De Groene Amsterdammer Podcast

In zijn boek Vuistslagen beschrijft Rasit Elibol de armoede in zijn jeugd. Hij groeide op in Wormer, in een turbulent migrantengezin, waar hij moest knokken om er als buitenstaander bij te horen.De druk om als jongere te presteren in Wormer was immens, zo schrijft Elibol in zijn boek, met vechtpartijen en interne conflicten tot gevolg. Toch weet hij zijn woede uiteindelijk te kanaliseren richting de vechtsport: hij besluit de ring in te stappen als MMA’er. Op zijn 24ste slaat Elibol de weg in naar de journalistiek. Kees van den Bosch gaat op persoonlijke wijze in gesprek met Rasit Elibol. Over de totstandkoming van zijn boek, maar ook over de overeenkomsten tussen zijn ‘impostersyndroom’ als journalist en zijn turbulente jeugd in Wormer. Productie: Kees van den Bosch, Pleun Kraneveld en Simon van den Oever.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ring van de Balinese koning Pandji Tisna legde een wonderlijke reis af: van het paleis op Bali, via de handen van een Nederlandse predikant in het verzet, tot aan schrijver en journalist Anne-Lot Hoek. Tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd schonk Tisna de ring aan Henk Franken, die zich op Bali openlijk achter de vrijheidsstrijders schaarde. Generaties later kwam de ring bij Anne-Lot terecht, precies op het moment dat zij haar boek over de strijd om Bali presenteerde. In dit gesprek met Kees van den Bosch vertelt Anne-Lot Hoek hoe de ring niet alleen een persoonlijk geschenk werd, maar ook een symbool voor de vriendschappen die ondanks koloniale machtsverhoudingen konden ontstaan. Ze schetst de dubbele betekenis van erfgoed: een teken van verbondenheid, maar ook een herinnering aan de misdaden die Nederland in voormalig Nederlands-Indië heeft begaan. Het verhaal van de ring verbindt het verleden met het heden, roept vragen op over restitutie en erfgoed en laat zien hoe geschiedenis nog steeds doorwerkt in persoonlijke levens. Voor Anne-Lot zelf is de ring uiteindelijk ook een spiegel geworden: wat draag je eigenlijk mee en wat geef je door? Productie door Rosa Springer en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

We zijn obsessief bezig met onze telefoons. Jonge mensen groeien er mee op en zijn er uren per dag mee in de weer. Hoe ga je daar mee om? Deze week in de Groene ontdekken Eva Hofman en Pleun Kraneveld hoe jonge mensen denken over hun telefoongebruik, en wat voor initiatieven er zijn om dat tegen te gaan. Ze bespreken in de podcast ook hun eigen telefoongebruik, en hun afwegingen daarin. Ze merken dat ze verslaafd raakten aan hun telefoons, en de sociale media waar die toegang tot verschaffen. Hoe om te gaan met die verslaving, als je het zo mag noemen? Pleun vertelt dat ze rigoureuze maatregelen heeft genomen, en haar smartphone deels in de ban heeft gedaan.  Kees van den Bosch in gesprek met Eva Hofman en Pleun Kraneveld over telefoonverslaving, en de opkomst van tegenbewegingen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stel je een wereld voor waarin het kapitalisme ongehinderd zijn eigen koers vaart, de mens slechts een biologisch opzetje is en de eindbestemming een door computers gecodeerde techno-samenleving. Dit is het tech-utopisme van de Amerikaanse blogger Nick Land en de Britse filosoof Curtis Yarvin. Zij vormen de kern van het accelerationisme: een hypertechnologische ideologie uit Silicon Valley die stelt dat we het kapitalisme moeten versnellen om een post-menselijke eindfase te bereiken. Op merkwaardige wijze raakte de stroming verbonden met de MAGA-populisten, door een gedeelde fascinatie voor eindtijddenken en mystieke toekomstfantasieën. Hoe is het mogelijk dat deze obscure denkers ineens in de invloedssfeer van het Witte Huis terecht zijn gekomen? Wat verbindt de Silicon-Valley-miljardairs met de MAGA-populist? Hoe vindt een futuristische, post-humanistische filosofie raakvlakken met de conservatieve Amerikaan? Deze week gaat Kees van den Bosch in gesprek met Joris Melman over de opkomst van het accelerationisme, de ‘Dark Enlightenment’ en de grote invloed van de Silicon Valley-ondernemers op het Witte Huis. Productie: Pleun Kraneveld en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Margalith Kleijwegt reflecteert op haar persoonlijke en politieke verhouding tot het Joods-zijn in Nederland. Aanleiding is haar artikel Erfenis van angst, waarin ze de spanningen binnen de Joodse gemeenschap belicht en benoemt hoe kritiek op Israël vaak ten onrechte als antisemitisme wordt weggezet. Ze uit scherpe kritiek op het Centraal Joods Overleg (CJO), dat volgens haar onterecht claimt namens alle Joden te spreken – terwijl zij zich daar niet door vertegenwoordigd voelt. Ook de rol van de PvdA komt aan bod, een