Het kan dus echt. Alleen al voor de profetische waarde van de campagneslogan verdient D66 een compliment. En zijn de kaarten opnieuw geschud en dus rijst de vraag: wat betekent dit? De nieuwe grootste partij is progressief, maar het grootste machtsblok is onveranderd: conservatief. Er heeft dus geen inhoudelijke verandering plaatsgevonden, maar vooral een verandering in vorm. De wil van het volk is dat alles precies blijft zoals het is. Maar dan zonder gênant geschreeuw van de afgelopen twee jaar. D66 moet nu een coalitie zien te smeden. In de categorie onwaarschijnlijk heb je de smaken funky woke, koekoek-rechts. Al waarschijnlijker is rechtsaf met JA21, maar dan mist er net een zetel. Het makkelijkst en het moeilijkst is de middencoalitie, D66, CDA, VVD en GL-PvdA. De partij die sinds gisteren niet meer wordt geleid door Frans Timmermans. In 2019 heb ik voor zijn campagne gewerkt voor de Europese verkiezingen, toen Timmermans tegen alle verwachtingen in won. Ik zag daar een bewogen en belezen man die boven de feiten stond en niet bang was het met mensen oneens te zijn. Van alle politici die ik door de jaren tegenkwam, was ik van hem het meest onder de indruk. Maar dat hij Brussel verruilde om GroenLinks-PvdA te leiden, was in mijn ogen een gedoemd te mislukken. Een nieuwe beweging heeft fris leiderschap nodig, en dat kon hij niet meer belichamen. Maar er moet me wel iets van het hart. Ik heb me verbaasd over de muur van haat waar hij inliep. Alles rond hem werd constant in het meest negatieve daglicht gesteld. Hij zou te rijk zijn geworden als politicus, alsof dat geld was verdiend met de verkoop van kinderporno. Hij zou te veel talen spreken, het te goed weten. Haat online is een gegeven voor politici, maar het domme platte misnoegen vanuit zogenaamde ‘beschaafde’ praatprogramma’s en kranten, vond ik stuitend. Het werd niet het einde van een glansrijke carrière dat hij in mijn ogen had verdiend. Over eindes gesproken. Philip Freriks werd ooit aan het einde van een column op Radio 1 live medegedeeld dat het zijn laatste zou zijn. Een punt dat ik altijd heb willen voorkomen. Volgende week wordt dit programma in de steigers gezet, een goed moment voor mij om zelf de afslag te nemen. Dank aan Liesbeth, door wie deze column begon na de vraag ‘Julian, jij bent toch grappig’. En Kees, die na een avond rode wijn in Dauphine voorstelde er een wekelijks evenement van te maken. Met plezier heb ik de wereld voor u geanalyseerd met hier en daar een poging tot humor. En zo besluit ik mijn carrière als columnist met een lichtpuntje. Een nieuwe coalitie vormen wordt een hels karwei. Maar niets is onmogelijk, heeft Rob Jetten ons al een keer laten zien: het kan wel.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Hoe zit het hier eigenlijk met de vibes? D66-leider Rob Jetten zei deze week in een interview, niet in het Jeugdjournaal, de Okki, de Fancy of Break Out, maar het Volkskrant Magazine, dat het in het stemhokje niet zozeer gaat over links of rechts, maar ‘veel meer over welke vibe heb je bij een partij?’. Hans van Mierlo stichtte met D66 bewust een ‘beginselloze partij’. Maar dat het zo beginselloos zou worden, had zelfs hij niet kunnen dromen. Toch heeft Jetten een punt als hij zegt dat deze verkiezing minder gaat over het verschil tussen links en rechts. Veel belangrijker is het onderscheid tussen partijen wel en niet kunnen regeren. Dan heb ik het niet alleen over de PVV, die zichzelf aan de zijlijn heeft gezet na een uitgebreide masterclass onvermogen. De Nederlander is eensgezind, uit peiling na peiling blijkt: politieke chaos ben ik spuugzat. Maar daar doen we onszelf in het stemhokje geen plezier mee. Als je bij de PVV alle splinterpartijtjes met 4 of minder zetels kom je op 60. Vooral links is hopeloos verdeeld. Er is dus maar een relatief klein gedeelte over waar een coalitie mee kan worden gevormd. De aankomende dagen worden megaspannend. Heel veel kiezers zweven nog. Voor de toekomst van het land draait het maar om één ding: zweven die stemmen naar een grotere middenpartij, of vallen we uiteen in scherven. Als je twijfelt tussen Bontenbal of Jetten, ben je misschien een interessant onderwerp voor een gesprek aan een talkshowtafel, terwijl het eigenlijk niet superveel uitmaakt. Veel belangrijker, zou bijvoorbeeld zijn een verschuiving van de SP of de Dieren naar Timmermans. Of van VOLT naar D66. Want laten we eerlijk zijn, als VOLT echt iets voor Europa wil betekenen, dan heft de partij zichzelf op. Het enige wat zij doen is het pro-Europese blok verzwakken, door wat zetels in te pikken van partijen die daar wat mee kunnen. Misschien maak ik het nu heel simpel, maar ik denk dat het ook geen zin heeft om ingewikkelde dingen ingewikkelder te maken. Een stem op een kleine partij, is een stem tegen een werkbare coalitie. En als er één ding is waar ik slechte vibes van krijg, is het dat welSee omnystudio.com/listener for privacy information.
