FactGurus | BNR

Er wordt veel geschreven over de regelgeving in Europa, zo beweerde Ingrid Thijssen van VNO-NCW begin dit jaar dat er elke dag vijf pagina’s aan nieuwe regelgeving bijkomt in de EU.  Dimiter Toshkov, universitair hoofddocent aan de Universiteit Leiden en expert in Europese integratie en beleid, legt uit dat de EU vrij transparant is en dat het eenvoudig is om het aantal gepubliceerde beleidsdocumenten op te zoeken. Hij voerde een analyse uit, waarbij hij keek naar recente cijfers van de afgelopen vijf jaar. Uit zijn onderzoek blijkt dat er in vijf jaar tijd 919 wetgevende documenten zijn gepubliceerd, waaronder richtlijnen en verordeningen. Dit komt neer op gemiddeld één wet per twee dagen, ofwel een halve wet per dag. Als we echter kijken naar het aantal pagina’s per dag, in lijn met de bewering van Thijssen, blijkt dit aanzienlijk hoger te zijn. Toshkovs analyse laat zien dat als je het gemiddelde aantal pagina's per wet optelt, dit neerkomt op grofweg 10 pagina’s per dag. Dit is dus flink meer dan de vijf pagina’s die Thijssen noemde. Uiteraard kan het gemiddelde aantal pagina's per beleidsdocument verschillen, maar die 5 pagina's per dag, zoals de VNO-NCW voorzitter beweerde, komt al snel in beeld. Kanttekeningen bij de Cijfers Hoewel de cijfers significant zijn, moeten enkele belangrijke kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste bevatten deze documenten niet alleen regels, maar ook motivaties voor de invoering van de regels. Toshkov schat dat ongeveer een derde van elk document bestaat uit dergelijke motivaties. Daarnaast wijst Ton van den Brink, hoogleraar EU-wetgevingsvraagstukken aan de Universiteit Utrecht, erop dat niet elke nieuwe publicatie een geheel nieuwe wet betekent. Vaak betreft het aanpassingen van bestaande regels op basis van nieuwe inzichten, waardoor de lijst met regels niet alleen maar langer wordt, zoals een dergelijk getal het doet klinken. Bovendien zijn niet alle wetten van toepassing op alle burgers of bedrijven, het gaat ook om regelgeving voor niche situaties. Burden or Benefit? Een ander belangrijk punt is dat een deel van de regelgeving juist door de industrie zelf gewenst is om duidelijkheid te scheppen. Regelgeving wordt geassocieerd met negatieve belemmeringen, maar niet alle wetten zijn voor een bedrijf een 'last', wetten creëren ook een duidelijk speelveld.  Conclusie Samenvattend kan worden gesteld dat de uitspraak van Thijssen feitelijk juist is, zij het dat het aantal pagina’s nog hoger ligt dan zij aangaf. Er komen inderdaad ongeveer 10 pagina’s aan regelgeving per dag bij. Ondanks dat kwantificatie van regelgeving een interessante indicator is, is de vraag wel of het aantal pagina's de juiste manier is van naar de materie kijken -- de inhoud en de impact van de wetsdocumenten kunnen sterk variëren, en de hoeveelheid pagina's correleert niet 1 op 1 met de hoeveelheid (nieuwe) wetten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De term "opt-out" is weer terug in het Nederlandse politieke discours, dankzij het hoofdlijnenakkoord. VVD-politicus en voormalig minister Henk Kamp benadrukte in een uitzending van OP1 het belang van een opt-out voor Nederland. Caroline van der Plas voegde hier in Buitenhof aan toe dat Nederland sterker moet optreden binnen de EU. Een opt-out, waarbij een lidstaat van de Europese Unie niet verplicht is zich aan een bepaalde afspraak te houden, is echter niet eenvoudig te verkrijgen. Ten tijde van het stikstofdossier en de natuurherstelwet is dit idee al vaker besproken, maar volgens experts zoals Kati Piri van GroenLinks-PvdA en universitair hoofddocent Sebastiaan Princen van de Universiteit Utrecht is de kans klein dat Nederland dit zal bereiken. Er zijn twee soorten opt-outs in de EU: de eerste vereist een nieuw verdrag of een aanpassing hiervan, een complex proces. De tweede mogelijkheid is bij de invoering of aanpassing van een nieuwe wet, maar ook dit kan een land niet alleen bepalen. Het huidige kabinet zou graag een opt-out willen afdwingen, maar dit is praktisch gezien zeer moeilijk. Zelfs als Nederland een opt-out voor een nieuwe wet zou kunnen onderhandelen, moet een meerderheid van de EU-lidstaten hiermee instemmen. Dit maakt de kans op succes klein, vooral voor politiek gevoelige onderwerpen zoals immigratiewetten. Opt-outs zijn zeldzaam en sinds de jaren '90 zijn er maar weinig nieuwe significante opt-outs geweest. Onderzoek van Princen toont aan dat ongeveer een vijfde van de EU-wetten een opt-out bevat, maar deze gaan vaak om minder controversiële zaken, zoals een opt-out voor zee gerelateerde ruimtelijke ordening voor landen die niet aan zee liggen. Grote en politiek beladen onderwerpen hebben veel minder kans op een succesvolle opt-out.