Czy jeszcze mamy wpływ na to, co widzimy w sieci? A może Big Tech już dawno przejął kontrolę nad tym, co myślimy, czujemy i w co wierzymy? W finałowym odcinku 6. sezonu „Call to Action" rozmawiam z Katarzyną Szymielewicz, prawniczką i prezeską Fundacji Panoptykon, która od lat demaskuje nadużycia cyfrowych gigantów i walczy o nasze prawa w sieci.Rozkładamy na czynniki pierwsze wojnę o narrację, która rozgrywa się na poziomie języka i algorytmów. Gdzie kończy się informacja, a zaczyna propaganda? Czy media społecznościowe mogą jeszcze służyć zmianie, czy stały się już wyłącznie narzędziem kontroli?Szukamy też recepty na cyfrową niezależność. – Higiena cyfrowa to nie luksus, to konieczność. Jeśli chcemy odzyskać sprawczość, musimy świadomie zarządzać swoją uwagą – mówi ekspertka. Czy pozwolimy algorytmom myśleć za nas?Podcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
Nowy rok otwiera przed nami nowe perspektywy, a Polska, obejmując prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, wraca do międzynarodowego obiegu, by opowiedzieć swoją historię na nowo. Z Olgą Brzezińską, menadżerką kultury i wicedyrektorką Instytutu Adama Mickiewicza, rozmawiamy o kulisach polskiej ofensywy kulturalnej w Europie, o marce „Polska” i tym, co nas wyróżnia. Zastanawiamy się, jak budować silną tożsamość bez narodowego narcyzmu, dla kogo jest ta prezydencja oraz przed kim i czym chcemy się pochwalić. W programie artystycznym prezydencji pojawią się, m.in.: Olga Tokarczuk, Jakub Józef Orliński, Małgorzata Mirga-Tas, Łukasz Twarkowski, Alicja Biała czy Małgorzata Szumowska. Tu znajdziecie pełny program artystyczny polskiej prezydencji: https://poland2025eu.culture.plPodcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
Samotność to nowa norma, a dzieci – luksusem. Z Anną Gromadą, ekspertką ONZ ds. polityki społeczno-ekonomicznej, bierzemy na warsztat relacje międzyludzkie, nierówności społeczne i demografię. Dlaczego tak trudno stworzyć trwały związek? Co nas blokuje przed decyzją o rodzicielstwie? – Największym problemem demograficznym jest kryzys relacji – mówi Anna Gromada przytaczając niepokojące dane o samotności. Rozmawiamy o lęku przed zaangażowaniem, iluzji kontroli i trudnych wyborach, które zawsze wiążą się z poczuciem straty. Czy da się pogodzić pragnienie wolności z potrzebą bliskości?Podcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
Nie chcę, nie muszę, nie zgadzam się, bo nie. Dlaczego tak trudno kobietom stawiać granice, a jednocześnie tak łatwo dać się wpędzić w poczucie winy i pułapkę oczekiwań? Natalia Waloch, dziennikarka, feministka i autorka książki „Bo NIE. Zacznij odmawiać i żyć po swojemu”, opowiada, jak odzyskać sprawczość i podmiotowość, dlaczego gniew bywa najlepszym paliwem do zmian, i co się dzieje, gdy zrezygnujemy z autopilota, by zadać sobie pytanie o to, czego tak naprawdę pragnę. To rozmowa o życiu na swoich zasadach – o odwadze, by mówić „tak” sobie i „nie” wszystkiemu, co nas więzi.Podcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
78 proc. Polek odczuwa lęk przed nieznajomym mężczyzną, ale najczęściej sprawcą przemocy jest ktoś bliski – partner, członek rodziny, osoba zaufana. Jak przerwać krąg milczenia, nie potęgując lęku?W ramach globalnej akcji „16 Dni Przeciw Przemocy ze Względu na Płeć” (25.11-10.12) rozmawiam z Martyną Wyrzykowską, dyrektorką zarządzającą Fundacji SEXEDPL, oraz Miri Palak, edukatorką seksualną i koordynatorką Antyprzemocowej Linii Pomocy. Wspólnie szukamy odpowiedzi na pytanie, jak skutecznie wspierać osoby uwikłane w przemoc – zarówno te, które jej doświadczają, jak i te, które ją stosują, ale chcą przerwać swoje destrukcyjne zachowania.Nowe pokolenie wypracowało język, który pozwala lepiej diagnozować niefizyczne formy przemocy w relacjach. – Gaslighting, lovebombing, grooming. Młodzi ludzie mają świadomość i narzędzia, których wcześniej brakowało – mówi Palak, podkreślając, jak edukacja seksualna kształtuje umiejętność stawiania zdrowych granic i budowania bezpiecznych relacji.Jeśli potrzebujesz pomocy lub chcesz wesprzeć bliską osobę, zapamiętaj numer: 720 720 020. Antyprzemocowa Linia Pomocy SEXEDPL działa codziennie od godz. 16 do północy.
