Appèl

Dromen van mijn zus. Zo heet het boek van Tweede Kamerlid Mpanzu Bamenga, dat nu in de boekhandels ligt. Hij beschrijft hierin zijn haast ongelooflijke levensverhaal. Zijn vlucht vanuit Congo naar Europa en de 17,5 jaar waarin hij ongedocumenteerd in Frankrijk, België en Nederland woonde. Hoe het hem lukte om ondanks felle tegenslagen opleidingen af te ronden, te werken en jurist te worden. Hoe hij van jongs af aan streed tegen onrecht en racisme. Maar het is ook een boek over pijn, verdriet en verlies, waaronder van zijn geliefde zus. De rode draad van dit prachtige en soms adembenemende boek: de kracht van dromen van een wereld waarin rechtvaardigheid het laatste woord heeft. In deze aflevering van Appèl vertelt Mpanzu Bamenga over zijn strijd, zijn dromen en zijn boek. Presentatie: Suzanne van den Eynden 

Het enorme tekort aan betaalbare woningen staat in veel verkiezingsprogramma's hoog op de lijst van op te lossen problemen. Bijna 400.000 huishoudens zijn op zoek naar een onderkomen, maar stuiten op torenhoge prijzen en veel te weinig aanbod. Ook het aantal dakloze mensen groeit, terwijl fatsoenlijk wonen een sociaal grondrecht is. Wat is er nodig om te zorgen dat iedereen prettig kan wonen?  Hierover praten Daniël Schut en Suzanne van den Eynden in deze aflevering met Francesco Veenstra, Rijksbouwmeester en voorzitter van het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs. Een gesprek over inbreiding versus uitbreiding, bouwregels en de grote vraag: hoe willen we dat ons land eruitziet?

De Mr. Hans van Mierlo Stichting publiceert deze maand samen met het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen de bundel De minister-president. Een ambt in ontwikkeling. Hierin verdiepen 18 auteurs zich in de rol van de premier. Hoe is deze rol ontstaan? Hoe machtig is onze minister-president eigenlijk, wat is er afgelopen decennia veranderd aan die machtspositie en hoe zou de rol van de premier eruit moeten zien? Hierover spreken we in deze aflevering met twee auteurs die hebben bijgedragen aan de bundel: Eva van Vugt, universitair docent staatsrecht in Maastricht, en Henk te Velde, hoogleraar Nederlandse geschiedenis en decaan van de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden.  Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den Eynden  

Sommige mensen zijn te rijk. Zo heet het nieuwe boek van filosoof Dick Timmer, universitair docent morele en politieke filosofie aan de Technische Universiteit Dortmund. Hierin onderzoekt hij de eeuwenoude vragen: wat betekent gelijkheid? En wat is een rechtvaardige verdeling? Alle ongelijkheid komt volgens Timmer voort uit hiërarchieën tussen mensen, waarbij we sommigen als superieur en anderen als inferieur bestempelen. Dit zorgt voor ongelijke verhoudingen en onrechtvaardige tekorten die ‘levens kunnen knevelen en potentie kunnen breken’, schrijft Timmer. Voor fundamentele gelijkheid is volgens hem dan ook een radicale omslag nodig: kapitaal verdelen en hiërarchie doorbreken.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut  

Afgelopen najaar publiceerde techexpert en oud-Europarlementariër voor D66 Marietje Schaake het boek De Tech Coup. Haar boodschap – de groeiende macht van techgiganten bedreigt onze democratie - werd snel daarna nog urgenter. Met techmiljardairs als Elon Musk op prominente politieke plekken, lijkt het tijdperk van big tech definitief aangebroken.Hoe gevaarlijk is de groeiende macht van techgiganten eigenlijk? Hoe kunnen we onze democratie hier beter tegen beschermen? En hoe zou een Europees alternatief eruit kunnen zien? Hierover praten Suzanne van den Eynden en Daniël Schut in deze aflevering van Appèl met Marietje Schaake. Het gesprek is opgenomen in april 2025.Steun het werk van de Mr. Hans van Mierlo Stichting en word Vriend van Appèl! Ga naar www.vriendvandeshow.nl/appel

