Warszawa Nadaje

Tomasz Urzykowski zwiedza wystawę "Świadectwa z getta warszawskiego" w Muzeum Warszawy i rozmawia z jej kuratorkami. Na wystawie są drobne przedmioty wykopane z terenu getta: to pospolite narzędzia, wyposażenie domów, rzeczy osobiste, jak guziki, spinki. Sto zdjęć pokazuje getto z różnych perspektyw, z zewnątrz i od wewnątrz. Robili je żołnierze niemieccy, polscy partyzanci, żydowscy mieszkańcy, polski policjant. W drugiej części podcastu Tomasz Urzykowski rozmawia z kartografem Pawłem Weszpińskim. To rozmowa głównie o granicach getta. Nasz gość przypomina mało znany fakt, że część murów getta budowano na wszelki wypadek, zanim faktycznie wyznaczono formalne granice zamkniętej dzielnicy. Dlatego mury wyrastały także w części miasta, gdzie ostatecznie getta nie wyznaczono. Tak jak mur na jednym ze zdjęć ze Starówki. Po jakimś czasie zniknął.

Podsumowujemy kampanię przed wyborami 7 kwietnia. Wybieramy wtedy radnych do Rady Warszawy, do rad dzielnic, do Sejmiku Mazowsza i oczywiście prezydenta Warszawy, o którego stanowisko rywalizują obecny prezydent Rafał Trzaskowski, kandydat PiS Tobiasz Bocheński, wicemarszałkini Senatu Magdalena Biejat z Lewicy, Przemysław Wipler z Konfederacji, polityczny weteran Janusz Korwin-Mikke i Romuald Starosielec z Ruchu Naprawy Polski. W podcaście mówimy o tym, jakie zmiany dla Warszawy i jej mieszkańców zapowiada ta kampania. Prowadzący Wojciech Tymowski rozmawia z dziennikarzami relacjonującymi codziennie przedwyborczą walkę w Warszawie Arkadiuszem Gruszczyńskim i Michałem Wojtczukiem. O tym, co obiecuje mieszkańcom stolicy troje kandydatów, którzy mogą zdobyć najwięcej głosów. Dlaczego Magdalena Biejat dużo mówi o budowie mieszkań na tani wynajem, ubiegający się o reelekcję Rafał Trzaskowski woli inne tematy, a Tobiasz Bocheński często przedstawia się tak, jakby nie był z PiS? W tym odcinku pytamy też warszawiaków i warszawianki, z jakimi oczekiwaniami idą na wybory, jakich zmian w mieście chcieliby. I - uwaga - z naszej sondy wynika, że tuż przed wyborami część wyborców nie wie jeszcze, na kogo zagłosuje.

Pierwszy dzień kalendarzowej wiosny skojarzył nam się z dniem wagarowicza. I z tego powodu najpierw, taki paradoks, wracamy do szkoły. Ale zaraz potem wspominamy czasy, kiedy pierwszy dzień wiosny w Warszawie wyciągał na ulice tłumy uczniów. W roku 1990 przemieniło się to w agresywną zadymę. I wtedy w kuratorium powstał pomysł jak w następnym roku przyciągnąć młodzież do bardziej pokojowego wydarzenia. I tak się zaczęły organizowane w pierwszy dzień wiosny koncerty, najpierw na Podzamczu, potem na Agrykoli. Kuba Chełmiński rozmawia o nich z ówczesnym kuratorem Włodzimierzem Paszyńskim oraz dziennikarzem Michałem Olszańskim, który wtedy pracował w słynnym szkolnym ośrodku socjoterapii. Zanim posłuchamy tej rozmowy zapraszamy do starej szkoły. Ma 121 lat, jej niewielki budynek, nazywany Murowanką, stoi w Wawrze. Jest w nim teraz małe muzeum, w którym Maciej Piwowarczuk, szef Fundacji na rzecz Wielkich Historii pokazuje uczniom jak wyglądała nauka w czasach, gdy większość naszego społeczeństwa nie umiała czytać i pisać.