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vorige week publiceerde het AD 7 tips om brandstof te besparen. Volgens het AD moeten we onder andere vroeg tanken om door de koele lucht meer benzine te krijgen per liter, achter een vrachtwagen rijden, terwijl we schoenen met dunne zolen dragen. Aan het eind van de rit achteruit in de schaduw parkeren om verdamping van benzine te voorkomen, én we moeten onze auto goed schoonhouden. Hoeveel zin hebben deze tips?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amsterdam zou de duurste stad van Europa zijn met een (mediaan) huurprijs van 2275 euro. Maar ook andere Nederlandse steden als Rotterdam en Den Haag zouden de top van Europa aanvoeren. Dit concludeerde een onderzoek van verhuurplatform HousingAnywhere begin dit jaar. Het onderzoek legt de nadruk op gemeubileerde woningen met een tijdelijk karakter, wat niet representatief is voor de volledige huurmarkt voor bijvoorbeeld onbepaalde tijd. 61% van de huurprijzen in het onderzoek omvatten extra kosten, hoewel het niet duidelijk is welke kosten dat dan zijn en of die in de huurprijs horen te zitten. Volgens hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer is een cruciale kwestie bij het interpreteren van huurprijzen de vergelijkbaarheid van gegevens. Het housingAnywhere platform verhuurt de gemeubileerde woningen voor minimaal 1 maand, met een gemiddelde huurperiode van 254 dagen. Daardoor richt het onderzoek zich voornamelijk op kortere termijnverhuur, wat niet direct overeenkomt met de behoeften van veel huurders. Over het algemeen wordt gekeken naar andere factoren, zoals het besteedbaar inkomen, van belang bij het beoordelen van de daadwerkelijke betaalbaarheid van huurwoningen, vertelt Boelhouwer. Immers de steden in Zuid en Oost Europa zijn vaak goedkoper, maar de lonen liggen er ook lager. Een bredere kijk op de huurmarkt laat zien dat Nederlandse steden, inclusief Amsterdam, zich bevinden in de top 6 van Europa wat betreft de last van woonkosten als percentage van het inkomen. Daarnaast wijst Boelhouwer op onderzoek waarbij gekeken wordt naar de ‘housing cost overburden’ (het percentage van de mensen dat meer dan 40% van hun inkomen aan hun woning moet uitgeven), dan komt bij nederland het getal 12.1% daaruit, boven het Europees gemiddelde van 10,6 en hebben we 6 landen boven ons. Dat maakt Nederland niet de hoogste in die manier van kijken, maar wel top 10. Wat betreft onderzoek naar Amsterdam specifiek, is er weinig vergelijkbaar materiaal. Hoewel een onderzoek van The Economist en het Economic Research Institute huurprijzen in relatie tot het inkomen heeft beoordeeld voor 35 steden in Europa, wordt er in dat onderzoek alleen gekeken naar Den Haag als Nederlandse stad, waarbij Den Haag op plek 15 in de lijst stond, een stuk lager dan in het onderzoek van housingAnywhere, waar Den Haag op plek 4 staat. Kortom, terwijl Amsterdam mogelijk een van de duurste steden is in absolute bedragen voor kortetermijnverhuur via platforms zoals housingAnywhere, zijn Nederlandse steden over het algemeen niet de duurste in Europa als het gaat om lange termijn huisvesting, rekening houdend met het inkomen van de huurders.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Algemeen Dagblad (AD) bracht vorige week dinsdag een alarmerend artikel onder de titel "Waakhond waarschuwt jongeren voor cryptohandel; 15% komt in de problemen bij waardedaling." Het artikel belichtte de groeiende trend onder jongeren om te handelen in cryptocurrencies en de mogelijke risico's die daarmee gepaard gaan. De waarschuwing kwam voort uit recente bevindingen van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), die twee rapporten had gepubliceerd. Eén rapport behandelde het fenomeen van 'koop nu, betaal later', terwijl het andere rapport specifiek keek naar de invloed van crypto-apps op het handelsgedrag van gebruikers. Het AD-artikel verwees naar statistieken uit deze rapporten, waarbij opviel dat een op de zeven cryptobezitters aangaf in de problemen te komen bij een flinke waardedaling van hun digitale activa. Met name jongeren werden genoemd als een kwetsbare groep, vanwege hun gebrek aan financiële reserves om tegenvallers op te vangen. Echter loopt in het AD artikel de informatie uit beide AFM-rapporten door elkaar, en worden er nieuwe rapporten bijgehaald waardoor er verbanden worden gelegd die in de oorspronkelijke rapporten een stuk genuanceerder worden gebracht. Wat zeggen de cijfers wel?