DNA Muzyki Polskiej

Dzisiejszy odcinek podcastu będzie miał dwóch bohaterów. Jednym z nich jest Juliusz Zarębski – kompozytor i pianista, którego 170. rocznica urodzin przypadła właśnie w tym roku. Zarębski pozostawił po sobie stosunkowo niewielki dorobek, który jedynie zapowiadał udaremniony przez jego przedwczesną śmierć rozkwit. Pod względem talentu przyrównywany bywał – i bywa – do Fryderyka Chopina. Rzeczywiście, w twórczości Zarębskiego wyraźne są inspiracje Chopinowskie; widoczne są także wyraźne wpływy Ferenca Liszta, u którego odbył studia pianistyczne w Rzymie.  Sylwetkę i twórczość Zarębskiego przybliży nam drugi bohater dzisiejszego spotkania, czyli Piotr Sałajczyk – pianista i kameralista, zaliczany do grona najwybitniejszych polskich wykonawców swojego pokolenia. Ukończył pod kierunkiem Józefa Stompla studia w Akademii Muzycznej w Katowicach, gdzie obecnie prowadzi klasę fortepianu. Kształcił się również w Universität Mozarteum w Salzburgu u Pavla Gililova. Wykonuje zarówno muzykę najnowszą, jak i zapomniane utwory kompozytorów polskich. W 2017 ukazał się czteropłytowy album z kompletem dzieł fortepianowych J. Zarębskiego w interpretacji Sałajczyka. Laureat wielu nagród i wyróżnień fonograficznych, m.in. statuetki Fryderyk 2018 za zarejestrowany z Kwartetem Śląskim Kwintet fortepianowy Wajnberga. Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (01:46) Zagadki i znaki zapytania (06:24) Kompozytor jednego utworu? (08:45) Z Żytomierza na salony Europy (11:32) Narodowy kosmopolita (13:15) Między Chopinem a Lisztem? (15:05) Atleta fortepianu (18:44) Wielka fantazja (21:42) Brakujące ogniwo? (24:43) Niezasłużone zapomnienie (26:33) Odkrycia i pogłoski (30:18) Rocznice i rozterki   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: J. Zarębski, „Róże i ciernie”: https://pwm.sklep.pl/roze-i-ciernie-op13

Polonez, mazur, krakowiak, oberek i kujawiak – to doskonale znany kanon polskich tańców narodowych. Ich znaczenie oraz wartość dla dziejów polskiej kultury zapewniły im miejsce m.in. na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego. O ile jednak w świecie muzycznym mówimy chętnie o tańcach w kontekście samej muzyki, to często zapominamy o ich stronie choreograficznej. Tym razem postaramy się to zmienić… Gościem odcinka jest Romana Agnel – tancerka, choreograf, pedagog tańca i historyk sztuki. Założycielka oraz dyrektor naczelna i artystyczna Baletu Cracovia Danza – jedynego w Polsce profesjonalnego zespołu tańców historycznych. Absolwentka Społecznej Szkoły Baletowej w Krakowie (klasa prof. M. Mirockiej). Ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Paryskim (Sorbona). We Francji poznała tańce różnych narodów, a także zdobyła specjalizacje w zakresie tańców charakterystycznych oraz historycznych. Wielokrotnie współpracowała z wybitnymi osobowościami świata baletu, teatru i muzyki, opracowując choreografie do oper barokowych, klasycznych i staropolskich prezentowanych na scenach w kraju i za granicą. Rozmawia Mateusz Borkowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie. Źródła i podręczniki tańca (03:39) Nie tylko 5 tańców. Kozak (05:21) Taneczne rodowody (06:54) Polonez - taniec dla wszystkich (11:16) Polonez dawny i nowy (15:27) Polonez na liście dziedzictwa UNESCO (17:38) Czy wszyscy znamy mazura? (20:29) Aż zakręci się w głowie. Oberek i kujawiak (24:38) Skalmierzak, wiśliczak, flisak... krakowiak (29:26) Tańce narodowe dziś   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: K. Kurpiński, „Polonezy” (zeszyt 1): https://pwm.sklep.pl/polonezy-z-1

Bohaterem dzisiejszego odcinka będzie instrument, który zrobił oszałamiającą karierę, szczególnie w muzyce rozrywkowej; bez niego nie wyobrażamy sobie takich gatunków jak blues, rock czy country, a jego brzmienie potrafi też przenieść nas myślami do gorącej Hiszpanii. Gitara – bo to o niej mowa – ma niezwykle bogatą historię i niezliczone odmiany. Dziś skupimy się na jej historii i obecności na ziemiach polskich w XIX wieku. Naszym przewodnikiem w tej opowieści będzie Wojciech Gurgul – gitarzysta i badacz historii gitary w Polsce. Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (02:14) Początki gitary na ziemiach polskich (05:58) XIX w. i gitara hiszpańska (09:43) Pierwsze polskie utwory na gitarę (11:24) Transkrypcje, gitara i śpiew (14:05) Chopin i gitara (16:05) Żeby pisać na gitarę... (19:02) Spadek popularności (21:05) Dawni wirtuozi (24:58) Białe plamy   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com  

