De Jortcast

Op de dag dat het nóg verder rommelt bij de, eens de grote belofte van de politiek, de partij NSC, staan we bij de Jortcast stil bij hoe het beter en doeltreffender kan in Den Haag. Moet de koning weer terug in het formatieproces? Moeten we stoppen met naar eenzijdige filmpjes kijken op social media? Of meer respect voor de tegenmacht? Jort Kelder vraagt het aan prof. dr. Ronald van Raak, oud-Kamerlid namens de SP en tegenwoordig hoogleraar Filosofie aan de Eramsus Universiteit.

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co van zaterdag 30 augustus. Jort Kelder belt met Chris Stoffer (SGP) die graag wil dat de functie van de koning terugkeert in het formatieproces. Te gast is prof. dr. Ronald van Raak die uitlegt wat Kamerleden zouden moeten doen om het vertrouwen in de politiek weer terug te winnen. De jonge dr. Jurriaan te Koppele (Universiteit Wageningen) heeft onderzocht welke invloed emoties hebben op beslissingen die we nemen, bijvoorbeeld ook zo iets simpels als wat we bestellen in een restaurant of aan de bar. En dr. Quita Muis doet al jaren onderzoek naar polarisatie, maar ook of mannen en vrouwen anders stemmen.

AI vertoont al tekenen van leven, aldus dr. Bart van der Sloot, senior onderzoeker aan het Tilburg Institute for Law, Technology, and Society. Van AI-systemen die werknemers onder druk zetten tot algoritmes die zelfstandig beslissingen nemen: waar ligt de grens tussen programmering en bewustzijn? Jort Kelder legt het in de nazit voor aan dr. van der Sloot.

De cowboy jaren van het grenzenloos vrije internet is niet meer. Na jaren debatteren is in het Verenigd Koninkrijk een nieuwe wet ingevoerd, de Online Safety Act, die officieel afkadert wat er wel en niet op het web mag gebeuren. Ook in Europa zijn er wetten in de maak. Dit alles met goede bedoelingen en ter bescherming van bijvoorbeeld kinderen, maar waarom is er in de VS juist een tegengestelde beweging gaande van deregulering? En moeten we ons wel focussen op de online gebruiker of juist op de groeiende invloed van AI op ons surf-gedrag?   Te gast is dr. Bart van der Sloot, universitair hoofddocent aan de Tilburg Law School en senior onderzoeker aan het Tilburg Institute for Law, Technology, and Society (TILT). Zijn laatste boek heet “Regulating the Synthetic Society” (2024).

De NSC-bewindslieden stappen uit het kabinet na twee hevige debatten over Gaza. Heeft Veldkamp zijn ontslag ingediend omdat hij werkelijk niet verder kon, of was het een politieke strategie? En in hoeverre is Nederland stuurloos nu ook deze ministerposten opnieuw vervuld zullen moeten worden? Te gast is prof. dr. Henk te Velde, hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in de politiek. We analyseren het Gaza-debat, de speech van Schoof en plaatsen de partijleiders in de Nederlandse retorische traditie. Waarom doet Wilders het bijvoorbeeld altijd zo goed in een debat? Hoe komt het dat Timmermans beter klinkt in het Engels dan in het Nederlands? En wat is toch dat onverklaarbare Bontenbal-effect?

Een ruw ontwaken deze morgen nadat 9 NSC-kopstukken ermee zijn gekapt. ‘Voor Gaza’, of komt het ook wel gewoon lekker uit voor een partij die op sterven na dood is? In gesprek met prof. dr. Henk te Velde, hoogleraar Nederlandse geschiedenis te Leiden. Dankzij een Britse online veiligheidswet is de dystopie van Orwell’s 1984 weer een stapje dichterbij, dr Kelder laat zich bijscholen door dr. Bart van der Sloot, universitair hoofddocent aan de Tilburg Law School. Een belletje met de JA21-lijsttrekker Joost Eerdmans die het gedachtegoed van Musk in de Nederlandse politieke praktijk wil brengen en jonge doctor Mark Weijers promoveerde op de levensduurverlenging van auto-batterijen.