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afgelopen weekend publiceerde De Telegraaf een alarmerend artikel met de titel 'Hackers kopiëren je gezicht en plunderen je bankrekening', waarin wordt gewaarschuwd voor een nieuwe vorm van cybercriminaliteit. Volgens het artikel hebben cybercriminelen een verontrustende methode ontwikkeld om geld te stelen door gezichten van telefoongebruikers te kopiëren en zo toegang te krijgen tot hun bankrekeningen. De beweringen in het artikel zijn gebaseerd op een onderzoek van onderzoeksbedrijf Group-IB, dat in oktober werd gepubliceerd onder de titel "App empties bank accounts". Destijds richtte het onderzoek zich echter alleen op Android-telefoons. Recentelijk, op 15 februari, bracht Group-IB naar buiten dat de kwaadaardige app, die bekend staat als Golddigger, nu ook biometrische inloggegevens op iOS-apparaten zou kunnen stelen. Echter, het lijkt erop dat het artikel van De Telegraaf enigszins overdreven is in zijn beweringen. Hoewel kwaadaardige apps zeker een bedreiging vormen voor de veiligheid van smartphones, is het twijfelachtig of ze in staat zijn om geavanceerde biometrische gegevens zoals vingerafdrukken en gezichtsscans te kopiëren. Het idee dat hackers eenvoudig toegang kunnen krijgen tot dergelijke gevoelige informatie via een onopvallend geïnstalleerde app lijkt dan ook incorrect, en de werkelijke manier waarop de app gezichtsdata steelt is een stuk knulliger dan de krant schrijft.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Inflatie is de laatste tijd veel in het nieuws geweest, altijd in de context dat de inflatie te hoog is. Van eieren tot huurprijzen, alles stijgt, en wanneer iemand het over inflatie heeft, is lager altijd beter. Zoals velen weten, heeft de Federal Reserve, de centrale bank van de Verenigde Staten, sinds 2012 een officieel streefcijfer van 2% voor inflatie. Waar komt dit getal eigenlijk vandaan, en hoe goed onderbouwd is dit cijfer eigenlijk? Wat hebben een ziekenhuisbezoek en een kerstreces met een van de belangrijkste enkelvoudige doelstellingen in de economie te maken?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op Wynia's Week wordt aandacht besteed aan een artikel van Arnout Jaspers over een recent onderzoek waarbij een neuraal netwerk op basis van MRI-scans in 90% van de gevallen kon bepalen of hersenen van mannen of vrouwen waren. Jaspers koppelt dit aan de gender discussie die vaak de ‘woke agenda’ wordt genoemd. Wat zegt het onderzoek, bewijst het de cruciale rol van geslacht als een biologische onderscheidende factor bij de organisatie van de hersenen?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

VVD leider en demissionair minister van Justitie&Veiligheid, Dilan Yesilgöz, beweerde tijdens de aanloop naar de verkiezingen  in 2023 dat het probleem van nareis-op-nareis in asielzaken schier oneindig lijkt. De specifieke uitspraak luidde: "Nareis op nareis op nareis, en zo gaat dat maar door" Eerdere conclusies van fact checks, waaronder een BNR fact check, wezen op overdrijving, maar met enige terughoudendheid vanwege ontbrekende harde cijfers. Gesprekken met experts, waaronder Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk en advocaat Floor Engelbertink, gaven aan dat het beeld van Yesilgoz wellicht niet overeenkwam met hoe de experts de realiteit kennen. Dat terwijl zelfs de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) nareis-op-nareis als een probleem benoemd, zij het zonder concrete cijfers. Nieuwe Cijfers:Recent gepubliceerde cijfers van de IND werpen een helder licht op de zaak. Jaarlijks zijn er gemiddeld 174 nareis-op-nareis aanvragen, maar het aantal inwilligingen is