AI is overal, ook in oorlogen. Militairen maken steeds vaker gebruik van AI om doelwitten te selecteren en uit te schakelen. Voorbeelden zien we onder meer in Gaza en Oekraïne. Maar hoe maken krijgsmachten precies gebruik van AI? Zorgt militaire AI écht voor minder burgerslachtoffers, zoals vaak wordt gezegd? En welke juridische en ethische dilemma’s roept AI op het slagveld op?  Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Willemijn Aerdts en Marten Zwanenburg. Willemijn Aerdts is Eerste Kamerlid voor D66 en docent-onderzoeker aan het Institute for Security and Global Affairs aan de Universiteit Leiden. Ze was lid van een commissie die de regering adviseerde over autonome wapensystemen. Marten Zwanenburg is hoogleraar militair recht aan de UvA en aan de Nederlandse Defensieacademie.Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut 

Vijf jaar na het begin van corona hangt volgens wetenschappers de volgende pandemie als een zwaard van Damocles boven ons hoofd.  Maar terwijl in het onderwijs, in de zorg en bij de ggz de gevolgen van de afgelopen pandemie nog altijd doorklinken, is het kabinet van plan te bezuinigen op zogeheten pandemische paraatheid. Is Nederland klaar voor de volgende pandemie? Welke lessen hebben we geleerd van corona, en wat zijn we misschien alweer vergeten? En wat betekent de terugtrekking van de VS uit de WHO?Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Anja Schreijer. Zij is arts Maatschappij en Gezondheid en medisch directeur van het Pandemic and Disaster Preparedness Center, en medevoorzitter van de adviescommissie Public Health Emergencies van de Europese Commissie. Ze was tijdens de coronapandemie lid van het OMT en hoofd algemene infectieziekten bij de GGD Amsterdam. Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut 

Mensen met een theoretische opleiding domineren onze democratie. Verreweg de meeste volksvertegenwoordigers hebben een hbo- of universitaire opleiding, en hun voorkeuren klinken vaker door in beleid. Veel praktisch opgeleiden ervaren bovendien een sterke culturele afstand tot de voornamelijk theoretisch opgeleide politici. En die ervaren afstand blijkt een belangrijke motor van politieke onvrede onder praktisch geschoolden. Hoe komt dit, en belangrijker, wat is er nodig om onze democratie van en voor iedereen te maken - ongeacht opleidingsniveau?  Hierover spreken we in deze aflevering van Appèl met Brigitte van den Berg en Kjell Noordzij. Brigitte van den Berg is Europarlementariër voor D66 en voormalig wethouder in Beverwijk. Zij maakt zich in Europa sterk voor onder meer een betere positie van MBO’ers. Kjell Noordzij is socioloog en verbonden aan de Erasmus Universiteit. Hij promoveerde op een proefschrift getiteld Verzet van onderop. Ervaren culturele afstand en politieke onvrede onder praktisch geschoolden.Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

Met het manifest ‘Scherp op Ouderenzorg’ zetten sportjournalist Hugo Borst en historicus Carin Gaemers in 2016 politiek Nederland op zijn kop. Er kwamen honderdduizend steunbetuigingen en ook politici omarmden de aanbevelingen unaniem. Bijna tien jaar later is daar weinig van te merken: de gemaakte beloften zijn niet nagekomen en plannen om de ouderenzorg te verbeteren, zijn er nauwelijks.  Waarom lukt het een van de rijkste landen ter wereld niet om de zorg voor ouderen – een groep waar we ooit allemaal zelf toe gaan behoren – goed te regelen? In deze aflevering spreken Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met Hugo Borst en Carin Gaemers over wat er nodig is voor goede ouderenzorg.  