Kuba Chełminski oprowadza nas po miejscu, do którego jeździ się zwykle o dzikiej porze, zanim jeszcze ranek na dobre się ogarnie. Chyba wszyscy w Warszawie o tym miejscu słyszeli, ale mało kto tam był. To stamtąd przyjeżdża towar do warzywniaków, na bazary, do kwiaciarni. Mowa o giełdzie hurtowej w Broniszach. Kuba ogląda tam i wącha różne kwiatki, które właśnie stamtąd wyjeżdżają, by zdążyć na Dzień Kobiet. Przy okazji nasz redakcyjny kolega dowiaduje się, jaki kwiatowy kolor jest w tym roku hitowy. Do Dnia Kobiet nawiązuje rozmowa w drugiej części podcastu. Nasza gościni, Sylwia Szwed, współzałożycielka Fundacji Kosmos dla dziewczynek i magazynu o takim samym tytule opowiada o dziewczyńskich problemach, wyzwaniach, marzeniach. Bo magazyn, w którym pracuje, jest po to, by marzenia dziewczynek wzmacniać, rozwijać i uskrzydlać.

Chodzimy głównie po Ursynowie Północnym, najstarszej części dzielnicy. To tu 47 lat temu oddano pierwszy ursynowski blok przy ul. Puszczyka 5. Wojtek Karpieszuk najpierw w terenie razem z Maciejem Mazurem z TVN i pasjonatem Ursynowa spaceruje między blokami, rozmawiając, jak ta część miasta zmieniała się przez lata i dlaczego dziś tak wielu mieszkańców uważa ją za dobre miejsce do życia. W rozmowie w studiu pisarka Beata Chomątowska, autorka m.in. książki "Betonia", opowiada zarówno o Ursynowie, jak i innych osiedlach, które jej zdaniem niepotrzebnie i deprecjonująco są tak często nazywane blokowiskami.

Jesteśmy z mikrofonem podczas zimowego ptakoliczenia na Polu Mokotowskim, organizowanego przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków OTOP. Jak się okazuje, na Polu w zimie jest mnóstwo ptaków i niektóre podśpiewują. Na trasie niespodzianka. Spotykamy grupę ptaków, które powinny być w cieplejszych krajach, ale zostały w Warszawie - na co zwraca uwagę nasz przewodnik Krzysztof Tabernacki z OTOP-u. Wyniki ptakoliczenia zdradza w podcaście nasz gość w studiu Staszek Łubieński, pisarz i przyrodnik, od niedawna także prezes Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. I to on informuje których ptaków w Warszawie policzono najwięcej, które zasiadły na drugim i trzecim miejscu. Potwierdza, że najpopularniejszy ptak w stolicy to znów kaczka. A kto przysiadł na drugim i trzecim miejscu - o tym w podcaście.

Kiedy tam wejdziemy, to jest tak, jakbyśmy się przenosili do innego świata. Osiedle Jazdów – położona w centrum enklawa z domkami fińskimi, starymi drzewami i ogródkami. Na spacer po osiedlu zabiera nas Kuba Chełmiński. A to dlatego, że niedawno z powodu wyłożenia projektu planu miejscowego odżyły obawy, czy temu szczególnemu zielonemu miejscu, gdzie odbywają się niepowtarzalne wydarzenia, nie zagraża deweloperka lub koncepty gastronomiczne. O tych niepokojach mówią aktywiści działający w wynajętych od miasta niezamieszkanych domkach osiedla: Gabriela Stępniak i Mateusz Potempski z Otwartej Pracowni Jazdów. W drugiej części podcastu Kuba Chełmiński rozmawia o tych obawach z dyrektorką Biura Architektury i Planowania Przestrzennego, architektką miasta Marleną Happach. Posłuchajmy, co odpowiada nasza gościni.

Nasz redakcyjny kolega Wojtek Karpieszuk prowadzi nas przez rewitalizowaną Pragę i rozmawia o skutkach tej rewitalizacji. Czy mieszkańcy wracają do wyremontowanych lokali, w których wcześniej mieszkali, czy czują, że zmiany są z nimi uzgadniane? Jest z nami działaczka lokatorska Zenobia Żaczek, są mieszkańcy kamienicy, która ma być remontowana. Odwiedzamy matkę z dwoma kilkuletnimi synami, która nie mając szans na miejskie mieszkanie ani na kredyt, zajęła pustostan i teraz czeka, by dzielnica uznała stan rzeczy i nałożyła na nią opłaty za bezumowne korzystanie z lokalu. Czy rewitalizację można przeprowadzić lepiej, inaczej, jaki jest jej bilans po 8 latach od ogłoszenia programu? O tym w drugiej części podcastu rozmawiamy z wiceprezydentką Warszawy Aldoną Machnowską-Górą.