Obroni Wawu, czyli „ubrania martwego białego człowieka”, to określenie w Ghanie na odzież z drugiej ręki masowo napływającą z krajów globalnej Północy do globalnego Południa. Na targowisku Kantamanto w Akrze, jednym z największych na świecie rynków odzieży używanej, nadmiar jest problemem, ale też impulsem do zmian. To miejsce, gdzie ubrania opowiadają historie globalnej niesprawiedliwości, kolonialnego dziedzictwa i niepohamowanego konsumpcjonizmu. Na zaproszenie The Or Foundation (theor.org), organizacji walczącej z problemem tekstylnych odpadów, mogłam uczestniczyć w festiwalu Obroni Wawu October, gdzie młodzi projektanci tworzą niesamowite kreacje, wykorzystując skrawki materiałów uratowane przed wysypiskiem. To nie tylko dystopijna wizja toksycznych odpadów, ale i opowieść o modzie jako formie oporu i świadectwo ludzkiej kreatywności. Jeśli chcemy rozwiązać kryzys tekstylny, musimy zacząć od podstaw – dowiedzieć się, ile ubrań jest faktycznie produkowanych i dokąd trafiają. The Or Foundation wzywa marki modowe do ujawnienia rocznej liczby produkowanych ubrań. Dołącz do kampanii i wesprzyj walkę ze śmieciowym kolonializmem: https://stopwastecolonialism.org/speak-volumes/ Podcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
Nie czekając bezczynnie na polityków i obiecaną liberalizację prawa aborcyjnego, aktywistki z Aborcyjnego Dream Teamu, Natalia Broniarczyk, Justyna Wydrzyńska i Anna Pięta, otwierają pierwszą w Polsce aborcyjną przychodnię. AboTak to miejsce stworzone po to, „żeby aborcja mogła być doświadczeniem przyjaznym, pełnym zrozumienia i wsparcia, bo tak powinna wyglądać opieka zdrowotna”. To także przestrzeń dla kobiet z bolesnym doświadczeniem poronienia. Anna Pięta podkreśla też, jak ważne jest społeczne wsparcie dla tej inicjatywy i rosnąca świadomość aborcji jako prawa, a nie przywileju. – Nie ma znaczenia, czy jesteś mężatką, singielką, matką czy nie masz dzieci – każda ma prawo decydować o sobie – mówi Ania. Potrzebujesz aborcji? Z pomocy Aborcyjnego Dream Teamu korzysta rocznie ponad 40 tysięcy osób, które otrzymują wsparcie bez względu na sytuację życiową. Przypominamy, że przerywanie własnej ciąży jest w Polsce legalne.Każdy może dorzucić swoją cegiełkę do powstania AboTak: https://abotak.org/.Podcastu „Call to Action!” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
Czy branża mody jest gotowa na realną transformację? Razem z ekspertką od cyrkularności, Alicją Jordan, oraz blogerką modową Harel, podsumowujemy 5. edycję konferencji Business Fashion Environment Summit poświęconą zrównoważonej modzie w czasach kryzysów. Dyskusja dotyka nie tylko problemów, ale i konkretnych rozwiązań, od nowych technologii recycklingu po nowatorskiej podeście do odpadów. Rozmawiamy też o sile edukacji i komunikacji, o tym jak konsumenci mogą wpłynąć na przyszłość branży mówiąc „sprawdzam” swoim ulubionym markom. Cyrkularność, jak podkreśliła jedna z panelistek Valerie Lang z organizacji Canopy, potrzebuje działań nas wszystkich. Obejrzyj relację z Business Fashion Environment Summit 2024: https://www.vogue.pl/a/ogladaj-5-edycje-business-fashion-environment-summit-2024 Przeczytaj więcej o Business Fashion Environment Summit: https://www.vogue.pl/tag/business-fashion-environment-summit-2024
Czy młodość to tylko pierwszy rozdział, a starość ostatni? Razem z Karoliną Korwin-Piotrowską, dziennikarką, autorką ośmiu książek i dwóch podcastów, rozprawiamy się z mitem młodości i krzywdzącym stereotypem starości, szczególnie piętnującym kobiety. Często myślimy o dojrzałości jakby coś miało się kończyć, a może to czas, w którym dopiero coś się zaczyna?Dla Karoliny odzyskanie kontroli nad własnym życiem wiązało się z porzuceniem tradycyjnych mediów i wybraniem niezależnych mediów społecznościowych, gdzie może tworzyć to, co chce i z kim chce.Rozmawiamy też o tym, jak radzić sobie z przebodźcowaniem, chorobą naszych czasów, oraz jak mądrze zarządzać czasem i uwagą w kontekście diagnozy ADHD. Jak żyć po swojemu, nie biczując się za każde drobne potknięcie?Właśnie ukazała się jej kolejna książka, pod tym samym tytułem co podcast – „Pierwsza młodość". To swoisty przewodnik po współczesnej rzeczywistości popkultury, zebrane myśli i inspiracje w jednym miejscu. „Świata może nie zmienię, ale mogę zmienić moje decyzje zakupowe”, pisze Karolina, rezygnując z poliestru i akrylu.