minimaal. In 2023 waren er slechts 10 inwilligingen en in 2022 waren het er 40. Het hoogste aantal ingewilligde aanvragen in de afgelopen 5 jaar was 130 in 2021, door het opheffen van reisbeperkingen veroorzaakt door COVID. Het rapport vertelt ook dat slechts 1% van alle ingewilligde nareisaanvragen nareis-op-nareis betreft. Deze cijfers werpen een nieuw licht op de beweringen van Yesilgoz, die in November nog tegen de Volkskrant zei dat het om duizenden gevallen gaat.. In het licht van een netto migratie van 144.000 in 2023, waarvan slechts 10 gevallen van nareis-op-nareis zijn, is de bewering van Yesilgoz met recht totale kletskoek te noemen zegt BNR's fact checker Frank Leeman.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het debat over de begroting van justitie en veiligheid op 7 februari beweerde D66-kamerlid Joost Sneller dat 50% van de gedetineerden in Nederland minder dan een maand vastzit. Hij noemde zelfs 75% korter dan drie maanden.    Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) houdt dergelijke gegevens bij. Om een context te geven, in 2021 zaten bijna 30.000 mensen vast, en in de afgelopen 15 jaar is het aantal gedetineerden gedaald van 48.000 in 2007 naar het huidige niveau. De dienst justitiële inrichtingen houdt ook cijfers bij, en deze laten hele andere gemiddeldes zien dan het CBS. Klopt de bewering van het kamerlid?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al een tijd circuleert op sociale media een bericht dat beweert dat het ijs op de Noordpool stiekem 'heel goed' gaat, met als onderbouwing een grafiek die een toename van het Arctische zee-ijs suggereert. Om de (ijskoude)feiten te achterhalen, hebben we gesproken met Maarten Loonen, een gerenommeerde poolbioloog verbonden aan het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een 18-jarige Engelse student ging in 2022 met een groep vrienden op vakantie en stuurde als grap via Snapchat naar zijn reisgenoten dat hij van de Taliban was en hun vliegtuig ging opblazen. Een uur later, tijdens de vlucht, zag hij vanuit zijn raampje twee straaljagers naast het vliegtuig hangen en zat na de landing twee dagen in verhoor. Na een slopend juridisch traject van anderhalf jaar is hij vorige week vrijgesproken van verdere vervolging. De vrijspraak bracht het onderwerp opnieuw onder de aandacht. Britse media meldden dat het SnapChat bericht werd opgemerkt doordat de student verbonden was met een wifi-station van Gatwick Airport. Volgens diverse media monitoren Wifi-stations het verkeer, wat de veiligheidsdiensten gealarmeerd zou hebben. Dit leidde tot artikelen in de Britse media over de risico's van verbonden zijn met wifi-netwerken. Hoe waarschijnlijk is het, dat in een tijd van encryptie, lokale WiFi punten als realtime monitoring stations kunnen worden ingezet?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze bewering, afkomstig uit een artikel in het Parool van januari dit jaar, en eerder al te lezen in het AD, en bij BNR. De ziekenhuiscijfers in de berichtgeving zijn gebaseerd op een rapport van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Voor de emissiecijfers van Tata Steel verwijst RTL Nieuws naar milieuclub Urgenda, die op hun beurt gebruikmaakt van de cijfers van de Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) als bron. De NEA rapporteert een jaarlijkse CO2-uitstoot van 11,6 megaton voor Tata Steel, terwijl het ziekenhuisgetal in het RIVM-rapport 17,6 is. Kunnen die cijfers met elkaar vergeleken worden? Wat zit er eigenlijk in dat getal voor de uitstoot die toegekend wordt aan ziekenhuizen?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een recent Duits onderzoek uitgevoerd door de Verein Deutscher Ingenieure (VDI), de grootste ingenieursvereniging in West-Europa, concludeert dat het omslagpunt waarop elektrische auto's minder CO2 uitstoten dan traditionele auto's met een verbrandingsmotor pas wordt bereikt na het afleggen van 90.000 kilometer. De bevindingen van dit onderzoek, dat recentelijk in Dagblad van het Noorden te vinden was onder de kop "Stekkerauto pas na 90.000 kilometer echt groen", hebben geleid tot een discussie op social media over de duurzaamheid van elektrische auto's, vooral gezien eerdere schattingen die aanzienlijk lager lagen. In tegenstelling tot deze Duitse bevindingen zijn recente cijfers van verschillende bronnen juist aanzienlijk lager – hoe komt het dat dit ogenschijnlijk zorgvuldig uitgevoerde onderzoek tot een veel hoger kantelpunt komt?