Techstorie - rozmowy o technologiach

W czasie, kiedy będą państwo słuchać tego odcinka, organizacje pomagające dzieciom dostaną co najmniej 33 zgłoszenia materiałów pokazujących wykorzystywanie seksualne dzieci. To co najmniej 300 tys. materiałów rocznie. A skala rośnie każdego roku. Niestety, zjawisko seksualnego krzywdzenia dzieci jest także w Polsce. Odkąd policja prowadzi akcje antypedofilskie, w naszym kraju aresztowano niemal 400 osób, które miały, rozpowszechniały albo nagrywały materiały CSAM (child sexual abuse material czyli materiały pokazujące wykorzystywanie seksualne dzieci). Pedofile polują na dzieci, gdzie mogą. Wcale nie w ciemnych zaułkach, ale w serwisach społecznościowych albo w popularnych grach. I niestety często się zdarza, że rodzice podają im je na złotej tacy. To trudny odcinek. Nam też trudno się go nagrywało. Ale jest w nim też sporo rozwiązań i wskazówek, jak chronić swoje dziecko, jak zgłaszać takie materiały i w końcu - gdzie dzieci mogą szukać pomocy. JAK ZGŁASZAĆ MATERIAŁY CSAM? Co więc zrobić, gdy zauważycie takie treści? Wypełnij formularz na www.dyzurnet.pl, albo wyślij zgłoszenie na adres dyzurnet@dyzurnet.pl. Nielegalne treści można też zgłaszać przez mObywatela, gdzie jest zakładka “Zgłoś nielegalne treści”. GDZIE SZUKAĆ POMOCY? Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111. Można tam anonimowo porozmawiać o problemach. Można też wysłać wiadomość na stronie https://116111.pl GOŚCIE ODCINKA: - Martyna Różycka, kierowniczka Dyżunet.pl w NASK; - komisarz Marcin Zagórski, rzecznik prasowy Komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. ROZDZIAŁY: 03:39 Kidflix i Fever 10:42 Skala problemu 18:35 Jak krzywdzone są dzieci? 22:23 Jak powstają materiały? 30:10 Roblox 38:00 Długofalowe efekty 41:00 Usuwanie ŹRÓDŁA: - O rozbiciu Kidfliksa: https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/global-crackdown-kidflix-major-child-sexual-exploitation-platform-almost-two-million-users - Badania dot. pedofilii: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26241201/ - Zgłoszenia do Internet Watch Foundation: https://www.iwf.org.uk/annual-data-insights-report-2024/data-and-insights/reports-assessment/ - Zgłoszenia do INHOPE: https://inhope.org/EN/articles/inhope-annual-report-2024 - Psychologia pedofilów: https://www.nytimes.com/2019/09/29/us/pedophiles-online-sex-abuse.html - O polowaniu na dzieci w Robloksie: https://www.wired.com/story/is-roblox-getting-worse/

Na świecie dzieje się bardzo dużo. Ale postanowiłyśmy zostawić tematy polityczno-militarne specjalistom, a same skupiamy się na technologiach. Tym razem opowiemy o tym, co oznacza sławna kolacja najważniejszych ludzi świata z prezydentem Donaldem Trumpem. Czy to był kolejny hołd lenny, czy może jednak zacieśnianie więzi między Doliną Krzemową a Białym Domem? Zastanowimy się też, dlaczego nad Google'em coraz więcej czarnych chmur i jakie są jego perspektywy w kolejnych procesach. Powiemy też w końcu o tym, jak Europa chce dołączyć do grona dużych chłopców w AI. I czy nasze wysiłki mogą w ogóle być porównywalne do tych, które wkładają USA i Chiny. Źródła: - O kolacji Trumpa z big techami: https://www.ft.com/content/d6aac7f1-b955-4c76-a144-1fe8d909f70b - O kolacji Obamy z big techami: https://www.businessinsider.com/people-at-obamas-tech-dinner-2011-2?IR=T - O nowej generacji chipów Nvidii: https://www.cnbc.com/2025/03/18/nvidia-announces-blackwell-ultra-and-vera-rubin-ai-chips-.html - O decyzji sądu wobec Google w USA: https://www.nytimes.com/2025/09/02/technology/google-search-antitrust-decision.html - O Jupiterze: https://www.reuters.com/business/media-telecom/germanys-merz-inaugurates-nvidia-supercomputer-research-2025-09-05/

TikTok, Labubu, "Black Myth: Wukong", "Ne Zha 2" to ostatnie wielkie hity eksportowe Chin. Każdy odniósł spektakularny sukces w swojej dziedzinie. I każdy sprawia, że krok po kroczku wizerunek Chin jest coraz bardziej oswajany. A na horyzoncie czai się kolejny wielki trend. Są to - uwaga - short dramy, czyli jednominutowe odcinki seriali. W 2024 r. short dramy tylko w Chinach przekroczyły wartość 6,9 mld dol., przy okazji tworząc ok. 600 000 miejsc pracy. I powoli zmierzają także do Europy. Czy to działa? A jakże! Chiny w tym roku wskoczyły na 2. miejsce na globalnej liście soft power. Ustępują im wyłącznie Stany Zjednoczone. Zatem jakie efekty odnosi chińska miękka siła? Czy jest zjadliwa dla każdego? I dlaczego prezesi-wilkołaki romansują z ubogimi pokojówkami? GOŚCIE ODCINKA: dr hab. Marcin Jackoby, kierownik Centrum Cywilizacji Azji Wschodniej oraz Zakładu Studiów Azjatyckich na Uniwersytecie SWPS w Warszawie Daria Impiombato, ekspertka ds. chińskiej propagandy z instytutu Mercator Institute for China Studies (MERICS) ROZDZIAŁY: 03:04 Jak Chiny walczą o wizerunek 15:10 Chińskie big techy 20:30 Ne Zha 2 28:40 Labubu i Black Myth 35:29 Short dramy 51:05 Dyplomacja influencerska 59:08 Efekty i co z tym zrobić LINKI - Zestawienie najbardziej kasowych filmów roku: KLIK - Wartość short dram w Chinach: KLIK - O "Black Myth: Wukong": KLIK

