Het Spoor Terug - De Loffelijcke Compagnie

Slotuitzending van twee uur van de 14-delige serie De Loffelijcke Compagnie over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Wat veroorzaakte het einde van de VOC in 1795? Hoe zagen die laatste jaren eruit? Van binnenuit rotte het bedrijf weg door corruptie, maar ook de Vierde Engelse Oorlog speelt een rol bij het faillissement. En wat merken wij heden ten dage nog van ons VOC-verleden? Vraaggesprek over restauratie en reconstructie van VOC-vestigingen overzee met historicus Lodewijk Wagenaar en met Martine Wolf, conservator voor het CNO (Cultuurgeschiedenis voor de Nederlanders Overzee). Geïllustreerd met reportages uit Indonesië en Sri Lanka. Vraaggesprek met historicus Leonard Blussé over de grote belangstelling voor het koloniale VOC-verleden en met historicus Perry Moree over het VOC-postverkeer destijds. Geïllustreerd met een reportage uit Zuid-Afrika over de z.g. 'postklippen'. In het eerste uur praat Jacqueline Maris over de ondergang van de eens zo machtige VOC, met VOC-deskundigen Ingrid Dillo, Peter van der Brug en Els Jacobs. Plus reportage met Femme Gaastra over een van de oorzaken van die ondergang, de corruptie. In het tweede uur praat Kiki Amsberg met Leonard Blussé en Perry Moree over VOC-boeken en met Martine Wolf en Lodewijk Wagenaar over het behoud van het cultureel erfgoed. (gebouwen etc.) Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief Productie tot stand gekomen met een subsidie van het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties.

Dertiende aflevering van de 14-delige Spoor terug-serie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Deze aflevering gaat over India. Als deskundige is Jaap de Moor met programmamaker Paul van der Gaag meegereisd. In 1773 arriveert VOC-dienaar en reiziger Jacob Haafner in India, waar hij dertien jaar blijft. Terug in Nederland schrijft Haafner een verontwaardigd verslag 'Lotgevallen op eene reize naar Ceilon', met zijn belevenissen aan de oostkust van India, waarin hij de Europeanen overzee hekelt. Met zijn kritiek op het kolonialisme is Haafner een Multatuli avant la lettre.

Twaalfde aflevering van de 14-delige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de verenigde Oost-Indische Compagnie. In 1602 zet Joris van Spilbergen voet aan land op het machtige Eyland Ceylon. Hij raakt niet uitgeschreven over de overvloed aan kostbare gesteenten en heerlijke kaneel. Toch sluiten de Hollanders pas in 1638 een handelsverdrag met de koning van Kandy, die het binnenland beheerst. De samenwerking verloopt redelijk, tot de Ceylonezen in 1760 tegen de overheersers in opstand komen.

Elfde uitzending van de veertiendelige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de VOC. Door de VOC-reizigers wordt een hele nieuwe wereld opengelegd. Vooral in de 18de eeuw publiceren vele VOC-dienaren reisverslagen waarin een exotische wereld vol wrede inheemsen wordt geschetst. Ook komen er voorwerpen in het vaderland aan. Beroemd is de verzameling van de Enkhuizense Paludanus, met als pronkstuk zijn paradijsvogels zonder pootjes. Zaden van uitheemse planten en kruiden betekenen het begin van een aantal horti botanici in Nederland.

Tiende aflevering van de 14-delige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de VOC. Deze aflevering gaat over Formosa: Al snel na haar oprichting doet de VOC verwoede, maar vergeefse pogingen om vaste voet aan wal te krijgen in China. In 1624 wordt daarom op Formosa het kasteel Zeelandia gebouwd, een handelspost die al snel uitgroeit tot de belangrijkste na Batavia. De kolonisatie van het eiland en de import van Chinese arbeiders voor de plantages leidt echter tot de ondergang; in 1661 worden de Nederlanders door de Chinezen van Formosa verdreven.

Aflevering 9 van de veertiendelige Spoor terug-serie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de VOC. In het jaar 1600 bereikt "De Liefde", een schip van de Rotterdamse voorcompagnie, na lange omzwervingen de kust van Japan. Het is het begin van een eeuwenlange bijzondere band, want van 1637 tot 1852 krijgt de VOC het alleenrecht op handel met het totaal van de wereld afgesloten Japan. Dat gebeurt vanaf het kunstmatige eilandje Deshima in de haven van Nagasaki, een soort luxe gevangenis voor hooguit twintig Nederlanders.