Het kabinet zet het mes in ontwikkelingssamenwerking: vanaf 2026 komt er 2,3 miljard euro minder beschikbaar. Deze beslissing heeft grote gevolgen. Niet alleen voor landen waarop de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking is gericht en voor ngo’s, maar ook voor Nederland zelf en onze democratische rechtsstaat. Dat zeggen althans Anne-Floor Dekker, directeur van het Nederlandse genderplatform Wo=men, en Dirk-Jan Koch, secretaris-directeur bij de Adviesraad Internationale Vraagstukken, de AIV. In deze aflevering van Appèl bespreken we met hen hoe de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in elkaar zit en wat er met de bezuinigingsplannen op het spel staat.Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Polarisatie was in 2024 Woord van het Jaar. Mensen lijken steeds vaker lijnrecht tegenover elkaar te staan en de roep om minder polarisatie klinkt steeds luider. Maar deze paniek over polarisatie is onterecht, zegt socioloog Quita Muis.Afgelopen jaar promoveerde zij aan Tilburg University op een onderzoek naar polarisatie, waarin ze vooral heeft gekeken naar de rol van opleidingsniveaus en sociale identificatie. Haar conclusie: er is geen sprake van daadwerkelijke polarisatie tussen hoger- en lageropgeleiden, maar binnen deze groepen hebben met name hoger opgeleiden het gevóel sterk gepolariseerd te zijn. Dat komt omdat ze zich gaan gedragen zoals ze zich op basis van hun sociale groep denken te moeten gedragen. Wat is polarisatie precies? Wanneer is het nuttig voor de democratie en wanneer wordt het schadelijk? Welke rol speelt opleidingsniveau bij polarisatie, wat is de rol van de politiek en wat is er nodig om de ervaren polarisatie verminderen? Deze vragen bespreken Daniël Schut en Suzanne van den Eynden met Quita Muis.   

De Groningers hadden altijd gelijk. Zo heet het boek dat Hans Vijlbrief, Tweede Kamerlid voor D66, schreef over zijn periode als staatssecretaris Mijnbouw. Die twee jaren laten zich het beste omschrijven als een achtbaanrit. Er waren woedende en intens verdrietige Groningers, een parlementaire enquête naar de gaswinning, oorlog in Oekraïne en een energiecrisis. Deze achtbaanrit eindigde met de sluiting van het gasveld in Groningen.In de inleiding van zijn boek schrijft Vijlbrief dat het voor hem nodig was deze periode 'van zich af te schrijven'. "Het was allemaal zo intensief dat het voelde als noodzaak". Die gevoelde noodzaak resulteert in een eerlijk en openhartig boek dat de lezer meeneemt naar zijn vele bezoeken aan Groningen, in het dagelijks leven van een staatssecretaris, op campagne voor D66 en in de manier waarop 'Groningen' hem als mens en politicus heeft veranderd. In deze laatste Appèl van 2024 spreken Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met Hans Vijlbrief over zijn ervaringen in Groningen en hoe hij deze meeneemt in zijn huidige werk als Tweede Kamerlid. 

Het gaat niet goed met de gezondheidszorg. We gebruiken vaker en langer zorg en om die zorg te leveren, zijn steeds meer mensen nodig. Zo zou over 40 jaar 1 op de 3 Nederlanders in de zorg moet werken, terwijl dat nu nog 1 op de 7 is. Daarnaast rijzen de zorgkosten de pan uit, voor de overheid maar ook voor ons: vanaf komend jaar betalen we allemaal fors meer premie aan de zorgverzekeraar. Kortom, problemen in overvloed. Universiteitshoogleraar Evelien Tonkens van de universiteit voor Humanistiek heeft een heel andere boodschap. Die stijgende zorgkosten zijn volgens haar onvermijdelijk en dragen juist bij aan onze welvaart en economie. Het is ook helemaal geen probleem als meer mensen in de zorg moeten werken. Het probleem is juist dat ons zorgsysteem volledig op marktwerking is gebaseerd. Zorg moet dan ook zo snel mogelijk weer in publieke handen komen, en we moeten vooral veel beter ons best doen om zorgmedewerkers te behouden. In deze aflevering van Appèl spreken Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met Evelien Tonkens over haar visie op de zorg. 