Een tijdje geleden leerde ik bij een cursus dat mensen het steeds moeilijker vinden om ‘onwaar’ en ‘oneens’ van elkaar te scheiden. Aan die verwarring in termen kan worden toegevoegd, dat het tegenwoordig ook hip is om te zeggen dat waar je het me oneens bent, ondemocratisch is. Zo noemde Joost Eerdmans van JA21 het deze week ‘ondemocratisch’ als de PVV grootste partij wordt maar Geert Wilders geen premier. Daarmee zakt hij voor de eerste regel van de politiek van de Amerikaanse president Lyndon B Johnson. Volgens Johnson hoeft een politicus maar een ding te kunnen, en dat is tellen. In Nederland is politiek is in de kern een telraam met honderdvijftig kralen die je op iedere manier mag rangschikken, tot je een meerderheid hebt. Diezelfde Eerdmans bleek na de doorrekening CPB zijn plannen nog stiekem even te hebben aangepast. Dus u mag zelf invullen hoe serieus u zijn democratisch leiderschap vindt. Eerdmans roept op tot een coalitie van JA21 met PVV, VVD, BBB en SGP. Eerdmans noemt die coalitie ‘realistisch rechts’, een creatieve titel voor een onrealistische coalitie, die blijft steken op ongeveer 60 zetels in peilingen. Maar qua rekenkundige hallucinaties wordt hij ingehaald door Dilan Yesilgöz. Zij zegt te willen regeren met VVD, D66 en het CDA, een prachtig idee met slechts 25 zetels te weinig. Onwaar, oneens, ondemocratisch, wat waar hebben we het over onderhand. Het volk is ontevreden, de politiek krijgt een dikke onvoldoende. Wat veel politici roepen is onrealistisch, en echt belangrijke onderwerpen blijven onbesproken. Hun aanvalletjes over en weer zijn onaardig, onder de gordel tot zelfs onbeschoft. Deze schertsvertoning maakt het volk onverschillig. Dat is niet onbegrijpelijk, maar in deze onrustige tijden wel onverstandig. De vorige coalitie was onwerkbaar, en voor wie hoopt een eenvoudig te vormen nieuwe coalitie zijn de huidige peilingen onzeker tot onheilspellend. Afijn, zoals u merkt ondertussen, is de campagne on fire. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.
Deze week dook voormalig NSC-leider Pieter Omtzigt weer eens op. Niets schreeuwt zoveel vertrouwen in de huidige partijleider als het tevoorschijn toveren van de vorige. Volgens NSC was het hele gebeuren ook totaal geen campagnebijeenkomst, maar de verzamelde pers was natuurlijk wel welkom. Het voorval met Omtzigt deed me denken aan een cabaretier die ik een paar jaar terug zag in het Vondeltheater. Ik zal geen namen noemen, maar de cabaretier in de herfst van zijn carrière deed een reeks van zijn beste imitaties, tragisch genoeg was het grootste deel van de mensen die hij persifleerde inmiddels overleden. Met nog drie weken tot de verkiezingen draaien de campagnemachines op volle toeren. De prijs voor ‘merkwaardigste interview van deze campagne’ gaat nu al naar VVD’er Eric van den Burg die zich door de satirische Partij tegen de Burger van De Speld liet interviewen. De VVD zit momenteel niet echt in de fase om comedy naar hun hand te zetten, dus je vraagt je af wie dacht dat dit een goed idee is. Het hoogtepunt van het interview is het gezicht van Van den Burg na de vraag ‘hoe in zijn partij successen als het toeslagenschandaal worden gevierd’. Vanaf de snelweg zag ik gisteren op een stapel hooibalen de nieuwe slogan van de BoerBurgerBeweging: ‘BBB Levert’. Een gewaagde keuze voor een partij die niets voor elkaar krijgt. Voorvrouw Caroline van der Plas gaat er prat op het te zeggen hoe het is, in dat licht was ‘BBB Ploetert’ een eerlijkere keuze geweest. De komende weekenden kunnen we uitkijken naar interviews van de politieke kopstukken in Linda, Libelle, en Viva, zo’n beetje iedere podcast, VI, Eigen Huis en Tuin, Okkie en de Donald Duck. Want een voorwaarde om verkozen te worden is, dat je kan laten zien hoe ontzettend gewoon je eigenlijk bent. Want het gaat er natuurlijk helemaal niet over of je ideeën hebt over de energietransitie, kunstmatige intelligentie of een veilig Europa, vertel ons eerst maar eens; eet je met je gezin liever spinazie à la crème of doperwtjes met wortels.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Nog een paar weken en we gaan naar de stembus. De campagne verloopt tot nu toe vrij tam, met als voorlopig hoogtepunt wat mij betreft: Dilan Yesilgoz die een foto op Instagram zet, inclusief het tekstje van haar medewerker die haar die tip geeft dat te doen. Het sneue van een campagne die niet loopt, is dat de dynamiek niet meer te keren is, en op een gegeven moment alles fout gaat. Het volgen van politiek lijkt op een bepaalde manier op een sportverslag: de een zegt dit, de ander dat, en uiteindelijk gaat het zo. Zonder al te hoog over mijzelf te willen opgeven, ben ik minder geïnteresseerd in de wedstrijd, maar meer in de motivaties van de spelers – waarom ze dat vinden en welke ideologische bewegingen zitten daarachter. Daarvoor moet je helaas wel snel over de grens kijken, want in de wereld van de politieke filosofie is Nederland een absolute dwerg. In Frankrijk, de VS, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, en zelfs Italië, is de geschiedenis er een van grote ideeënstrijden tussen dito persoonlijkheden. In Nederland is de schaal toch allemaal een stuk kneuteriger. Zo las ik laatst een biografie van Camiel Eurlings, niet bepaald Winston Churchill. In de jaren tot aan de jaren ’90 gingen debatten over de rol van de staat, de positie van de arbeider en kapitaal. Hoe anders is vandaag. De dominante politieke stroming in Europa op dit moment is die van Wilders, Orban, Le Pen. Ze zitten lang niet overal in de regering, maar overal moet de rest zich tot hen verhouden. Het merkwaardige van hun filosofie, is dat die zich vooral typeert door een gebrek aan filosofie. Het is geen coherente verzameling ideeën, maar eerder een ‘vibe’, om het eens modern te zeggen. Dat maakt het zo lastig om populisten fundamenteel aan te vallen. Hoe grijp je iets, dat zelf niets wil zijn. En dus komen we meestal niet verder dan ‘ze zijn eng’, ‘dit werkt niet’. Dan kun je ook nog proberen wat Dilan Yesilgoz doet. Populisten nadoen, en dat werkt natuurlijk nooit. Waarom zouden mensen naar een U2-coverband gaan, als de echte U2 een deur verderop gratis optreedt. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.