Koniec przerwy podcastowej! A ponieważ tematów jest dużo, to zaczynamy od przeglądu najważniejszych - tych, którymi świat technologii żył latem. Omawiamy głośny raport MIT z którego wynika, że... firmy wciąż nie wiedzą, jak korzystać z AI. Inwestują w tę technologię ogromne pieniądze (40 mld dol.!), a efekty są mizerne. Raport ten jest zresztą częścią większego trendu - schłodzenia atmosfery wokół AI. Wcześniej atmosfera schładzała się wokół Intela. Ta firma, która tworzyła podwaliny Doliny Krzemowej, nie miała ostatnio dobrej passy. Można wręcz powiedzieć, że przespała ostatnią dekadę. W końcu z pomocą przyszedł nie kto inny, jak administracja USA. Czemu przejęła 10 proc. firmy i co nam to mówi o rynku technologii? I w końcu technologie a sprawa polska. W sierpniu w pełnej krasie wróciła kwestia podatku cyfrowego, poznaliśmy pierwsze konkretne założenia, które rozważa Ministerstwo Cyfryzacji. Tyle, że ze względu na obecnego lokatora Białego Domu świat raczej odchodzi od podatków cyfrowych. Czy ten polski ma szansę wyjść poza sferę koncepcji? I co wspólnego z nim mają polityczne ambicje Mety? ROZDZIAŁY: 01:48 - Jesień AI 14:10 - Trump na pomoc Intelowi 33:10 - Kłopoty podatku cyfrowego Linki do źródeł: - Badanie MIT: https://www.artificialintelligence-news.com/wp-content/uploads/2025/08/ai_report_2025.pdf - O wdrożeniu GPT5: https://fortune.com/2025/08/18/sam-altman-openai-chatgpt5-launch-data-centers-investments - O zwolnieniach w USA: https://www.challengergray.com/wp-content/uploads/2025/07/Challenger-Report-July-2025.pdf - O straconej dekadzie Intela: https://aragonresearch.com/intels-lost-decade-how-tsmc-took-the-chip-lead/ - O zwolnieniach w Intelu: http://nytimes.com/2025/07/24/technology/intel-layoffs-25000.html - O superPAC Mety: https://www.politico.com/news/2025/08/26/exclusive-meta-to-launch-california-super-pac-focused-on-ai-00524989

Na zakończenie tego sezonu "Techstorie" wychodzą ze studia i spotykają się ze słuchaczami i słuchaczkami na nagraniu na żywo. A temat na finałowy odcinek tego sezonu mamy przeciekawy - bo bierzemy na tapet cyfrową miłość, seks i relacje. Czy można zakochać się i tworzyć szczęśliwy związek z programowaną, silikonową lalką, która mówi wyłącznie "tak"? Albo czy taka lalka może stać się powierzchnią marketingową do sprzedawania nam kolejnych rzeczy i usług? Jak związki z robotami, robotycznymi lalkami, ale też cyfrowymi personami generowanymi na życzenie przez sztuczną inteligencję zmieni nasze podejście do relacji w realu? Czy w być może niedalekiej przyszłości będziemy mieli jeszcze ochotę chodzić na randki z białkowymi partnerami lub partnerkami? O tym wszystkim dyskutujemy z Ewą Stusińską, autorką m.in. książki "Deus sex machina". A że to nagranie podcastu na żywo, to są też pytania od publiczności. Jednym słowem - wyjątkowy odcinek! Zapraszamy! Źródła na które powoływałyśmy sie w tym odcinku:- Ewa Stusińska, "Deus sex machina. Czy roboty nas pokochają?";- Philip K. Dick, "Blade Runner. Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?";- Dan Slater, "Love in the time od Algorithms";- O eksperymencie dr Adrew Clarka: https://time.com/7291048/ai-chatbot-therapy-kids/- "Modyfikowany węgiel", Richard Morgan;- O digiseksualności: https://www.cbc.ca/radio/spark/the-spark-guide-to-human-ai-interaction-1.5192455/digisexuality-emerges-as-a-new-sexual-identity-1.4988400- O strachu przed seksbotami: https://undark.org/2019/01/17/our-irrational-fear-of-sexbots/- O poślubianiu AI: https://www.theverge.com/24216748/replika-ceo-eugenia-kuyda-ai-companion-chatbots-dating-friendship-decoder-podcast-interview- O samobójstwie nastolatka z powodu rozmów z AI: https://www.nytimes.com/2024/10/23/technology/characterai-lawsuit-teen-suicide.html

