zogeheten SLAPPs, strategic lawsuit against public participation. Daarnaast is hij scherp op het risico van normalisering van ondemocratische of radicale situaties, door journalistiek onzuiver woordgebruik. Daarvoor verwijst hij onder meer ook naar de leerzame en inspirerende publicatie van Mary Fulbrook: Bystander Society. Conformity and Complicity in Nazi Germany and the Holocaust, Oxford University Press 2023. Dit is deel 3 van een drieluik over persvrijheid, geproduceerd door Beeld & Geluid. Met dank aan de ondersteuning door de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Persvrijheidsfonds en NDP Nieuwsmedia. Meer informatie: www.beeldengeluid.nl/kennis/blog/podcastserie-persvrijheid-belicht

Cartoonisten en muurschilders werken vaak op het scherpst van de snede. Ze lopen het risico kritiek, bedreigingen en soms zelfs vervolging over zich heen te krijgen. Hoe werkt de kracht van de visuele grap? Waar krijgen de makers mee te maken en is dat voor muurschilders anders dan voor cartoonisten? Waar ligt de grens tussen journalistiek en activisme? Dat zijn vragen waar mediaprofessional Merel Wielaert over in gesprek gaat met cartoonisten Emanuele del Rosso (Italië, European Cartoon Award), Tjeerd Royaards (The Cartoon Movement) en de Philippijnse activistische muurschilder A.G.. Dit is deel 2 van een drieluik over persvrijheid, geproduceerd door Beeld & Geluid. Met dank aan de ondersteuning door de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Persvrijheidsfonds, NDP Nieuwsmedia en Justice & Peace Nederland. Dit deel is geproduceerd in het Engels. Luister, lees en kijk: Emanuele del Rosso www.cartoonmovement.com/cartoonist/893 Tjeerd Royaards www.tjeerdroyaards.com Meer informatie: www.beeldengeluid.nl/kennis/blog/podcastserie-persvrijheid-belicht

Een democratie functioneert pas goed als journalisten beschikken over een grote mate van vrijheid. Dat is geen vanzelfsprekendheid: niet in Nederland of elders ter wereld. Voor persvrijheid moet je op de bres. In deel 1 van deze podcastserie passeren incidenten en bewegingen die knagen aan die persvrijheid. Welke kaders zijn er om die beschermen: juridisch, politiek en vanuit de beroepsgroep zelf? Met Tarlach McGonagle (Senior lecturer & researcher at Institute for Information Law (IViR), University of Amsterdam), co-auteur van de Nederlandse Persvrijheidsmonitor en Shirley Haasnoot, freelance journalist en correspondent van Reporters Without Borders en als rapporteur betrokken bij de internationale persvrijheidsmonitor. Het gesprek wordt geleid door mediaprofessional Merel Wielaert. Dit is deel 1 van een drieluik over persvrijheid, geproduceerd door Beeld & Geluid. Met dank aan de ondersteuning door de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Persvrijheidsfonds en NDP Nieuwsmedia. Meer informatie: https://beeldengeluid.nl/kennis/blog/podcastserie-persvrijheid-belicht

Deze intense audioplay is een gedramatiseerde weergave van werkelijke gebeurtenissen, gemaakt op basis van bronnen uit de Tweede Wereldoorlog. Paul, de zoon van een collaborateur, is dood. Radio Oranje, de zender van de Nederlandse regering in ballingschap in Londen, gebruikt zijn dood in een propagandacampagne. Die campagne is gericht tegen Duitse propaganda om Nederlandse jongens te rekruteren voor de SS. De audioplay is door de podcast 'Doxing' geweven, en oorspronkelijk gemaakt voor de tentoonstelling 'Media als wapen' van Beeld & Geluid. Productie: Audiocollectief Horens.

Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen Nederland binnen. Op die dag breekt ook de propagandaoorlog in de media uit. De Nederlandse regering in ballingschap spreekt van een aanval. De regering van nazi-Duitsland kiest voor een tactiek van valse informatie en 'fake news'. Deze intense audioplay is een gedramatiseerde weergave van werkelijke gebeurtenissen, gemaakt op basis van bronnen uit de Tweede Wereldoorlog. De audioplay is door de podcast 'Fake News' geweven, en oorspronkelijk gemaakt voor de tentoonstelling 'Media als wapen' van Beeld & Geluid. Productie: Audiocollectief Horens.

Machthebbers die oorlog voeren vallen of staan met de steun van de burger. Een oorlog kost immers levens en daar moet wel een goede reden voor zijn. Om mensen daarvan te overtuigen, rechtvaardigen oorlogvoerende regimes hun gewelddaden. Die legitimatie varieert van een vileine interpretatie van gebeurtenissen tot flagrante leugens. Hitler deed het toen hij Europa wilde veroveren. Poetin doet het als hij Oekraïne binnenvalt. Luister in dit deel van MediaOorlog naar een vergelijking tussen de twee en naar hoe de waarheid als eerste sneuvelt op het slagveld. Dit is een productie van Beeld & Geluid in Hilversum in het kader van de tentoonstelling 'Media als wapen' bij Beeld & Geluid Den Haag (2023). Met Corinne Heyrman (presentatie), Vincent Kuitenbrouwer (onderzoeker MediaOorlog) en Hella Rottenberg (schrijfster). Productie: Audiocollectief Horens.

In de strijd om de sympathie van de burger passen oorlogvoerende landen tal van propagandatechnieken toe. Ze richten zich daarbij niet alleen op medestanders, maar ook op de vijand. Beluister in dit deel van MediaOorlog hoe in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog NSB'ers via Radio Oranje aan de schandpaal worden genageld. Want is 't het allemaal wel waard om te heulen met de bezetter als daardoor je zoon sneuvelt aan het oostfront? Je hoort hoe 'doxing', een modern woord voor het moedwillig delen van iemands persoonlijke gegevens, al in de jaren veertig op efficiënte wijze werd toegepast. Dit is een productie van Beeld & Geluid in Hilversum in het kader van de tentoonstelling 'Media als wapen' bij Beeld & Geluid Den Haag (2023). Met Jozien Wijkhuijs (presentatie), Marjet Brolsma (universitair docent Europese Studies en tijdelijk onderzoeker bij Beeld & Geluid) en Paul van Lange (psycholoog). Productie: Audiocollectief Horens.