Przecież to nie jest modernizm! Podcast Krakowskiego Szlaku Modernizmu.

Plac Inwalidów. Salon wystawowy modernizmu II RP w Krakowie Rozmawiają: Marta Karpińska i Michał Wiśniewski Zapraszamy do wspierania nas przez: patronite.pl W tym odcinku podcastu rozmawiamy o placu Inwalidów – salonie wystawowym najnowocześniej architektury w Krakowie okresu II Rzeczypospolitej. Najważniejszą krakowską kreacją urbanistyczną w okresie międzywojnia były Aleje Trzech Wieszczów, planowane jako reprezentacyjna arteria otaczająca historyczne centrum miasta. Przy przylegającym do Alei placu Inwalidów w latach 20. i 30. powstało kilka eleganckich projektów mieszkaniowych, które były próbą stworzenia modelu zamieszkiwania współbrzmiącego z ambicjami świeżo odrodzonego i modernizującego się państwa polskiego, a jednocześnie pokazem możliwości twórczych lokalnego środowiska architektonicznego. W 1926 roku ukończono budowę Domu Profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w dwa lata później kamienicy Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. To dwa wyjątkowe przykłady architektury szkoły krakowskiej: rodzimej interpretacji architektury nowoczesnej sytuującej się w szerszym nurcie art déco. Towarzyszy im luksusowy dom Tomasza Będzikiewicza oraz modernistyczna bryła Domu Śląskiego. Na niewielkiej przestrzeni możemy obok siebie zobaczyć kilka spośród najbardziej emblematycznych projektów międzywojennego Krakowa. W tym odcinku opowiadamy o tych projektach i ich twórcach. Literatura: Marta Karpińska, Wacław Nowakowski, Kraków: Instytut Architektury, 2015 Kamila Twardowska, Fryderyk Tadanier, Kraków: Instytut Architektury, 2016 Michał Wiśniewski, Ludwik Wojtyczko. Krakowski architekt i konserwator zabytków pierwszej połowy XX wieku, WAM Kraków 2003 Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio

Mistrzejowice. Osiedle czterech pór roku Rozmawiają: Marta Karpińska i Michał Wiśniewski Zapraszamy na kolejny odcinek podcastu #przecieżtoniejestmodernizm i rozmowę o Mistrzejowicach, jednym z największych osiedli mieszkaniowych Krakowa. Zapraszamy do wspierania nas na: patronite.pl Mistrzejowice to dawna podkrakowska wieś, która w latach 60. XX wieku przeżyła wielką metamorfozę i została przekształcona w modernistyczny zespół mieszkaniowy dla ok. 50 tys. osób. Podobnie jak wiele innych zespołów wiejskich położonych po wschodniej stronie miasta, Mistrzejowice zostały wchłonięte przez szybko rosnący wówczas Kraków i podporządkowane potrzebom mieszkaniowym kolejnych pracowników Kombinatu im. Lenina. Tym co wyróżniało osiedle był jego niezwykły plan przestrzenny. W rozpisanym w 1963 roku konkursie zwyciężyła koncepcja Witolda Cęckiewicza zakładająca budowę czterech zespołów przypominających cztery konary odchodzące od jednego pnia drzewa. Osiedla wiosenne, letnie, jesienne i zimowe stanowiły nową w Krakowie koncepcję urbanistyczną, łączącą technokratyczny, oparty o paradygmat wielkiej płyty model mieszkalnictwa z humanistycznym poszukiwaniem miejsca człowieka w naturze. Projekt wykorzystywał istniejące elementy Twierdzy Kraków oraz wpisywał się w ideę budowy pasmowego, modernistycznego założenia po północnej stronie miasta. Trwająca kilkanaście lat budowa zaowocowała powstaniem spójnego założenia urbanistycznego, które pomimo ograniczeń materiałowych i projektowych swojej epoki śmiało można zaliczyć do jednych z najbardziej udanych przedsięwzięć z zakresu budownictwa mieszkaniowego w Krakowie. Literatura: https://szlakmodernizmu.pl/baza-obiektow/mistrzejowice-zalozenie-urbanistyczne/ https://okn.edu.pl/strona-3805-nowa_huta_architektoniczny_portret.html https://muzeumkrakowa.pl/wystawy/osiedleni-mistrzejowice Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio

Czego nie wybudowano w Nowej Hucie? Część 2. Od odwilży do transformacji. Rozmawiają: Marta Karpińska i Michał Wiśniewski Zapraszamy na kolejny odcinek podcastu #przecieżtoniejestmodernizm i drugą część rozmowy o tym czego nie wybudowano w Nowej Hucie. Tym razem skupimy się na okresie po 1956 roku. Zapraszamy do wspierania nas na: patronite.pl W tym odcinku podcastu przyglądamy się jeszcze raz całościowo Nowej Hucie ze specyficznej perspektywy – perspektywy tych przestrzeni, które planowano, ale nigdy nie zrealizowano. Zachęcamy Państwa – jeśli nie mieli Państwo wcześniej okazji – do odsłuchania 9. odcinka podcastu, w którym opowiadamy o niezaistniałej Nowej Hucie w okresie stalinizmu. Naszą opowieść skończyliśmy na 1956 roku, w tym odcinku rozmawiamy o kolejnych dekadach. Jak wyglądałaby dzisiaj modernistyczna mapa Krakowa gdyby w obrębie dzisiejszego obszaru Nowej Huty powstały planowane osiedla mieszkaniowe, kampus uczelni, centrum administracyjne, obiekty kulturalne, nad którymi pracowały całe zespoły projektowe w latach 60. i 70.? Czy udałoby się harmonijnie połączyć za pomocą rozwiązań urbanistycznych zachodnią część Krakowa z Nową Hutą? Czy zrealizowane wizje zapobiegłyby powstaniu przestrzennej próżni, w której żywiołowo wyrosła zabudowa deweloperska w ostatnich dekadach? A może to jednak dobrze, że w miejscu planowanego niegdyś wielkiego modernistycznego biurowca czy stadionu mamy dzisiaj przestrzenie parkowe? Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl

Doświadczanie architektury. Czytając Rasmussena i Pallasmę Zapraszamy na kolejny odcinek podcastu #przecieżtoniejestmodernizm Rozmawiają Dorota Leśniak-Rychlak i Maciej Miłobędzki. Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl Architektura jest dyscypliną materialną, a jej doświadczanie wiąże się z oddziaływaniem na wszystkie zmysły. W epoce wzrastającej i dominującej wizualnej konsumpcji powracamy do pozycji już klasycznych: Steena Eilera Rasmussena „Odczuwania architektury” i „Oczu skóry” Juhaniego Pallasmy. Skandynawscy autorzy zapraszają swoich czytelników i czytelniczki do innego spojrzenia na otaczającą ich przestrzeń, pokazują jej bogactwo i uwrażliwiają na jej haptyczne i dźwiękowe cechy. Obaj w przystępny sposób opowiadają o potencjale architektury do dawania człowiekowi egzystencjalnego oparcia w świecie. Teksty Pallasmy zawarte w „Oczach skóry” lokują się na styku teorii architektury, filozoficznej i kulturoznawczej refleksji nad kondycją współczesnej cywilizacji oraz pierwszorzędnej eseistyki. Myśl Pallasmy wyrasta z doświadczenia architektury i ogólnej refleksji nad człowiekiem, ale uwzględnia szerokie spektrum kulturowych bodźców, znajduje oparcie w różnych tradycjach filozoficznych i estetycznych i ujęta jest na dodatek w oszczędny, ale wartościowy artystycznie styl. Steen Eiler Rasmussen, duński architekt, w prosty, bezpośredni sposób opowiada o tym, czym jest otaczająca nas przestrzeń, co stanowi o jakości miejsc, w których żyjemy, na czym polega urok niektórych budynków. Interesuje go nie tylko aspekt przestrzenny, pisze także o kontrastach między pustką i pełnią, kolorach i planach, skali i proporcji budynków, świetle i światłocieniach, rytmie i brzmieniu architektury. Rozmowa o obu książkach z Maciejem Miłobędzkim, architektem z pracowni JEMS Architekci, dotyczy tego, co w książkach Rasmussena i Pallasmy wciąż aktualne – tworzenia ludzkich schronień, niepodzielności architektury, egzystencjalnego doświadczania budynków, ale też tego, że nasz gość nie lubi słowa przestrzeń (woli miejsce), zmaga się z projektową praktyką późnego kapitalizmu (narzucającą swoją logikę) i jest zwolennikiem projektowania w związku z klimatem, a nie w izolacji od czynników środowiskowych (choć w kontekście współczesnych norm bywa to trudne). Maciej Miłobędzki – dr inż. architekt, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1984–1988 pracował w Spółdzielni Pracy Twórczej Architektów i Artystów Plastyków. Współzałożyciel pracowni JEMS Architekci, to z nią wiąże wszelką działalność architektoniczną od 1988 r. Od 2008 r. prowadzi działalność dydaktyczną na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Laureat Honorowej Nagrody SARP (2002). Dorota Leśniak-Rychlak – redaktorka naczelna kwartalnika „Autoportret. Pismo o Dobrej Przestrzeni”, wydawanego przez Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Założycielka i prezeska Fundacji Instytut Architektury. Linki: https://instytutarchitektury.org/oczy-skory/ https://karakter.pl/product-pol-591-Odczuwanie-architektury.html?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwn7mwBhCiARIsAGoxjaIfwK6p7OgKQ9zJsDMjbn-R_G36KTYz7s0hj4ZmuJqRUFNXDc7cWSMaAgjmEALw_wcB Rozmowa została zarejestrowana podczas spotkania zorganizowanego w Księgarni Karakter 10 stycznia 2024 roku. Wydarzenie zostało zrealizowane w ramach 8. edycji projektu „Krakowskie Księgarnie na Medal” prowadzonego przez Fundacja Miasto Literatury i było współfinansowane ze środków Miasta Krakowa. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio

Adolf Szyszko-Bohusz – kreator zbiorowej pamięci. Część 2 Rozmawiają: Dorota Leśniak-Rychlak i Michał Wiśniewski Zapraszamy na kolejny odcinek podcastu #przecieżtoneijestmodernizm i drugą część rozmowy o Adolfie Szyszko-Bohuszu. Podcast towarzyszy projektowi Krakowski Szlak Modernizmu, realizowanemu przez Fundację Instytut Architektury. Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl Międzywojenna Polska stanęła przed wyzwaniem budowy kanonu pojęć i form, wokół których budowana była nowoczesna, zbiorowa tożsamość. Kluczową rolę w tym projekcie odgrywał Adolf Szyszko-Bohusz, krakowski architekt i konserwator zabytków odpowiedzialny za odnowę Zamku Królewskiego na Wawelu. W ciągu kilku lat stanął przed wyjątkowym zadaniem budowy serii mauzoleów dla współczesnych i historycznych bohaterów narodowych. Sukces ponownego pochówku Juliusza Słowackiego na Wawelu w 1927 roku sprawił, że w kolejnych latach Adolf Szyszko-Bohusz został zaproszony do przygotowania mauzoleum generała Józefa Bema w Tarnowie i mauzoleum rodziny Mościckich na Powązkach w Warszawie. Najważniejszą kreacją architekta w zakresie form sepulkralnych była budowa mauzoleum Józefa Piłsudskiego na Wawelu. Kolejne projekty i proces dochodzenia do ostatecznej formy stanowią dzisiaj fascynującą opowieść o kreowaniu zbiorowej fantazji i wyobrażeń o własnej tożsamości. Linki i literatura: https://szlakmodernizmu.pl/wydawnictwa/adolf-szyszko-bohusz/ https://zacheta.art.pl/pl/wystawy/monument https://zacheta.art.pl/pl/mediateka-i-publikacje/figury-niemozliwe Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio

