Bach van de Dag

Frank de Munnik tipt de nieuwe tweedelige podcast 'Johannes-Passion: Bachs meesterwerk uit de schaduw'. De Johannes-Passion staat vaak in de schaduw van de beroemde Matthäus-Passion. Maar de Johannes is zeker net zo dramatisch, flitsend én ontroerend.  In deze podcast gidst presentator en theoloog Wilfred Kemp je samen met violist, dirigent en programmamaker Carel den Hertog door dit baanbrekende werk. Luister de afleveringen via onze serie 'Meer dan Matthäus' of zoek op 'Johannes-Passion' en 'podcast'.

Een tip voor liefhebbers van Bach van de Dag: de nieuwe speellijst 'De Jaargetijden'. Deze maand is het De Nationale Tuinvogeltelling. Componisten laten zich al eeuwen inspireren door alles wat groeit, bloeit, kruipt, sluipt én vliegt! Hoe klinken vogels in muziek? Dat hoor je in deze muziekmix. Tel je mee met Andrea van Pol? De vogelspeellijst van deze week is eenmalig te horen in Bach van de Dag. De vervolgafleveringen vind je iedere woensdag bij 'De Jaargetijden' in de NPO Luister-app.  Muziek: 2.05 Cyril Scott - Water wagtail, op.71, nr.3, "Kwikstaartje" Nino Gvetadze [piano] Challenge Classics CC72819 4.54 Ottorino Respighi - Gli uccelli, "Vogels" - deel II, "De duif. Andante espressivo - Allegro" (Arr.) Concerto Copenhagen o.l.v. Magnus Fryklund Dacapo 8.226220 7.59 Bernhard van den Sigtenhorst Meyer - Van de Vogels , op.4 - deel II "'n Troepjes meezen in het bosch" Pauline Oostenrijk [piano] Cobra 0072 10.06 Franz Schubert - Winterreise D.911 - nr.15, "De Kraai" Maarten Koningsberger [zang] & Roger Braun [piano] Brilliant Classics 6446 11.59 Antonio Vivaldi - Concert voor fluit en strijkorkest RV.428, op.10 nr.3 in D gr.t., "Het puttertje" - deel III, "Allegro" Stefan Temmingh [blokfluit] & La Folia Barockorchester Deutsche Harmonia Mundi 888751412052 14.34 Ešenvalds, Ēriks - Spring, The Sweet Spring Nationaal Vrouwen Jeugdkoor o.l.v. Wilma ten Wolde Challenge Classics CC72211 18.32 Paul McCartney - Blackbird (Arr.) Eric Vloeimans [trompet] & Holland Baroque Society Channel Classics CCS SA 35613 20.43 Strijkkwartet, op.33 nr.3 in C gr.t. (Hob.III, nr.39), "Vogelkwartet" - deel II, "Scherzo: Allegretto" Cuarteto Quiroga Cobra Records 0076 24.20 Lyrische stukken (6), op.43 - nr.4, "Vogeltje" Leif Ove Andsnes [piano] Virgin Classics VC 7593002 26.10 Ralph Vaughan Williams - The lark ascending (De stijgende leeuwerik) Janine Jansen [viool] & Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Barry Wordsworth Decca 4750112

‘De oneindige bibliotheek’ (slot) In deze laatste aflevering ga ik naar muziek die ik onlangs ontdekte. Misschien is dat wel de waarde van een Wonderkamer en Bibliotheek: het is oneindig. Er valt altijd te verwonderen. Georg Schumann Fantasien op.36, nr.4 ‘Am Abend am Dom’ Michael Van Krucker, piano (album: Georg Schumann, Piano Works)

‘Wals en afscheid’ Er kwam niets van terecht: Chopin trouwde niet met Maria Wodzinska. Voor haar schreef hij zijn Wals ‘L’Adieu’, en op haar bundeltje brieven schreef hij "mijn misère". Frederic Chopin Wals voor piano, nr.9, op.69 nr.1 ‘L’Adieu’ Pavel Kolesnikov, piano (album: Kolesnikov plays Chopin)