ZAPISZ SIĘ NA NAGRANIE PODCASTU "TECHSTORIE" NA ŻYWO: https://forms.gle/XjuPCna2TepVjdgP7 Kurz wyborczy opadł, dlatego można z chłodną głową zasiąść do analizy, czy i kto próbował mieszać w polskich wyborach. Wiadomo, że Rosja i Białoruś od zawsze próbują wpływać na nastroje Polaków - i teraz było podobnie. Tyle, że dodatkowo okazało się, że algorytmy jednej z platform są wyraźnie przyjaźniej nastawione wobec jednego z polskich polityków - a przynajmniej tak wynika z analizy serwisu Global Witness. Ten odcinek podcastu "Techstorie" jest swoistym "reality check", w którym sprawdzamy, jakie nieczyste chwyty były zastosowane podczas wyboróów. Czy algorytmizacja polityki poszła tak daleko, że żyjemy w zamkniętych bańkach i tylko w ich obrębie może trwać kampania? I w końcu - czy środowisko konserwatywno-prawicowe znalazło złoty środek na wygrywanie wyborów dzięki platformom cyfrowym? GOŚCIE ODCINKA: - Aleksandra Wójtowicz, analityczka ds. cyfrowych PISM - Ava Lee, ekspertka z międzynarodowej organizacji śledczej Global Witness zajmującej się analizą platform społecznościowych. NA SKRÓTY: 05:14 Wnioski po wyborach 13:54 TikTok i prawica 23:56 Doppelganger 39:25 Algorytm zwycięstwa ŹRÓDŁA: - O długich mackach Estratos: https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/kampania-poza-kontrola-od-madrytu-po-warszawe-kto-naprawde-stoi-za-politycznymi-reklamami - O TikToku i prawicy: https://globalwitness.org/en/campaigns/digital-threats/tiktok-algorithm-recommends-twice-as-much-hard-right-content-to-users-ahead-of-polish-election/ - O Rosjanach w kampanii: https://alliance4europe.eu/doppelganger-polish-presidential-p2 - O Rosjanach w USA: https://www.wired.com/story/project-good-old-usa-russia-2024-election/ *W pierwotnej wersji odcinka padły słowa o tym, że TikTok nie ma otwartego API dla badaczy. Usunęliśmy te zdania, ponieważ taki dostęp dla badaczy i akademików do API TikToka jest możliwy. Ale należy podkreślić, że uzyskanie takiego dostępu wymaga przejścia procesu dopuszczenia, który potrafi trwać kilka tygodni. Dostęp więc jest, ale nie bez utrudnień.

Zapisz się na nagranie podcastu Techstorie na żywo - https://forms.gle/XjuPCna2TepVjdgP7 Nad polskimi szkołami unosi się widmo. Widmo braku nauczycieli. W całym kraju wakaty sięgają nawet 50 tysięcy osób. Ale nie jesteśmy wyjątkiem – podobny kryzys dotyka niemal całą Europę oraz kolejne starzejące się społeczeństwa na świecie. Czy ratunkiem mogą być technologie na czele ze sztuczną inteligencją? Na pewno wiele państw, wiele instytucji i wiele szkół wierzy w taką wizję i stara się ją na różne sposoby realizować. Dlatego zapraszamy w podróż od Korei Południowej przez Indie po Stany Zjednoczone by przyjrzeć się temu kto i jak sięga po AI jako wielkiego wychowawcę przyszłych pokoleń. W tym podcaście usłyszysz między innymi: - jakie są efekty eksperymentu nazwanego "dziura w ścianie"? - czy szkoła może działać jak startup? - od czego swój edukacyjny skok w AI zaczyna Estonia (i dokąd doszła)? - i czy AI naprawdę może zastąpić nauczyciela? Ten specjalny odcinek został nagrany na żywo podczas konferencji InfoShare w Gdańsku wraz z udziałem publiczności oraz specjalnego gościa – Magdaleny Bigaj, prezeski Fundacji Instytut Cyfrowego Obywatelstwa i autorki książki "Wychowanie przy ekranie. Jak przygotować dziecko do życia w sieci". Na skróty: 00'00" Zaproszenie na odcinek 01'59" Wprowadzenie do tematu 03'19" Nauczyciel poszukiwany 09'15" Technologie na pomoc szkołom, czyli młodzi i technologiczna osmoza 13'55" Współczesna "dziura w ścianie", czyli co dzisiaj jest już możliwe 16'05" W USA systemy operacyjne dla szkół, w Korei roboty 23'56" A jak to robi szkoła brytyjska 26'21" Szkolne halucynacje: warto pamiętać, że AI to nie człowiek. Magdalena Bigaj 31’47” Estoński skok 43’00” AI w polskich szkołach 49’54” Szkoła to nie startup 56'06" Podsumowanie

Kim jest człowiek w świecie technologii? Użytkownikiem? Owszem. Biomasą? Owszem. Trybikiem w maszynie? Też. Ofiarą? Zdarza się? Buntownikiem? Zdarza się coraz częściej. Właśnie o buntownikach, ofiarach, trybikach i zwykłych ludziach, którzy nie chcą już być bezsilni w świecie wielkich technologii jest ten odcinek. A opowiadamy o nich przez pryzmat trzech uzupełniających się książek. Jedna opowiada o zjawisku historycznym, które dziś powraca, ale w innej formie. Dzięki niej można inaczej spojrzeć na pracę m.in. kurierów albo pracowników magazynów. Druga jest o ludziach, których dotknęły - przeważnie negatywnie - procesy i narzędzia AI. Jak wpływają na nasze zdrowie, ciało, pracę - i czy mamy się jak bronić. A trzecia rozprawia się z powiedzeniem, że "Największy podstęp diabła to przekonanie nas o tym, że on nie istnieje". A konkretnie o tym, jakich sposobów, mechanizmów i sztuczek używają big techy, żeby wpełznąć do naszego kraju, gminy, szkoły, do ucha polityków, naukowców i decydentów i przekonać nas, że należą im się boskie ofiary. O tych książkach rozmawiamy: - “Krew w maszynie. Luddyści i pierwszy bunt przeciwko technologicznym gigantom”, Brian Merchant, tłum. Grzegorz Ciecieląg, wydawnictwo: Bo.Wiem, 2025 - “W cieniu AI. Jak sztuczna inteligencja ingeruje w nasze życie?” Madhumita Murgia, tłum. Michał Lipa, wydawnictwo Port, 2025 - “Bóg Techy. Jak wielkie firmy technologiczne przejmują władzę nad Polską i światem”, Sylwia Czubkowska, Wydawnictwo Znak, 2025