Lasy, które znamy i kochamy, znikają na naszych oczach. Nie wskutek zmian klimatycznych, a piły i siekiery. O tym, kto zawłaszczył nasze lasy i jak możemy je odzyskać, rozmawiam z Martą Jagusztyn, aktywistką leśną i współzałożycielką oddolnej inicjatywy Lasy i Obywatele. Razem z lokalną społecznością, Marta powstrzymała wycinkę drzew w rodzinnym Szuminie, tworząc narzędzia dające innym poczucie sprawczości w obronie lasów. – Żeby zmieniła się polityka leśna to muszą zaangażować się nie tylko organizacje przyrodnicze, ale także ruchy oddolne, obywatelskie. To musi być nasza wspólna sprawa – przekonuje Marta. Chcesz mieć wpływ na to, co się dzieje? Sprawdź interaktywną mapę, która pokazuje, gdzie i na jaką skalę zaplanowano wycinkę drzew: https://mapy.lasyiobywatele.pl/zanim-wytna-twoj-las.html.
Czym różni się turysta od podróżnika? Krytykujemy masową formę pasywnego wypoczynku, ale czy mamy dla niej alternatywę? Czy zrównoważona turystyka jest możliwa w obliczu globalnych nierówności i kryzysu klimatycznego? Razem z Pawłem Cywińskim, kulturoznawcą, geografem i współtwórcą portali post-turysta.pl i uchodźcy.info, zastanawiamy się, na co warto się uczulić, wybierając się na świadomą wyprawę. Nasze decyzje dotyczące tego, gdzie pojedziemy, jak się tam dostaniemy, gdzie zjemy, mają realne konsekwencje. Czy chcemy wspierać lokalne społeczności, czy zagraniczny kapitał? Skomplikowane systemy zależności w turystyce sprawiają, że odpowiedź nie jest wcale taka oczywista. – My nie tyle oglądamy, co poszukujemy widoków, które już widzieliśmy, jedziemy odkryć to, co już poznaliśmy – mówi Paweł. Przyglądamy się też kategorii czasu wolnego, europocentrycznej koncepcji turystki i asymetrii – to głównie mieszkańcy globalnej Północy jadą odpoczywać w krajach globalnego Południa. Żeby móc swobodnie podróżować, trzeba mieć czas, pieniądze i dobry paszport. Kto ma więc dziś prawo podróżować?