‘De vele kanten van Saint-Georges’ De Zwarte Mozart, zo luidde zijn bijnaam. Joseph Boulogne de Saint-Georges, geboren in Guadeloupe, maakte muzikaal furore in het Parijs van Marie-Antoinette. Later vocht hij in Haïti voor de vrijheid van de tot slaaf gemaakten.  Joseph Boulogne de Saint-Georges Vioolconcert in D; I. Zefira Valova, viool & directie Il Pomo d’Oro (album: Violin Concertos, Benda, Graun etc)

‘De Gesproken Brief’ Vorig jaar kocht ik een ‘gesproken brief’. Een vader en moeder spreken een brief in voor ‘onze jongen’ in Indonesië. Een geluidsherinnering. De Gesproken Brief Dienst Welfare Geluids Technisch Bureau Jac. Van der Klei, 16 apr. 1948 2’00’’ Leopold Godowsky Java Suite, dl.III. De Tuinen van Buitenzorg Esgther Budiardjo, piano (album: Godowsky Java Suite)

‘Ilona & Johannes’ Ze speelde op haar vijfde samen met Franz Liszt, werd een leerlinge van Clara Schumann en een goede vriendin van Johannes Brahms. Ilona Eibenschütz studeerde Brahms’ opus 118 bij de componist zelf. In 1903 maakte ze een opname.  Johannes Brahms 6 Pianostukken, op.118, nr.3 Ballade Ilona Eibenschütz, piano (opn. 1903) (album: The Piano G & T’s, vol.4)

‘Eerste’ Componist en muziektheoreticus. Portugal, 16e eeuw. Muzikale eenvoud in al haar complexiteit. Eerste zwarte componist die een publicatie kende: Vicente Lusitano. Vicente Lusitano Salve Regina & Heu, me Domine The Marian Consort (album: Vicente Lusitano: Motets)

‘De wetten van een blad’ Muziek die zich langzaam ontvouwt. Kwetsbaar en ongenaakbaar, volgens de wet van een blad. Afsplitsing na afsplitsing. Neoklassiek, ver voordat het woord bestond. Ann Southam Simple Lines of Inquiry, IV & V Eva Egoyan, piano (album: Simple Lines of Inquiry)

’18 Manieren om naar de staart van een jonge olifant te kijken’ Die muziek is vervelend… aldus een nichtje van Poulenc, toen de componist eigen werk speelde. ‘Kun je niet Histoire de Babar spelen?’. Alleen dit beroemde kinderboek bestond niet als muziek. Hoogste tijd voor Poulenc om dit alsnog te componeren.  Francis Poulenc Histoire de Babar, Le Petit Elephant Francois Mouzaya, stem Alexandre Tharaud, piano (album: Poulenc, Complete Chamber Music vol.5)

‘Wolken, toen en buiten de tijd’ In de laatste jaren van zijn leven componeerde Liszt pianomuziek die eigenlijk buiten de tijd valt. Enkele jaren geleden was ik in het Liszt Museum in Weimar. En proefde daar in de stille kamers de tijd van toen, zoals 24 augustus 1881, als Liszt zijn ‘Nuages gris’ componeert. Franz Liszt Nuages Gris Cora Irsen, piano (Bechstein, Liszt Museum Weimar) (album: Franz Liszt und sein Bechstein zu Weimar)

‘Alleen de linkerhand’ Op deze dag, 23 augustus 1914, werd Paul Wittgenstein in zijn rechterarm geschoten. Daarmee kwam er geen einde aan zijn carrière als concertpianist. Met een ijzeren wil trainde hij zijn linkerhand en vroeg allerlei componisten om voor hem te componeren: voor zijn linkerhand.  Franz Schmidt Kwintet in A; III. Scherzo. Molto vivace Folke Nauta, piano Prisma Strijktrio  Lars Wouters van den Oudenweijer, klarinet (album: Left Hand Legacy, vol.1)

