Appèl

De Groningers hadden altijd gelijk. Zo heet het boek dat Hans Vijlbrief, Tweede Kamerlid voor D66, schreef over zijn periode als staatssecretaris Mijnbouw. Die twee jaren laten zich het beste omschrijven als een achtbaanrit. Er waren woedende en intens verdrietige Groningers, een parlementaire enquête naar de gaswinning, oorlog in Oekraïne en een energiecrisis. Deze achtbaanrit eindigde met de sluiting van het gasveld in Groningen.In de inleiding van zijn boek schrijft Vijlbrief dat het voor hem nodig was deze periode 'van zich af te schrijven'. "Het was allemaal zo intensief dat het voelde als noodzaak". Die gevoelde noodzaak resulteert in een eerlijk en openhartig boek dat de lezer meeneemt naar zijn vele bezoeken aan Groningen, in het dagelijks leven van een staatssecretaris, op campagne voor D66 en in de manier waarop 'Groningen' hem als mens en politicus heeft veranderd. In deze laatste Appèl van 2024 spreken Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met Hans Vijlbrief over zijn ervaringen in Groningen en hoe hij deze meeneemt in zijn huidige werk als Tweede Kamerlid. 

Het gaat niet goed met de gezondheidszorg. We gebruiken vaker en langer zorg en om die zorg te leveren, zijn steeds meer mensen nodig. Zo zou over 40 jaar 1 op de 3 Nederlanders in de zorg moet werken, terwijl dat nu nog 1 op de 7 is. Daarnaast rijzen de zorgkosten de pan uit, voor de overheid maar ook voor ons: vanaf komend jaar betalen we allemaal fors meer premie aan de zorgverzekeraar. Kortom, problemen in overvloed. Universiteitshoogleraar Evelien Tonkens van de universiteit voor Humanistiek heeft een heel andere boodschap. Die stijgende zorgkosten zijn volgens haar onvermijdelijk en dragen juist bij aan onze welvaart en economie. Het is ook helemaal geen probleem als meer mensen in de zorg moeten werken. Het probleem is juist dat ons zorgsysteem volledig op marktwerking is gebaseerd. Zorg moet dan ook zo snel mogelijk weer in publieke handen komen, en we moeten vooral veel beter ons best doen om zorgmedewerkers te behouden. In deze aflevering van Appèl spreken Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met Evelien Tonkens over haar visie op de zorg. 

Nederland is een van de rijkste landen ter wereld, maar toch leven honderdduizenden mensen in armoede. Vrouwen hebben daarbij een hoger risico op armoede dan mannen. Hoe kan dit, ondanks alle politieke aandacht die er afgelopen jaren is voor bestaanszekerheid? En wat is er nodig om mensen uit de armoede te krijgen? Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met twee deskundigen. Hoba Gull was afgelopen jaar VN-vrouwenvertegenwoordiger en sprak in september de Algemene Vergadering van de VN toe over armoede en genderongelijkheid. Anna Custers is ontwikkelingseconoom en lector armoede-interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. Na jarenlang in onder meer India en Afghanistan te hebben gewerkt, onderzoekt ze nu welke armoede-interventies effectief zijn.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Word nu Vriend van Appèl en steun de Mr. Hans van Mierlo Stichting bij het versterken van progressieve, sociaal-liberale politiek. Ga naar www.vriendvandeshow.nl/appelLees hier het essay dat Hoba Gull op 1 maart 2024 publiceerde in Trouw: https://www.trouw.nl/tijdgeest/waarom-armoede-vrouwen-harder-raakt-wie-echt-gendergelijkheid-wil-moet-ook-armoede-aanpakken~bd5c5a4e/  

Nog even en we weten het: wordt Kamala Harris de nieuwe president van de Verenigde Staten of wint Donald Trump? De wereld kijkt gespannen toe, want bij deze verkiezingen staat internationaal veel op het spel. Maar wat zijn eigenlijk de gevolgen van een presidentschap van Harris of van Trump: voor de NAVO, voor Oekraïne, voor China en voor het Midden-Oosten? Hierover in deze aflevering an Appèl met Anna van Zoest, directeur van de Atlantische Commissie, het forum voor publiek debat over trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den EyndenOndanks het serieuze onderwerp is deze aflevering extra feestelijk: het is de 100ste Appèl! Vind jij dat de Mr. Hans van Mierlo Stichting nog minstens honderd Appels moet maken? Word dan Vriend van deze podcast. Daarmee steun je ons met een bedrag naar keuze. Vriend worden doe je via vriendvandeshow.nl/appel 