Czy ktoś próbował wpływać na wynik wyborów w Polsce? Czym była kampania, o której alarmował NASK i Wirtualna Polska - kampanią negatywną, profrekwencyjną, wpływu? Skąd pochodzą fundusze tak hojnie wydawane na Facebooku? Wokół sprawy, która rozgrzewała Polskę tuż przed wyborami, wciąż jest dużo znaków zapytania. Wyjaśniła się za to jedna kwestia: z Polski i innych krajów zdjęto ograniczenia na import chipów do trenowania AI. Tyle, że nie stało się tak za sprawą nacisków dyplomatycznych, tylko twardych ustaleń biznesowych. I odrobiny lobbingu. Tylko w Polsce jest mniej radości, niż było oburzenia te kilka miesięcy temu. Bardzo ciekawa jest także relacja między sztuczną inteligencją a nowym papieżem Leonem XIV. Otóż nowy papież wybrał imię właśnie ze względu na wyzwania związane z rozwojem tej technologii i w ciągu tych kilku dni swojego urzędowania już wielokrotnie odnosił się bezpośrednio do AI. Czy zwiastuje to większe skupienie Kościoła katolickiego na kwestiach tworzenia nowej, boskiej technologii? Właśnie o tym opowiadamy w dzisiejszym odcinku podcastu "Techstorie" ŹRÓDŁA: - Kim jest nowy prezydent Rumunii? https://wyborcza.pl/7,75399,31946904,kim-jest-necusor-dan-ktory-wedlug-wstepnych-wynikow-wygral.html - O wyborze imienia papieża: https://www.theverge.com/news/664719/pope-leo-xiv-artificial-intelligence-concerns - O Trumpie w Arabii Saudyjskiej: https://www.nytimes.com/2025/05/16/world/middleeast/trump-saudi-arabia-voices.html

To być może najbardziej ukochana zielona sowa świata. Niejedna osoba na widok szantażu emocjonalnego widocznego w jej oczach jednak odrabiała lekcję języka, mimo zmęczenia. Teraz wokół Duolingo (i jego maskotki, sowy Duo) wybuchł kryzys. Ta najpopularniejsza aplikacja do nauki języków zapowiedziała, że zrezygnuje ze współpracowników i zastąpi ich sztuczną inteligencją. Użytkownicy grożą strajkiem lub wręcz porzuceniem aplikacji i rozwodem z Duo. Dlatego w tym odcinku sprawdzimy, jak AI może być wykorzystywana w nauce języków, czy nauczyciele języków mogą się bać, dlaczego Duolingo wykorzystuje dziwaczne zdania i w końcu - czy Duolingo naprawdę może nauczyć języka obcego. GOŚCIE ODCINKA: - Olga Pietrykiewicz, trenerka języka angielskiego w biznesie, twórczyni podcastu "English Biz" - Prof. Dariusz Jemielniak z Akademii Leona Koźmińskiego, związany z ruchem Wikimedia, ale także autor słownika ling.pl, serwisu do nauki angielskiego angielski.edu.pl i współtwórca platformy do nauki języków InstaLing. NA SKRÓTY: 04:03 - Jak Sylwia zabiła Duo 06:46 - Skąd się wzięło Duolingo? 11:52 - Crowdsourcing 15:02 - Grywalizacja 21:30 - Popkultura i memy 28:18 - Czy Duolingo uczy? 32:20 - Duolingo i AI ŹRÓDŁA: - O zabójstwie Duo: https://x.com/duolingo/status/1889328809054224698 - Kondolencje ESA: https://x.com/esa/status/1889657884616573291 - O narzędziu zabójstwa: https://techcrunch.com/2025/02/18/duolingo-killed-its-mascot-with-a-cybertruck-and-its-going-weirdly-well/ - O zmartwychwstaniu Duo: https://x.com/duolingo/status/1894013160132083742?ref_src=twsrc%5Etfw - O wykorzystaniu AI do nauki: https://blog.duolingo.com/how-duolingo-experts-work-with-ai/ - O tym, dlaczego dziwne zdania uczą: https://slate.com/technology/2021/11/duolingo-weird-sentences-linguistics.html

Na zewnątrz wszystko wydaje się w porządku. Nikt nikogo nie wtrąca do więzień. Ludzie się bogacą. Na ulicach pokój. A jednak pod powierzchnią coś jest nie tak. Niektórzy piszą o tym zjawisku "cyfrowy populizm". Oczko wyżej są "Spin dyktatorzy". A na szczycie "Koncern autokracja". To wbrew pozorom jak najbardziej temat technologiczny, bo to właśnie serwisy społecznościowe, AI i technologie nadzoru wykorzystywane są do wpływania na opinie społeczne. A to ważne - zwłaszcza przed wyborami. Dlatego w tym, drugim odcinku naszego minicyklu o kampaniach wpływu, dalej sprawdzamy, jak próbowano osłabić demokrację, państwowość i wybory w Mołdawii i Rumunii. A przede wszystkim: czy zaobserwowane tam metody można zastosować także w Polsce. GOŚCINIE PODCASTU: Ionela Ciolan, researcherka ds. bezpieczeństwa w think-tanku Wilfried Martens Centre for European Studies w Brukseli Taisia Haritonova z National Democratic Institute w Mołdawii Tatiana Cojocari, specjalistka ds. polityki zagranicznej Rosji oraz dezinformacji w organizacji WatchDog w Mołdawii Elena Calistru z Funky Citizens, rumuńskiej organizacji pozarządowej, która zajmuje się walką z dezinformacją. Diana Fimilion założyła rumuńską organizację Forum Apulum zajmują się polityką, technologiami i demokracją w kontekście ludzi młodych NA SKRÓTY: 04:48 Wprowadzenie 08:41 Sytuacja po wyborach 11:58 Serwisy społecznościowe 32:52 Odpowiedzialność platform 37:48 Wnioski dla Polski 42:05 Wybory w Polsce 48:55 Cyfrowy populizm ŹRÓDŁA: "Spin dyktatorzy. Nowe oblicze tyranii w XXI wieku", Sergei Guriev, Daniel Treisman, Wyd. Szczeliny, 2023, "Koncern. Autokracja", Anne Applebaum, Wyd. Agora, 2025, O niezadowoleniu Rumunów: https://www.romania-insider.com/ires-survey-scrapping-elections-jan-2025 O finiszu wyborów w Rumunii: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2025-04-24/wybory-dla-wybranych-rumunia-na-finiszu-kampanii-prezydenckiej O cheapfejkach: https://euvsdisinfo.eu/russian-experiments-with-disinformation-in-moldova/ O dezinformacji napędzanej AI: https://www.politico.eu/article/moldova-fights-free-from-russia-ai-power-disinformation-machine-maia-sandu/ O cyfrowym populizmie: https://www.politico.eu/article/moldova-fights-free-from-russia-ai-power-disinformation-machine-maia-sandu/ O tworzeniu relacji z wyborcami: https://www.iwm.at/publication/iwmpost-article/digital-governance-between-populism-and-technocracy