Jak rozmawiać z ludźmi o odmiennych poglądach? Jak słuchać, żeby się wzajemnie usłyszeć? Jak przejść z poziomu debaty na dialog? Scenariusz dobrej rozmowy ćwiczę z Wawrzyńcem Smoczyńskim – publicystą, ekspertem od polaryzacji i założycielem Fundacji Nowej Wspólnoty. Wyjdź z utartych schematów myślenia i otwórz się na inne perspektywy bez wartościowania i oceniania. Czy twoje opinie są naprawdę twoje, czy może powtarzasz zasłyszane narracje? W obliczu presji na nieustanne deklarowanie tożsamości w mediach społecznościowych, czasem warto powiedzieć „nie wiem, mam wątpliwości”.Kluczem do konstruktywnego dialogu jest ciekawość i dobra wola. Umiejętność uważnego słuchania i wyrażania opini w sposób niekonfrontacyjny można wykształcić.Dowiedź się więcej: https://polskidialog.pl/wiedza/
Jaką rolę odgrywa fotografia dokumentalna w erze mediów społecznościowych, sztucznej inteligencji i wojen informacyjnych? O sprawczości fotografii i wizualnej formie aktywizmu rozmawiam z Rafałem Milachem, członkiem legendarnej agencji Magnum Photos i kolektywu Sputnik Photos.W swoich projektach Milach zawsze staje po stronie tych, którzy w konfrontacji z władzą są na słabszej pozycji. Jego prace, choć podejmują ważne tematy społeczne, wykraczają poza tradycyjne ramy fotografii reporterskiej. Przez ostatnie osiem lat udokumentował ponad 200 protestów, kierując swój obiektyw i uwagę tam, gdzie jej brakowało. – Zmienia się tło wydarzeń, ale obraz jest ten sam – mówi Milach. W 2019 roku powołał Archiwum Protestów Publicznych, aby kolektywnie budować widoczność oddolnych inicjatyw sprzeciwu wobec decyzji politycznych, naruszeń demokracji i praw człowieka. Newsy umierają szybko, ale problemy się nie dezaktualizują, niezależnie od tego, kto wygrywa wybory.Przyglądamy się napięciu między pracą konceptualną a interwencyjną, dostępnością a ekskluzywnością fotografii. Dyskutujemy o jego najnowszej serii kolaży „Reverse” stworzonej dla paryskiej biblioteki Karla Lagerfelda 7L oraz książce „Strajk” z 2021 roku będącej wizualnym śladem protestów w obronie praw reprodukcyjnych. Zastanawiamy się, jaka jest relacja między osobą protestującą a fotografującą, gdzie leży granica odpowiedzialności za przedstawianych bohaterów oraz czy w świecie przesyconym obrazami wciąż mamy przestrzeń na nowe treści.
Przenosimy się na Pustynię Błędowską, miejsce edukacyjno-artystycznego eksperymentu, gdzie przez dwa miesiące – czerwiec i lipiec – osoby z całego świata będą poszukiwać wizji ekologicznej przyszłości. Laboratorium Pustynnej Wyobraźni tworzą Ignacy Hryniewicz i Jo Vávra z kolektywu LIOS Labs.Współpracując ze studiem architektoniczno-badawczym Centrala, Uniwersytetem Ludowego Rzemiosła Artystycznego i duetem tkackim REST studio, stawiają pustynną wioskę zgodnie z filozofią „leave no trace” (nie zostawiaj śladów). Jak organizować wydarzenia w naturalnym ekosystemie w sposób zrównoważony? Jak budować włączające społeczności i pozyskiwać fundusze na tego typu inicjatywy?Działając na autopilocie i w ciągłym przebodźcowaniu, warto czasem wyjść ze starych schematów i wtopić się w nowy krajobraz. Konfrontacja z surowymi warunkami pustyni to prawdziwa szkoła ekologicznej wyobraźni. Każdy może dołączyć! Zapisy na program publiczny: https://experience.lios.io
Nosimy w sobie gniew naszych matek, babek i prababek. Dyscyplinowane i uciszane kobiety od dawna wypierały swoją złość. O tym, jak wielką szkodę nam robi tłumienie emocji, oraz kto ma prawo do złości rozmawiam z Aleksandrą Nowak, dziennikarką, kulturoznawczynią, współtwórczynią feministycznego magazynu „G’rls Room” i berlinśkiej przestrzeni dla kobiet Adelphi Space.Powracamy we wspomnieniach do rewolucyjnej jesieni 2020 roku, kiedy Trybunał Konstytucyjny zaostrzył prawo aborcyjne, wydając wyrok na Polki. Na fali tego gniewu powstała książka Aleksandry Nowak, „Wyp***dalać! Historia kobiecego gniewu, ” doskonale oddająca siłę wspólnotowego doświadczenia złości, jakie przyniosły strajki kobiet i czarne protesty.Ten odcinek to pewnego rodzaju trening uwalniania złości. Rozmawiamy z Olą o tym, jak z gniewu zrobić użytek, spożytkować jego energię i przekuć ją w emancypacyjne działanie.
Po dwóch latach instytucjonalnego mroku do Zachęty wróciło słońce. Ponownie głos zabierają młode osoby, podejmując tematy społeczne i próbując sprostać wyzwaniom doby wielokryzysów.Bohaterkami pierwszego odcinka piątego sezonu podcastu „Call to action!” są dwie kuratorki, Michalina Sablik i Aleksandra Skowrońska, których interdyscyplinarne wystawy zapoczątkowały nowe otwarcie w Zachęcie. Rozważania nad przyszłością, zwłaszcza w kontekście nieuchronnej katastrofy klimatycznej, stają się podstawą do refleksji nad nowymi kierunkami w sztuce. Zacierają się granice między technologią a biologią, maszyną a człowiekiem i zwierzęciem. Poprzez interaktywne obiekty Michalina i Aleksandra zapraszają nas w podróż angażującą zmysły i wyobraźnię.Wystawy „Z popiołów” i „Zza gór się słońce wznosi blade” można doświadczyć do 26 maja w Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Towarzyszą im performanse, warsztaty oraz autorskie oprowadzania, w tym prowadzone 12 maja przez Zuzannę Krzątałę.