Vanmiddag hielp een collega met het opruimen van onze koffiehoek. Stapels ongelezen dagbladen, de ingebonden jaarcijfers van de Sligro en een maandblad over installatietechniek liggen op een rommelige stapel naast een verweesde sapcentrifuge. Het sorteren en opruimen van deze troep is een gedeelde verantwoordelijkheid, en zoals dat wel vaker gaat is dat niemands verantwoordelijkheid. Toen ik begon met werken was flexwerken helemaal hip. Tidy desk, tidy mind. Koste wat kost moest worden voorkomen dat mensen een vaste plek hadden. Want voor je het weet stapelt de rommel zich op, en worden het bureau opgesierd met kinderfoto’s. En dan ben ik nog niet eens zo lang aan het werk, een jaar of tien. Maar het is grappig om te bedenken hoe normen op de werkvloer in die tijd zijn veranderd. Zoals thuiswerken, dat was destijds iets uitzonderlijks. Bij mijn eerste baan, mocht een oudere collega op een dag tijdens de schoolvakanties vanuit huis werken. Maar wat gebeurde er? De site lag eruit. Vanuit het hele land werden een stagiair en ik bestookt met woedende mails en telefoontjes. Het lukte maar niet om die senior te bereiken. Die had haar telefoon binnen laten liggen en was haar groentetuin aan het omspitten. Een sprekend voorbeeld dat jarenlang werd voorgehouden als het argument tegen thuiswerken. Een pandemie verder, en de rollen zijn omgedraaid. Werkgevers proberen hun personeel te verleiden naar werk te komen, door de kantoortuin te herinrichten volgens het ‘clubhouse-concept’. Zitzakken, lekkere banken, goede koffie, een gemoedelijke sfeer: het kantoor moet vooral niet lijken op een plek waar wordt gewerkt. Een vriend van mij zei laatst: heb jij ooit weleens na een teamsmeeting het gevoel gehad, yeah ik heb er zin in? Precies daarom geloof ik het meest in een goede mix. Terwijl ik deze column schrijf op de BNR-redactie, gebruik ik als muismat een FD uit februari. Iemand heeft er aantekeningen op gemaakt, iemand anders heeft Friedrich Merz een snorretje gegeven. Zonder tussenkomst van een scherm kom je meer nader tot elkaar. En zelfs elkaars rommel, heeft ook wel iets gezelligs. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Ik ga iedere dag naar mijn werk op de fiets. Na jaren van forenzen kan ik daar nog altijd van genieten, zelfs als de stront van de dijken regent. Nooit gedoe met treinen of files, maar je kunt gaan precies wanneer je wil. Mijn ritje duurt ongeveer 25 minuten, afhankelijk van de stand van de wind. Want ik ben een ambachtelijke fietser, zonder elektrische doping. Maar als het heel hard waait, verschuil ik me soms achter een e-bike. Vroeger, toen niemand nog een elektrische fiets had, was het echt niet okay. Je laat niet een wildvreemde voor jou in de wind zwoegen. Maar bij elektrische fietsen vind ik dat het moet kunnen. Niet iedere elektrische fiets leent zich daarvoor, de wat gammelere, vaak van Chinese makelij zijn te traag. Die haal je zelfs met tegenwind in. VanMoofs zijn prima, behalve als het regent. Hun achterspatbord is zo afgesteld dat als je er een meter achter fietst, je een straal water in zijn gezicht krijgt. Het meest heb je aan elektrische bakfietsen, zoals Urban Arrows. Het zijn de vrachtwagens van het fietspad met een prima tempo en vooral een gigantische slipstream. Deze week was ik op de dijk weer eens in moedig gevecht met een flinke zuidwester. En precies waar de wind het sterkst was, reed een sportieve e-bike, waar ik heel graag een klein stukje op wilde meeliften. Het leek of hij mijn gedachte kon lezen. Nog voor ik goed en wel achter hem fietste, begon hij dingen naar mijn hoofd te slingeren. ‘Wat dacht ik wel niet dat ik aan het doen was’, riep hij, ‘in mijn wiel rijden, dit is geen Tour de France’. Ik voelde me een beetje betrapt, maar ik dacht: laat ik maar open kaart spelen. Dus ik zeg: ‘sorry vriend, maar ik moet zelf bewegen om vooruit te komen’. Daarmee raakte ik een gevoelige snaar, hij begon nog veel meer te pruttelen. Maar voordat ik de situatie kon de-escaleren, drukte hij op zijn stuur op het turbopowerboostknopje en verdween in de verte. Moraal van dit verhaal: we leven in politiek ontvlambare tijden, dat geldt zelfs voor de politiek van het fietspad. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Geert Wilders, Frans Timmermans en Laurens Dassen zaten in een brainstormsessie… het klinkt als het begin van een heel matig raadsel. Maar kijk eens naar de volgende voorbeelden. De PVV belooft in haar programma om de Publieke Omroep volledig te saneren, met als doel het Mediapark in Hilversum om te vormen tot een woonwijk. GL-PvdA wil daarentegen regionale vliegvelden sluiten, op de vrijgekomen ruimte, daar bouwen ze woonwijken. VOLT wil Tata Steel sluiten om daar, u raadt het al, een woonwijk te bouwen. Tja, het idee is anders, maar het recept is overal hetzelfde. In deze geest zou het geinig zijn als de gemeenteraad van Rotterdam oproept Johan Cruyff Arena tegen de vlakte te gooien, ten behoeve van een nieuw te bouwen woonwijk Robin van Persiedorp. Altijd lullig als je denkt iets heel ingenieus te hebben bedacht, en iemand anders blijkt precies hetzelfde idee te hebben. Maar nu de originaliteit er toch vanaf is, kunnen de andere partijen hier hun voordeel mee doen. BBB kan pleiten de hele Veluwe vol te bouwen, ben je ook gelijk van de wolf af. Of de SGP alle openbare basisscholen sluiten om er gezinswoningen te bouwen met ruimtes voor gebed. Of de SP: alle golfbanen dicht en maak er collectieve woonboerderijen van. De mogelijkheden zijn eindeloos. Het was sowieso geen week van enorme Haagse originaliteit. Henri Bontenbal presenteerde zijn ‘Het kan echt anders’, in dezelfde week als Rob Jettens boek ‘ Hoe het wél kan’. Wat natuurlijk niet te verwarren is met Emile Roemers boek ‘Het kan wel’. Ach ja, imitatie is de hoogste vorm van bewondering.See omnystudio.com/listener for privacy information.
In de zomer zie je ze overal: tieners in functie. Soms wat stuntelig of met zichtbare tegenzin, maar meestal met aandoenlijke ijver. Ze bemensen allerlei werkplekken, en vraag me niet waarom, maar ik word er altijd erg vrolijk van. Mijn eerste schreden op de carrièreladder waren, net als zovelen, bij de Albert Heijn. Vanaf mijn vijftiende was ik twee jaar lang vakkenvuller, voor een uurloon van 2,68. Ik weet nog goed dat ik mijn eerste salaris kreeg. Wow, wat een briljant concept, je doet af en toe wat en dan krijg je later ineens geld. Nou ja, geld. Het is een salaris waar tegenwoordig niet per se naar hunker. Wie dat wel doet, is de baas van bezorgsupermarkt Picnic. Hun wagentjes moeten worden bestuurd door volwassenen en die zijn veel duurder, en dat vindt Picnic oneerlijke concurrentie. En nu heeft de rechter ook nog bepaald dat ze aan de supermarktcao moeten voldoen, met onder andere toeslagen voor werken in de avond en het weekend. Daarvoor wil Picnic dispensatie, en krijgen ze niet, zo dreigt de ceo, dan gaan ze Nederland gaan verlaten. Het is logica die ik niet helemaal volg. Als je nu naar de website gaat van Picnic, staat er toch echt: ‘Picnic, de supermarkt op wielen’. Misschien ben ik heel simpel. Maar als je jezelf een supermarkt noemt, ben je in mijn wereld een supermarkt met alles wat daarbij komt kijken. Maar Picnic zegt: dit is geen supermarkt, dit is een it-bedrijf dat actief is in de e-commerce. Het is het juridische equivalent van het schilderij met de pijp van Magritte. Zelfs na twintig jaar na dato, als ik in de supermarkt voorbij het gedroogde kruidenschap loop, herinner ik me hoe irritant het is om die kleine potjes uit die veel te stevig karton te moeten halen. Toch kijk ik met plezier terug op mijn loopbaan in de retail. Of je het nou een supermarkt noemt of een it-bedrijf in de e-commerce. Het is zwaar werk, die kratten sjouwen zichzelf niet. En daar mag je in de avonden en in het weekend best wat meer voor krijgen, ook als volwassene. Misschien moet Picnic dan maar wat doen aan de belofte gratis bezorging. Want gratis bezorging bestaat helemaal niet. Als jij het niet betaalt, betaalt de bezorger. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.