Het politieke debat over migratie blijft meestal beperkt tot de simpele vraag: willen we ‘meer’ of ‘minder’ migratie? Het kabinet-Schoof wil zelfs een asielcrisis uitroepen om migratie verder te kunnen inperken. Wat is er nodig om verder te kijken dan die tegenstelling ‘meer of minder’? Welke aspecten van migratie verdienen meer aandacht? En hoe komen we tot een nieuw, eerlijker en menselijker verhaal over migratie?  Hierover spreken we in deze aflevering met Monique Kremer, bijzonder hoogleraar actief burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam en voorzitter van de Adviesraad Migratie en Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Het eerlijke verhaal is dat je nooit volledig grip krijgt op migratie, behalve als je een dictatuur of een eiland wilt worden.” Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Word nu Vriend van Appèl! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en draag je bij aan progressieve politiek. Ga naar www.vriendvandeshow.nl/appel  

Oppositie voeren tegen radicaal-rechts: hoe doe je dat? Met de PVV in de regering en als grootste partij in de Tweede Kamer is dit ineens een van de belangrijkste politieke vragen voor onder andere D66. Verandert het nieuwe politieke landschap de manier waarop we oppositie moeten voeren? Hoe laten we ons eigen progressieve geluid het beste horen? En wat kunnen we leren van de geschiedenis over de omgang met populistische en rechts-radicale partijen?    In de eerste aflevering van Appèl na het zomerreces bespreken we deze vragen met Carla Hoetink, universitair docent politieke geschiedenis aan de Radboud universiteit, en Afke Groen, politicoloog en directeur van de Mr. Hans van Mierlostichting.  Vind jij progressieve politiek ook zo belangrijk? Word dan Vriend van deze podcast! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en kun je reageren op afleveringen. Vriend worden doe je via vriendvandeshow.nl/appel 

Onze democratie heeft méér conflict nodig. Dat stelt politicoloog Tom van der Meer in zijn nieuwe boek Waardenloze politiek. Hierin beschrijft hij hoe een gebrek aan ideologisch, waardengedreven conflict bij politieke middenpartijen - zoals D66 - heeft geleid tot fors zetelverlies. Door 'technocratische no-nonsensepolitiek' zijn deze partijen ‘richtingloos en inwisselbaar geworden’, een ‘eenheidsworst’ zelfs. Geen wonder dat de kiezer vluchtte naar partijen op de flanken, zoals de PVV, schrijft Van der Meer.  In deze aflevering van Appèl gaan we met Tom van der Meer dieper in op het ontstaan van de huidige ‘waardenloze politiek’ bij de middenpartijen, en bespreken we wat er nodig is om het ideologische conflict weer terug te brengen in de politieke arena.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Vind jij waardengedreven politiek ook belangrijk? Word dan Vriend van Appèl! Daarmee steun je ons met een klein bedrag naar keuze en kun je  met andere Vrienden in gesprek. Zie vriendvandeshow.nl/appel

Over een paar dagen mogen we naar de stembus voor de Europese verkiezingen. In de campagnes van de verschillende partijen gaat het veel over veiligheid, klimaat en migratie en het belang of juist de bedreiging van Europa op deze beleidsterreinen. Heel belangrijk, maar hoe zit het eigenlijk met onze meer emotionele band met Europa? Hoe denken Nederlanders over Europa en de EU? En bestaat er zoiets als een Europese identiteit; voelen we ons naast Nederlander ook expliciet Europeaan? Hierover praten we in deze podcast met Elske van den Hoogen en Joris Melman. Elske promoveerde dit jaar op een proefschrift over publieke denkbeelden over de Europese Unie. Ze werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de UvA en onderzoekt de verkiezingen voor het Europees Parlement, met een focus op electorale integriteit en desinformatie. Joris is postdoctoraal onderzoeker bij Studio Europa Maastricht. Hij promoveerde op de publieke perceptie van de euro en schreef het hoofdstuk over Europese identiteit voor de bundel 14 missies voor Europa van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Bestel hier de bundel 14 missies voor Europa: https://webshop.d66.nl/product/missies-voor-europa/Word ook Vriend van Appèl en steun ons met een klein bedrag naar keuze: www.vriendvandeshow.nl/appel 