Nederland is een van de rijkste landen ter wereld, maar toch leven honderdduizenden mensen in armoede. Vrouwen hebben daarbij een hoger risico op armoede dan mannen. Hoe kan dit, ondanks alle politieke aandacht die er afgelopen jaren is voor bestaanszekerheid? En wat is er nodig om mensen uit de armoede te krijgen? Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met twee deskundigen. Hoba Gull was afgelopen jaar VN-vrouwenvertegenwoordiger en sprak in september de Algemene Vergadering van de VN toe over armoede en genderongelijkheid. Anna Custers is ontwikkelingseconoom en lector armoede-interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. Na jarenlang in onder meer India en Afghanistan te hebben gewerkt, onderzoekt ze nu welke armoede-interventies effectief zijn.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Word nu Vriend van Appèl en steun de Mr. Hans van Mierlo Stichting bij het versterken van progressieve, sociaal-liberale politiek. Ga naar www.vriendvandeshow.nl/appelLees hier het essay dat Hoba Gull op 1 maart 2024 publiceerde in Trouw: https://www.trouw.nl/tijdgeest/waarom-armoede-vrouwen-harder-raakt-wie-echt-gendergelijkheid-wil-moet-ook-armoede-aanpakken~bd5c5a4e/  

Nog even en we weten het: wordt Kamala Harris de nieuwe president van de Verenigde Staten of wint Donald Trump? De wereld kijkt gespannen toe, want bij deze verkiezingen staat internationaal veel op het spel. Maar wat zijn eigenlijk de gevolgen van een presidentschap van Harris of van Trump: voor de NAVO, voor Oekraïne, voor China en voor het Midden-Oosten? Hierover in deze aflevering an Appèl met Anna van Zoest, directeur van de Atlantische Commissie, het forum voor publiek debat over trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den EyndenOndanks het serieuze onderwerp is deze aflevering extra feestelijk: het is de 100ste Appèl! Vind jij dat de Mr. Hans van Mierlo Stichting nog minstens honderd Appels moet maken? Word dan Vriend van deze podcast. Daarmee steun je ons met een bedrag naar keuze. Vriend worden doe je via vriendvandeshow.nl/appel 

Het politieke debat over migratie blijft meestal beperkt tot de simpele vraag: willen we ‘meer’ of ‘minder’ migratie? Het kabinet-Schoof wil zelfs een asielcrisis uitroepen om migratie verder te kunnen inperken. Wat is er nodig om verder te kijken dan die tegenstelling ‘meer of minder’? Welke aspecten van migratie verdienen meer aandacht? En hoe komen we tot een nieuw, eerlijker en menselijker verhaal over migratie?  Hierover spreken we in deze aflevering met Monique Kremer, bijzonder hoogleraar actief burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam en voorzitter van de Adviesraad Migratie en Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Het eerlijke verhaal is dat je nooit volledig grip krijgt op migratie, behalve als je een dictatuur of een eiland wilt worden.” Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Word nu Vriend van Appèl! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en draag je bij aan progressieve politiek. Ga naar www.vriendvandeshow.nl/appel  

Oppositie voeren tegen radicaal-rechts: hoe doe je dat? Met de PVV in de regering en als grootste partij in de Tweede Kamer is dit ineens een van de belangrijkste politieke vragen voor onder andere D66. Verandert het nieuwe politieke landschap de manier waarop we oppositie moeten voeren? Hoe laten we ons eigen progressieve geluid het beste horen? En wat kunnen we leren van de geschiedenis over de omgang met populistische en rechts-radicale partijen?    In de eerste aflevering van Appèl na het zomerreces bespreken we deze vragen met Carla Hoetink, universitair docent politieke geschiedenis aan de Radboud universiteit, en Afke Groen, politicoloog en directeur van de Mr. Hans van Mierlostichting.  Vind jij progressieve politiek ook zo belangrijk? Word dan Vriend van deze podcast! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en kun je reageren op afleveringen. Vriend worden doe je via vriendvandeshow.nl/appel 