‘Wat is het toch heet zeg’, ‘heb jij het ook zo warm?’, ‘amper geslapen van de hitte’. Het het weer in ons land is een eindeloze bron van fascinatie en gesprek. Ik ben ermee opgevoed. Mijn eigen moeder heeft een breed scala aan termen om het weer van het moment te omschrijven. In de winter is het ‘waterkoud’, ‘snijdend koud’ of ‘vieskoud’. Maar voor je het weet is het zomer en begint de ‘drukkende hitte’ en mag het van mijn moeder ijswater gaan regenen. Deze week was er voor meteorologisch geprikkelde landgenoten zelfs een heus hitteplan ingesteld door het KNMI. Je zou kunnen zeggen dat in deze tijd van vergaande polarisering, over het weer mopperen een prettige verbindende factor is: wat je ook stemt, waar je ook voor of tegen bent, we hebben het allemaal bloedheet. Het lijkt niemand te ontgaan dat het steeds vaker snikheet is, en als het snikheet is, is het ook nog eens snikheter. En daarmee stuiten we op een vreemde dynamiek in ons land. Bij de geringste hitte is de opwinding enorm. IJsklontjes uitverkocht, airco’s niet aan te slepen, en de bejaarden worden veilig opgeborgen in iglo’s. Maar dat er een proces is waar wij zelf aan bijdragen, dat ervoor zorgt dat het weer veel extremer wordt, ondergaan we met een steeds verder doorslaande gelatenheid. Dan heb ik het natuurlijk over klimaatverandering. Het is tegenwoordig populair om te zeggen dat als je je daar druk om maakt, je vermoeiend, betweterig, hooghartig en vooral elitair bent. Dat vind ik niet met elkaar te rijmen. Klimaatverandering gaat natuurlijk om meer dan het aantal dagen per jaar dat je voor de ventilator moet zitten puffen. Maar als we ook maar de helft van de geestdrift die we inzetten om de gevolgen van hitte te bestrijden, gebruiken tegen de oorzaak ervan, dan komen we vast een heel eind. Dan komen we vast een heel eind. Dan hebben we misschien ooit weer een winter met sneeuw en ijs. Want dat blijft voorlopig een droom. Net als dat zomerse ijswater voor mijn moeder. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Politieke campagnes verlopen in drieën: drie maanden van tevoren komen partijen in actie – er komen congressen, kieslijsten en plannen. Drie weken van tevoren begint de media er aandacht aan te besteden, en drie dagen van tevoren bedenkt de kiezer zich: oh ja, shit er zijn verkiezingen. De truc van verkiezingen was van oudsher best eenvoudig: een onderwerp wordt het belangrijkste, je neemt het standpunt in dat de meeste mensen steunen, voor je het weet, zit je in het torentje. Denk aan 2012. De PvdA zei: hypotheekrenteaftrek moet weg, want het is oneerlijk voor mensen zonder huis. De VVD zei: hypotheekrenteaftrek moet blijven, anders is dat oneerlijk voor mensen met een huis. Aan het eind van de rit hadden ze samen 79 zetels. Vandaag is het ongeveer drie maanden voor de verkiezingen, een traditioneel ijkpunt, maar zo eenvoudig als in 2012 ligt het er allemaal niet meer bij. Politici hebben de media helemaal niet meer nodig om de massa te bereiken. Ze kunnen hun eigen wedstrijd spelen voor hun eigen publiek. De grote debatten worden niet meer integraal bekeken, maar vooral gebruikt om fragmentjes uit te knippen voor de eigen achterban. Verkiezingen zijn veranderd van potje trouwtrekken, in toernooi blind-simultaandammen. Dus als ik moet voorspellen waar deze verkiezingen over zullen gaan: over alles tegelijk, voor ieder wat wils. Maar na de verkiezingen zal er toch echt één regering moeten komen, die de problemen aanpakt die voor ons allemaal gelden. En dan hoop ik dat we nóg een drie kunnen toevoegen aan het rijtje van net. Een kabinet met maximaal drie fatsoenlijke partijen, die dat beschamende gestuntel van kabinet Schoof I snel doet vergeten en eindelijk weer eens wat gaat doen. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Vandaag beginnen we met een kort fragment, u mag raden wat het is. Natuurlijk, daar zijn maar een paar akkoorden voor nodig. Wonderwall, een liedje dat zo bekend is, dat het een cliché van zichzelf is. Het is verboden te spelen in gitaarwinkels, en zorgt voor gefronste wenkbrauwen bij menig kampvuur. Maar wat als ik je vertel dat ik deze opname zelf heb gemaakt, bij het reünieconcert van de legendarische band Oasis, in hun thuisstad Manchester. En ik overdrijf niet, als ik zeg dat dit het beste en meest indrukwekkende optreden waar ik ooit ben geweest. Het was niet alleen de muziek, maar ook de mensen. De stad Manchester is, net als haar inwoners, vrij lelijk. De stad inspireerde Friedrich Engels om het Communistisch manifest te schrijven, en je snapt eigenlijk best waarom. Maar wat het mist aan elegantie, maakt het goed aan hartelijkheid. Bij BNR mogen we geen muziek draaien, maar we mogen er wel over praten. Na zestien jaar trad Oasis voor het eerst weer op, en dat mensen daar zin in hadden, is een understatement. Deze tour wordt het meest lucratieve muziekevenement ooit. Direct riepen mensen dat ze het alleen maar voor het geld doen. Dat zal best zo zijn, maar ik werk in principe ook alleen maar voor het geld. Maar dat betekent niet dat ik het niet mijn stinkende best doe. Op het veld in Heaton Park raakten we aan de praat met allerlei mensen. Ze vonden het supergaaf dat een stelletje Hollanders liever naar Manchester kwam dan de optredens later in Londen. De een had in de doorverkoop nog meer betaald voor het ticket dan de ander. 300 pond, 500 pond, 2000 pond. En wat had ik dan betaald? Ik durfde het eigenlijk niet te zeggen. Vandaag twee maanden geleden ben ik getrouwd, en als verrassing kreeg ik van mijn dierbaarste vrienden dit weekendje Oasis.Tijdens de twee uur durende show werd er vanaf het eerste tot het laatste lied enthousiast meegezongen, en toen kwam de toegift. Don’t Look Back in Anger, Wonderwall en Champagne Supernova, 80.000 man, uit volle borst alsof hun leven er vanaf hing. Ik krijg weer kippenvel als ik eraan denk. Sprakeloos liepen we het veld af, we in een grote menigte naar de stad. Wat hebben we net meegemaakt? Ik weet het nog steeds niet, maar ik weet wel dat ik het nooit ga vergeten. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Na dit weekend zijn de eindexamens voorbij, en voor je het weet wordt het straatbeeld opgefleurd met vlaggen en schooltassen. Voor pubers een periode van blokken, op het juiste moment te pieken, om daarna al die opgedane kennis zo snel mogelijk weg te spoelen in Albufeira. Eindexamens zijn de eerste prestatiemijlpaal in een volwassen leven. Veel mensen houden er een leven lang nachtmerries aan over. En als ik kijk naar collega’s met kinderen die examen doen, is de spanning ook in de tweedegraad voor sommigen al bijna te veel. In een tijd waar zoveel verandert, vind ik het een geruststellende gedachte dat de meeste examens nog steeds op papier worden afgenomen. Die grote gekke vellen, met van dat rare gladde papier, die je naderhand mee naar huis mag nemen. En zo bladerde ik op een avond in 2009 met mijn vader door mijn VWO-examen biologie. Vraag voor vraag probeerden we vast te stellen hoe goed het ongeveer was gegaan. Tot we bij vragen kwamen, die mij wel heel onbekend voorkwamen. Om niet te zeggen: ik had ze nog nooit gezien. Hoe het ook was gekomen, Joost mag het weten, maar ik had een heel vel van het examen helemaal niet gemaakt. Hoe stom had ik kunnen zijn, ik zag mijn leven aan me voorbij flitsen. Ook nog biologie, het vak dat ik na de zomer aan de UvA zou gaan studeren. Niet getreurd. Dit is niet het verhaal waarin ik vertel hoe ik zonder diploma bij BNR als schoonmaker ben opgeklommen tot columnist. Ondanks deze flater kon ik een prima voldoende overleggen. Deze episode heeft zich gelukkig niet ontwikkeld tot een trauma, eigenlijk zelfs in tegendeel. Ik herinner me de examentijd als weliswaar spannend, maar ook heel vrolijk. Voor het eerst werd voor mij het verband duidelijk tussen mijn eigen inspanning en een resultaat. Nou ja dat, maar misschien was het ook gewoon vanwege die examenfeestjes extreem lange zomervakanties. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Ik weet niet wat jij dit weekend gedaan hebt, maar ik was op een Tractor Pulling festival. Een Noord-Hollands weiland, heerlijk zonnetje en een paar compleet opgevoerde trekkers met een enorm kabaal een kar zover mogelijk vooruit kunnen trekken. Voor geluk is helemaal niet zoveel nodig. Maar ik was daar niet zomaar. Niet voor een diepte-interview met Caroline van der Plas, maar voor een vrijgezellenfeest. Die van mijzelf, welteverstaan. Al van kinds af aan vind ik trekkers prachtig. En zoals het met echte liefde gaat, blijft dat je hele leven. Het meest tot de verbeelding sprekende trekkermerk is John Deere. Ik had ooit een John Deere-petje, om mijn vrienden in Amsterdam te laten zien wat voor connaisseur ik was. Ik droeg het overal naartoe, op straat, Lowlands, Wintersport, maar telkens als ik in aanraking kwam met echte kenners kreeg ik het volgende commentaar: leuk petje, matige trekkers, alleen maar plastic. Wil je echt laten weten dat je verstand van hebt, kies dan voor het merk Fendt. En zo liep ik op mijn eigen vrijgezellenfeest met een Fendt-petje met matchend t-shirt uit de fanshop. En hoezeer ik mijn best ook deed, ik viel toch door de mand. Als ervaren festivalbezoeker had ik braaf een stapeltje gemaakt van mijn lege plastic bekers, dat is handig voor het statiegeld. ‘Wat wil je daarmee doen’, vroeg een man me. ‘Denk je dat je daar hier een zakje snoep voor krijgt?’ Ik kreeg een joviale klap op mijn schouders. Het verbod op single-use plastics heeft dit hoekje van de economie nog niet bereikt. Een vrouw lachte vriendelijk mee, ze droeg een t-shirt met de tekst: i't’s a good day to burn some diesel'. Het was een prachtig weekend. Al helemaal als je bedenkt dat ik ook in een piemelpak door Krakau had kunnen lopen. In een weekend mijn drie grootste liefdes samen: mijn verloofde, mijn allerbeste vrienden, en de trekker. See omnystudio.com/listener for privacy information.
Men zegt dat je het fatsoen van een samenleving kan aflezen aan hoe men met haar gevangenen om gaat. Daar zou ik aan willen toevoegen dat de behandeling van de treinreiziger misschien nog wel meer zegt. Je kan een hoop zeggen over de gevangenis, maar je weet in ieder geval precies wanneer je weer thuis bent. Ik was ooit in Rome, waar in het bushokje de vertrektijden als volgt werden omschreven: tussen 6 uur ’s ochtends en middernacht rijden er bussen. Misschien niet de meest ambitieuze dienstregeling, maar ik ben wel lekker op het verwachtingsmanagement. Ik vermijd in de trein altijd de stiltecoupé. Niet omdat ik super tolerant ben voor luidruchtige, irritante en onfatsoenlijke medereizigers. Maar omdat het juist stiltecoupé gekmakend is als iemand hardop TikTok-filmpjes kijkt. Er zijn allerlei argumenten waaruit zou blijken dat het wel meevalt met onze treinen. Het Nederlandse spoornet is heel fijnmazig, treinen rijden hier veel vaker dan in andere landen. Een collega beweerde vanmiddag zelfs dat het Nederlandse spoor na dat van Japan en Zwitserland het beste ter wereld is. Dat zal allemaal heus wel kloppen. Maar als ik hier aan de overkant naar het Amstelstation loop, heb ik niet het gevoel alsof ik binnenval bij een wedstrijd in de Champions League. De trein staat voor mij symbool voor de staat van de publieke diensten in ons land. Natuurlijk, het niveau is een stuk hoger dan dat van Burkina Faso, om iets te noemen. Maar beter worden ze niet. Hooguit wordt binnen de grenzen van het redelijke toegestaan dat alles langzaam slechter wordt. Terwijl het toch ook super vet is om de uitdagingen zoals de energietransitie aan te pakken. Maar daar heb je ambitieuze en capabele mensen voor nodig in Den Haag. In plaats van dat zooitje ongeregeld dat wij daar nu hebben zitten. Die zijn – excusez le mot – het spoor bijster.See omnystudio.com/listener for privacy information.