Internationale handel kan zorgen voor stijgende werkgelegenheid, investeringen in infrastructuur en een betere levensstandaard. Tegelijkertijd kan handel juist bijdragen aan armoede en ongelijkheid, onder meer door oneerlijke concurrentie en protectionisme. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat handel vrijheid, gelijkheid en democratie bevordert? Daarover praten wij in deze aflevering met Ellen Mangnus en Pim de Zwart. Ellen Mangnus promoveerde in de ontwikkelingseconomie en werkt bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken als strateeg en onderzoekscoördinator. Zij schreef het hoofdstuk over eerlijke handel voor het boek 14 missies voor Europa van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Pim de Zwart, universitair hoofddocent in Wageningen, promoveerde op de intercontinentale handel van de Nederlands Oost-Indische Compagnie en de effecten daarvan op de levensstandaarden van mensen in het zuiden van Afrika en Azië.  Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den Eynden  Word Vriend van de Show!Draag jij het sociaal-liberalisme en podcast Appèl een warm hart toe? Word dan Vriend van de Show en steun Appèl met een bedrag naar keuze. Als Vriend kun je ook meepraten over de afleveringen en suggesties doen. Meer info op vriendvandeshow.nl/appel 

Levens van mensen zijn verwoest en het kan morgen weer gebeuren’. Dat was de zorgwekkende conclusie van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Deze commissie onderzocht waarom de overheid jarenlang faalde in de rechtsbescherming van burgers, met het toeslagenschandaal als een van de meest schrijnende voorbeelden. D66’er Salima Belhaj leidde deze enquêtecommissie tot december afgelopen jaar, toen er door de uitslag van de verkiezingen een einde kwam aan haar Tweede Kamerlidmaatschap. Het grootste deel van het werk was toen echter al gedaan. Daarom blikken we in deze aflevering van Appèl samen met Salima terug op haar voorzitterschap.Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël SchutVind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee. Zie vriendvandeshow.nl/appel

De relatie tussen liberalisme en religie is soms gecompliceerd. Zo leidt de vraag of religieuze uitingen bij bijvoorbeeld de politie en boa's moeten worden toegestaan, regelmatig tot discussie onder sociaal-liberalen. Zowel voor- als tegenstanders beroepen zich daarbij op liberale waarden. Tijd om de relatie tussen politiek en het liberalisme eens nader te onderzoeken. Hoe verhouden ze zich historisch gezien tot elkaar? Wat heeft religie het liberalisme te bieden, en andersom?  Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Sophie van Bijsterveld en Joost Röselaers. Sophie van Bijsterveld is hoogleraar religie, recht en samenleving aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en onderzoekt hier onder meer de problemen en kansen van religie voor de democratie. Joost Röselaers is predikant en bestuurslid van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut.Word Vriend van de Show!Draag jij het sociaal-liberalisme en podcast Appèl een warm hart toe? Word dan Vriend van de Show en steun Appèl met een bedrag naar keuze. Als Vriend kun je ook meepraten over de afleveringen en suggesties doen. https://vriendvandeshow.nl/appel 

Hebben de bedrijven Tata Steel en Chemours opzettelijk gevaarlijke stoffen in de bodem, lucht of het oppervlaktewater gebracht, met mogelijk gevaar voor de openbare gezondheid? Dat onderzoekt het Openbaar Ministerie momenteel. Drijvende kracht achter dit onderzoek is advocaat Bénédicte Ficq, die namens omwonenden aangifte heeft gedaan tegen de CEO’s van Tata Steel en Chemours. Hoewel de rechtsspraak vaker wordt aangegrepen om naleving van milieuwetgeving af te dwingen, is de benadering van Ficq nieuw: zij wil dat het OM een strafzaak begint tegen de leidinggevenden van de bedrijven.  Wat drijft haar om aan te sturen op strafrechtelijke vervolging van de CEO’s? Waarom is de wetgeving niet voldoende om het milieu en de gezondheid van mensen te beschermen? En wat moet de politiek doen?Hierover praten we in deze aflevering van Appèl, in het kantoor van Ficq & Partners Advocaten in Amsterdam, met Bénédicte Ficq.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

