Copernicus

W pierwszej połowie XX wieku w ramach tzw. ruchu eugenicznego, powołując się na osiągnięcia naukowe, zwłaszcza w ramach genetyki i biologii ewolucyjnej, a także troskę o przyszłe pokolenia, czy dobrobyt społeczny, prowadzono w istocie bezwzględną "wojnę przeciw słabym", niepasującym do modelu doskonałego, zdrowego społeczeństwa. Geneza tej jednej z najbardziej mrocznych kart w historii cywilizacji Zachodu wciąż nie jest jednak dobrze zbadana. W ramach referatu prof. Wojciecha Załuskiego zostaną omówione różne hipotezy tłumaczące pojawienie się i popularność tego ruchu, stanowiącego radykalne odejście od tradycji chrześcijańskiej i - szerzej - humanistycznej. 

Korzenie embriologii sięgają XVII-wiecznej teorii preformacji, zgodnie z którą męskie komórki rozrodcze zawierają miniaturowe kopie dorosłego organizmu (tzw. homunkulusa). Rozwój mikroskopii i metod eksperymentalnych pozwolił jednak odrzucić tę koncepcję i zapoczątkować naukowe badanie niezwykle dynamicznych pierwszych etapów życia organizmów.  W swoim wykładzie dr. Szymon Drobniak opowie o początkach nowożytnej embriologii oraz przedstawi historię odrzucenia teorii preformacji oraz rekapitulacji. 

 Zagadnienie koordynacji wzrostowej i ruchowej roślin zwróciło uwagę nauki stosunkowo późno – w XIX wieku. Badania, które doprowadziły do wykrycia chemicznego regulatora tych procesów – tzw. auksyn – zapoczątkował sam Karol Darwin. Okazało się, że rośliny wcale nie są takie statyczne. Dzięki wytwarzanym hormonom i prostym mechanizmom reakcyjnym ich życie jest niezwykłą odpowiedzią na skomplikowane pytania stawiane przez warunki środowiskowe. Wymiar tego dialogu jest nie tylko naukowy - wiedza o fitohormonach jest szeroko wykorzystywana w rolnictwie, ogrodnictwie czy gospodarstwie domowym. 

 W 1933 roku astronom Fritz Zwicky zauważył, że galaktyki wchodzące w skład gromady Coma poruszają się znacznie szybciej niż powinny, biorąc pod uwagę masę tej gromady wywnioskowaną na podstawie jej obserwowanej jasności. Zwicky doszedł zatem do wniosku, że większość materii budującej gromadę Coma nie świeci - jest ciemna. To początek pojęcia ciemnej materii w fizyce i astronomii. W czasie wykładu zostanie wyjaśnione, jaka była ewolucja tego pojęcia, czym może być i czym nie może ciemna materia, dlaczego jest ona tak ważna i budzi takie zainteresowanie, jak jej szukać oraz jakie są z nią związane kontrowersje. 

Zapraszamy na kolejny wykład z cyklu "Granice Nauki: przełomy w nauce" - tym razem prof. Iwona Wybrańska opowie o genomice - dziedzinie nauki, która zajmuje się badaniem struktury i zależności pomiędzy składnikami genomów. Słuchacze będą mogli zaznajomić się z granicami genetyki oraz współczesną wiedzą na temat zjawisk epigenetycznych, związanych z ekspresją genów, a także wykorzystaniem ustaleń genomiki w medycynie. 

 Emocje czasem traktowane są tylko jako zbędny dodatek do procesów poznawczych, albo coś „mącącego” umysł. O tym jak duży wpływ mają one na nasze zachowanie wiedzieli już myśliciele starożytni. Trzeba było jednak wieków by potraktowane zostały one jako część ewolucyjnego dziedzictwa człowieka, które umożliwia mu przetrwanie i radzenie sobie w świecie, także społecznym. W niniejszym wykładzie będziemy się przyglądać jak na emocje spoglądali starożytni: Hipokrates, Galen i Arystoteles, czym były one w średniowieczu, jak widzieli je nowożytni filozofowie Kartezjusz i Spinoza, a także co o emocjach sądził Karol Darwin. Przyjrzymy się wreszcie losom teorii Darwina na gruncie współczesnej psychologii emocji pytając czy rzeczywiście wszyscy ludzie wyposażeni są w zestaw niezależnych od kultury emocji uniwersalnych. 