De laatste tijd hoor ik vaak: wat een zooi in de wereld, die column van jou die schrijft zichzelf zeker. En inderdaad, aan onderwerpen geen gebrek, maar soms vraag ik mezelf weleens af: tja wat zal ik er eens over zeggen, mensen vinden toch al wat zij vinden. Onze filterbubbels sluiten ons geestelijk bijna hermetisch van elkaar af. Toch zie ik dingen waaruit blijkt dat de echte wereld in sommige gevallen nog steeds bij ons binnenkomt. De Canadezen waren lange tijd op weg om een tegen Trump aanschurkende conservatief te kiezen als premier. In januari had hij volgens The Economist een winkans van 96%. Tot de echte Trump in de VS begon met importheffingen en fantasieën over annexatie van Canada. Toen werd het vooruitzicht van een Trump-LARPende Jordan Peterson-fan als premier ineens een stuk minder aantrekkelijk. En zo wonnen maandag niet de Conservatieve, maar de doodsaaie Liberale partij de verkiezingen. Nadat JD Vance in München het nieuwe Amerikaanse standpunt ten aanzien van Europa bekendmaakte, namelijk: ‘zoek het ff lekker uit’, ging er een schokgolf over het continent. Maar wonderlijk genoeg begonnen Vances-geestverwanten in Europa te dalen in de peilingen. Veiligheid is zoiets fundamenteels, tegen dat gevoel is geen social media echo-kamer opgewassen. Mensen lijden aan de normalcy bias: het gevoel dat alles toch wel zal blijven zoals het is. Talloze mensen hebben het leven gelaten omdat zij bij alarm voor vulkaanuitbarstingen, noodweer of geweld, pas veel te laat een schuilkelder opzochten. We willen het eerst zien, en dan geloven we het pas. Ik maak mij geen enkele illusies maak over mijn eigen invloed, maar als een columnist al een nut heeft, is het om dingen in een verfrissend perspectief te zetten. Want als je de mens echt van mening wil laten veranderen, dan moet je inflatie of een oorlog veroorzaken. En dat gaat mij voorlopig nog niet lukken. Dit is een column van Julian VerbeekSee omnystudio.com/listener for privacy information.
Dit weekend was ik in Hongarije, Boedapest om precies te zijn. Voordat u denkt dat ik daar op een journalistieke missie was: het was voor een vrijgezellenfeest. Toch heb ik veel gezien. Alleen al in de shuttlebus vanaf de luchthaven rijdt je door de geschiedenis, langs de fossielen van de Sovjettijd, naar de prachtige doch ietwat vervallen binnenstad. Het ademt de Oostenrijkse tijd van keizerin Sisi. Opvallend, op wegen en gebouwen die er netjes uitzien, zie je meestal zo’n Europees vlaggetje. Wow, wat een wonder toch die Europese Unie, ze zullen ons hier wel dankbaar zijn. Nouja, dat blijkt dus best wel mee te vallen. Caroline de Gruyter vergelijkt in een boek het Habsburgse Oostenrijk-Hongarije met de huidige EU. Twee lappendekens van volkeren, die in permanente staat van ontevredenheid, hinkelen van het ene naar het andere compromis. De rol van Hongarije in beide gevallen, is opvallend gelijk: traineren, blokkeren en saboteren, de ultieme politieke partypooper. Vanuit de shuttlebus zie ik langs de weg telkens eenzelfde billboard. Een groot rood kruis, met daarop de verdacht kijkende Ursula von der Leyen, Volodymyr Zelensky en Europarlementariër Manfred Weber. De boodschap: ‘Laat ze niet over ons beslissen’. Het is een campagne van premier Viktor Orban, over het referendum dat hij zelf uitriep over het kandidaat-EU-lidmaatschap van Oekraïne. Het is inmiddels de bekende dynamiek: komt een idee uit Brussel, is Orban tegen. Tenzij dat idee komt in de vorm van een zakje geld. Veel van de landen die ontstonden nadat Oostenrijk-Hongarije uiteenviel, horen nu ook bij de EU. Want wat blijkt: als klein landje krijg je meer voor elkaar als je bij een grote groep hoort. En diep van binnen denk ik dat Viktor Orban dat ook wel weet. Ach ja, waar je allemaal niet aan kan denken op een elektrisch stepje langs de Donau.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Vandaag beginnen we met een kort raadsel. Wat is de overeenkomst tussen: Duitsland, Nieuw-Zeeland, Japan, Italië, Zuid-Afrika, Zwitserland, België, Schotland, Wales, Albanië, Roemenië, Litouwen, Zuid-Korea, Noord-Macedonië, Slovenië, Armenië, Georgië, Hongarije, Oekraïne en Rusland. Dit zijn alle landen die hun districtenkiesstelsel hebben afgeschaft voor een vorm van evenredige vertegenwoordiging. Onze eigen Nederland hoort ook in dit rijtje, maar als het aan Nieuw Sociaal Contract ligt: niet meer voor lang. Minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark van het NSC maakte bekend dat zij wil dat 125 van de 150 Kamerleden in de toekomst worden verkozen via kiesdistricten in onze provincies. Ik las het bericht met totale verbijstering. De wereld is onveiliger dan ooit, we zijn onze belangrijkste bondgenoot kwijt, problemen stapelen zich op: als er een moment is om groot te denken is het nu. En uitgerekend dan komt het NSC hiermee. Er straalt een kleingeestigheid vanaf, waar zelfs Calimero nog een puntje aan kan zuigen. De belangrijkste