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In grofweg vergelijkbare artikelen op Linda.nl en het AD werd geschreven over de vernieuwde Dorito's. Deze snack heeft nu een groengekleurde Nutri-Score met de letter 'B'. Dit dankzij een verlaging van 25% van het zoutgehalte. De artikelen benadrukken dat chips met Nutri-Score 'B' als gezonder worden mogen beschouwd vanwege deze verandering. Maar hoe gezond is gezonder eigelijk? Met de jaarwisseling op komst is het extra relevant om even stil te staan bij de Nutri-Score die vanaf 1 januari 2024 het officiële voedselkeuze logo is van Nederland.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat tech water gebruikt is geen nieuws. Maar toch was het nieuws de afgelopen weken dat ChatGPT water nodig had om de taalmodellen van het systeem te trainen. Hoe verhoudt 700.000 liter zich tot andere gebruikers? En hoe ziet het onderzoek eruit?   Het einde van het huurcontract voor bepaalde tijd is in aantocht. Op internet en in de media zijn echter meerdere data te vinden wanneer de inwerkingtreding van deze wet is. Wat is de correcte datum?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers hebben zich al lange tijd laten fascineren door de levensduur van bewoners van Okinawa, een klein Japans eiland, ook onderwerp van het boek de Ikigai uit 2016. Hun hoge levensverwachting zou komen door een dieet rijk aan groenten, een actieve levensstijl en een gevoel van doelgerichtheid. Echter suggereert een recente studie van de universiteit van Oxford dat onnauwkeurigheden bij het schatten van de leeftijden van oudere personen wellicht de werkelijke reden zijn achter de gemelde levensduur. Veel zeer oude mensen hebben geen geboorteakte, en openbare registers kunnen onbetrouwbaar zijn. Sterker nog, een overheidsaudit in Japan in  2010 onthulde dat honderdduizenden zogenaamd levende Japanse honderdjarigen eigenlijk dood waren of vermist. Is het verhaal van Blue Zones er eentje van fraude en rommelige data?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij het college tour lijsttrekkersdebat bracht Frans Timmermans het probleem van stagnerende bouwprojecten door stikstofbeperkingen ter sprake. Tijdens het debat werd hij gecorrigeerd door Caroline van der Plas, die zei: "Dat klopt niet."Jan Rouwendal, hoogleraar vastgoedeconomie aan de VU, heeft onderzoek uitgevoerd naar de CBS-cijfers in relatie tot momenten waarop rechtspraak invloed kan hebben gehad op bouwvergunningen. Met hem kijken we of de uitspraak van Timmermans ondersteund wordt door de cijfers. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er was veel ophef over de berichtgeving rondom het al-Ahli Arab ziekenhuis. Drie publicaties, waaronder de New York Times en Het Parool, plaatsten misleidende foto's van een ander gebied in Gaza en suggereerden dat het ziekenhuis was gebombardeerd. Een Spaanse krant ging zelfs nog een stap verder. Ook in deze factgurus; zijn 80% van de producten in de supermarkt ongezond? Hoe ziet dit onderzoek eruit en wat betekent ongezond?  **In het onderwerp over de supermarktproducten wordt expert Annet Roodenburg onder andere geïntroduceerd als voorzitter van de NAV, dat klopt niet, zij was voorzitter tot midden 2020, en is dat op dit moment niet meer.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afgelopen week veel berichtgeving over de drinkwatertoevoer naar Gaza, die door Israël is of was afgesloten. Zondag meldde de NOS nog dat "ondanks dat Israël de watertoevoer weer zou hebben hervat, er nog steeds geen water uit de kraan komt in Gaza". Drinkwater in Gaza komt uit drie bronnen: ontziltingsinstallaties, grondwater en import via Israël. Welk deel van de totale toevoer heeft Israel actieve controle over? In een artikel van Danny Mekić beschrijft hij hoe de Europese Commissie manipulatieve advertentie tactieken inzetten om de mening van burgers te beïnvloeden. Dat is allemaal al niet zo fraai, en in strijd met Europese wetgeving zoals de Digital Services Act, maar ze gebruikten daarbij ook nog eens niet representatieve enquete resultaten, fake news dus.  See omnystudio.com/listener for privacy information.