W tym odcinku w centrum zainteresowania będzie Tadeusz Kościuszko – bohater dwóch narodów i jedna z najsłynniejszych postaci polskiej historii. Zasłużony w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz przywódca insurekcji kościuszkowskiej w 1974 roku. Dlaczego Kościuszko – inżynier wojskowy i generał – pojawia się w cyklu o muzyce? Odpowiedź poznacie, słuchając dzisiejszej rozmowy. Gościem podcastu jest prof. dr hab. Piotr Lato – profesor Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, Kierownik Katedry Instrumentów Dętych Drewnianych i Akordeonu, a od roku akademickiego 2024/2025 – Prorektor ds. artystycznych i naukowych. Kurator cyklu koncertów w Muzeum Kościuszkowskim.  Rozmawia Jowita Dziedzic-Golec. Spis treści (00:00) Wprowadzenie (02:46) Dwa polonezy i walc (06:13) Kto skomponował polonezy Kościuszki? (07:40) Dusza artysty (09:12) Koncerty na Kopcu (15:10) Kościuszko w twórczości kompozytorów polskich (17:05) Kościuszko czeka na odkrycie? (20:58) Współczesna recepcja (25:13) Znaki zapytania   Z księgarni PWM: „Tadeusz Kościuszko – Artysta”: https://pwm.sklep.pl/tadeusz-kosciuszko-artysta Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o zbieraniu folkloru w XIX wieku, a także o inspiracjach folklorem w polskiej muzyce artystycznej tego okresu. Temat jest bardzo szeroki i złożony. Mówi się, że dziewiętnaste stulecie to czas wzmożonego zainteresowania wszystkim tym, co ludowe; jak się okazuje, obok romantycznych fascynacji było też miejsce na rozwój metod naukowych. Zapraszamy więc w podróż do czasów, w których etnografia muzyczna dopiero zaczynała się rozwijać. Gościnią odcinka jest etnomuzykolog dr Gabriela Gacek – absolwentka Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu (fortepian) oraz muzykologii na Uniwersytecie Wrocławskim. W 2019 roku obroniła w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie pracę doktorską pt. „Tradycje muzyczne górali kliszczackich”. Jest dwukrotną stypendystką Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, członkinią International Council for Traditions of Music and Dance oraz Stowarzyszenia Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne. Uczestniczyła w pracach zespołu merytorycznego opracowującego tom „Podlasie i Kurpie” w serii „Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały”, wydawanej przez Instytut Sztuki PAN w Warszawie. Dwukrotnie otrzymała grant badawczy w programie Instytutu Muzyki i Tańca Muzyczne Białe Plamy, a w latach 2018–2019 brała udział w projekcie Małopolskiego Centrum Kultury Sokół pt. Małopolska źródłem tradycji (Nowa Akcja Zbierania Folkloru). Od 2023 roku zatrudniona w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego na stanowisku asystenta z doktoratem.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie. Wyraziciel duszy narodu (04:55) Mity i mistyfikacje (07:07) Przed Kolbergiem. Hugo Kołłątaj (10:34) Łukasz Gołębiowski i Karol Kurpiński (14:08) Popularyzacja i opracowania (17:56) Panslawizm i komparatystyka (19:58) Ewolucja metody Kolberga (24:30) Kolbergowskie niespodzianki (27:46) Kraków i Podhale (30:45) Kompozytorskie inspiracje (33:19) Moniuszko pod strzechami (36:43) Od Żeleńskiego do Kilara (40:29) Kopalnia inspiracji   Z księgarni PWM: F. Nowowiejski, „Pieśni na głos i fortepian. Opracowania świeckich melodii ludowych”: https://pwm.sklep.pl/piesni-solowe-z-towarzyszeniem-fortepianu Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

W cyklu „DNA Muzyki Polskiej” mówimy nie tylko o wielkich dziełach muzyki XIX wieku, ale bardzo często także o kompozycjach zapomnianych, które – wraz z rozwojem badań muzykologicznych – odkrywane są na nowo. Droga od odnalezionego w archiwum rękopisu czy starodruku do gotowego wydania na pulpicie wykonawcy jest skomplikowana… W proces ten zaangażowane są dziesiątki osób, a wśród nich nieocenioną rolę pełnią redaktorzy nutowi. Tajniki tego zawodu poznają uczestnicy Kursu Edytorstwa Muzycznego organizowanego przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Do kogo jest skierowany? Jakie daje możliwości? W jaki sposób umiejętności zdobyte na kursie mogą wykorzystać także kompozytorzy i artyści-muzycy? O tym opowiemy w dzisiejszym odcinku.   