Ruszamy w przeszłość. Jacek Dehnel czyta jedną ze swoich kryminalnych historii pt. "Dom zły" o miejscu przy ul. Solec 71, gdzie w ciągu osiemnastu lat popełniono aż dziewiętnaście morderstw. Historię tę opublikował na łamach Gazety Stołecznej w ubiegłorocznym cyklu "Kryminalne tajemnice dawnej Warszawy". Mniej więcej w tamte okolice wybraliśmy się na spacer. Tyle że w czasy bardziej odlegle, gdyż naszą przewodniczka jest Alicja Urbanik-Kopeć, badaczka kultury XIX w. i autorka książek o relacjach społecznych tej epoki (np. "Matrimonium. O małżeństwie nieromantycznym"). Schodzimy na Powiśle, rozmawiając o tym, jak wyglądała ta część miasta 150 lat temu, i dochodzimy na Solec nr 36, gdzie kiedyś mieścił się jeden z przytułków dla ludzi, którzy już nie mogli pracować. Stąd już blisko do miejsca, gdzie stał opisany przez Jacka Dehnela "Dom zły".

Jak zwykle przyglądamy się Warszawie. Tym razem najpierw z Grzegorzem Kasdepke, pisarzem książek dla dzieci, oglądamy tegoroczną odmienioną iluminację świąteczną. I dzielimy się na gorąco pierwszymi wrażeniami. Potem w studiu rozmawiamy z Muńkiem Staszczykiem, założycielem i wokalistą T. Love, o Warszawie z czasów jego studiów i tej dzisiejszej. A także m.in. o tym, jak to jest, gdy człowiek staje się początkującym pasażerem komunikacji miejskiej po latach jeżdżenia wszędzie samochodem.

Święta idą, odwiedzamy fabrykę bombek na choinkę i rozmawiamy o prezentach. Jak zapewnia Karina Jaworek, która oprowadza nas po fabryce, mimo chińskiej konkurencji bardzo duża część bombek, także tych sprzedawanych w marketach, to wciąż produkcja rodzima. Kuba Chełmiński zadaje jej różne pytania na temat wytwarzania świecidełek, a mistrz bombkarski Leszek Tomaszewski pokazuje naszej ekipie, jak się wyczarowuje całkiem nową bombkę. Jest przy tym sporo zachwytów, choinkowej magii i szkolnej chemii. Takie bombki można oczywiście kupić na prezent, ale - jak zwraca uwagę nasz gość - antropolog kultury prof. Waldemar Kuligowski w rozmowie o przedświątecznych przygotowaniach dziś, żeby nie było wpadek, często prezenty się uzgadnia z osobami obdarowywanymi, więc lepiej zapytać wprost, czy ktoś potrzebuje akurat bombek. Profesor zwraca uwagę, że choć sposób spędzania Bożego Narodzenia się zmienia, to ciągle to właśnie święto króluje w polskim kalendarzu. Więcej w podcaście.

Nadajemy ze środka gigantycznego placu budowy na węźle Warszawa Zachodnia. Najbardziej widoczna tu zmiana, oprócz zadaszenia peronów, to nowy budynek dworca kolejowego. Od frontu ściana szkła i aluminium wysoka na 15 metrów. Ale uwaga! To dla wielu może zaskoczenie: nowy front stacji, hala dworcowa i główne wejście na dworzec powstają nie od strony Alej Jerozolimskich, ale po przeciwnej stronie torów, tam gdzie przebiega ul. Tunelowa. My też od tamtej strony zaczynamy wędrówkę. W drugiej części podcastu nasz gość Karol Trammer z pisma "Z Biegiem Szyn" opowiada o podróżach głównie koleją, m.in. o zintegrowanym podróżowaniu. Chodzi o to, że z tym samym biletem poruszamy się po regionie różnymi środkami lokomocji, bo przewoźnicy współpracują ze sobą. W Polsce to na razie bardziej wizja niż realia, choć są pewne dobre przykłady, o których nasz gość też opowiada. Na wycieczkę i rozmowę zaprasza Jarosław Osowski z "Gazety Stołecznej".