Pornotopia: Architektura rozebrana przez media. Czytając Preciado i Colominę Rozmawiają Dorota Jędruch i Dorota Leśniak-Rychlak Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl Podcast jest zapisem spotkania, które odbyło się 14 grudnia 2023 w księgarni Karakter – rozmowy Doroty Jędruch i Doroty Leśniak-Rychlak na temat dwóch wydanych niedawno w Polsce książek, Beatriz Colominy „Prywatne i publiczne. Architektura nowoczesna jako medium masowe”, Centrum Architektury, 2023, oraz Paula B. Preciado „Pornotopia”, Bęc Zmiana, 2021. Trzech niezbyt sympatycznych i sławnych mężczyzn XX wieku: Adolf Loos, Le Corbusier i Hugh Hefner. Co łączy te emblematyczne postaci kultury minionego stulecia? Dwóch architektów i jeden wydawca czasopisma „Playboy”, kształtujący wokół tego medium specyficzne przestrzenie, siedziby będące domem, miejscem pracy, fabryką i domem rozkoszy. Mimo, że omawiane książki koncentrują się na różnych epokach (lata 20-30 oraz lata 50. XX wieku), opisują architekturę wspólnym mianownikiem – jako konstrukt modernistyczny, który jest medium i funkcjonuje dzięki wpięciu w sieć mediów, coraz bardziej w XX wieku złożoną i zróżnicowaną. Włączona do globalnego systemu informacji architektura nowoczesna przełamuje granicę między tym, co prywatne, a co publiczne, co związane z pracą, a co z życiem osobistym. Dzięki lekturze Colominy i Preciado zyskujemy wgląd w interdyscyplinarną analizę architektury w kontekście relacji i przestrzeni władzy, gender, posthumanizmu i nowych modeli ekonomicznych, które realizują się na naszych oczach. W podcaście rozmawiamy o wątkach i kontekstach omawianych przez autorów omawianych książek, o tym co łączy ich podejście, o przyjemności lektury, oraz o tym, na ile teksty te pomagają czy też antycypują naszą obecną kondycję, zmocnioną postpandemiczną zdalnością naszego życia. Beatriz Colomin, jedna z najbardziej wpływowych teoretyczek i historyczek architektury, od wykłada w School of Architecture Princeton University, gdzie prowadzi badania nad relacjami mediów i nowoczesności. Zajmowała się także znaczeniem tematyki architektonicznej w działalności „Playboya” (w badaniach brał udział drugi z omawianych autorów Paul B. Preciado), jednak „Prywatne i publiczne” dotyczy wcześniejszego okresu w architekturze – awangardowego modernizmu przedwojennego: Adolfa Loosa i Le Corbusiera, widzianych w perspektywie badań wizualnych: archiwum, fotografii, kontrolowanej obecności w mediach (pismach). Paul B. Preciado, filozof, pisarz, kurator, aktywista ruchu LGBT, jest autorem modnym i znanym na polskim rynku wydawniczym, w ostatnich trzech latach ukazały się dwie inne jego książki: „Testoćpun” (Krytyka Polityczna, 2021), „Mieszkanie na Uranie” (Karakter, 2022). Bezkompromisowe i błyskotliwe tezy autora, łączącego refleksje dotyczące gender, farmakologii i sztuki z politycznym i społecznym zaangażowaniem, filozofię z publicystyką, pisanie z działaniem, stanowią wyłom w dominujących neokonserwatywnych modelach obyczajowych i naukowych, które od jakiegoś czasu dominują lokalny dyskurs.   Linki: https://architektura.muratorplus.pl/krytyka/pierwsze-polskie-wydanie-niezwykle-waznej-ksiazki-beatriz-colominy-aa-945p-cJYT-Tkc6.html  https://spotkaniazzabytkami.pl/architektura-nowoczesna-i-inne-zapomniane-historie/ https://www.facebook.com/watch/live/?ref=watch_permalink&v=258754009549606 Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio

Adolf Szyszko-Bohusz czy Adolf Wszystko-Bohusz? Reakcja na modernizm. Część 1. Rozmawiają: Dorota Leśniak-Rychlak i Michał Wiśniewski Bohaterem kolejnego podcastu jest Adolf Szyszko-Bohusz, architekt który odegrał fundamentalną rolę dla transformacji Krakowa w okresie międzywojennym w regionalną metropolię. Pozostawił w Krakowie tak wyraziste i różnorodne realizacje jak budynek Towarzystwa Ubezpieczeniowego Feniks przy Rynku Głównym, Bank PKO przy ul. Wielopole, Dom im. Piłsudskiego przy Oleandrach, Dom Plastyków przy ul. Łobzowskiej, wille dyrektorskie w osiedlu Cichy Kącik, czy seminarium Paulinów. Co może jeszcze bardziej znaczące, Wawel jaki odwiedzamy dzisiaj, jaki nadal kreuje zbiorową wyobraźnię Polek i Polaków, to w dużej mierze konserwatorsko-wizjonerskie dzieło Szyszko-Bohusza. Odbędziemy też krótkie wycieczki poza Kraków: do zamku prezydenckiego w Wiśle, architektonicznego oksymoronu i mauzoleum Józefa Bema w Tarnowie – poetyckiej struktury na wyspie w parku. Będziemy rozmawiać o jego projektach oraz o absorbowaniu idei nowoczesnych w krakowskiej i polskiej architekturze pierwszej połowy XX wieku. Linki i literatura: Wiśniewski, M. Adolf Szyszko-Bohusz, Kraków: Instytut Architektury 2013: https://szlakmodernizmu.pl/wydawnictwa/adolf-szyszko-bohusz/ Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza, red. D. Leśniak-Rychlak, Kraków: Instytut Architektury, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2013: Wystawa Reakcja na modernizm. Architektura Adolfa Szyszko-Bohusza, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2013 https://instytutarchitektury.org/reakcja-na-modernizm/ https://mnk.pl/wystawy/reakcja-na-modernizm-architektura-adolfa-szyszko-bohusza Film o willi własnej Adolfa Szyszko-Bohusza w Przegorzałach: https://szlakmodernizmu.pl/filmy/przegorzaly/ Wykład Davida Crowleya: Adolf Szyszko-Bohusz and Architecture of Power: https://www.youtube.com/watch?v=j1nWEja8LB8&list=PLxYVhdF_-dtlI5zb1n37V7uGD__Xz1Csr&index=2&t=1776s Wykład Michała Wiśniewskiego: Czy Szyszko-Bohusz był modernistą?: https://www.youtube.com/watch?v=yEberDo5Uas&list=PLxYVhdF_-dtlI5zb1n37V7uGD__Xz1Csr&index=3 Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl

Czego nie wybudowano w Nowej Hucie? Część 1, 1949-1956. Rozmawiają: Marta Karpińska i Michał Wisniewski Nowa Huta miała stać się wzorcowym miastem socjalistycznym – swoistą reklamą tego, co może ludziom zaoferować system komunistyczny. Mieszkańcy bloku wschodniego mieli oglądać wszystkie te miasta zbudowane w swoich krajach po II wojnie światowej – czy był to Stalinstadt w NRD, czy Dimitrograd w Bułagrii, czy Sztálinváros na Węgrzech – i widzieć w nich nie tylko hołd dla Stalina czy architektoniczną emanację wprowadzonego siłą nowego ustroju. Te miasta miały pełnić rolę przestrzennych trailerów świetlanej socjalistycznej przyszłości. W tym odcinku podcastu omówione zostały ideowe podstawy projektu urbanistycznego Nowej Huty oraz projekty architektoniczne, które zostały wdrożone do realizacji, a także te które na zawsze pozostały na deskach kreślarskich. Rozmawiamy o niezwykłym tempie budowy idealnego miasta oraz równie niezwykłej częstotliwości zmian technologicznych i przede wszystkim zmian politycznych, które odegrały fundamentalną rolę w rozwoju projektu idealnego miasta Polski Ludowej. Linki i literatura: Klaś Jarosław (red.) (2018), Nowa Huta. Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku, Kraków: Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida: https://okn.edu.pl/epublikacja-30-nowa_huta_architektoniczny_portret.html Lebow Katherine A. (2013), Unfinished Utopia: Nowa Huta, Stalinism, and Polish Society, 1949–56. Baran Marcin (red.) (2022), Plac Centralny. W poszukiwaniu centrum, Muzeum Krakowa Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl

Czy ornament to zbrodnia? Jak czytać dzisiaj Adolfa Loosa. Rozmawiają: Dorota Jędruch i Dorota Leśniak-Rychlak Kontynuując dyskusję na temat ważnych tekstów nowoczesności, rozmawiamy o Adolfie Loosie i jego teorii architektury – głównie, ale nie wyłącznie w kontekście tekstu Ornament i zbrodnia. Przyglądamy się okolicznościom powstania tego wywodu, środowisku Wiednia z początku XX wieku, ale też problematyczności niektórych aspektów argumentacji Loosa. Pokazujemy też myśl Loosa w zderzeniu z projektowaną przez niego architekturą i objaśniamy, czym jest gra na przestrzennych szachach w budowaniu. „Pisma Adolfa Loosa, które obok dzieł Le Corbusiera były jednymi z najczęściej czytanych, cytowanych i komentowanych dzieł architektów XX wieku, doczekały się wielu niejednokrotnie sprzecznych interpretacji. Każda z lektur miała miejsce, co oczywiste, w różnym miejscu i czasie – w różnej kulturze – używając określenia autora Ornamentu i zbrodni4. Loos bywał przez autorów modernistycznych historiografii wykorzystywany do celu tworzonych narracji, traktowany instrumentalnie w debatach i sporach, z dyskursem modernizmu na czele. Zrównanie ornamentu ze zbrodnią jest pewnie najgłośniejszym przykładem takiego instrumentalnego odczytania eseju twórcy domu przy Michaelerplatz, ale z pewnością nie jedynym5. Dokonywanie wyboru z dzieł eksponentów stylu w dyskursie modernizmu jest oczywiste – idee Loosa używane były jako oręż w walce o nowoczesność, zarówno jeśli chodzi o wyrwane z kontekstu chwytliwe aforyzmy (a znajdziemy ich w tekstach bez liku), jak i o prezentowanie starannie dobranych ujęć projektowanych przez niego budynków”. Z tekstu wstępu Doroty Leśniak-Rychlak Życie, śmierć, architektura do polskiego wydania esejów Adolfa Loosa Linki i literatura: Adolf Loos, Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane, tłum. A. Stępnikowska-Berns, Centrum Architektury, Warszawa 2013 Beatriz Colomina, Prywatne i publiczne. Architektura jako medium masowe, tłum. D. Żukowski, Centrum Architektury, Warszawa 2023 Panayotis Tournikiotis, Adolf Loos, Princeton Architectural Press, Princeton, 1997 Dorota Leśniak-Rychlak Ornament i rama, https://www.autoportret.pl/artykuly/ornament-i-rama/ Hilde Heynen, Modernizm i kolonializm, https://www.autoportret.pl/artykuly/modernizm-i-kolonializm-i/ Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl

Architektura II RP: mity, narracje, realia.Rozmawiają: Grzegorz Piątek i Michał Wiśniewski W tym odcinku prezentujemy nagranie rozmowy Michała Wiśniewskiego z Grzegorzem Piątkiem, która została zarejestrowana 9 listopada 2023 roku w Księgarni Karakter. Wydarzenie realizowane było w ramach 8. edycji projektu „Krakowskie Księgarnie na Medal” prowadzonego przez Fundację Miasto Literatury i współfinansowanego ze środków Miasta Krakowa. Rzeczywistość II RP wciąż bywa idealizowana. PRL nie sprzyjał obiektywnemu badaniu międzywojennej Polski, a swoją rolę w mitologizowaniu tego czasu odegrały również uwodzicielskie fotografie modernistycznej architektury. W ostatnich latach spod warstwy wielkich przeszkleń, luksusowych intarsji i nasłonecznionych tarasów wyłaniają się jednak opowieści o II RP jako kraju pełnego sprzeczności, w którym nowoczesność ograniczała się do kilku wysp na mapie. Złożoność realiów dwudziestolecia przenikliwie obrazują książki Grzegorza Piątka. Dwie z nich – biografia ulubionego architekta elit II RP, Bohdana Pniewskiego, oraz historia powstania Gdyni – stały się punktem wyjścia do zmierzenia się z mitami, narracjami i codziennością przedwojennej architektury. Grzegorz Piątek (ur. 1980). Pisarz, publicysta, krytyk, z wykształcenia architekt. Za ostatnią książkę „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939” w 2023 roku otrzymał Paszport Polityki, Nagrodę Literacką Gdynia, Nike Czytelników oraz Nagrodę im. Jerzego Giedroycia. Oprócz tego wydał: „Niezniszczalny. Bohdan Pniewski – architekt salonu i władzy” (2021, finał Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz), „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949” (2020, finał Nagrody Literackiej Nike; Nagroda Literacka m.st. Warszawy, Nagroda Architektoniczna Prezydenta m.st. Warszawy, Nagroda im. Kazimierza Moczarskiego), „Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego” (2016; Nagroda Literacka m.st. Warszawy). Od kilkunastu lat pisze o architekturze, miastach i obyczajach do prasy (m.in. Architektura-Murator, Gazeta Stołeczna, Gazeta Wyborcza, Salon, Vogue Polska). Współtworzył też wystawy m.in. „Hotel Polonia. The Afterlife of Buildings” (Złoty Lew na Biennale Architektury w Wenecji, 2008) i „Dane warszawskie” (Muzeum Warszawy, 2017). Michał Wiśniewski. Historyk architektury, pracownik Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Międzynarodowego Centrum Kultury. Autor wielu publikacji naukowych i popularyzatorskich poświęconych architekturze Krakowa i Polski XIX i XX wieku, między innymi monografii krakowskich architektów. Członek zarządu Fundacji Instytut Architektury. Współautor wystaw, publikacji i projektów edukacyjnych tworzonych przez zespół Instytutu Architektury.   Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠⁠⁠⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu⁠

Czy postmodernizm w Krakowie? Rozmawiają Dorota Jędruch i Michał Wiśniewski   W lutym 1989 roku, kiedy trwały już obrady okrągłego stołu, a Polska czekała na skok w nieznane, miesięcznik Architektura opublikował cykl artykułów poświęconych współczesnej architekturze Krakowa. W jednym z nich Barbara Bułdys zadawała w tytule pytanie Czy postmodernizm w Krakowie. Lektura tych tekstów po ponad trzech dekadach pokazuje Kraków, jako miasto gdzie wrażliwość na lokalne dziedzictwo oraz sprzeciw wobec pospiesznej industrializacji i związanej z nią degradacją środowiska pchnęły lokalne środowisko architektoniczne w stronę postmodernizmu. W okresie permanentnego kryzysu i niedoboru w spowitym przemysłowym dymem mieście zaczęły powstawać budynki wyróżniające się oryginalną kolorystyką, detalem oraz wrażliwością na kontekst.  W tym odcinku zastanawiamy się nad tym czym właściwie był krakowski postmodernizm, co go wyróżniało oraz w jaki sposób architektura omawianego okresu wpływa na krajobraz miasta? Skąd docierały do znajdującego się wciąż po wschodniej stronie żelaznej kurtyny Krakowa idee nowej architektury oraz kto ją promował i tworzył. Na te pytania, w kolejnym odcinku podcastu przecież to nie jest modernizm odpowiadają Dorota Jędruch i Michał Wiśniewski. Linki: https://mbc.cyfrowemazowsze.pl/publication/86752   Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠⁠⁠⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu⁠

