Klassieke Klets (archief)

Bloedfonteinen, een degenslikker die een christuskruis verorbert, rolschaatsende naakte nonnen… Nee, dit is geen beschrijving van een religieuze horrorfilm, maar van Sancta, de jongste operaproductie van enfant terrible Florentina Holzinger. Guido en Joris grijpen deze omstreden voorstelling aan om muzikale controverses door de eeuwen heen te analyseren. Van 16de-eeuwse madrigaalpolemiek tot verondersteld antisemitisme door de Amerikaanse componist John Adams. Schande!

¡Hermosa Sevilla! Vandaag bezoeken de Klassieke kletsers de illustere hoofdstad van Andalusië, die dit jaar centraal staat op het Festival Oude Muziek. Vanuit daar maken ze de oversteek naar Zuid-Amerika en treden zo in de voetsporen van ontdekkingsreizigers, jezuïeten en ja, ook componisten. Toen barok in de 17de eeuw in de Nieuwe Wereld werd geïntroduceerd, ontstond daar een opvallend dansante mengvorm. Reden genoeg om ons eens daaraan te laven.     Speellijst: * Carnaval Arequipeño, Tankar Perú * Francisco Guerrero, Todos aman, Gabrieli Consort o.l.v. Paul McCreesh  * Manden Mandinkadenou, Chant de Griot, ensemble o.l.v. Jordi Savall  * anoniem, Hanacpachap Cussicuinin, Choeur de Chambre de Namur o.l.v. Leonardo García Alarcón * Juan de Araujo, Hola, Hala, que vienen gitana, Ensemble Elyma o.l.v. Gabriel Garrido  * José de Orejón y Aparicio, Duo, uit Cantada ¡Ah del dia¡, ¡Ah del fiesta!, Música Temprana o.l.v. Adrián Rodríguez van der Spoel

Joris en Guido gaan het hebben over liedjes. Pardon, het Lied, met hoofdletter en al. Want zo plechtig gaat het toe in de liedkunst, de edele versmelting van muziek en poëzij. Startpunt: 1814, Schubert natuurlijk. Waarna de heren via Frankrijk, Engeland en Nederland uitkomen op een Tiroler alpenwei. En daar gebeuren me toch een rare dingen! Speellijst * Franz Schubert, Gretchen am Spinnrade, Benjamin Appl (bariton), James Baillieu (piano) * Johannes Brahms, Geistliches Wiegenlied, uit: Zwei Gesänge, Matthias Goerne (bariton), Antoine Tamestit (altviool), Cédric Tiberghien (piano) * Richard Strauss, Frühling, uit: Vier letzte Lieder, Elisabeth Schwarzkopf (sopraan), Radio-Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. George Szell * Reynaldo Hahn, À Chloris, Véronique Gens (sopraan), Susan Manoff (piano) * Benjamin Britten, Elegy, uit: Serenade, Andrew Staples (tenor), Christopher Parkes (hoorn), Zweeds Radiosymfonieorkest o.l.v. Daniel Harding * Theo Loevendie, Six Turkish Folk Poems, no. IV, Rosemary Hardy (sopraan), Nieuw Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard * Franz Schubert, Heidenröslein, Florian Boesch (bariton), Franui

Haar ouders noemden Nora Fischer ‘de tank’. En inderdaad, als een eigengereide zangeres zwenkte ze later door het kunstlandschap. Aan klassieke muziek, haar nest, voegde ze scheuten jazz en ladingen pop toe. Totdat ze in 2020 compleet vastliep: haar bejubelde stem weigerde. Hoe kon dit, wat nu? Nora Fischer maakte er een voorstelling over, De Sprong. En praat in Klassieke Klets vanuit Studio Pandora in TivoliVredenburg openhartig over verwachting, angst en veerkracht. Speellijst * Osvaldo Golijov, Nani, Nora Fischer en Asko Schönberg * Max Reger, Im Himmelreich ein Haus steht, Nationaal Jeugdkoor o.l.v. Eric Ericson * Beck, Old Shanghai, Nora Fischer en The Four Baritones * Maurice Ravel, Kaddish, Nora Fischer en Daniël Kool (piano) * Morris Kliphuis, The Elm Seeds, Nora Fischer en Remco Menting (slagwerk) * Alessandro Scarlatti, O cessate di piagarmi, Nora Fischer en Marnix Dorrestein (gitaar)