partij die ze ooit steunde, maar die volgens haar te ver is afgedwaald van haar oorspronkelijke idealen. In dat kader bespreken ze de motie van Kati Piri, die pleitte voor een duidelijk onderscheid tussen antisemitisme en legitieme kritiek op Israël – een initiatief dat volgens Kleijwegt belangrijk is, maar op veel weerstand stuitte. Daarnaast vertelt ze over haar betrokkenheid bij de actiegroep Joden zeggen Nee, waarin ze samen met andere kritische Joden een alternatief geluid laat horen over Israël en het Israëlisch-Palestijns conflict. Ook haar eigen Joodse identiteit, en hoe die zich verhoudt tot politiek en activisme, komt uitgebreid aan bod. In deze podcast voeren Kees van den Bosch en Margalith Kleijwegt een kritisch en genuanceerd gesprek over Joodse identiteit, solidariteit en politieke vertegenwoordiging in Nederland. Productie: Rosa Springer en Kees van den BoschSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Bang voor wat hij zou aantreffen in het land dat hij twaalf jaar geleden ontvluchtte — zo omschrijft journalist Somer Al-Abdallah zijn reis terug naar Syrië. Hij vluchtte destijds voor de burgeroorlog en voor bedreigingen aan zijn adres. Nu is hij teruggekeerd om met eigen ogen te zien wat er van zijn geboorteland is geworden. Belangrijker dan wat ook: hij heeft zijn vader en moeder opnieuw kunnen ontmoeten. Somer schreef, voor zover dat in Syrië mogelijk was, verhalen. ‘Schrijven is een deel van mijn identiteit,’ zegt hij. Ook in Nederland werkt hij als journalist. Zijn verslag van de terugkeer toont hoe de hoop bij veel Syriërs is verdwenen. Het nieuwe regime maakt zijn beloften niet waar; de situatie oogt hopelozer dan ooit. Somer vertelt over zijn ervaringen in Syrië én over het leven als journalist en nieuwkomer in Nederland. Productie: Tycho Nicolaï en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Een roekeloze avonturier’ — zo typeren de schrijvers van het boek De man die Tito ging vermoorden hem. Deze week in de podcast van De Groene Amsterdammer: het verhaal van Andreas Engwirda, die zijn hele leven leek te hinken tussen de totalitaire ideologieën van het communisme en het nazisme. Hij was lid van de communistische jongerenbeweging, daarna van de NSB. Hij werd Spanjestrijder, sloot zich later aan bij het communistische verzet, en bood onderdak aan een Joods meisje. Maar vervolgens wordt hij door de Duitsers gerekruteerd om Tito te vermoorden — een missie waar hij zich volledig voor inzet; hij lijkt zelfs ingenomen door het nazisme. Wat beweegt deze man, die telkens radicaal voor tegenovergestelde denkbeelden lijkt te kiezen? Evert de Vos en Erik Schaap bespreken deze week hun nieuwe boek De man die Tito ging vermoorden en de voorpublicatie daarvan in De Groene. Samen met Zoran Bogdanovic doken ze in de archieven, in een poging een beeld te krijgen van deze ongrijpbare figuur, zijn leven en zijn beweegredenen. Productie: Tycho Nicolaï en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De tering is in 2023 nog altijd de dodelijkste besmettelijke ziekte ter wereld. Hoe kan het dan dat deze ziekte ook herinnerd wordt als iets romantisch? Wie tegenwoordig aan tuberculose denkt, denkt misschien aan De Toverberg, het ‘luilekkerland’ van Thomas Mann. In Luieren als geneesmethode wordt het sanatorium uit die roman geplaatst naast de harde werkelijkheid die tuberculose voor velen betekende – zoals in het socialistische sanatorium De Zonnestraal in Hilversum. Esha Guy Hadjadj, fellow bij De Groene, vertelt over zijn achtergrond. Hij begon in een totaal andere hoek dan de journalistiek, maar is daar toch in verzeild geraakt. Esha Guy Hadjadj in gesprek met Kees van den Bosch over wat hem interesseert en motiveert, en over zijn beleving bij het maken van zijn bijdrage aan het zomernummer. Productie: Tycho Nicolaï en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geen zomerstop voor de onderhandelaars van de EU en de regering-Trump: er móet snel een deal komen, anders slaat Trump Europa met tarieven om de oren. Historicus Nicholas Mulder over deze nieuwe ronde in de handelsoorlog. In Historische Woorden klinkt Keir Starmer, die een nieuw hoofdstuk in de nucleaire afschrikking van Europa markeert. En Groene-redacteur Yaghoub Sharhani vertelt hoe de Israëlische aanvallen de beweging richting een nieuw Iran hebben versneld. Productie: Gizelle Mijnlieff.