Onze democratie heeft méér conflict nodig. Dat stelt politicoloog Tom van der Meer in zijn nieuwe boek Waardenloze politiek. Hierin beschrijft hij hoe een gebrek aan ideologisch, waardengedreven conflict bij politieke middenpartijen - zoals D66 - heeft geleid tot fors zetelverlies. Door 'technocratische no-nonsensepolitiek' zijn deze partijen ‘richtingloos en inwisselbaar geworden’, een ‘eenheidsworst’ zelfs. Geen wonder dat de kiezer vluchtte naar partijen op de flanken, zoals de PVV, schrijft Van der Meer.  In deze aflevering van Appèl gaan we met Tom van der Meer dieper in op het ontstaan van de huidige ‘waardenloze politiek’ bij de middenpartijen, en bespreken we wat er nodig is om het ideologische conflict weer terug te brengen in de politieke arena.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Vind jij waardengedreven politiek ook belangrijk? Word dan Vriend van Appèl! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en kun je  met andere Vrienden in gesprek. Zie vriendvandeshow.nl/appel

Over een paar dagen mogen we naar de stembus voor de Europese verkiezingen. In de campagnes van de verschillende partijen gaat het veel over veiligheid, klimaat en migratie en het belang of juist de bedreiging van Europa op deze beleidsterreinen. Heel belangrijk, maar hoe zit het eigenlijk met onze meer emotionele band met Europa? Hoe denken Nederlanders over Europa en de EU? En bestaat er zoiets als een Europese identiteit; voelen we ons naast Nederlander ook expliciet Europeaan? Hierover praten we in deze podcast met Elske van den Hoogen en Joris Melman. Elske promoveerde dit jaar op een proefschrift over publieke denkbeelden over de Europese Unie. Ze werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de UvA en onderzoekt de verkiezingen voor het Europees Parlement, met een focus op electorale integriteit en desinformatie. Joris is postdoctoraal onderzoeker bij Studio Europa Maastricht. Hij promoveerde op de publieke perceptie van de euro en schreef het hoofdstuk over Europese identiteit voor de bundel 14 missies voor Europa van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Bestel hier de bundel 14 missies voor Europa: https://webshop.d66.nl/product/missies-voor-europa/Word ook Vriend van Appèl en steun ons met een klein bedrag naar keuze: www.vriendvandeshow.nl/appel 

Internationale handel kan zorgen voor stijgende werkgelegenheid, investeringen in infrastructuur en een betere levensstandaard. Tegelijkertijd kan handel juist bijdragen aan armoede en ongelijkheid, onder meer door oneerlijke concurrentie en protectionisme. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat handel vrijheid, gelijkheid en democratie bevordert? Daarover praten wij in deze aflevering met Ellen Mangnus en Pim de Zwart. Ellen Mangnus promoveerde in de ontwikkelingseconomie en werkt bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken als strateeg en onderzoekscoördinator. Zij schreef het hoofdstuk over eerlijke handel voor het boek 14 missies voor Europa van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Pim de Zwart, universitair hoofddocent in Wageningen, promoveerde op de intercontinentale handel van de Nederlands Oost-Indische Compagnie en de effecten daarvan op de levensstandaarden van mensen in het zuiden van Afrika en Azië.  Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den Eynden  Word Vriend van de Show!Draag jij het sociaal-liberalisme en podcast Appèl een warm hart toe? Word dan Vriend van de Show en steun Appèl met een bedrag naar keuze. Als Vriend kun je ook meepraten over de afleveringen en suggesties doen. Meer info op vriendvandeshow.nl/appel