‘Brasilia: Bossa Nova’ Eind jaren vijftig waaide een zomerwind een zachtaardige en sensuele muziek over de wereld. Bossa Nova uit Brazilië. Uiterst fraai gemaakt en vormgegeven, even ‘nova’ als de hoofdstad Brasilia. Caetano Veloso Um Dia Gal Costa & Caetano Veloso (album: Domingo) Antonio Carlos Jobim Antigue Antonio Carlos Jobim (album: Wave) Antonio Carlos Jobim Children’s Games Antonio Carlos Jobim (album: Stone Flower)

‘Het nabootsen van bijna niets’ Howard Skempton is als componist de grootmeester van het kleine, het miniatuur. Sommige pianostukken duren nog geen minuut en bestaan uit een heel rijk bijna niets.  Howard Skempton 12 Piano Pieces John Tilbury, piano (album: Well, well Cornelius)

‘Nachtlicht’ In 2011 verscheen het boek ‘Nocturne, a Journey in Search of Moonlight’ van James Attlee. Typisch een boek voor een Wonderkamer: een persoonlijke zoektocht naar de beleving en geschiedenis van ‘maanlicht’. Voor mij is Brian Eno’s Lux een perfecte soundtrack bij dit boek. Brian Eno Lux II (fragment) Brian Eno (album: Eno - Lux)

‘Voorbij’ Eindeloos zoeken en verzamelen bracht het platenlabel Bear Family Records tot de bijna 6 kilo wegende doos met 11 CD’s en een boek. ‘Vorbei – Beyond Recall, Jewish Musical Life in Nazi Berlin’. Tegelijk een monument voor het voorbije en een ware schat aan wat overbleef. Kantor Israel Bakon Lomer sich iberbeten In Ukrainischen Schenkel Kantor Israel Bakon (album: Vorbei… beyond recall)

‘Plezier & Etudes’ Voor mijn Westerse oren zijn ze onnavolgbaar. Blijmakend en uitermate complex: de ritmische patronen uit de Afrikaanse muziektraditie. De componist György Ligeti liet zich inspireren door deze ritmen… Anoniem / trad. Yangisa Aka Pygmes (album: African Rhythms) Gyorgy Ligeti Etudes, boek 3; III. A bout de soufflé Pierre-Laurent Aimard, piano

‘Geen ochtend ter wereld’ Ver van het wereldse lawaai componeert en speelt Monsieur de Sainte-Colombe. Met een strijkstok en een gamba zoekt hij het geheim van de muziek. Tous les matins du monde - de verfilming van het boek van Pascal Quignard - maakte diepe indruk op mij. M. de Sainte-Colombe Prelude Paolo Pandolfo, gamba (album: Sainte-Colombe: Pieces de Viole) M. de Sainte-Colombe Concert LXVI: Tombeau ‘Les Regrets’ Myria Rignol & Mathilde Vialle, gamba (album: Saint-Colombe - Marin Marais a deux violes egales) Marin Marais Pieces de viole boek 2, 1701 - nr.9 ‘Tombeau pour Mr. Sainte Colombe’ Francois Joubert-Caillet, basgamba Ensemble L’Acheron (album: Maris Pieces de Viole, boek 2)

‘Waar je ook gaat…’ David Lang zocht in een aantal teksten uit het Oude Testament naar wat het betekent om mens te zijn. Het klinkende resultaat is een grote en grootse koorcyclus – betekenisvol minimalisme. David Lang The Writings: nr.4, Where You Go (After the Book of Ruth) Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss (album: David Lang The Writings)

‘Stilleven, voor Adriaen Coorte’ Asperges, kruisbessen, schelpen. De 17de-eeuwer Adriaen Coorte schilderde eenvoudige stillevens. Kleine doeken met een grootse diepgang. Als eerbetoon in deze aflevering muziek van Albert de Rippe, componist van stillevens met luit. Albert de Rippe Fantasie II & XXII Paul O’Dette, luit (album: Rippe; Works for lute)