Kunstkamera

"Idę ku słońcu" to wizyjne dzieło, które ma pokazywać artystę jako innowatora. Łączy romantyczną symbolikę narodową z wyzwaniem, które stawia przed rzeźbiarzem spotkanie sztuką awangardową - mówi Łukasz Żuchowski, adiunkt w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, który w  Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą twórczości Dunikowskiego. W 150. rocznicę urodzin artysty, zapraszamy na spotkanie z wyjątkowym rzeźbiarskim autoportretem.

Na wystawie "Thesaurus. Malarstwo barokowe ze zbiorów Zakonu Sióstr Wizytek w Warszawie" można podziwiać dzieła z niedostępnych na co dzień zbiorów klauzurowego klasztoru, gromadzonych od 370 lat. Jednym z nich jest portret Matki Teresy Marchockiej.

Kwadryga na Teatrze Wielkim w Warszawie to imponująca rzeźba przedstawiająca boginię Nike jadącą rydwanem zaprzężonym w cztery konie. Jest symbolem zwycięstwa i wolności, a także jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów architektonicznych gmachu. Autorem współczesnej wersji kwadrygi, ustawionej w 2002 roku, jest rzeźbiarz Adam Myjak we współpracy z Antonim Januszem Pastwą.

Zespół XVI i XVII wiecznych, metalowych sarkofagów rodziny von Promnitz odkryty został w 1996 roku, podczas prac konserwatorskich prowadzonych w kościele Wszystkich Świętych w Pszczynie. Dekadę później rozpoczęły się prace konserwatorskie, które pozwoliły poznać urodę tych obiektów. W audycji Tomasz Trzos - konserwator dzieł sztuki, inicjator i współwykonawca prac konserwatorskich zabytkowych sarkofagów, wraca do czasu, kiedy po raz zszedł do krypty a Jan Gałaszek - główny konserwator Muzeum Zamkowego w Pszczynie, oprowadza po wystawie "Memento Mori. Pochówki Panów Pszczyńskich", którą można oglądać w piwnicach Muzeum Zamkowego w Pszczynie.

Co widzimy patrząc na wizerunki Tadeusza Kościuszki? Jaki stosunek do swoich portretów miał nasz narodowy bohater, do czego te obrazy były wykorzystywane za jego życia i co znaczyły w kolejnych dekadach XIX i XX wieku?

W Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie można zobaczyć dwa rysunki Eugène’a Delacroix, wypożyczone z Luwru z okazji XIX Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego. Jeden szkic przedstawia Fryderyka Chopina w klasycznym ujęciu, drugi ukazuje jego profil w stylu Dantego Alighieri.

Wachlarz z karykaturami - wspólne dzieło pisarki George Sand, malarza Auguste'a Charpentiera i karykaturzysty Gavarniego - można oglądać w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie.

Muzeum Azji i Pacyfiku już po raz piąty honoruje swoich darczyńców, zapraszając na wystawę darów. W latach 2000 – 2025 Muzeum otrzymało ponad 3000 obiektów od ok. 300 osób i instytucji – artystów, podróżników, kolekcjonerów, badaczy i dyplomatów. Na wystawie można obejrzeć ponad 150 różnorodnych obiektów z Azji i Oceanii, a my zaprosimy Państwa na opowieść, która związana jest z piękną balijską lalką cieniową, przekazaną przez Barbarę Wawrzyniak, żonę założyciela Muzeum.

W tym tygodniu pożegnaliśmy prof. Grzegorza Kowalskiego wybitnego artystę, eseistę i kuratora sztuki. Profesor  Kowalski zmarł 11 września w wieku 83 lat. Był pedagogiem warszawskiej ASP i  twórcą legendarnej „Kowalni”. Wraz z przyjacielem Grzegorza Kowalskiego - artystą prof. Wiktorem Guttem oraz bliskim współpracownikiem, historykiem sztuki Karolem Sienkiewiczem, powracamy do akcji: „Pytania”. „Czy chciałbyś wcielić się w zwierzę przed obiektywem?”, „Czy chciałbyś potraktować mnie jako przedmiot?”, „Czy chciałbyś powrócić do łona matki?” – pytał Kowalski, a odpowiedzi ubierał w formę pozowanych fotografii i krótkich tekstów. W audycji powracamy też słynnego pytania, które Grzegorz Kowalski zapożyczył od Juliusza Słowackiego: „Co widzi trupa wyszklona źrenica”.

Jak wyglądało życie w europejskiej dzielnicy w Kantonie w II połowie XVIII wieku? Zapraszamy na spotkanie z malowidłem, które pozwala poznać odległą historię tego wyjątkowego miejsca. Intrygująca, chińska jedwabna tapeta, zdobi jeden z pokoi Białego Domu w Łazienkach Królewskich. Ten wyjątkowy obraz przedstawia europejskie placówki handlowe oraz siedziby i sklepy chińskich kupców usytuowane na brzegu Rzeki Perłowej.