Człowieka rozumiemy dziś na dwa sposoby – potocznie i naukowo. Z jednej strony widzimy w nas samych osoby obdarzoną wolną wolą i świadomością, z drugiej zaś nauka opowiada nam o niewidzialnych dla nas procesach zachodzących w naszym mózgu. Jak pogodzić ze sobą te dwie, zdawałoby się, nieprzystające do siebie narracje? W ostatnim odcinku serii z pytaniem tym zmierzy się dr hab. Mateusz Hohol, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kognitywista, kierownik Mathematical Cognition and Learning Lab, obecnie realizujący grant Narodowego Centrum Nauki pt. “Cognitive artifacts on various time scales: An integrative approach” (OPUS, nr 2021/43/B/HS1/02868). Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek". Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Każdego dnia opowiadamy na swój temat jakąś narrację. Co zawierają te opowieści i jakie spełniają funkcje? Czy pomagają nam one zrozumieć samych siebie? W czwartym odcinku serii na powyższe pytania odpowiada dr Jędrzej Grodniewicz, filozof, pracownik Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, który realizuje obecnie grant SONATA 18 pt. „Terapeutyczne samorozumienie” fundowany przez Narodowe Centrum Nauki (nr 2022/47/D/HS1/00923). Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek". Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Trzeci odcinek naszej serii poświęcony jest tematyce narracji obecnych w nauce oraz pseudonauce, a także w teoriach spiskowych. Gość odcinka, dr Szymon Makuła z Uniwersytetu Śląskiego, zajmujący się logiką, metodologią badań oraz myśleniem krytycznym, rzuca światło na problem popularyzacji nauki, a także bierze na warsztat postępującą siłę pseudonauki oraz narracji spiskowych. Czyżby nauka była na straconej pozycji? Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek". Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

W drugim odcinku serii rozmawiamy o narracjach o i w grach komputerowych. Czym są „polskie gry wideo”? Co przyciąga graczy do historii przedstawionych na ekranie? Jak prowadzone są narracje w grach? Na te i inne pytania odpowiada dr hab. Tomasz Majkowski, kierownik Ośrodka Badań Groznawczych na Wydziale Polonistyki UJ oraz wiceprezes Digital Games Association, obecnie prowadzący badania w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Polskie gry wideo? Kultury grania i branża gier w kontekście narodowym” (OPUS 19, nr 2020/37/B/HS2/00169). Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek". Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Co mają wspólnego Luke Skywalker, Czarna Wołga i gryzonie? Wygląda na to, że bardzo wiele! Pierwszy odcinek naszej serii podcastów poświęcony jest być może najbardziej pierwotnym z narracji, czyli mitom, których duch - zdaniem niektórych - przenika wszystkie znane nam opowieści. O pochodzeniu, strukturze oraz funkcjach mitu opowiada dr hab. Maciej Czeremski, pracownik Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor kilku pozycji poświęconych badaniom nad mitem (ostatnio, m.in., "Mit w umyśle", 2021). Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek". Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Cześć, nazywam się Mariusz Gogól i zapraszam Cię do posłuchania podcastu z cyklu “Wokół Życia”. Tematem dzisiejszego odcinka są roślinne zapachy. Czym jest zapach i jak powstaje? Jaka jest rola „wonnych cząsteczek” w świecie roślin? Czy można je wykorzystać w niekonwencjonalny sposób? To tylko niektóre pytania, które padną w rozmowie z dr. Pawłem Jedynakiem z Zakładu Biochemii i Fizjologii Roślin WBBiB UJ. Posłuchacie także o metodach wydobywania zapachów z roślin, w tym również niekonwencjonalnym sposobie, który otrzymał nagrodę IG Nobla Dr Mariusz Gogól – biolog, biochemik, edukator i popularyzator nauki. Więcej o jego działaniach dowiesz się z profilu na Instagramie: https://www.instagram.com/drmariuszgogol/ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o tym od czego rozpoczęła się farmakoterapia depresji, gdzie jesteśmy teraz i czego możemy się spodziewać w przyszłości. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: dr Bartłomiej Pochwat W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o fascynującej złożoności neurobiologii depresji. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: dr Bartłomiej Pochwat W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o tym, co może być przyczyną lekooporności i jak można sobie z nią poradzić. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: prof. Dominika Dudek W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Rozmowa z dr Magdą Kordon-Kiszala o komercjalizacji wyników badań i pracy nad narzędziami umożliwiającymi precyzyjną detekcję pęknięć DNA. Gość: dr Magda Kordon-Kiszala (intoDNA) Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Rozmowa z dr hab. Michałem Krupińskim (Instytut Fizyki Jądrowej PAN) o inżynierii materiałowej i przyszłości rozwoju komputerów neuromorficznych i kwantowych. Gość: dr hab. Michał Krupiński (Instytut Fizyki Jądrowej PAN) Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Rozmowa z prof. Sebastianem Szybką (Wydział Fizyki,Astronomii i Informatyki UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ) o matematyczności świata, relacji matematyki i fizyki i różnym rozumieniu znaczenia liczb w naszym życiu. Gość: dr hab. Sebastian Szybka, prof. UJ, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W kolejnym odcinku podcastu "Wszechświat" prof. Marek Jamrozy z Obserwatorium Astronomicznego UJ wyjaśnia czym są radiogalaktyki i czego dowiedzieliśmy się o promieniowaniu kosmicznym od kiedy odkryto je przeszło 100 lat temu.  Gość: dr hab. Marek Jamrozy, prof. UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W kolejnym odcinku podcastu "Wszechświat" dr hab. Andrzej Odrzywołek z Instytutu Fizyki Teoretycznej UJ opowiada o ewolucji gwiazd, supernowych i gorącym temacie potencjalnego wybuchu Betelgezy. Gość: dr hab. Andrzej Odrzywołek, Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki Teoretycznej UJ Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.