Czyżyński Wawel. Między Wiedniem i Bagdadem Rozmawiają Dorota Jędruch i Michał Wiśniewski W połowie drogi z centrum Krakowa do Nowej Huty znajduje się jedna z najbardziej niezywkłych i przykuwających wzrok realizacji krakowskiej architektury końca XX wieku - wysoki blok mieszkalny, który swoimi dekoracjami przypomina średniowieczny zamek. Ta wyjątkowa realizacja powstała w 1989 roku, chwili politycznego i ekonomicznego przełomu i stanowiła ważny element i dominantę przestrzenną krakowskich Czyżyn. Swoją niezwykłą, baśniową dekoracją i symetryczną kompozycją wpisywała sie w rozwijający się w Polsce już od blisko dekady postmodernizm.  Leszek Filar, główny autor założenia w poprzedniej dekadzie opracował tuż obok monumentalny, modernistyczny zespół budynków Kampusu Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha. Blokozamek stanowił wyłom w programowo nowoczesnym projekcie oraz próbę zderzenia się z nowym sposobem myślenia i projektowania.  W tym odcinku zastanawiamy się nad ideowymi korzeniami tego oryginalengo projektu. Przypominamy historię rozwoju Czyżyn oraz rozmawiamy o korzeniach krakowskiego i polskiego postmodernizmu. Czy budynek, który dla wielu mieszkanek i mieszkańców Krakowa był przez lata synonimiem kiczu stał sie już lokalnym dziedzictwem i równoprawnym elementem krajobrazu kulturowego miasta? Jak traktować i odczytywać znaczenia stojące za pomysłami postmodernistów? Jak współcześnie rozumieć i interpretować architekturę przełomu lat 80. i 90. XX wieku? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi poszukują Dorota Jędruch i Michał Wiśniewski. Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠⁠⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu

Przecież to nie jest modernizm! Strony Le Corbusiera, czy warto wciąż czytać Vers une architecture?  Rozmawiają: Dorota Jędruch i Dorota Leśniak-Rychlak   Bezpośrednim impulsem do nagrania tego podcastu w 2023 roku jest stulecie pierwszego wydania Vers une architecture [W stronę architektury], a przy okazji 11 lat od pierwszego polskiego wydania tej książki. Tekst napisany sto lat temu, zwłaszcza tekst o charakterze bieżącym, publicystycznym, a tym bardziej manifest nowej architektury, który liczy sobie już całe stulecie, na pewno nie przynależy już współczesności.  Jak to się stało, że był uważany za jeden z najbardziej wpływowych tekstów XX wieku? Czego właściwie dotyczy ten tekst i czy coś w nim jest wciąż aktualne lub inspirujące? Czy miał znaczenie także dla polskiej architektury? Jeśli tak, to czemu został przetłumaczony tak niedawno? A sam Le Corbusier? Uwielbiany, naśladowany, ale też krytykowany, bywa, że uznawany za prawdziwego papieża ruchu modernistycznego – czy nadal pozostaje źródłem inspiracji dla architektów, czy też jest już wyłącznie postacią historyczną? Co pozostało z jego twórczości: teksty, idee, czy budynki i realizacje? Czy warto wciąż wracać do tych tematów?  Linki:  100 years of Le Corbusier: what does he mean to today’s architects? https://www.theguardian.com/artanddesign/2023/jun/25/100-years-of-le-corbusier-what-does-he-mean-to-todays-architects Le Corbusier, W stronę architektury, tum. T. Swoboda, Centrum Architektury, Warszawa 2012 Le Corbusier, Urbanistyka, tłum. T. Swoboda, Centrum Architektury, Warszawa 2015 Le Corbusier, Karta Ateńska, tłum. T. Swoboda, K. Szeronos, Centrum Architektury, Warszawa 2017 Dorota Jędruch, Blok jako dzieło sztuki. Trzy modele architektury socjalnej w XX-wiecznej Francji: Le Corbusier, Emile Aillaud, Rocardo Bofill, Universitas, Kraków 2020 Panayotis Tournikiotis, Le Corbusier, greckie świątynie i szybkie samochody, "Autoportret", nr 3, 2015 https://www.autoportret.pl/artykuly/le-corbusier-greckie-swiatynie-i-szybkie-samochody-i/ Beatriz Colomina, Prywatne i publiczne. Architektura jako medium masowe, tłum. D. Żukowski, Centrum Architektury, Warszawa 2023 Jeremy Howard, W stronę transatlantyków. Architektura & Biznes, 1/2003, s. 50-53 Grzegorz Piątek, Cała Polska (nie) czyta Le Corbusiera [w:] Teksty modernizmu. Antologia polskiej teorii i krytyki architektury 1918-1981, red. D. Jędruch, M. Karpińska, D. Leśniak-Rychlak, t. 2, Instytut Architektury, Kraków 2018, s. 135-158  Fotografie wykorzystane w materiałach promocyjnych dzięki uprzejmości Centrum Architektury (fot. Kuba Sowiński, portret – z archiwum Fondation Le Corbusier)   Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu

Zniknięcie stołówki z kosmicznego kampusu. Historia Miasteczka Studenckiego AGH. Rozmawiają Marta Karpińska i Michał Wiśniewski Dzisiaj będziemy rozmawiać o Miasteczku Studenckim Akademii Górniczo-Hutniczej, jednym z najważniejszych projektów Tomasza Mańkowskiego.  Tak o Mańkowskim pisał Grzegorz Piątek: Historia Tomasza Mańkowskiego to alternatywna historia polskiej architektury, która zdarzyła się naprawdę. Zaczynał w Krakowie w epoce Nowej Huty, ale ominął go socrealizm. Uczył architektury mieszkaniowej, lecz nie budował blokowisk, ale wręcz promował domki jednorodzinne. Był zza żelaznej kurtyny, ale studiował u Louisa Kahna. Wcześnie odkrył postmodernizm, ale nigdy nie wyrzekł się modernizmu. A kiedy upadł PRL i wszyscy rzucili się w biznes, zaprosił przyjaciół z Polski i zagranicy do projektu eksperymentalnego ośrodka opiekuńczego – Wioski Dziecięcej. Fascynujący dorobek i postawa twórcy, który w każdych okolicznościach tworzył architekturę głęboko humanistyczną i najlepszą możliwą w danych warunkach. W tym odcinku skupimy się szczególnie zachodniej części Kampusu AGH i Miasteczku Studenckim w Krakowie, którego budowę rozpoczęto dokładnie sześćdziesiąt lat temu. Miasteczko obejmuje obszar ok. 30 % terenu AGH, który ciągnie się przez dwa kilometry, na podłużnej działce pomiędzy ulicą Czarnowiejską i Reymonta. Zaczyna się niemalże w sercu miasta, przy Alejach Trzech Wieszczów, monumentalnych gmachem głównym uczelni, budynkiem A-O. Na drugim końcu symboliczne domknięcie kompozycji stanowią nowe budynki centrum sportowego oraz Dom Asystenta. Za nimi znajduje się zabudowa mieszkaniowa, która szybko przechodzi w ciągnący się przez kolejnych kilka kilometrów zespół zieleni doliny Rudawy i Lasu Wolskiego.  W wymiarze urbanistycznym jest to bardzo ciekawy przykład modernistycznego zespołu mieszkaniowego, który został trwale połączony z największym zespołem zielonym w przestrzeni Krakowa. Lektura: Michał Wiśniewski, Budowanie świata. Wokół twórczości Tomasza Mańkowskiego, Kraków: EMG, 2022 Linki:  http://ma.wroc.pl/pl/wystawy/archiwum-wystaw/tomasz-mankowski-architektura-jest-najwazniejsza/ https://www.wydawnictwoemg.pl/ksiazki/nowosci/budowanie-swiata-wokandoacutel-twandoacuterczosci-tomasza-mankowskiego   Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠⁠⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu

Przecież to nie jest modernizm! Dlaczego największe dzieło krakowskiego modernizmu znajduje się w Indiach? Rozmawiają: Marta Karpińska, Michał Wiśniewski W tym odcinku opowiadamy o topowej realizacji polskiego modernizmu, choć niewiele osób zajmujących się polską architekturą miało okazję zobaczyć ten budynek na własne oczy. Mowa o Ambasadzie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zrealizowanej w Nowym Delhi w latach 1973-1978. Budynek zaprojektowali prominentni twórcy krakowskiej architektury, jedni z najważniejszych architektów działających w Krakowie w drugiej połowie  XX i na początku obecnego stulecia: Witold Cęckiewicz i Stanisław Deńko. Obaj architekci zmarli niedawno: Witold Cęckiewicz odszedł w lutym tego roku, krótko przed swoimi 99. urodzinami, Stanisława Deńko – zmarłego zdecydowanie przedwcześnie – pożegnaliśmy w 2021 roku. W naszej opowieści sięgamy do rozmów, które mieliśmy szczęście odbyć parę lat temu z obydwoma architektami na temat ich ikonicznego projektu. W tym podcaście przedstawiamy historię powstania Ambasady PRL w Nowym Delhi na tle dekady rządów Edwarda Gierka, a także szerzej, z globalnej perspektywy burzliwych lat 70. XX wieku. Na świecie dużo się działo, trwała zimnowojenna rywalizacja pomiędzy krajami bloku wschodniego, a kapitalistycznym Zachodem, a architektura miała swoją rolę do odegrania w tym geopolitycznym  starciu. Rozmawiamy o relacjach polsko-indyjskich w latach 70. ubiegłego wieku, współpracy polskich i hinduskich ekspertów, a także polskiej inteligencji technicznej z hinduskimi robotnikami i robotnicami. Opowiadamy, jak architekci ze środkowo-europejskiej strefy klimatycznej, gdzie przez pół roku panuje listopado-marzec, próbowali wzbić się na wyżyny swojej wyobraźni i zdobyć wiedzę o tym, jak można poradzić sobie z zaprojektowaniem budynku w subtropikalnym wilgotnym klimacie, na który oddziaływają monsuny –  wszystko to bez użycia  klimatyzacji. Pytamy, czy rozwiązania sprzed kilkudziesięciu lat mogłyby się sprawdzić dziś, kiedy szukamy sposobów na ograniczenie zużycia paliw kopalnych. Opowiadamy też jak budynek  –  obecnie funkcjonujący pod nazwą Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Nowym Delhi – wygląda  dzisiaj, czy dobrze się zestarzał i co zostało z pierwotnego projektu. Polecamy: Ambasada, rozmowa Marty Karpińskiej i Michała Wiśniewskiego ze Stanisławem Deńko, kwartalnik „Autoportret” nr 2 [57] 2017 www.autoportret.pl/artykuly/ambasada Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Pomysł na podcast wyrósł z organizowanych przez nas spotkań, wykładów, spacerów architektonicznych. Pierwszy sezon podcastu – osiem odcinków wypuszczanych w dwutygodniowych odstępach finansujemy ze sprzedaży naszej książki – Modernizm Socrealizm Socmodernizm Postmodernizm. Przewodnik po architekturze Krakowa XX wieku. W ten sposób chcemy dodatkowo podziękować wszystkim, którzy wsparli crowdfundingowo wydanie tej publikacji. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu

Przecież to nie jest modernizm! Kościół kontra Tysiąclatka – jaką rolę odegrała architektura w starciu władz PRL z Kościołem Katolickim? Rozmawiają: Marta Karpińska i Michał Wiśniewski W tym odcinku rozmawiamy o architekturze w kontekście specyficznego okresu PRL, jakim była epoka partyjnego przywództwa Władysława Gomułki. Początek epoki, rok 1956, wyznaczała nadzieja Odwilży, a koniec – wydarzenia Marca 1968 roku i masakra robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. Historycy określają strategię polityczną prowadzoną przez ekipę Gomułki mianem „narodowego komunizmu” –  reżim PRL próbował zyskać przychylność społeczną przez odwołania do nacjonalizmu i wykluczające definiowanie wspólnoty społecznej, czego najbardziej bolesnym przykładem była antysemicka nagonka z 1968 roku. Ważnym kontekstem tego okresu były nasilające się napięcia społeczne. Po okresie stalinizmu Kościół Katolicki nabrał wiatru w żagle i postanowił rzucić rękawicę reżimowi PRL. Partia i kościół walczyły o rząd dusz polskiego społeczeństwa za pomocą polityki historycznej – z jednej strony mamy kościelne obchody Millenium Chrztu Polski, na które partia odpowiada monumentalnymi celebracjami Tysiąclecia Państwa Polskiego. Rywalizacja między kościołem a partią miała także wymiar architektoniczny i zostawiła po sobie ważne przestrzenne ślady. Przyjrzymy się, kto w tym ideologicznym i przestrzennym starciu wygrał tylko bitwę, a kto ostatecznie zwyciężył w wojnie. Zabierzemy Państwa na pola Grunwaldu i do Nowej Huty, opowiemy skąd się wzięły szkoły tysiąclatki i jak to się stało, że największą liczbę kościołów w historii polskiego chrześcijaństwa wybudowano w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.   Warto przeczytać: Monografia Witolda Cęckiewicza, w której sporo o projekcie pomnika Zwycięstwa Grunwaldzkiego: https://instytutarchitektury.org/witold-ceckiewicz-monografia/Architektura VII dnia - przewodnik po architekturze powojennych polskich kościołów: https://beczmiana.pl/architektura-vii-dnia/ Książka Krzysztofa Wałaszewskiego o szkołach Tysiąclecia: https://www.znak.com.pl/ksiazka/tysiac-szkol-na-tysiaclecie-szkoly-tysiaclecia-architektura-propaganda-polityka-krzysztof-walaszewski-129963 Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne. Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście będziemy przyglądać się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruować jej mity, penetrować ślepe uliczki i podziwiać trwałe osiągnięcia. Pomysł na podcast wyrósł z organizowanych przez nas spotkań, wykładów, spacerów architektonicznych. Pierwszy sezon podcastu – osiem odcinków wypuszczanych w dwutygodniowych odstępach finansujemy ze sprzedaży naszej książki – Modernizm Socrealizm Socmodernizm Postmodernizm. Przewodnik po architekturze Krakowa XX wieku. W ten sposób chcemy dodatkowo podziękować wszystkim, którzy wsparli crowdfundingowo wydanie tej publikacji. Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski Dżingiel: Justyna Stasiowska Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio Zapraszamy do wsparcia nas przez: ⁠patronite.pl/krakowskiszlakmodernizmu

Hotel Forum – podcast o jednym z najciekawszych, eksperymentalnych budynków powojennego Krakowa, brutalistycznej, żelbetowej konstrukcji, która dumnie lewituje nad brzegiem Wisły. To pamiątka ambicji gierkowskiej Polski: otwarcia się na świat i przekształcenia Krakowa w nowoczesne centrum turystyczne.

Kościół p.w. Św. Szczepana – podcast dotyczący dynamicznego rozwoju zabudowy na zewnątrz linii Alei Trzech Wieszczów w okresie międzywojennym. Michał Wiśniewski opowiada o historii modernistycznego kościoła, którego wnętrze to mało znany klejnot sztuki sakralnej i nowoczesnego wzornictwa lat 30.

Dom Profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ulicy Łobzowskiej – podcast opowiadający o powstawaniu nowych budynków uniwersyteckich w okresie dwudziestolecia międzywojennego, o twórczości Ludwika Wojtyczki i szkole krakowskiej, a także o jednej z najbardziej niezwykłych wind, którą zbudowano w międzywojennym Krakowie.

Centrum Administracyjne Huty im. Lenina – podcast o dwóch socrealistycznych „Pałacach Dożów”, które majestatycznie strzegą wejścia na teren krakowskiego kombinatu. W budynkach administracyjnych huty zaprojektowanych przez Janusza Ballenstedta oraz Martę i Janusza Ingardenów w stylu socrealistycznym mieściło się centrum dowodzenia kombinatem i biblioteka techniczna.