Wśród tysięcy otaczających nas obrazów zdarzają się takie, które raz zobaczone nigdy nie opuszczą nam głowy. Mistrzami takiej formy są plakaciści. Mieczysław Wasilewski jest mistrzem lapidarnego znaku graficznego i czarno-białej gamy kolorystycznej. Pół wieku temu przyśnił mu się plakat, który do dziś jest aktualny i zrozumiały na całym świecie.

"Trzeba tylko minąć kręte, wąskie uliczki Starego Miasta, potem parę podwórek, zastawionych deskami, i zapukać do drzwi pracowni Olgi Niewskiej, aby od razu znaleźć się w innym świecie. W świecie czystego piękna i wysokiej myśli artystycznej" pisała w "Świecie kobiecym" w 1929 roku poetka Kazimiera Alberti. Olga Niewska była jedną z najbardziej znanych artystek międzywojnia - ceniona portrecistka i autorka nagradzanych rzeźb sportowców, chętnie zapraszała do pracowni dziennikarzy i fotoreporterów: "Biorę się do swej pracy bardzo uczciwie. Gdy miałam rzeźbić postać lotnika, odbyłam podróż aeroplanem, by zapoznać się z żywiołem, w którym przebywa człowiek-ptak, i zrozumieć jego psyche. Rzeźbiąc narciarzy – uczyłam się tego sportu, którego umiejętności nie doprowadziłam zresztą nigdy do pożądanego poziomu" opowiadała w 1927 roku.

Motyw Afrodyty Anadyomene stworzył grecki rzeźbiarz Praksyteles  w połwie IV w pne. To jedno z najpopularniejszych kobiecych przedstawień w sztuce - antyczny wzór powracał wilokrotnie w historii, a kolejne wcielenia bogini zdobią galerie, muzea i pałace na całym świecie - dzięki naszemu ostatniemu królowi, marmurowa antyczna kopia, znajduje się również w Białym Domu, w Łazienkach Królewskich.

Historia orłów z  Zamku Królewskiego w Warszawie zaczyna się w 1785. Król Stanisław August w firmie Camille Pernon et Compagnie z Lyonu zamówił dekorację hafciarską zdobiącą Salę Tronową. 86 haftowanych srebrem orłów było jej głównym motywem. Niestety dekoracja w części zaginęła, a w części została zniszczona i rozkradziona przez zaborców i okupantów. W tym roku mija 30 lat od kiedy 59 orłów wróciło na zaplecek tronu. Jak wyglądała rekonstrukcja tych niezwykłych dekoracji?

Fotografowie  Powstania warszawskiego, jedni byli zawodowcami jak fotoreporterzy Biura Informacji i Propagandy inni żołnierzami ale to ich kadry zapełniają naszą wyobraźnię. Kpr. Zygmunt Kukieła "Zetka" miał iść do powstania z karabinem przez przypadek, zamiast niego jego bronią stał się aparat. W audycji występuje: Joanna Jastrzębska-Woźniak kierownik Działu Ikonografii i Fotografii Muzeum Powstania Warszawskiego oraz w nagraniach archiwalnych, żona Zygmunta Kukieły - Krystyna Kukieła i syn Krzysztof Kukieła.

W 1960 roku powołano Wojewódzką Składnicę Zabytków Ruchomych w Łańcucie. To m. in. tam trafiały ikony, z terenów południowo- wschodniej Polski, objętych wysiedleniami ludnosci ukrainskiej w 1945 i 1947 roku. Na wiele dekad wyszły z kultu i  staly się obiektami muzealnymi, jednak wraz z powrotem kościoła greckokatolickiego na te tereny, część z nich ma szansę ponownie znaleźć się w przestrzeni sakralnej. Trzy ikony z łańcuckiej kolekcji przedstawi w audycji Jarosław Giemza znawca sztuki cerkiewnej, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie.

Była jedną z najpiękniejszych kobiet epoki późno wiktoriańskiej, jej portrety były reprodukowane, a plotkarskie gazety opisywały życie. Do dziś historia księżnej Daisy von Pless przyciąga zwiedzających do Zamków w Książu i Pszczynie. Gościem audycji była Sylwia Smolarek-Grzegorczyk, kuratorka galerii portretów w drugim z tych muzeów zamkowych.

"Nie interesuje mnie to, co dzieje się wewnątrz poszczególnego obrazu, ale to, co zachodzi pomiędzy obrazami [...] Widz obierając drogę [...], staje się automatycznie współtwórcą dzieła" - pisał Wojciech Fangor w tekście towarzyszącym wystawie "Studium przestrzeni" z 1958 roku.

W audycji wybraliśmy się do Galerii Portretów Muzeum Zamkowego w Pszczynie i wysłuchaliśmy opowieści historyczki sztuki Sylwii Smolarek-Grzegorczyk, kuratorki i opiekunki zamkowych wnętrz.

Czasem to wystawa staje się punktem wyjścia do ponownego spojrzenia na zbiory instytucji i dopisania do obiektów ich fascynujących historii. Podczas pracy nad wystawą "Drogi do Jerozolimy" oraz towarzyszącą jej ekspozycją "Palestyna. Ziemia Święta w fotografii XIX i początku XX wieku" w Muzeum Narodowym w Warszawie szczególną uwagę zwrócił zbiór XIX wiecznych odbitek Mendla Johna Dinessa.