Goście odcinka: Paulina Krupa – absolwentka muzykologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 2016 roku pracuje w Polskim Wydawnictwie Muzycznym na stanowisku redaktora i kopisty. W PWM zajmuje się redakcyjnym prowadzeniem tytułów z muzyką kameralną, pedagogiczną, wokalno-instrumentalną oraz chóralną. Od roku akademickiego 2020/2021 prowadzi zajęcia w ramach Kursu Edytorstwa Muzycznego, a w 2022 roku również w ramach profilu edytorskiego w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Kamil Poniatowski – jest absolwentem muzykologii na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie realizował profil edytorski. Jego zainteresowanie źródłoznawstwem i edytorstwem muzycznym doprowadziło do przygotowania w trakcie studiów dwóch edycji źródłowo-krytycznych: Requiem in Es Wacława Raszka (2017) oraz Liber secundus cantionum sacrarum Gregora Langego (2019). Jeszcze podczas studiów brał udział w kursie organizowanym przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne, a następnie w Seminarium Edytorstwa Muzycznego w Radziejowicach. Z PWM-em współpracuje od 2018 roku, początkowo jako kopista, później stażysta, a obecnie jako członek Działu Redakcji. Zajmuje się przede wszystkim składem nutowym, wykonuje również prace korektorskie, redakcję i adiustację utworów. W 2022 roku prowadził również zajęcia w ramach profilu edytorskiego w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawia Mateusz Borkowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (02:38) Jedyny taki kurs (06:18) Specjaliści potrzebni od zaraz (08:20) Nie tylko dla redaktorów (12:40) Krok po kroku (16:59) Mistrzowie i spejcaliści (19:28) Tematyka zajęć (23:53) Od kursu do wydania (26:28) Żywy proces wydawniczy (30:50) Utwory wydobyte z zapomnienia   Z księgarni PWM: I. F. Dobrzyński, „Uwertura koncertowa” (wydanie źródłowo-krytyczne): https://pwm.sklep.pl/uwertura-koncertowa-d-dur-op-1-seria-1-tom-3   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Jedna z najbarwniejszych i najciekawszych postaci polskiej muzyki pierwszej połowy XX wieku. Pomimo tego przez wiele lat pozostawał w cieniu innych twórców, a jeśli już o nim pamiętano, to tylko ze względu na to, że był rzekomym „wrogiem” Karola Szymanowskiego. Jednak najnowsze badania rzuciły na postać Eugeniusza Morawskiego zupełnie nowe światło… Gościem odcinka jest Oskar Łapeta – psycholog, muzykolog i publicysta. Interesuje się muzyką XIX i pierwszej połowy XX wieku. W 2019 roku obronił w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego dysertację poświęconą biografii i recepcji twórczości Eugeniusza Morawskiego. Autor licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych, które ukazały się w „Muzyce”, „Res Facta Nova”, „Przeglądzie Muzykologicznym”, „Beethoven Magazine” czy „Ruchu Muzycznym”. Prowadzi blog muzyczny Klasyczna Płytoteka. Autor poświęconej Morawskiemu książki z serii Małe Monografie, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).   Spis treści Spis treści (00:00) Wprowadzenie (02:39) Jak Morawski z Szymanowskim (06:04) Morawskiego grzechy główne (08:29) Wymuszony pobyt w Paryżu (11:07) Utwory zniszczone i zachowane (14:18) Femme fatale, poemat grozy i urywana korespondencja (18:22) Paryskie przyjaźnie (19:36) Powrót do Polski (21:18) Awantura o Konserwatorium Warszawskie (24:04) Morawski rektorem (27:25) Czas okupacji (29:27) Losy rękopisów (32:57) Zaginione utwory i szalone pomysły

Wybitny kompozytor, który raczej nie był geniuszem. Ojciec polskiej opery narodowej, który jednak nim nie był. Kompozytor, o którym wszyscy wiedzą wszystko – ale czy na pewno? Gdy spojrzeć na niego dokładniej, odrzucając patos, zastałe etykiety czy uprzedzenia, możemy odkryć ciekawego człowieka i twórcę bardzo dobrej muzyki. Człowieka z krwi i kości, z jego emocjami, obawami, marzeniami, ambicjami. Stanisława Moniuszkę, którego z miejsca rozumiemy, lubimy, podzielamy jego radości i rozczarowania. Gościem odcinka jest Ignacy Zalewski – kompozytor, pedagog, popularyzator muzyki polskiej. Absolwent i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, doktor habilitowany sztuki muzycznej. Laureat wielu nagród w krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich. Autor poświęconej Moniuszce Małej Monografii, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (03:20) Ojciec zaniedbany? (06:18) Rocznice i geniusze (08:47) Moniuszko z krwi i kości (11:04) Podróżnik-domator (13:44) Przystanek Wilno (17:11) Moniuszkowska afirmacja (18:53) Halka i kanon operowy (20:59) Halka wciąż aktualna (24:44) Wątki bliskie sercu. Paria (27:11) Drugi biegun (29:55) Śpiewnik domowy (32:09) Gdyby Moniuszko żył dzisiaj... (36:17) Zagrać, nie ugrać (38:47) Moniuszko w warszawskiej kawiarni   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