Achtste aflevering van de 14-delige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie", over de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de VOC. Op reis nemen de Hollanders uit het vaderland voorwerpen en kennis mee. Bij het stichten van de handelsfactorijen wordt gebruik gemaakt van in het vaderland ontwikkelde kennis en gebruiken. De Hollanders exporteren zaken als de verrekijker, de bril en andere technische instrumenten. De Japanners leren schietend paardrijden en het platteland van Ceylon wordt doorsneden door kaarsrechte kanalen.

Zevende aflevering van de 14-delige Spoor terugserie "De Loffelijke Compagnie", over de geschiedenis van de VOC. In het kielzog van de Hollandse kooplieden stappen de zendelingen van boord. Zo worden de 'wilden' gekerstend; het geloof is een hulpmiddel bij de kolonisatie van de overzeese handelsgebieden. De 18de eeuwse reiziger Jacob Haafner noemt de VOC-dominees 'door en door slecht'. In deze aflevering gaat het over het werk van de zendelingen, de dominees die mee reisden in het kielzog van de Hollandse kooplieden, over het geloof als hulpmiddel bij de kolonisatie van de overzeese handelsgebieden.

Zesde deel van de veertiendelige serie 'De loffelycke compagnie' over de geschiedenis van de VOC. De reis naar de Oost vergt, door de barre omstandigheden aan boord, veel slachtoffers. Daarom krijgt Jan van Riebeeck in 1652 de opdracht een verversingspost te stichten aan de zuidkust van Afrika. De eerste negen ‘vrijburghers’ die zich aan de Kaap vestigen zijn de voorouders van de huidige Afrikaners.

Vijfde aflevering van 14-delige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie" over de geschiedenis van de VOC. Na de verovering van de Banda-archipel in 1621 komt het Molukse hoofdeiland Ambon aan de beurt om door de VOC gemonopoliseerd te worden. Het duurt vijftig jaar voordat de Molukkers zich laten knechten en de winsten van de peper en kruidnagelen onbelemmerd naar het vaderland kunnen stromen.

Vierde aflevering van 14-delige Spoor Terugserie "De Loffelijcke Compagnie" over de geschiedenis van de VOC. Banda: Het eerste doel van de vaart naar het Oosten zijn de specerijeilanden. De Molukse Banda-archipel, waar de nootmuskaat en de foelie vandaan komen, wordt als eerste in 1621 veroverd. Drieëneenhalve eeuw na het uitmoorden van de plaatselijke bevolking schrijnen de wonden van de geschiedenis nog steeds.

Derde deel van de veertiendelige serie 'De Loffelijcke compagnie' over de geschiedenis van de VOC. Op 23 juni 1596 gaat Cornelis Houtman aan land in het sultanaat Banten op Java. Zes jaar later wordt de VOC opgericht en vestigt de VOC zich in Jacatra, dat al snel tot Batavia wordt omgedoopt. "Daar kan in Indien wat groots verricht worden", schrijft gouverneur-generaal Jan-Pieterszoon Coen met vooruitziende blik. Na de verovering van de Banda-archipel in 1621 komt het Molukse hoofdeiland Ambon aan de beurt om door de VOC gemonopoliseerd te worden. Vijftig jaar duurt het voordat de Molukkers zich laten knechten en de winsten van peper en kruidnagelen onbelemmerd naar het vaderland kunnen stromen...

'Aan boord', tweede deel van de veertiendelige serie 'De Loffelijcke compagnie' over de geschiedenis van de VOC. Hoe leven bemanning en soldaten tijdens de acht maanden durende reis van een VOC-schip? De tijd wordt gedood met spelletjes en flauwe pesterijen. Muiterij en manslag worden zwaar gestraft. Gebrek aan schoon water, verse groenten en de slechte hygiëne eisen hun tol De chirurgijn is geen zachte heelmeester en de doden gaan ‘een-twee-drie in Godsnaam’ overboord. Hoe was het om in de 17de en 18de eeuw om een reis met een VOC-schip te maken? Het waren maandenlange tochten, met veel te veel mensen, zeelui en soldaten, op een kleine oppervlakte. Het regime aan boord is zeer streng om te voorkomen dat de boel uit de hand loopt. Gebrek aan schoon water, vers voedsel en gebrek aan hygiëne eisen hun tol. Bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam ligt nog een replica van het VOC-schip.

Eerste aflevering van veertiendelige Spoor Terugserie De Loffelijcke Compagnie, over de geschiedenis van de eerste Nederlandse multinational, de VOC: "Het begin". In 1596 verschijnt de ‘Itinerario’, van de hand van Jan Huygen van Linsschoten. Het is een door spionage verkregen beschrijving van de route die de Portugezen gebruiken om naar de Oost te gaan. Vanaf dan ligt ook voor de Hollandse kooplieden de weg open naar peper, kaneel en andere kostbaarheden. In 1602 wordt de VOC opgericht.