Nederland moet meer gaan uitgeven aan Defensie. Maar waar haal je zo even €19 miljard vandaan? ‘Bij de bijstand’, aldus VVD-leider Yesilgöz. Prima, Dilan! Nog maar €18 miljard te gaan. Op links zijn de ideeën niet veel beter: SP en Denk willen zorg, onderwijs en sociale zekerheid buiten schot houden, maar schermen daarmee 283 van de in totaal 457 miljard aan overheidsuitgaven af. Dr. Jasper Lukkezen van de ESB maakt korte metten met luchtfietsende politici en rekent de oplossing wel weer even voor. Het goede nieuws: het is in ieder geval wél haalbaar. Artikel ESB Niek de Meijier: https://esb.nu/extra-structurele-defensie-uitgaven-vereisen-budgettaire-dekking/ (https://esb.nu/extra-structurele-defensie-uitgaven-vereisen-budgettaire-dekking/) Podcast Michiel Lieuwma Ali B: https://www.youtube.com/watch?v=aaBuBkshojc (https://www.youtube.com/watch?v=aaBuBkshojc)

Groeiende onrust in de Donbas-regio, waar Rusland enkele dagen voor de ontmoeting tussen Donald Trump en Vladimir Poetin nog kilometers terreinwinst vergaarde. Ondertussen deed Trump uitspraken over het uitwisselen van grondgebied. Geen wonder dat Zelensky deze week weinig vertrouwen had in de onderhandelingen. Te gast bij de Jortcast is prof. dr. Han Bouwmeester, brigade-generaal buiten dienst en defensiestrateeg. Ging deze ontmoeting wel over Oekraïne, of vooral over andere geopolitieke belangen? Oorlog is meer dan tanks en raketten, diplomatie, economische druk en het verspreiden van desinformatie zijn daar allemaal onderdeel van, aldus Bouwmeester. Heeft het gesprek het gewenste effect gehad?  Volg Ko Colijn: https://spectator.clingendael.org/nl/auteur/ko-colijn (https://spectator.clingendael.org/nl/auteur/ko-colijn)

De defensie-industrie is booming, bij het Duitse bedrijf Rheinmetall klotsen de winsten tegen de plinten. Hoe kan Nederland zich aanpassen op de veranderende geopolitieke omstandigheden? Dr. Jasper Lukkezen legt uit waarom de defensiesector net even anders in elkaar steekt dan andere industrieën: een beperkt aantal bedrijven en een beperkt aantal klanten: overheden. De wederzijdse afhankelijkheid werkt zo lang de situatie stabiel is. Maar wat te doen nu daar langzaamaan verandering in komt?  Prof. dr. Han Bouwmeester is hoogleraar Militair-Operationele Wetenschappen bij de Faculteit Militaire Wetenschappen (FMW) van de Nederlandse Defensie Academie. Brigadegeneraal buiten dienst en defensiestrateeg, gespecialiseerd in inlichtingen en strategische misleiding. Dr. Jasper Lukkezen, universitair docent macro-economie aan de School of Economics van de Universiteit Utrecht. Verbonden aan economievakblad ESB en columnist bij Het Financieele Dagblad. Directeur bij economentraineeship BoFEB

Het onderonsje in Alaska van de twee grote ego’s: verloor Volodymyr en wie won er dan, Donald of Vladimir? Brigadegeneraal Han Bouwmeester bespreekt het. Econoom dr. Jasper Lukkezen rekent even 19 miljard in de begroting vrij voor Defensie en ja, dat moet óók uit de zorg en de eigen huizenbezitters geperst worden. Verder: het koraal in de onderwaterwereld heeft het moeilijk, maar een jonge doctor Tom Wijers weet hoe we het kunnen redden: met zee-egels. En Jort telefoneert met zijn Terschellingse electricien Colin de Beer, die met zijn nieuwe politieke partij BEER de grootste hervormingen sinds Thorbecke wil doorvoeren.

Na het live radiogesprek met mr. Heleen over de Linden praat hij met haar door over de zin en onzin van sancties tegen Rusland.

Ze helpen medicijnen en kennis voor mensen ontwikkelen en krijgen daar pijn, verveling en een vroegtijdige dood voor terug. Dat is het leven van een labmuis. Filosoof dr. Eva Meijer gaf 25 van deze voormalig werknemertjes een pensioen bij haar in huis, en leerde ze steeds beter kennen. Zo zag ze dat muizen niet graag over elkaars staart heen lopen, die leggen ze met hun handen eerst opzij. Ze houden zich bezig met de inrichting van hun huis, sluiten vriendschappen en zorgen voor elkaar. De ene muis meer dan de ander, want ‘De Muis’ bestaat niet. En ze zag: zo lang we met de bril van de mens naar dieren kijken, zullen mensen dieren nooit écht begrijpen.