"Demokracja umiera w ciemności" - takie motto przyjęła amerykańska gazeta "The Washington Post". Ta sama, która dziś należy do Jeffa Bezosa. Ale to hasło może być już nieaktualne, bo demokracja poddawana jest torturom każdego dnia na naszych oczach. Dzieje się to w świetle algorytmów i przy ogromnym wsparciu aktorów zewnętrznych, którzy wykorzystują polaryzację społeczną i wszystkie problemy państwa na ich niekorzyść. Rosja ma szczególne doświadczenie w wykorzystywaniu procesów demokratycznych przeciwko demokracjom. Kupowanie głosów, dezinformacja wyborcza, zwożenie głosujących autobusami, a teraz do tego arsenału być może dochodzi "porywanie" algorytmów. Jak można "porwać" algorytm, wpędzić państwo w kryzys i ukraść wybory? Pokazujemy w specjalnej, reportażowej, wyjazdowej i analitycznej miniserii na przykładzie państw z Europy Środkowo-Wschodniej. W odcinku pierwszym skupimy się na państwach, które były ostatnio laboratoriami operacji cyfrowego wpływu. A w odcinku kolejnym zastanowimy się, jakie wnioski powinna wyciągnąć Polska przed swoimi wyborami oraz nad tym, czy dalej żyjemy w demokracji, czy już w demokraturze. GOŚCIE ODCINKA: - Ionela Ciolan, researcherka ds. bezpieczeństwa w think-tanku Wilfried Martens Centre for European Studies w Brukseli, - Razvan Martin aktywista praw człowieka z ActiveWatach, - Taisia Haritonova z National Democratic Institute w Mołdawii, - Septimus Parvu z Expert Forum, który od kilkunastu lat jest obserwatorem wyborów, - Tatiana Cojocari, specjalistka ds. polityki zagranicznej Rosji oraz dezinformacji w organizacji WatchDog w Mołdawii, - Juilia Rosu i RAZVAN LUTAC z rumuńskiego magazynu śledczego Snoop, - Elena Calistru z Funky Citizens, rumuńskiej organizacji pozarządowej, która zajmuje się walką z dezinformacją, - Alex Blaga, ekspert analizy serwisów społecznościowych z firmy TrollWar. NA SKRÓTY: 08:20 Na początek: Rumunia 15:33 Co naprawdę stało się w Rumunii? 28:23 Mołdawia i wielki eksperyment 51:02 Marionetki i agenci wpływu 1:00:00 Silne platformy i słabe państwo ŹRÓDŁA: - O operacji wpływu z sędzią-uciekinierem: https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,31866951,zbiegly-na-bialorus-sedzia-podawal-sie-za-dziennikarza-onetu.html - Analiza rumuńskiego ANAF: https://www.romaniajournal.ro/politics/anaf-uncovers-pnls-tiktok-campaign-promoting-calin-georgescu/ - Co usunął TikTok: https://newsroom.tiktok.com/en-eu/continuing-to-protect-the-integrity-of-tiktok-during-romanian-elections - O atakach hybrydowych na Mołdawię: https://apnews.com/article/moldova-election-eu-referendum-russia-639974a2d3acd8d647e787ede0fcbe24 - Raport Zespołu ds. Dezinformacji Komisji ds. badania wpływów rosyjskich i białoruskich: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/raport-zespolu-ds-dezinformacji-komisji-ds-badania-wplywow-rosyjskich-i-bialoruskich - Kamil Całus, "Mołdawia. Państwo niekonieczne", Wydawnictwo Czarne, 2020.

Każdy słuchacz i słuchaczka podcastu "Techstorie" doskonale wie, że technologie rządzą światem i meblują nam rzeczywistość według swoich upodobań. A w tym odcinku omawiamy książki, które z różnych perspektyw tę kwestię opisują. Obie zostały napisane przez bardzo ciekawe osobistości. Autorem pierwszej jest były minister finansów Grecji. Polityk, który do życia publicznego wszedł z gamedevu, bo wcześniej tworzył podwaliny systemów ekonomicznych w grach takich jak "Counter Strike: Global Offensive" czy "Dota 2". Ekspert ten twierdzi, że żyjemy w świecie postkapitalizmu, w którym zasady gry ustalane są nie przez państwa, lecz przez korporacje. A drugą napisał człowiek, który ma licencjat z filozofii, dyplom prawniczy i doktorat z neoklasycznej teorii społecznej. Do tego szefuje jednej z bardziej wpływowych, ale wciąż trzymających się w cieniu spółek technologicznych w USA, która ma bliskie związki z Pentagonem i CIA. OMAWIANE KSIĄŻKI: “Technofeudalizm. Co zabiło kapitalizm?”, Yanis Varoufakis, tłum. Paweł Szadkowski, wyd. GlowBook, “The Technological Republic: Hard Power, Soft Belief, and the Future of the West”, Alexander C. Karp, Nicholas W. Zamiska A TU KSIĄŻKI, KTÓRE POLECAMY DODATKOWO: "Wielka Czwórka. Ukryte DNA: Amazon, Apple, Facebook i Google", Scott Galloway, tłum. Jolanta Kubiak, Dom Wydawniczy Rebis, "POST CORONA - od kryzysu do szans. Biznes w czasach pandemii", Scott Galloway, tłum. Magda Witkowska, mt biznes, "Wiek kapitalizmu inwigilacji", Shoshanna Zuboff, tłum. Elżbieta Kijowska, Heraclon International, "Data Grab: The New Colonialism of Big Tech and How to Fight Back", Ulises A. Mejias i Nick Couldry, University of Chicago Press