Wielu z nas praktykuje jogę, ale niewiele z niej rozumiemy. Skupiając się tylko na fizyczności, często ignorujemy bogatą tradycję i filozofię, która jest nieodłączną częścią zaangażowanej praktyki. O holistycznym podejściu do jogi rozmawiam z Justyną Traczyk (@practicewithjustyna), założycielką szkoły Meru Shala na warszawskim Żoliborzu i współtwórczynią Eco Yogic Collective. Prawdziwa praktyka, według Justyny, łączy pracę z ciałem w asanach z głębokim spokojem umysłu, który osiągamy przez uważność i synchronizację ruchu z oddechem. Jednak jogiczny spokój to nie pasywność i obojętność, ale umiejętność bycia w świecie bez rozedrgania. Nie ćwiczymy po to, żeby uciec od problemów, tylko żeby mierzyć się z nimi bardziej świadomie. Justyna wychodzi ze swoją praktyką poza studio jogi do kobiet osadzonych w areszcie, pacjentek onkologicznych, osób doświadczających traumy, pokazując ogromny terapeutyczny potencjał jogi. Jako narzędzia do samoregulacji angażuje nie tylko ciało, ale przede wszystkim głowę i emocje.
Czy jesteśmy uzależnieni od komfortu? Czy to, jak zorganizowaliśmy sobie świat, sprawiło, że staliśmy się mniej odporni na przeciwności? Jaką cenę jesteśmy w stanie zapłacić, żeby zawsze było miło, ciepło i przytulnie? O zarządzaniu chaosem w późnym kapitalizmie rozmawiam z Andrzejem Tucholskim, psychologiem biznesu i twórcą koncepcji wysokosprawczości.– Zamiast robić dobro, my chcemy czuć, że robimy dobro – mówi Andrzej Tucholski. Inwestujemy masę energii, by zmienić własne nawyki, chodzimy na psychoterapię, uczymy się stawiać granice, ciągle dążymy do tego, by być lepszą wersją siebie. A może problem jest ze światem, a nie z nami? Bo czy da się żyć zdrowo w chorej rzeczywistości?
Czy kobiety inaczej doświadczają natury? Czy faktycznie mamy gorszą orientację w terenie, czy może to wyuczona bezradność? W kontrze do męskiej opowieści o zdobywaniu, pokonywaniu i podporządkowaniu sobie natury, powstał Cosy Outdoor Festival – pierwszy w Polsce festiwal kobiecego outdooru. Joanna Długowska, jego pomysłodawczyni, zawodowo związana z Greenpeace Polska, stworzyła wyjątkową społeczność kobiet, które mierzą się z żywiołami, ale w sposób świadomy i uważny.Dzisiaj każdy może być podróżnikiem – to nie sztuka ścigać się od szczytu do szczytu i szukać zachwytów na końcu świata. Joanna przekonuje, że warto się czasem zatrzymać, zrzucić buty (a z pewnością bawełniane skarpety!) i przejść się boso po śniegu. Zanurzyć się w tu i teraz, pozwolić zmysłom wrócić do ustawień fabrycznych.
Czy współczesne feministki to duchowe wnuczki czarownic? W jaki sposób kobiety są dzisiaj uciszane i dyscyplinowane? Jakie strategie oporu możemy przejąć od naszych prababek? Temat magii, który Zofia Krawiec – krytyczka sztuki i badaczka patriarchatu – porusza w swojej ostatniej książce „Szepczące w ciemnościach” jest pretekstem do wielowątkowej opowieści o opresji i przemocy wobec kobiet. W średniowieczu wiedźmy, inaczej kobiety wiedzące, znachorki, zielarki, cieszyły się społecznym autorytetem, jednak ich pozycja i niezależność zagrażała patriarchatowi.Polowanie na czarownice wciąż trwa. W dobie internetu to media społecznościowe płoną nienawiścią. Kobiety najdotkliwiej doświadczają cyberprzemocy, a kierowane w ich sronę wyzwiska często mają charakter seksualny. „Uczone tego, żeby tłamsić swoją seksualność, swoją chęć wolności i niezależności, nieskrępowanej ekspresji, kobiety niestety często same reprodukują te zachowania wobec innych kobiet”, mówi Zosia.