De Tweede Kamer kwam deze week terug van haar reces voor een debat over Gaza. Sancties op Europees niveau laten op zich wachten, maar wat kan het kabinet doen om Israël tot een andere koers te bewegen? Te gast bij dr Kelder en Co is mr. Heleen over de Linden, advocaat en sanctierechtexpert. Is Nederland juridisch gezien verplicht om in te grijpen? Ook maken we de vergelijking met Rusland, waar inmiddels het achttiende sanctiepakket van kracht is. Gooit Europa nog wel een gat in een natte krant? U hoort het in Dr Kelder en Co.

De zin en onzin van sancties De Tweede Kamer kwam deze week terug van haar reces voor een debat over Gaza. Sancties op Europees niveau laten op zich wachten, maar wat kan het kabinet doen om Israël tot een andere koers te bewegen? Te gast bij dr Kelder en Co is mr. Heleen over de Linden, advocaat en sanctierechtexpert. Is Nederland juridisch gezien verplicht om in te grijpen? Ook maken we de vergelijking met Rusland, waar inmiddels het achttiende sanctiepakket van kracht is. Hoe effectief zijn deze gebleken? Unilever verkocht haar Russische tak voor de helft van de waarde, Heineken deed de zijne weg voor 1 euro - wie heeft daar nu eigenlijk baat bij? Hebben wij de Russen kunnen raken waar het pijn doet? U hoort het in Dr Kelder en Co. Vliegen: het nieuwe tabak? Terwijl de technische universiteiten druk bezig zijn met groene brandstof en elektrische motoren, blijft de uitstoot harder groeien dan innovatie kan bijbenen, aldus jonge dr. Yannick van den Berg. De rechtsgeleerde promoveerde recent aan de Universiteit van Amsterdam en onderzocht hoe Europese regels ons vlieggedrag zouden kunnen inperken. Meer dan de helft van alle luchtvaartuitstoot komt van slechts 6% van de lange intercontinentale vluchten. Tegelijkertijd vliegt de helft van alle Nederlanders niet, terwijl 13% drie keer per jaar of vaker het vliegtuig pakt. Van den Berg vindt daarom dat we vliegen moeten gaan behandelen als tabak: niet verbieden maar wel de norm veranderen. Geen reclames in bushokjes voor all-inclusives en wat vaker met de trein op vakantie. Geen leuke boodschap, maar iemand moet het doen, en dus vertelt van den Berg erover in de uitzending. 25 individuele muizenlevens Ze helpen medicijnen en kennis voor mensen ontwikkelen en krijgen daar pijn, verveling en een vroegtijdige dood voor terug. Dat is het leven van een labmuis. Filosoof dr. Eva Meijer gaf 25 van deze voormalig werknemertjes een pensioen bij haar in huis, en leerde ze steeds beter kennen. Zo zag ze dat muizen niet graag over elkaars staart heen lopen, die leggen ze met hun handen eerst opzij. Ze houden zich bezig met de inrichting van hun huis, sluiten vriendschappen en zorgen voor elkaar. De ene muis meer dan de ander, want ‘De Muis’ bestaat niet. En ze zag: zo lang we met de bril van de mens naar dieren kijken, zullen mensen dieren nooit écht begrijpen. In dr Kelder en Co vertelt Meijer over de bevindingen van haar onderzoek. Plus een belletje met VOLT-lijsttrekker Laurens Dassen, die werkt aan een initiatiefwet die Israël een andere koers moeten doen varen.

Wat is er toch aan de hand met onze jonge mannen en vrouwen? Jonge vrouwen worden wat linkser en progressiever en mannen juist rechtser en conservatiever. Hoe zit dit? En wat is de invloed van sociale media op dit verschijnsel? Jort Kelder gaat erover in gesprek met prof. dr. Sjoerd Beugelsdijk, hoogleraar International Business & Economics aan de University of South Carolina en gespecialiseerd in polarisatie. Ook aan tafel zit prof. dr. Mark Deuze, mediaprofessor aan de UvA. Het artikel van de Financial Times waarnaar wordt verwezen: https://www.ft.com/content/29fd9b5c-2f35-41bf-9d4c-994db4e12998 (https://www.ft.com/content/29fd9b5c-2f35-41bf-9d4c-994db4e12998)