Autor tego odcinka Kuba Chełmiński poszedł z mikrofonem do nieczynnej piekarni, którą kilka miesięcy temu zajęli squattersi. Właściciele próbowali odbić nieruchomość, przysłali grupę kilkunastu mężczyzn, ale akcja się nie powiodła. Z tego, co mówią osoby, z którymi rozmawiał Kuba, racje stron są nie do pogodzenia. Sprawę rozstrzygnie sąd. Tymczasem przedstawiamy tę historię widzianą z jednej i z drugiej strony. O tym, jak się rozwiązuje tego rodzaju konflikty w różnych krajach, jak squaty traktuje prawo, skąd się one wzięły, opowiada w drugiej części podcastu prof. Piotr Sałustowicz z Uniwersytetu SWPS.

Jarek Osowski zaprasza na przedpremierowy spacer po budowanej kładce pieszo-rowerowej, której otwarcie planowane jest wiosną przyszłego roku. Właśnie domontowano do niej brakującą część i teraz nowy most łączy już oba brzegi Wisły. Naszym przewodnikiem na budowie jest Adam Grzelczak, dyrektor kontraktu firmy Budimex, która buduje ten najnowszy warszawski most. O warszawskich mostach, tych obecnych i już nieistniejących, rozmawiamy z prof. Barbarą Rymszyną, specjalistką budowy mostów i pomysłodawczynią położonego niedaleko nowej przeprawy pontiseum. To miejsce ekspozycji pozostałości mostów wyciągniętych z dna Wisły. Są tam elementy wysadzonych mostów Poniatowskiego, Kierbedzia i mostu pod Cytadelą.

Dwa lata temu odpaliliśmy pierwszy odcinek podcastu "Warszawa nadaje" z ulicy Nowy Świat. Urodziny wypadają 15 października, w dzień wyborów, i wyborami się w tym odcinku zajmujemy. Paweł Marcinkiewicz, nasz 20-letni kolega z redakcji, jednocześnie student, rozmawia na ulicy ze swoimi rówieśnikami o tym, jakich polityków znają i za co ich cenią, a jakich odrzucają. Jest trochę zabawnie, gdy rozmówcy na podstawie zdjęć odgadują nazwisko polityka. O wyborach młodych Paweł rozmawia także z prof. Przemysławem Sadurą, socjologiem polityki. Na zachętę ujawniamy, że badacz proponuje wprowadzenie parytetu w Sejmie dla posłów poniżej trzydziestki, by problemy młodej generacji były lepiej politycznie nagłośnione. Na zakończenie dobra przedwyborcza puenta. Wiktoria Zalewska, 20-letnia studentka politologii i współorganizatorka kampanii "Dziewczyny na wybory", zachęca do głosowania 15 października.

W tym odcinku opowiadamy o muzeach, bo w Warszawie powstają trzy wielkie muzea naraz. Za kilka miesięcy w samym centrum otwiera się Muzeum Sztuki Nowoczesnej, na terenie Cytadeli otworzyło się niedawno Muzeum Wojska Polskiego, a niebawem tuż obok niego zacznie działać ogromne Muzeum Historii Polski, którego gmach zwiedzamy tuż przed otwarciem. Kuba Chełmiński spaceruje tam z dyrektorem kontraktu Danielem Tymińskim z firmy Budimex, który zbudował muzeum, i dyrektorem nowej placówki Robertem Kostro. O tym muzealnym boomie w Warszawie i co z tego może dobrego wyniknąć dla miasta - rozmawiamy w studio z prof. Małgorzatą Omilanowską, historyczką sztuki i b. ministrą kultury. Na zakończenie, ponieważ dwa z najnowszych muzeów znajdują się na Żoliborzu, to z Żoliborza nie wychodzimy. O zderzaniu się starego z nowym w tej dzielnicy opowiada wydawca, varsavianista, kronikarz warszawskich dzielnic Paweł Dunin-Wąsowicz.