Wojna celna rozpętana przez Donalda Trumpa dotyka już (niemal) każdej dziedziny życia. A na pewno technologii. Spółki technologiczne już odrabiają astronomiczne straty giełdowe z pierwszych dni kwietnia, a Donald Trump ugiął się pod lobbingiem zwłaszcza Apple'a, Della i Microsoftu i rzutem na taśmę zawiesił cła na import elektroniki z Chin. Na długo? Na zawsze? Tego nie wie chyba nikt. Nic zatem dziwnego, że Amerykanie zaczęli stać w kolejkach przed sklepami Apple, byle tylko kupić sprzęt po starych cenach. Tym bardziej że prezydent Trump wciąż napomina, że krytyczne technologie nie mogą być produkowane w Chinach. A ile kosztowałoby przeniesienie produkcji elektroniki z Chin do USA? Eksperci są rozbieżni w szacunkach, zgadzają się tylko, że "miliardy dolarów". I o ile przeniesienie linii produkcyjnych byłoby w miarę łatwe, tak Chiny mają nad Stanami jedną poważną przewagę: mają więcej inżynierów narzędziowych, czyli osób, które są w stanie zaprojektować precyzyjne narzędzia do składania elektroniki. Mamy pierwsze konsekwencje tego, że dzieci na Zachodzie chcą być influencerami, a w Chinach inżynierami? Wojna celna ma też ciekawy odprysk w postaci kolejnego dramatu Temu i Shein. Serwisy te dostały od Trumpa pewien "prezent". Za to w Polsce Temu zdetronizowało Allegro. Czy na długo i czy Europa w końcu zabierze się za regulacje chińskiego e-commerce? I w końcu - USA chcą zbadać, czy przejęcia Instagrama i WhatsAppa przez Metę doprowadziło do stworzenia monopolu na rynku serwisów społecznościowych. Właśnie tymi tematami zajmujemy się w tym odcinku podcastu Techstorie z cyklu Light. NA SKRÓTY: 03:05 Wojna handlowa 18:22 Temu, Allegro i mijanka 24:30 Meta i proces antymonopolowy ŹRÓDŁA: - Ile kosztowałaby produkcja iPhone'a w USA: https://www.wsj.com/tech/personal-tech/apple-iphone-us-manufacturing-f730c39c - Raport europejskiego urzędu patentowego o szkodach z piractwa: https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/reports/2024_Clothing_Cosmetics_Toys/2024_Economic_Impact_of_counterfeiting_in_clothing_cosmetics_toys_FullR_en.pdf

W samym sercu Unii Europejskiej wybuchła ogromna afera korupcyjna. W jej centrum jest 15 europosłów oraz chiński Huawei, który ponoć miał wręczać łapówki i różne korzyści majątkowe europejskim urzędnikom - w zamian za popieranie korzystnych dla niego zmian w prawie. Takiej afery Bruksela nie widziała przynajmniej od czasów niesławnej QatarGate. O co poszło? Oczywiście o technologię 5G, w której Huawei wciąż ma najwięcej patentów, jego rozwiązania są bardzo nowoczesne i przystępne cenowo. Ale ze względu na chiński rodowód firmy, operatorzy coraz rzadziej sięgają po jego produkty. W tle całego zamieszania są też oczywiście Chiny, które ze względów ideologicznych i po prostu gospodarczych za wszelką cenę starają się nie pozwolić na "krzywdzenie" swojego czempiona. Dlatego w tym odcinku podcastu "Techstorie" opowiadamy o tym, dlaczego chińskie pochodzenie Huawei jest dziś dla niego brzemieniem i co do tego ma chińskie prawo, o tym jak korupcja i działania korupcjopochodne przewijają się w działaniach chińskich firm i w końcu - jak w Parlamencie Europejskim działa tabun lobbystów technologicznych, którzy starają się zza kulis pociągać za sznurki. A dodatkowo - w tej historii pojawia się też "polski łącznik"! GOŚCIE ODCINKA: Michał Bogusz, główny specjalista od Chin w Ośrodku Studiów Wschodnich; Alexander Fanta, dziennikarz śledczy z holenderskiego serwisu Follow The Money. NA SKRÓTY: 02:24 Wstęp 08:05 Huawei - chińska perła w koronie 20:05 Huawei na celowniku 24:20 Polskie szpiegostwo 27:40 Unia a Huawei 38:25 Krajowy System Cyberbezpieczeństwa 44:47 HuaweiGate 54:14 Chińska korupcja 01:04:17 Skutki HuaweiGate ŹRÓDŁA: - "House of Huawei: Inside the Secret World of China's Most Powerful Company", Eva Dou, Wyd. Abacus, 2025, - "Chińczycy trzymają nas mocno" Sylwia Czubkowska, Znak 2022 - "Fact Check: 10 Myths That Drive Huawei's Media Narrative", Strand Consult - O HuaweiGate w Follow The Money: https://www.ftm.eu/articles/huaweis-eu-bribery-scheme-exposed https://www.ftm.eu/articles/how-huawei-lobbying-campaign-in-europe-went-rogue - O oskarżeniach w HuaweiGate: https://www.politico.eu/article/huawei-corruption-probe-charges-money-laundering-criminal-organization-lobbying/ - O włoskich wątkach i nakazie aresztowania asystentki europosła: https://napoli.repubblica.it/cronaca/2025/03/22/news/caso_huawei_sotto_la_lente_emendamenti_e_lettere_di_fulvio_martusciello-424078627/ - O planach operatorów na 5G: https://www.gsma.com/newsroom/press-release/european-mobile-data-traffic-will-triple-in-next-five-years-driving-continued-pressure-on-network-investment-new-gsma-report-predicts/ - O tym, jak Chiny groziły Niemcom: https://www.telecoms.com/5g-6g/china-threatens-germany-over-huawei - I jak groziły Danii: https://www.berlingske.dk/internationalt/banned-recording-reveals-china-ambassador-threatened-faroese-leader - O lobbingu w PE: https://x.com/HuaweiEU/status/1207340053334233089 - O opieszałości mechanizmów antykorupcyjnych: https://europeanconservative.com/articles/news/eus-anti-fraud-office-will-not-investigate-huaweigate/ - List do przewodniczącej PE: https://danielfreund.eu/wp-content/uploads/2025/03/Letter-ACI-Huawei-to-Roberta-Metsola.pdf