Veertien missies voor Europa. Nieuwe denkers over een vrije, gelijke en democratische toekomst. Zo heet het nieuwste boek van de Mr. Hans Van Mierlo Stichting. In deze bundel presenteren veelal jonge academici vernieuwende oplossingen voor een aantal grote maatschappelijke uitdagingen waar een Europees antwoord op nodig is. Antwoorden die vertrekken vanuit de sociaal-liberale waarden vrijheid, gelijkheid en democratie en waarin de gevolgen voor inwoners van Europa centraal staan.  In deze aflevering van Appèl zijn twee auteurs van het boek te gast. Nynke Schulp is universitair hoofddocent land use, lifestyle and ecosystem change aan de Vrije Universiteit Amsterdam en schreef een hoofdstuk over landbouw. En Vincent Stuer, werkzaam voor de Renew-fractie in het Europees Parlement, schreef het hoofdstuk over democratisch burgerschap.  Presentatie: Daniël Schut en Suzanne van den Eynden Het boek Veertien missies voor Europa. Nieuwe denkers over een vrije, gelijke en democratische toekomst is hier te bestellen: https://webshop.d66.nl/product/missies-voor-europa/

Op 8 februari 2014 werd oud-D66-minister Els Borst op 81-jarige leeftijd op gewelddadige wijze om het leven gebracht. Rond de tiende sterfdag van Els Borst staat de mr. Hans van Mierlostichting uitgebreid stil bij de nalatenschap van Els Borst voor D66, de politiek als geheel en de samenleving. Wat kunnen we leren van het leven en werk van deze bijzondere vrouw, de eerste vrouwelijke vicepremier en D66-lijsttrekker, de minister achter zo veel progressieve wetten?Over de politieke lessen van Els Borst praten we in deze aflevering van Appèl met Pamela Sturhoofd, Jessica van Tijn en Jacob Kohnstamm.  Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn maakten de documentaire De Erfenis van Els Borst. Eerder maakten ze documentaires over onder meer Youp van ‘t Hek, Herman van Veen en verzetsheldin Truus Wijsmuller. Jacob Kohnstamm is oud-Kamerlid voor D66 en was staatssecretaris voor Binnenlandse zaken in het kabinet Paars I, waar ook Els Borst aan deelnam. Net als Borst was hij nauw betrokken bij het wetgevingsproces euthanasie. Later werd hij voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde.   Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut Lees ook de Ode aan Els Borst van de Mr. Hans van Mierlo Stichting: https://d66.nl/wp-content/uploads/2024/02/OdeAanEls_feb2024.pdfDe documentaire De erfenis van Els Borst is hier te bekijken: https://npo.nl/start/serie/2doc/seizoen-11_1/2doc-de-erfenis-van-els-borst/afspelen 

De overheid is de afgelopen decennia steeds meer gaan verwachten van burgers. Maar kunnen mensen deze toegenomen eigen verantwoordelijkheid wel waarmaken? Dat onderzocht de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in haar meest recente rapport Grip. Het maatschappelijk belang van persoonlijke controle. De conclusie: het hebben van grip op het eigen leven is letterlijk van levensbelang en moet veel meer richtinggevend worden in beleid. De term ‘grip’ kwam ook terug in menig verkiezingsprogramma: politieke partijen beloofden burgers meer grip te geven op tal van terreinen, van wonen tot onderwijs, van migratie tot gezondheid. Maar wat betekent eigenlijk het hebben van ‘grip’? En waarom is dat zo belangrijk?  In deze aflevering van Appèl praten Daniël Schut en Suzanne van den Eynden met twee auteurs van het rapport. Mark Bovens is lid van de WRR en tevens hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht. Will Tiemeijer is wetenschappelijk medewerker bij diezelfde WRR en daarnaast bijzonder hoogleraar gedragswetenschappen en beleid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. 

Een van de terugkerende verklaringen voor de grote winst van de PVV is het lage vertrouwen in en het onvoldoende functioneren van de overheid en onze democratie. De afstand tussen burgers en politiek is te groot, de politiek luistert te weinig naar burgers en toont te weinig daadkracht, zo blijkt uit meerdere onderzoeken. Burgerfora worden steeds populairder als middel om burgers en politiek nader tot elkaar te brengen. Vlak voor de val van het kabinet stemde de Tweede Kamer zelf in met een nationaal burgerforum over klimaat en energie.  In deze eerste aflevering van Appèl van 2024 praten we met twee deskundigen over burgerfora. Politicoloog Lisa van Dijk promoveerde onlangs aan de Katholieke Universiteit Leuven op een onderzoek naar de kansen én risico’s van zogeheten minipublieken, een verzamelterm waar burgerfora onder vallen. Kunnen deze de vertrouwenskloof tussen politiek en burgers dichten? Politicoloog Josje den Ridder doet bij het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzoek naar de publieke opinie over democratie en politiek. Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniel Schut 