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De VVD won jarenlang verkiezingen met het imago van daadkracht, maar de werkelijke strategie was vaak: niets doen. Problemen niet oplossen om ze politiek te kunnen blijven uitspelen. In deze aflevering gaat Or Goldenberg in gesprek met journalist Kim van Keken over politieke framing, verkiezingsretoriek en de langetermijngevolgen van ‘niets doen’ als beleid. Lees ook het artikel Toppers in wegwimpelen in De Groene Amsterdammer. Productie: Or Goldenberg.See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘On the road’ van Jack Kerouac, de sprekende verhalen van Scott Fitzgerald, The A-Team en de veelheid aan Amerikaanse films en series: muzikant, schrijver en journalist Auke Hulst kon van kinds af aan geen genoeg krijgen van Amerika. Maar de jaren van Ronald Reagan liggen achter ons, het land is niet meer wat het ooit was: het land van vrijheid en onbegrensde mogelijkheden. De democratie staat onder druk en de idealen zijn vervaagd. Wat ooit liefde was, is een slopende en giftige relatie geworden. Het is tijd om af te kicken. Maar hoe?Hoe kun je in een toxische relatie zitten met een land? Hoe kick je af van de liefde voor een land die je decennialang gevoed heeft?Kees van den Bosch in gesprek met Auke Hulst over zijn relatie met Amerika en zijn poging om afscheid te nemen van een oude liefde die niet meer goed voor hem is.Lees het artikel in De Groene Amsterdammer deze week.Productie: Pleun Kraneveld en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat ooit gold als een inclusieve stad, verandert onder invloed van gentrificatie, een oprukkende consumptiecultuur en economisch beleid. Het aandeel sociale huurwoningen is zelfs onder progressieve coalities gedaald, en de publieke functie van pleinen komt onder druk te staan door toenemende privatisering.Joost Inghen-Housz en Jasmijn Huisman onderzoeken deze ontwikkelingen, duiken in de rijke geschiedenis van de stad en belichten de rol van zogeheten ‘drempelwerelden’ – plekken waar mensen uit verschillende lagen van de bevolking elkaar ontmoeten. De centrale vraag luidt: kan Amsterdam het verlangen naar een gedeelde, gelijkwaardige stad financieel én sociaal nog waarmaken?In deze aflevering spreken Joost en Jasmijn met Kees van den Bosch over deze vragen, en over de paradoxen van een stad die zichzelf opnieuw probeert uit te vinden.Lees ook hun artikelen in De Groene Amsterdammer. Productie: Rosa Springer en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Twee derde van de Nederlandse organisaties houdt zich bezig met sociale en psychologische veiligheid op de werkvloer. Maar daarover bestaan veel misverstanden. Want niet alles wat onprettig voelt, is ook daadwerkelijk onveilig.‘Er is nog nooit iemand ontslagen omdat hij zijn mond hield,’ zegt Amy Edmondson, professor aan de Harvard Business School. Waarom is het zo moeilijk om je uit te spreken op het werk? En hoe leidt een onveilige werkomgeving tot zogenoemde corporate silence?In deze aflevering spreekt Or Goldenberg met journalist Daphne van Paassen over de betekenis van veiligheid op de werkvloer.Lees ook het verhaal 'Comfortabele conflicten' in De Groene Amsterdammer. See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Sinds het strengste asielbeleid ooit kwamen er 130.000 mensen bij in ons land’, kopte De Telegraaf – een week voordat Wilders zijn tienpuntenplan aankondigde. Dat cijfer blijkt een optelsom van asielzoekers, arbeidsmigranten én internationale studenten. Hoe die groepen precies verdeeld zijn, blijft onbenoemd.Het asielbeleid van Wilders en Faber is politiek onuitvoerbaar, juridisch kansloos en zorgt in de praktijk vooral voor extra problemen. Toch blijft het Haagse debat hangen in dezelfde retoriek.Waarom zwijgen de coalitiepartijen over de juridische onhaalbaarheid van Wilders’ plannen? Wat zijn de cijfers achter de vermeende 'asielcrisis' die al twee jaar het debat beheerst? En is dit beleid bedoeld om oplossingen te bieden – of om te polariseren?Kees van den Bosch spreekt met Groene-redacteur Irene van der Linde en universitair docent Martijn Stronks over wat feit is en wat fictie in het Nederlandse migratiedebat.Lees het artikel in De Groene Amsterdammer van deze week: Vier keer niksLees ook het essay van Martijn Stronks: Fabeltje FaberEn het achtergrondstuk: Streng en rechtvaardigProductie: Pleun Kraneveld en Kees van den Bosch.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds het leger in 2021 een machtsgreep pleegde, trokken duizenden mensen de steden uit om zich aan te sluiten bij gewapende groepen die vanuit de jungle tegen het regime vechten. Journalist Minka Nijhuis doet al jaren verslag van de situatie in Myanmar en vertelt hierover in Buitenlandse Zaken. In Historische Woorden horen we Volodymyr Zelensky terugblikken op de verrassende drone-aanval die Oekraïne uitvoerde op Rusland. En Groene-journalist Thor Rydin vertelt over zijn artikelen over Finland en de Baltische staten, waar de Russische dreiging al heel lang wordt gevoeld.Productie: Gizelle Mijnlieff.See omnystudio.com/listener for privacy information.