Czy wy też zghiblizowaliście swoje zdjęcia w aplikacji ChatGPT? To niewątpliwie największy trend ostatnich dni. Tyle, że idący wbrew wartościom wyznawanym przez japońskie Studio Ghibli, założone przez legendarnego reżysera i rysownika Hayao Miyazakiego. Moda na ghiblizację tak bardzo się spodobała, że odbija się to czkawką samemu OpenAI. Sam Altman alarmował, że "palą im się procesory graficzne", więc tymczasowo trzeba będzie wprowadzić ograniczenia. OpenAI i tak jest największym wygranym tego trendu - dzięki ładnym filtrom dostępnym za darmo firma zdobyła tysiące zdjęć, w tym prywatnych - z wakacji, fotografii dzieci, miejsc pracy, wydarzeń publicznych. Ale tam, gdzie amerykański big tech zyskuje, amerykańska administracja traci. Najpierw przez USA przetoczyła się SignalGate, gdy okazało się, że wysocy rangą urzędnicy planują atak militarny na buntowników Huti w Jemenie w... komercyjnie dostępnym komunikatorze. Co więcej, do tajnego czatu, na którym omawiano szczegóły ataku, rodzaje broni i harmonogram, dodano dziennikarza, redaktora naczelnego magazynu "The Atlantic". To on ujawnił niefrasobliwe podejście administracji Trumpa do tajemnic państwowych. I fakt, że niektórzy z nich atak komentowali przez emoji. Do tego spadające notowania Elona Muska przebiły już poziom podłogi. Jego zaangażowanie w politykę jest oceniane negatywnie przez zdecydowaną większość mieszkańców USA. Przez Stany przetoczyła się zresztą kolejna fala protestów przeciwko miliarderowi i jego DOGE. Całą tę niechęć widać w wynikach biznesowych. Akcje Tesli są o połowę tańsze niż w grudniu, a jej salony są atakowane. Sam Musk wchodzi właśnie w spór z drugim najbogatszym Europejczykiem o ziemię kluczową do dalszego rozwoju biznesu. To właśnie tematy, które omawiamy w tym odcinku Techstorii Light. NA SKRÓTY: 02:00 Problemy Muska oraz jego Tesli 13:55 SignalGate 26:37 Ghiblizacja Chata GPT ŹRÓDŁA: O badaniu opinii na temat Muska: https://www.newsweek.com/elon-musk-approval-rating-polls-2049947 O protestach wobec Tesli: https://edition.cnn.com/2025/03/29/business/tesla-takedown-elon-musk-doge/index.html Elon Musk o przejęciu X przez xAI: https://x.com/elonmusk/status/1905731750275510312 Komunikat o zablokowaniu Signala w Rosji: https://www.rbc.ru/technology_and_media/09/08/2024/66b63e2b9a79473edea67c18 "Ghiblioteka. Nieoficjalny przewodnik po świecie filmów studia Ghibli", Michael Leader, Wydawnictwo WAB

Na świecie tylko jedno miejsce rozpala wyobraźnię każdego, kto w sercu ma krzem zamiast krwi. To Dolina Krzemowa - miejsce, które wyniosło lub pogrzebało marzenia tysięcy osób. I które wciąż fascynuje. A właśnie wyszły trzy polskie tłumaczenia książek, których motywem wspólnym są relacje i prowadzenie biznesów w tym bardzo specyficznym miejscu, dlatego w tym odcinku podcastu "Techstorie" z cyklu Bibliotecha nurkujemy do świata wielkich pieniędzy, wielkich ambicji, wielkiej konkurencji i wielkich nazwisk. Wybrałyśmy trzy tytuły, które będą naszymi przewodnikami po Dolinie Krzemowej. W tym odcinku omawiamy: 06:47 “Założyciele. Historia PayPala i przedsiębiorców, którzy tworzyli Dolinę Krzemową”, Jimmi Soni, tłum. Magda Witkowska, Wydawnictwo Sine Qua Non. 17:07 “Supremacja”, Parma Olson, tłum. Violetta Dobosz, Wydawnictwo Post Factum 22:39 “Burn Book. Technologia i ja: historia miłosna”, Kara Swisher, tłum. Michał Strąkow, Wydawnictwo Insignis