voorwaarde voor een oplossing, is dat er een probleem moet zijn. En daar gaat het bij dit voorstel al fout. Dit idee veronderstelt dat Nederland zo’n uitgestrekt land is, dat grote delen ervan het moeten stellen zonder democratische vertegenwoordiging. Een werkelijk bizarre aanname, je vraagt je af of mevrouw Uitermark weleens een Bosatlas van dichtbij heeft gezien. En voordat u denkt, dat ik hier vanuit een studio in Amsterdam eens lekker op de provincie wil gaan schijten: integendeel. Problemen verdienen aandacht, of ze nou plaatsvinden in Limburg of het Leidseplein, Coevorden of de Koopgoot. Maar als meer mensen uit de regio de magische oplossing voor alles zijn, vraag dan maar eens hoe men in Groningen denkt over Henk Kamp. Het getuigt van een werkelijke stuitende wereldvreemdheid dat NSC moeilijk doet over plannen die onze Europese veiligheid moeten waarborgen, en vervolgens ideologische vuurpijlen blijft afvuren zoals dit districtenstelsel en dat Constitutioneel Hof. We kunnen inmiddels de conclusie trekken dat we niet moeten hopen op Nieuw Sociaal Contract, maar op een nieuw kabinet. Dit is een column van Julian Verbeek.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Deze week was ik in Brussel, in het Europees parlement; mijn afspraak was ergens hoog in het gebouw. De lift ernaartoe stopte op bijna iedere verdieping, telkens kwamen er nieuwe mensen die een andere taal leken te spreken. Normaal gaan als er mensen in de lift bijkomen gaan mensen zachter praten, of worden gevoelige onderwerpen even geparkeerd. Maar in deze tjokvolle Brusselse lift bleef iedereen op vol volume doorkleppen. Er is immers geen betere privacy dan de wetenschap dat niemand je kan verstaan. Ik vind Brussel een te gekke stad, vooral vanwege de architectonische schizofrenie: prachtige gebouwen worden afgewisseld met afzichtelijke lelijkheid. Het is zelfs een serieus begrip in de planologie, Bruxellisation: willekeurige en onzorgvuldige introductie van moderne hoogbouw door de afwezigheid van ruimtelijke ordening. In het Bijbelse verhaal over de Toren van Babel wil de mens een toren bouwen die tot aan de hemel rijkt. God straft hen voor deze hoogmoed en dwarsboomt het plan door iedereen een andere taal te geven zodat niemand elkaar meer kan verstaan. Het Brussel van vandaag is net de toren van Babel, maar dan omgekeerd. Het bouwen wordt niet gedaan door een eensgezind volk, maar een kakafonie van talloze stemmen. En in tegenstelling tot het Oude Testament, hebben ze de taalbarrière weten te overbruggen met een bonte variëteit aan slecht Engels. Dit is een column van Julian Verbeek. Brussel is een rommeltje, een stad die hinkt op vele gedachten. En juist daarom zo geschikt als de facto hoofdstad van de Europese Unie. Net als de EU heeft het straatbeeld Brussel alles waar autoritaire persoonlijkheden een hekel hebben: het is ambigu, onoverzichtelijk en veel minder eenduidig. In deze tijden van Trump, Poetin, Xi, is ook iets om je aan vast te houden. Daarom deze ode aan de stad Brussel, een architectonisch protest tegen het autoritarisme.See omnystudio.com/listener for privacy information.
Kent u de Nokia 3310 nog? Het iconische geluid van de rington brengt mij direct bij herinneringen aan de middelbare school. Laatst bekroop mij een provocatieve gedachte: hoe zou de wereld er vandaag uit zien als de technologie nooit verder was gekomen dan de Nokia 3310. Ik heb geen nostalgie naar de tijd van pruiken, paard en wagen en de builenpest. Maar stel je een wereld voor die grotendeels lijkt op die van nu, maar waarin je elkaar alleen kunt bellen, SMS’en en Snake II spelen. De gedachte komt voort uit een scène in het boek On Freedom van historicus Timothy Snyder. Een Amerikaanse gevangene heeft zijn straf uitgezeten en komt na decennia weer terug in de samenleving. Het grootste verschil: overal waar hij kijkt, in de bus, op straat, op het terras, in de bioscoop, ziet hij mensen vastgekleefd aan een smartphone. Het beklemt hem zo, dat hij zich afvraagt of men in de gevangenis niet vrijer is. Vandaag probeerde ik aan een stagiair uit te leggen wat de Nokia 3310 kon. Een telefoon zonder internet, Snapchat, TikTok, of zelfs WhatsApp, voor hem is het een stap verwijderd van de jagers en verzamelaars. Historicus Snyder beschrijft vijf voorwaarden voor een echt vrije samenleving. Een daarvan is onvoorspelbaarheid. In een samenleving die vrij is, ligt de keuze open en zijn er meerdere toekomstscenario’s. En juist die onvoorspelbaarheid wordt ondermijnd door onze smartphones. Met algoritmes en AI maken ons gedrag steeds makkelijker te voorspellen. Dat maakt ons vatbaar voor manipulatie van bedrijven en machthebbers. In de wereld van de Nokia 3310 waren er ook populisten. Maar het is een stuk makkelijker om mensenmassa’s op te hitsen met TikTok, dan dat je ze allemaal op een T9 toetsenbord een sms'je moet versturen.See omnystudio.com/listener for privacy information.