„Kapelusze z głów, to geniusz” – stwierdził jego rówieśnik Schumann, gdy zaledwie zetknął się z jego muzyką. Od pierwszej połowy XIX wieku, kiedy ów geniusz fortepianu zaczarował Europę, nic się nie zmieniło. Jedynie to, że oprócz Europy uwielbia go także reszta świata. Urokowi jego twórczości ulegają kolejne pokolenia pianistów i melomanów. Polski i uniwersalny, nasz i wszystkich. Fryderyk Chopin. Gościem odcinka jest Jakub Puchalski – jako krytyk i publicysta muzyczny współpracuje na co dzień z Polskim Radiem Chopin i „Tygodnikiem Powszechnym”, a ponadto z Polskim Wydawnictwem Muzycznym i Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina. Jako konsultant programowy – z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim przedmioty związane z historią i recepcją muzyki i sztuki, jest członkiem jury International Classical Music Awards. Autor Małej Monografii poświęconej Chopinowi, wydanej nakładem PWM.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie. Za głosem Chopina (02:35) Co nowego o Chopinie? (05:13) Wiedeńskie sukcesy i porażki (08:54) Chopin pracujący (12:22) Na lekcji u pana Chopina (17:10) Nawyki mistrza (20:36) Tekst i wrażliwość (22:49) Żywot koncertującego pianisty (29:05) Chopin na wakacjach (33:05) Młodzieniec pełen życia (35:37) Uzdrowiska i wywczasy (38:01) Zima na Majorce   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Ignacy Jan Paderewski to postać nietuzinkowa. Światowej sławy pianista i kompozytor, polityk, mąż stanu, filantrop, wspaniały mówca, niestrudzony działacz niepodległościowy. Jako dziecko marzył, żeby stać się „kimś” i uratować ojczyznę. To marzenie spełnił. Dzięki zdolnościom i tytanicznej pracy został pianistą uwielbianym na wszystkich kontynentach, najlepiej zarabiającym w historii idolem, gwiazdą, celebrytą. Swoją mocną pozycję wykorzystał w osobistej walce o polską niepodległość. Gościnią odcinka jest Magdalena Majewska – tłumaczka i dziennikarka, autorka poświęconej Paderewskiemu książki z serii „Małe Monografie”. Od 2011 pracuje w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, w ramach projektów polskiej dyplomacji publicznej i kulturalnej promuje za granicą polską kulturę, język, naukę i sport. Jest współautorką pierwszej edycji (2021) i autorką drugiej edycji (2024) projektu „Outstanding Polish Women”, ukazującego wybitne osiągnięcia polskich kobiet. Wcześniej przez kilka lat publikowała w tygodniku „Newsweek Polska” artykuły popularnonaukowe o zwierzętach, roślinach, zdrowiu, a także odkryciach archeologicznych. Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).   Spis treści 00:00 Wprowadzenie 02:42 Od słów i od czynów 05:33 Samson fortepianu 09:38 Status celebryty 12:08 Wielka sława i wielka odpowiedzialność 13:39 Obiecujący puzonista? 15:33 Kompozytor i żartowniś 18:55 Paderewski vs Paderewski 20:33 Pomoc Modrzejewskiej i studia u Leszetyckiego 23:29 Wpływowe przyjaciółki 26:34 Helena Paderewska 29:21 Droga do teki premiera 33:38 Dla sprawy polskiej 36:41 Ponad podziałami 40:37 Paderewski pamiętany   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: M. Majewska, „Paderewski”: https://pwm.sklep.pl/paderewski

Wakacyjny cykl podcastu otwiera postać niezwykła. Cudowne dziecko, które w wieku 11 lat zostało najmłodszym absolwentem Konserwatorium Paryskiego. Skrzypek-wirtuoz święcący triumfy na wielkich trasach koncertowych, których nie powstydziłyby się dzisiejsze gwiazdy muzyki pop. Wybitny kompozytor, ale i człowiek z krwi i kości – choć sam o sobie opowiedział pewnie niejedną legendę. Mowa o Henryku Wieniawskim. Gościem odcinka jest Mateusz Borkowski – muzykolog, krytyk i publicysta muzyczny, pedagog. Współpracuje z „Ruchem Muzycznym” i Radiem Kraków, w którym prowadzi autorską audycję „Mistrzowie i uczniowie”. Tworzy własny blog „Orfeum Borkowskiego”. Autor m.in. „Złotej klatki” – wywiadu-rzeki z reżyserem Michałem Znanieckim (PWM 2017) oraz książki z serii „Małe Monografie” poświęconej Henrykowi Wieniawskiemu (PWM 2022). Słuchacze „DNA Muzyki Polskiej” znają go z drugiej strony mikrofonu – jako jednego z prowadzących podcast. Rozmawia Jowita Dziedzic-Golec.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (00:37) Początek rozmowy (02:46) Odkrywanie Wieniawskiego (05:49) Artysta w trasie (08:35) Cudowne dzieci, gryzące recenzje (12:02) Rodzina, korzenie i początki przygody ze skrzypcami (15:50) Pierwsze sukcesy. Konserwatorium Paryskie (18:44) Jak brat z bratem. Legenda i rzeczywistość (23:17) Ojciec w rozjazdach, córka pod pseudonimem (25:13) Na skrzypcach i w ruletkę (27:48) Problemy ze zdrowiem. Sukces w Stanach Zjednoczonych (30:44) Zbliżenie na Wieniawskiego (33:49) Filmowy życiorys (37:20) Pierwsze biografie, Mała Monografia   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: M. Borkowski, „Wieniawski”: https://pwm.sklep.pl/wieniawski-1     Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.  