Bedrijven moeten méér bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen zoals de energietransitie, betaalbare zorg of toekomstbestendige huisvesting. Dat vindt de overheid, dat vinden veel bedrijven zelf, maar alle goede bedoelingen leiden nog niet tot voldoende resultaten. Het streven naar winst gaat nog te vaak ten koste van de samenleving en het klimaat. De manier waarop bedrijven zijn ingericht, houdt te weinig rekening met onder meer werknemers, consumenten en de natuur. In het manifest Van winst naar waarde doen de wetenschappelijke bureaus van D66, GroenLinks en PvdA een aantal concrete aanbevelingen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze moeten volgens de auteurs leiden tot een nieuwe relatie tussen bedrijfsleven en samenleving.  Over de analyse van de wetenschappelijke bureaus en hun voorstellen praten we in deze aflevering van Appèl met Martijn Visser, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en een van de auteurs van het manifest, en Rutger Claassen, hoogleraar politieke filosofie en economische ethiek aan de Universiteit Utrecht. Presentatie: Suzanne van den EyndenDownload hier het manifest Van winst naar waarde: https://d66.nl/vanmierlostichting/van-winst-naar-waarde-manifest-voor-maatschappelijk-ondernemen/

Onze democratie vervalt te vaak in technocratie. De politiek rechtvaardigt besluiten lang niet altijd vanuit een afweging van politieke waarden, maar steeds vaker op basis van kennis en expertise van wetenschappers en andere deskundigen. Dit gebeurde onder meer tijdens de coronapandemie, maar ook bij de politieke keuzes over stikstofuitstoot die onderbouwd worden met ‘het zijn nu eenmaal de regels’.  In deze aflevering van Appèl praten we met twee gasten over technocratie en de relatie met onze opvattingen over vrijheid. Dirk-Jan van Vliet van de Mr. Hans van Mierlo Stichting analyseerde in het essay Tegen Technocratische Tendensen waarom onze democratie zo vatbaar is voor technocratie, waarom dit problematisch is en hoe we ons hiertegen kunnen wapenen. Yara Al Salman is universitair docent ethiek en politieke filosofie aan de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar onder meer democratie en vrijheid.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

‘Vecht, vecht, vecht, wonen is een recht!’ Dit is de boodschap van de woonprotesten die sinds 2021 regelmatig plaatsvinden. Wie geen betaalbare woning kan vinden, noodgedwongen op straat, bij ouders of vrienden bivakkeert, niet weg kan bij de ex-partner, een steeds hogere huur betaalt of met een groeiend gezin vast zit in een klein huis heeft volgens de duizenden demonstranten meer dan alleen “pech”: voor al die mensen wordt het recht op adequate huisvesting niet ingevuld. De demonstranten staan hierin niet alleen. Het recht op huisvesting is als sociaal grondrecht verankerd in onze grondwet; verschillende internationale verdragen noemen huisvesting zelfs een mensenrecht. Maar wat betekent dit precies? Wat houdt de inspanningsverplichting voor de overheid in als het gaat om wonen, en welke opdracht vloeit hieruit voort voor sociaal-liberalen? Hierover praten we in deze aflevering met Jan de Vries, mensenrechtenjurist en actief bij The Shift, de wereldwijde beweging voor het recht op huisvesting, en met Suzanne van den Eynden, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en auteur van Waardenvol wonen. Een sociaal-liberale visie op volkshuisvesting.Presentatie: Daniël Schut

Discussies over de landbouw gaan tegenwoordig vooral over stikstof, ‘2030’ of ‘2035’ en het wel of niet halveren van de veestapel. Maar welke waarden gaan er schuil achter jaar- en aantallen? Wat betekent het om landbouwbeleid te baseren op waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie? Met andere woorden: hoe ziet sociaal-liberaal landbouw- en voedselbeleid eruit?Over die vragen praten we in deze aflevering van Appèl met Hidde Boersma, microbioloog, publicist en actief voor de stichting RePlanet, die zich inzet voor een open debat rondom klimaatproblematiek; en Jeroen Candel, onderzoeker en docent aan de Wageningen Universiteit, die zich onder meer bezighoudt met innovatief landbouw- en voedselbeleid.  Presentatie: Suzanne van den Eynden en Daniël Schut