Zapraszamy na wycieczkę w rejon, gdzie, jak to ujął autor tego odcinka podcastu Wojciech Karpieszuk, czas się zatrzymał. To miejsce jest na skarpie, jest tam pałac, międzynarodowa uczelnia i nienaruszony, samoodnawiający się las, z ogromnymi starymi drzewami, który wygląda jak puszcza i zresztą jest ostańcem dawnej puszczy mazowieckiej. To jedno z najbardziej zachwycających, ale też wyizolowanych miejsc w Warszawie. Wejść można tu po uprzedniej rejestracji i tylko w wybranych terminach. A dlaczego tak, to już tłumaczą w podcaście nasi przewodnicy. O podobnych, choć oczywiście innych, miejscach w Warszawie, odludnych, półdzikich, zamkniętych i zapomnianych opowiada w studio Aleksandra Stępień-Dąbrowska, autorka przewodnika po warszawskiej architekturze lat 90. pt. "Jakby luksusowo". A na zakończenie Maciej Orłoś opisuje swoje ulubione miejsca w Warszawie

Jarosław Osowski prowadzi nas na plac budowy olbrzymiego kolektora ciągnącego się blisko 9 kilometrów wzdłuż Wisły na głębokości 15 metrów. Konstrukcja będzie zbierać i odprowadzać nadmiarową wodę po coraz częstszych nawalnych deszczach. Opowiadają o niej nasi przewodnicy z firmy Budimex Jarosław Sosnowski i Paulina Zalewska-Klus. W drugiej części podcastu o znacznie starszych warszawskich kanałach i wodociągowej sieci, która działała nawet czasie powstania warszawskiego rozmawiają Tomasz Urzykowski i Jerzy S. Majewski. Na zakończenie Cecylia Malik, malarka, ekolożka i inicjatorka akcji "Siostry Rzeki", opowiada o swoich bardzo szczególnych kontaktach z Wisłą ("Jak Wisła do mnie przyszła").

Odwiedzamy gospodarstwo sadownicze pań Aliny i Justyny Paluch we wsi Klimczyce nad Bugiem. Próbujemy regionalnych specjałów, degustujemy soki i miody (a jest w czym wybierać) i razem z właścicielkami gospodarstwa szukamy odpowiedzi na pytanie jakie są najlepsze lokalne produkty. W tamtych okolicach to m.in. byczki. Panie wyjaśniają o co chodzi. O lokalnych produktach jest też mowa w rozmowie Arka Gruszczyńskiego z Maciejem Nowakiem, recenzentem kulinarnym "Gazety Stołecznej". Zastanawiają się nad ideą jedzenia produktów z upraw i hodowli położonych najwyżej 100 kilometrów od naszego miejsca zamieszkania. Na zakończenie koleżanka z "Wysokich Obcasów" Ola Lubańska-Czubak w felietonie o ciągutkach czyli krówkach. Też lokalnych. Jako mała dziewczynka wiedziała, że jeśli krówka, to tylko z MIlanówka.

Byliśmy w jednej z największych polskich winnic, we wsi Dwórzno, ok. 40 km od Warszawy. Spacerowaliśmy między rzędami krzewów z niedojrzałymi jeszcze winogronami, a jeden z właścicieli winnicy opowiadał, jak to się stało, że kilkanaście lat temu gospodarstwo specjalizujące się w uprawie malin postawiło na winorośl. Dziś winnica Dwórzno to jedna z atrakcji wymieniana przez Mazowiecką Regionalną Organizację Turystyczną. Z wiceszefową biura tej organizacji Iwoną Majewską rozmawiamy w tym odcinku o tym, jak zmienia się w regionie agroturystyka i czym Mazowsze kusi dziś turystów. Na zakończenie Monika Masalska, autorka bloga podróżniczego "Mikrowyprawy z Warszawy" i książki pod tym samym tytułem, zachęca do weekendowych wyjazdów w podwarszawskie i trochę dalsze okolice. Zaprasza Wojciech Tymowski, dziennikarz "Gazety Stołecznej" i serwisu warszawa.wyborcza.pl