Dziś odcinek zupełnie wyjątkowy – bo czegoś takiego w naszym podcaście jeszcze nie było! Przekonamy się, jak fascynująca, pełna niespodzianek i nowych odkryć może być praca muzykologa. Koniecznie słuchajcie do końca, żeby nie przegapić zwrotu akcji! Na tapet bierzemy utwór szczególny, zaliczający się do kanonu polskiej kultury muzycznej: Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny”, potocznie znany też jako „Polonez Ogińskiego”. Okazuje się, że wiemy o tej kompozycji znacznie mniej, niż by się wydawało – idąc tym tropem, zbadamy nie tylko meandry muzykologicznych badań, ale i zawiłości kultury muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku. Gościnią odcinka jest prof. Agnieszka Leszczyńska z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jak sama mówi, „studentów maltretuje historią muzyki sprzed roku 1600, dziejami teorii muzyki tego czasu, paleografią muzyczną i kilkoma innymi podobnymi przedmiotami”. Jej badania obejmują głównie muzykę renesansu, w tym twórczość kompozytorów franko-flamandzkich epoki Josquina, jak też  środkowoeuropejską  sztukę dźwięku ze szczególnym uwzględnieniem tej z obszaru Prus Królewskich. Lubi rekonstruować na podstawie źródeł biografie mało znanych kompozytorów, takich jak np. Franciscus de Rivulo, Johannes Wanning, Johannes Celscher.   Spis treści 00:00 Wprowadzenie 01:05 Podróż w czasie... 04:56 Ogiński - człowiek z krwi i kości 08:24 Ogiński - postać złożona 11:00 Wszyscy wiedzą, że... 12:49 A jednak nie Ogiński 17:00 Śledztwo detektywistyczne 21:36 Na tropie tytułu 23:59 Podejrzany: Kacper Napoleon Wysocki 28:13 Błędy atrybucji i chwyty marketingowe 32:49 Wysocki pod lupą. Lubimy nazwiska, które znamy 38:21 Co dalej? 42:57 Niespodziewany zwrot akcji 47:35 Kto naprawdę skomponował Poloneza Ogińskiego?   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny”: https://pwm.sklep.pl/polonez-a-moll

  Nadeszła pora, by porozmawiać o fortepianie – zgadza się! Tym razem w naszym podcaście nie będziemy mówić o konkretnych kompozytorach, muzykach czy utworach, a o instrumencie i jego fenomenie w bardzo szczególnym okresie, jakim był okres międzypowstaniowy. Dlaczego konkretnie ten okres? Wszystko wyjaśni gość odcinka… Dr Michał Bruliński ukończył studia w klasie fortepianu Ewy Pobłockiej na UMFC, historię oraz Kolegium Artes Liberales na UW. Jest także absolwentem Transdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich prowadzonych wspólnie przez Wydział „AL” i WNKS UW (2023 – „Przedmiot – symbol – fetysz: o fenomenie fortepianu w kulturze polskiej okresu międzypowstaniowego” pod kierunkiem Elżbiety Wichrowskiej i Beniamina Vogla); wszystkie kierunki ukończył z wyróżnieniem. Jako pianista jest laureatem kilku ogólnopolskich konkursów pianistycznych i kameralnych. Jego teksty publikowane były m.in. przez IPN, NIFC, ISPAN, Wydawnictwa UMFC, kwartalniki Muzyka, Res Facta Nova i Kronos. Jako dziennikarz współpracował m.in. z czasopismami Opcje, Ruch Muzyczny oraz z Polskim Radiem Chopin. Za działalność naukową i artystyczną nagradzany był stypendiami m.in. Rektorów UW i UMFC oraz MKiDN. Od 2012 r. współpracuje z NIFC. Od 2017 r. pracuje jako wykładowca na UMFC, realizując m.in. autorskie programy dydaktyczne. Prowadzi także zajęcia na macierzystych wydziałach UW. Od 2019 r. prowadzi w ZPSM im. Karola Szymanowskiego w Warszawie klasę fortepianu. W latach 2016-2023 był osobistym sekretarzem Ewy Pobłockiej.   Spis treści 00:00 Wprowadzenie 03:40 Fortepian w królestwie rzeczy 07:41 Symbolika fortepianu 09:47 Fortepian polski 12:11 Fortepian Norwida 15:27 Fortepian wszechobecny 19:12 Formy i kształty 23:14 Puzzle i rozproszone ślady 27:27 Panny i wirtuozki 31:03 Podróż przez literaturę 35:22 Fortepian w prasie 39:07 Morderstwo przy fortepianie 41:02 Kanon repertuaru 45:47 Narzędzie dystynkcji społecznej   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: I.F. Dobrzyński, „Theme original varié” op. 22: https://pwm.sklep.pl/theme-original-varie-op-22