Donald Trump, Elon Musk i J.D. Vance, czyli trzy najpotężniejsze osoby świata wyraźnie dały znać Europie, że skończyło się rumakowanie. Rozkręcająca się wojna handlowa z UE, połajanki i podważanie sensowności NATO płynące od liderów USA wyraźnie dały Staremu Kontynentowi impuls do zmian. Na pierwszy ogień idzie oczywiście bezpieczeństwo: militarne i komunikacyjne. A czy da się uniezależnić od amerykańskich rozwiązań technologicznych? I przede wszystkim: czy warto? Właśnie o tym opowiadamy w tym odcinku podcastu "Techstorie". Sprawdzimy, czym jest "efekt Trumpa", jakie Europa ma szanse i bolączki technologiczne i pokażemy, że jesteśmy świadkami nowego, nieoczekiwanego "drenażu mózgów". GOŚCIE ODCINKA: Sebastian Płóciennik, dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i profesor ekonomii w Instytucie Ekonomii Akademii Finansów i Biznesu Vistula Zuzanna Warso, wieloletnia ekspertka w Komisji Europejskiej i szefowa badań w Open Future Foundation Alex Krasodomski, dyrektor programowy brytyjskiego think tanku Chatnam House. NA SKRÓTY: 03:18 Technologiczne przebudzenie Europy 24:10 Militaria 27:00 Starlinki 31:13 Czy tylko Starlinki? 33:18 Chmura 37:58 Sztuczna inteligencja 40:35 Start-upy 46:55 Przeregulowanie 55:10 Naukowcy uciekają z USA ŹRÓDŁA: Wpis Elona Muska o Carlosie Simsie https://x.com/elonmusk/status/1882301283090190520 Musk o Kanadzie https://www.cbc.ca/news/politics/elon-musk-canadian-citizenship-1.7468330 O postulatach Sarah Knafo https://www.euractiv.pl/section/nowe-technologie/news/europa-na-cyfrowym-rozdrozu-suwerennosc-technologiczna-czy-amerykanska-dominacja/ Polecamy też inne odcinki "Techstorii" - zwłaszcza te z numerami 112 i 113.

Donald Trump i wielka polityka wyniosły surowce, najważniejszy towar świata technologii, na salony. "Umowa surowcowa" rozgrzewa dyskusje w Europie i za oceanem. Ale co w zasadzie składa się na te pożądane bogactwa? Dlaczego świat zwrócił na nie uwagę akurat teraz? Które są obarczone pracą niewolniczą i splamione krwią? Do kogo należy większość cennych złóż i kto szantażuje świat dostępem do swoich bogactw? Czym są metale ziem rzadkich i do czego się ich używa? To pytania, na które odpowiadamy w tym odcinku podcastu "Techstorie".  GOŚCIE ODCINKA: prof. Krzysztof Szamałek, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego, były Główny Geolog Kraju dr Domnik Kopiński starszy doradca w Zespole Gospodarki Światowej w Polskim Instytucie Ekonomicznym NA SKRÓTY: 02:38 Czym są metale ziem rzadkich, a czym surowce krytyczne? 13:07 Jakie surowce naprawdę ma Ukraina? A co ma Rosja? 26:50 Trójkąt litowy w Ameryce Południowej 36:10 Co cennego jest pod powierzchnią Grenlandii? 40:05 Chiny, surowcowy potentat 49:08 Co na to wszystko Europa? ŹRÓDŁA: Książka o problemach z wodą: Szymon Opryszek "Woda. Historia pewnego porwania"  Raport PISM na temat popytu na lit https://www.pism.pl/publikacje/potencjal-latynoamerykanskiego-sektora-litu-i-jego-znaczenie-dla-ue O złożach surowców w Ukrainie: https://wiadomosci.onet.pl/swiat/zachod-nie-moze-pozwolic-by-ukrainskie-surowce-wpadly-w-rece-putina/pl3vfdt O boliwijskich zasobach litu: https://wyborcza.pl/7,177851,28080671,the-new-york-times-w-pogoni-za-zielona-energia-po-boliwijski.html O suszy w Chile: https://wyborcza.pl/7,177851,28341463,chile-wprowadzi-racjonowanie-wody-w-stolicy-gdzie-mieszka-prawie.html O zasobach Argentyny: https://forsal.pl/gospodarka/artykuly/8425499,zloza-litu-argentyna-wielkie-zasoby-elektromobilnosc.html

W tym odcinku (niemal) nie ma Elona Muska! Nie ma, bo skupiamy się na Polsce i polskich badaniach i eksperymentach z cyfryzacją. A są to eksperymenty ministerialne - tym razem pokazujemy, jak kulisy polskich politycznych przepychanek wpływają na wielkie spotkania na szczycie i na dość ryzykowne inicjatywy. Opowiadamy, jak rywalizacja resortów cyfryzacji i finansów wpływa na współpracę z big techami, ale też na duże polskie inwestycje. Jest też szansa, że polscy politycy zajmą się też tematem, który wymaga mniejszych nakładów niż choćby polskie AI: dziećmi. A konkretnie ochroną najmłodszych, którzy korzystają z komunikatorów i serwisów społecznościowych, choć są na to jeszcze za młodzi. Co zadziwiające - do tej pory takich danych nie mieliśmy. Ale raport “Internet dzieci. Raport z monitoringu obecności dzieci i młodzieży w internecie” autorstwa Fundacji "Instytut Cyfrowego Obywatelstwa" i Państwowej Komisji do spraw Przeciwdziałania Wykorzystaniu Seksualnemu Małoletnich poniżej lat 15 po raz pierwszy wziął to zagadnienie na tapet. Wnioski: dzieci w wieku 7-12 lat, które korzystają z serwisów społecznościowych, mogłyby zaludnić duże miasto!