Czy Ignacy Jan Paderewski potrafił odnaleźć się w nowych środkach harmonicznych? Czy jego „Koncert fortepianowy” wolno nam zestawiać dziś z muzyką postromantyczną? Przecież w tej kompozycji rozwiązań nowatorskich, przełomowych – nie znajdziemy... Z drugiej strony jest to koncert bardzo lubiany przez melomanów i bardzo często wykonywany. Bo, jak pięknie mówi dzisiejszy gość, to kokarda na bombonierce polskiej muzyki romantycznej i nie warto go za wszelką cenę porównywać... Gościem odcinka jest dr Wojciech Maria Marchwica, prof. UJ – muzykolog, polonista, menadżer kultury, wykładowca akademicki od 1983 roku. Jego główne zainteresowania naukowe obejmują (polską) kulturę muzyczną, management kultury, krytykę muzyczną oraz muzyka w filmie. Rozmawia Mateusz Borkowski.   Spis treści 00:00 Wprowadzenie 01:07 Początek rozmowy. Pamiątki i pomniki 04:47 Koncert i fantazja 07:15 Narodowe, nie ludowe 09:01 Od sławy do zapomnienia 11:18 Następny krok 14:46 Czas studiów 16:31 Geneza Koncertu 20:42 Nie łamiąc reguł 23:51 Pakiet dla pianisty 26:55 Wyważona wirtuozeria 30:08 Źródłowa klęska urodzaju 33:16 Praca detektywistyczna 34:58 Muzyka jest jak pudełko czekoladek 39:51 Nowa faza recepcji   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com Z księgarni PWM: I.J. Paderewski, „Wariacje i fuga es-moll” op. 23: https://pwm.sklep.pl/wariacje-i-fuga-es-moll-op-23 

W naszym podcaście z reguły poruszamy się wokół kultury muzycznej wieku XIX: śledzimy losy kompozytorów, zaglądamy w partytury – te znane i te mniej znane... Tym razem jednak będziemy o wiele bliżej współczesności, a dokładniej na przełomie XX i XXI wieku. Bohaterem odcinka zaś jest postać, której wątek przewijał się już w podcaście wielokrotnie podczas omawiania twórczości innych kompozytorów – nie bez powodu… Dziś na tapet bierzemy temat chopinowskich wpływów i inspiracji, skupiając się na latach 1970-2020. Jak wyabstrahować DNA muzyki Chopina ze współczesnych kompozycji? O tym opowiada gościni odcinka, dr Marta Tabakiernik. Dr Marta Tabakiernik – absolwentka muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim. Już trakcie studiów jej zainteresowania naukowe ogniskowały się wokół postaw kompozytorskich wobec muzycznej przeszłości (Ligeti, Saariaho). W 2023 roku obroniła rozprawę doktorską „Recepcja Chopina w twórczości kompozytorskiej po 1970 roku. Studium zapożyczeń” (promotor: dr hab. Iwona Lindstedt, prof. UW). Brała udział w licznych konferencjach naukowych, publikowała w „Musicology Today”, „Przeglądzie Muzykologicznym”, „Res Facta Nova”, „Glissando”. Od ponad 10 lat łączy muzykę z muzealnictwem poprzez różnorodne działania o charakterze wystawienniczym i edukacyjnym. Kierowała Zespołem ds. wystaw i wydawnictw w Muzeum Fryderyka Chopina (2016-2023), w latach 2019-2020 pełniła obowiązki Kuratora Muzeum. Obecnie pracuje w Muzeum Historii Polski w Warszawie. Rozmawia Mariusz Gradowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (01:36) Odnosimy się do Chopina (05:20) Modelowanie, metamodelowanie, montaż (08:28) Dylemat muzykologa (11:24) Chopin też modelował? (12:47) Muzykolożka na tropie (16:23) Faktura, melodyka... (19:26) Koncept (22:12) Chopin w montażu (24:54) Nasłuchując Chopina (27:52) DNA muzyki Chopina (32:00) Chopin w PRL (34:00) Lista przebojów   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.   Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com   Z księgarni PWM: „Najłatwiejszy Chopin”: https://pwm.sklep.pl/najlatwiejszy-chopin

Pianista-wirtuoz, kompozytor, dyrygent, pedagog, organizator życia muzycznego… Uczeń Chopina, kontynuator szkoły mistrza i propagator jego dzieł; sam wykształcił ok. 100 pianistów, m.in. Moriza Rosenthala, Aleksandra Michałowskiego czy Raula Koczalskiego. W jego własnej twórczości oprócz inspiracji Chopinowskich znajdziemy wpływy folkloru ziem Bukowiny, muzyki rumuńskiej, ale i ogólnoeuropejskiego Romantyzmu. O muzycznych obliczach Karola Mikulego opowiadają Weronika Chodakowska i dr Michał Piekarski. Weronika Chodakowska – pianistka i kameralistka pasjonująca się przywracaniem do praktyki koncertowej zapomnianej twórczości fortepianowej polskich kompozytorów. Eksperymentuje na różnych polach sztuki, z powodzeniem biorąc udział w ważnych projektach filmowych i teatralnych. Doskonaliła swoje umiejętności pianistyczne podczas licznych kursów interpretacji w kraju i za granicą, pracując z takimi znamienitymi postaciami ze świata pianistyki jak Vladimir Krainev, Philippe Giusiano, Vitalij Berzon, Katarzyna Popowa-Zydroń, Anna Malikova, Krzysztof Jabłoński czy Tobias Koch. dr Michał Piekarski – absolwent Instytutu Muzykologii UW oraz Studium Europy Wschodniej UW; doktorat uzyskał w Instytucie Historii Nauki PAN, gdzie pracuje na stanowisku adiunkta. Zajmuje się dziejami polskiej muzykologii i szkolnictwa muzycznego w pierwszej połowie XX w., kulturą muzyczną Lwowa, a także związkami naukowymi i kulturalnymi Polaków z Wiedniem. Organizator koncertów poświęconych kompozytorom działającym we Lwowie w XIX i na początku XX w.. Rozmawia Mariusz Gradowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (02:34) Nie tylko Chopin (06:44) Człowiek-instytucja (08:59) Mistrz i uczeń (10:01) Przekrój twórczości i język muzyczny (13:48) Mnogość inspiracji (18:26) Ballada B-dur (20:26) Na instrumencie współczesnym (24:17) Cztery mazurki (30:36) Muzyka po prostu piękna (33:53) Białe plamy   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Pianista, kompozytor, dyrygent – może nie całkiem nieznany, ale na pewno nie tak rozpoznawalny, jak na to zasługuje. Karierę rozpoczął jako mały wirtuoz – „cudowne dziecko”, stąd też zwany bywa „polskim Mozartem” lub „małym Lisztem”. Rodowity tarnowianin, który po przeprowadzce do Warszawy pobierał nauki u Karola Kurpińskiego i Józefa Elsnera. Swoje opus magnum ukończył w wieku 26 lat, na kilka miesięcy przed śmiercią. Wiele utworów z jego bogatego dorobku kompozytorskiego nadal czeka na opracowanie i współczesne wykonanie. Mowa o Józefie Władysławie Krogulskim. Sylwetkę i twórczość bohatera dzisiejszego odcinka przybliża mgr Ewa Bogula-Gniazdowska – absolwentka Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie pod kierunkiem prof. Szymona Paczkowksiego pracuje nad tematem pracy doktorskiej pt. „Koncert fortepianowy w twórczości kompozytorów polskich w latach 1850–1918”. Starszy specjalista w Dziale ds. Nauki i Wydawnictw w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina.  Jest koordynatorką organizacji międzynarodowych konferencji muzykologicznych, redaktorem prowadzącym liczne publikacje książkowe publikowane przez Instytut Chopina oraz sekretarzem redakcji czasopism „The Chopin Review” oraz „Studiów Chopinowskich”. Współautorka opracowania źródłowo-krytycznej edycji „Dwudziestu etiud i preludiów” Marii Szymanowskiej, wydanej nakładem PWM. W naszym podcaście opowiadała już o Teodorze Leszetyckim i Raoulu Koczalskim. Rozmawia Mariusz Gradowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (01:10) Krogulski trzech słowach (04:55) Cudowne dziecko z Tarnowa (08:06) Mentorzy i początki kariery (10:02) Krytycy i komplementy (14:34) Podróże i powrót do Warszawy (16:44) Od pianistyki do twórczości wokalno-instrumentalnej (20:18) Napisać oratorium i umrzeć (23:38) Twórczość fortepianowa (27:21) DNA twórczości Krogulskiego (29:43) Muzyka, która chce być słuchana   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Dziś porozmawiamy o Ludomirze Różyckim, a w dokładniej o jego pieśniach – bodaj jednym z najważniejszych obszarów jego twórczości. Będzie o pieśniach opusowanych i melodiach operetkowych; tych najbardziej znanych, ale też tych „dziwnych”, a przez to arcyciekawych; pieśniach „nieco” zaginionych; pieśniach stanowiących największe wyzwanie wykonawcze i wreszcie tych, które sprawiają największą frajdę. Gościnią odcinka jest prof. dr hab. Urszula Kryger – jedna z najbardziej uznanych polskich śpiewaczek (mezzosopran). Absolwentka dwóch wydziałów Akademii Muzycznej w Łodzi: instrumentalnego w klasie fortepianu i wokalno-aktorskiego. Uczestniczyła w licznych międzynarodowych konkursach muzycznych, podczas których otrzymała wiele nagród i wyróżnień, a jej karierze towarzyszy niesłabnące zainteresowanie melomanów i krytyki. Szczególną uwagą obdarza muzykę kameralną. Jej sztuka interpretacji pieśni łączy w sobie perfekcyjność z niezwykłą naturalnością. W 2006 roku artystka wyróżniona została nagrodą Fundacji im. Karola Szymanowskiego za przemyślane i wysoce artystyczne interpretacje pieśni tego kompozytora. Jest profesorem Akademii Muzycznej w Łodzi. Prowadzi także liczne kursy mistrzowskie.   Wraz z pianistą Pawłem Cłapińskim opracowała wydanie „Wyboru pieśni na głos i fortepian” (z. 3) Ludomira Różyckiego, które ukazało się nakładem PWM. Rozmawia Mariusz Gradowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie. Poznać utwór ze wszystkich stron (04:00) Kompozytor wie co robi (06:40) Nie tylko rocznice (09:50) Projekt Różycki (13:28) Efekty i enigmy (16:55) Z biblioteki i z szuflady (21:56) Opusy i operetki (25:34) Miciński i muza (29:05) Pieśni dziwne i arcyciekawe (32:30) Prima la musica (36:53) Pieśni ulubione, zaginione i trudne (41:29) Wydanie płytowe   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. W odcinku wykorzystano fragment pieśni "Kurant" L. Różyckiego w wykonaniu Urszuli Kryger i Pawła Cłapińskiego. Nagranie zostało dofinansowane przez Związek Artystów Wykonawców STOART. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

W tym odcinku porozmawiamy o muzyce Żydów polskich w XIX wieku. Czym różni się muzyka synagogalna od chasydzkiej? Czy Adam Mickiewicz miał szansę posłuchać prawdziwej klezmerskiej kapeli? Czy w muzyce Chopina znajdziemy jakieś wpływy muzyki żydowskiej? Powiemy także o krotochwilach, majufesach, nigunach i wyjaśnimy, w jaki sposób dumka Jontka z „Halki” Moniuszki weszła do tradycji żydowskiej. Historyczny rys kultury żydowskiej na ziemiach polskich kreśli badacz tego tematu, dr Michał Jaczyński. Ukończył z wyróżnieniem studia w Instytucie Muzykologii UJ w 2015 roku. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół historii kultury muzycznej końca XIX i pierwszych dekad XX wieku, a także zagadnień z zakresu społecznej psychologii muzyki. Dysertację doktorską, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Magdaleny Dziadek (2023), poświęcił problemowi obecności muzyki żydowskiej w powszechnej kulturze wybranych ośrodków Europy Środkowej w okresie międzywojennym. W Instytucie Muzykologii zatrudniony od 2017 roku; obecnie na stanowisku asystenta w Ośrodku Dokumentacji Muzyki Polskiej XIX i XX w. im. I.J. Paderewskiego. Rozmawia Mateusz Borkowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (01:07) Początek rozmowy. Badania Kolberga (03:55) Joel Engel i Menachem Kipnis (06:02) Ost und West (09:15) Muzyka żydowska - czyli jaka? (12:26) Muzyka religijna (15:31) Instrumentarium i kapele (18:29) Było kapelistów wielu... (19:52) Muzyka chasydzka i pieśni w jidysz (23:37) Inspiracje muzyką żydowską (28:35) Teatr żydowski (32:23) Obraz Żyda w kulturze polskiej (35:13) Majufes (38:38) Majufes w krotochwilach i farsach (41:58) Jontek (wersja żydowska) (46:06) Antysemityzm w środowisku muzycznym (50:44) Na uczelni i w prasie   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Gdy słyszymy słowa „twórczość Stanisława Moniuszki”, z pewnością jako pierwszy przychodzi nam na myśl gatunek opery. Wydawać by się mogło, że o scenicznych dziełach mistrza z Ubiela napisano i powiedziano już wszystko. Temat ten poruszaliśmy już zresztą i w naszym podcaście – w rozmowie z Pawłem Bieniem Marcin Bogucki przybliżał nam różne oblicza „Halki”, zaś Sebastian Mach opowiadał o pracy nad partiami wokalnymi w mniej znanych Moniuszkowskich operetkach. Okazuje się jednak, że i na tym polu jest jeszcze wiele do odkrycia i pokazania… Jaki jest genotyp utworów „ojca polskiej opery narodowej”? Odpowiedź na to pytanie zdradzą nam dzisiejsi goście. Prof. dr hab. Ryszard Daniel Golianek – muzykolog; ukończył z wyróżnieniem muzykologię na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz wiolonczelę na Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu (w klasie as. Eugeniusza Zboralskiego). W 1993 roku obronił pracę doktorską „Dramaturgia kwartetów smyczkowych Dymitra Szostakowicza” (promotor: prof. dr hab. Zofia Helman z Uniwersytetu Warszawskiego). W 2000 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego; w 2012 roku Prezydent RP nadał mu tytuł profesora nauk humanistycznych. Pracuje w Instytucie Muzykologii UAM na stanowisku profesora oraz na Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi (profesor wizytujący), gdzie w latach 2006-2018 pełnił obowiązki kierownika Katedry Teorii Muzyki. Prof. dr hab. Ziemowit Wojtczak – śpiewak operowy i pedagog śpiewu solowego (baryton); ukończył łódzką Akademię Muzyczną w klasie śpiewu solowego prof. Haliny Romanowskiej. Solista Teatru Muzycznego w Łodzi w latach 1991–2011. Wraz z zespołem teatru występował także w Niemczech, Austrii, Belgii, Danii, Szwajcarii, Luxemburgu, Francji oraz we Włoszech. Łącznie poza granicami kraju wystąpił blisko 400 razy w ponad 140 miastach Europy. Od 1992 roku jest zatrudniony w Akademii Muzycznej w Łodzi na Wydziale Sztuk Scenicznych, gdzie prowadzi klasę śpiewu solowego. W roku 2006 uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego sztuki. W roku 2014 uzyskał tytuł profesora sztuk muzycznych. W roku 2019 został odznaczony brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Rozmawia Mariusz Gradowski.   Spis treści (00:00) Wprowadzenie (01:06) Początek rozmowy. Operowe światy (05:11) Zmiana perspektywy (07:16) Operowe vademecum (09:24) Moniuszko a Stimmfächer (12:08) U źródeł (15:29) Genotyp oper Moniuszki (18:17) W sieci powiązań (21:07) Włochy, Francja, Niemcy... (24:35) Trzy tropy zachodnie (27:09) Tropy polskie (30:59) Zaskoczenia i objawienia (34:58) W uszach i w głosie (39:50) W przekładzie i w przyszłości   Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”. Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com