Pasen komt eraan. Dat betekent: passies. Matthäus-murw en uitgehannest met de Johannes maken de Klassieke kletsers een rondleiding door de Brockes-Passion, een door grote jongens (Händel! Telemann!) getoonzet oratorium over Jezus’ lijdensweg. Door al het jaarlijkse Bach-geweld is dit werk van de Duitse piëtist Barthold Heinrich Brockes een typisch gevalletje van ‘onbekend maakt onbemind’ – onterecht! Gedraaide muziek: * Georg Philipp Telemann, Sinfonia, RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs  * Reinhard Keiser, ‘Heil, der Welt, dein schmerzlich Leiden’ , Vox Luminis, Les Muffatti o.l.v. Peter Van Heyghen * Reinhard Keiser, ‘Eilt ihr angefochtnen Seelen’, Vox Luminis, Les Muffatti o.l.v. Peter Van Heyghen * Georg Philipp Telemann, ‘Drauf lief ein Kriegsknecht hin’ / ‘Es ist vollbracht’, RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs * Georg Philipp Telemann, ‘O Donnerwort, O schrecklich Schreien!’, RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs * Georg Philipp Telemann, ‘Was Bärentatzen, Löwenklauen’, RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs * Georg Friedrich Händel, ‘Was Bärentatzen, Löwenklauen’, Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen * Georg Friedrich Händel, ‘Soll mein Kind, Mein Leben sterben’, Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen * Georg Friedrich Händel, ‘Brich, mein Herz, zerfliess in Tränen’, Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen  * Georg Friedrich Händel, ‘Ach, wie hungert mein Gemüte’, Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen

Kun je de wereld veranderen met muziek? Joris en Guido trekken op onderzoek uit. Ze duiken in de historie van klassiek muzikaal protest, van het 17de-eeuwse geuzenlied tot de provocaties van de zwarte Amerikaanse queer-componist Julius Eastman. De kracht van klassiek verandert de mens. En ook de maatschappij? Gedraaide muziek: * repetitiefragment uit Reconstructie (1969), een opera van het collectief Louis Andriessen, Reinbert de Leeuw, Misha Mengelberg, Peter Schat, Jan van Vlijmen, Hugo Claus en Harry Mulisch * Alweer geen deegh de kuyp is leegh, Camerata Trajectina * Joseph Haydn, deel vier (Finale) uit: Symfonie nr. 45 in f-klein, Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini * Jean Sibelius, Finlandia, Minnesota Orchestra, YL Male Voice Choir o.l.v. Osmo Vänskä * Ethel Smyth, The March of the Women, Chorus of the Plymouth Music Series * Kurt Weill, Die Mortitat von Mackie Messer, uit: Die Dreigroschenoper, Wolfgang Neuss, Wilhelm Brückner-Rüggeberg * Julius Eastman, Evil Nigger, Wild-Up

Het is niet eens carnaval. En toch kletsen Joris en Guido drie kwartier over zotheid. Muziek om bij te lachen dus, vanaf de Middeleeuwen tot nu, van kroegjool tot waanzin tot olala… Erasmus kijkt om de hoek, maar ook een schuine Erwin Schulhoff ('sneller, sneller!') en een nog schuinere Wolfgang Amadeus Mozart. Baf! Boink! Oempf? Van de zotte! Speellijst * 'Bacche, bene venies', uit: Carmina Burana, Datura * 'Alleen al door haar aanblik heeft de Zotheid de zorgen van haar toehoorders verjaagd', uit: Lof der zotheid, Jordi Savall, Maike Boerdam *  Josquin Baston, 'Een meysken was vroech opgestaen', Ratas del viejo mundo * Giovanni Paolo Foscarini, Folia, Private Musicke *  W.A. Mozart, 'Leck mich im Arsch', Sabine Devieilhe (sopraan), Pygmalion o.l.v. Raphaël Pichon * Luciano Berio, Sequenza III, Sabina Meyer * Stripsody, Cathy Berberian * Erwin Schulhoff, Sonata erotica, Loes Luca

Joris en Guido duiken in hun eigen vak: de muziekkritiek. Ze behandelen gevoelige kwesties. Hoe ver mag je gaan in het formuleren van je mening? En schreven recensenten vroeger niet veel gemener? Ze halen er meteen maar een tijdgeestexpert bij: Han van Bree. Hij verzorgde vier decennia lang de boekenserie Het aanzien van…, met foto’s en korte verhalen over het voorbije jaar. Van muziek houdt hij toevallig ook, en dat merken de kletsers. Vanwaar in het klassieke wereldje toch die minachting voor Andrew Lloyd Webber? En waarom krampachtig vasthouden aan de verdeling in genres? Er bestaat toch alleen muziek die je wel of niet raakt?   Speellijst • Rufus Wainwright, Amsterdam Sinfonietta, Who By Fire • Anton Bruckner, Derde symfonie, deel 1, Gemässigt, mehr bewegt, misterioso, Wiener Philharmoniker o.l.v. Bernard Haitink • Matthijs Vermeulen, Vijfde symfonie, deel 1, Adagio, Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Roelof van Driesten • Gregoriaans, Coro de Monjes del Monasterio Benedictino de Santo Domingo de Silos • Henryk Górecki, Kleines Requiem für eine Polka, deel 1, Tranquillo, Schönberg Ensemble o.l.v. Reinbert de Leeuw

De sterkhouder van het Franse ensemble La Tempête, Simon-Pierre Bestion, ontketent een storm in oudemuziekland. Met spraakmakende programma’s, waarin hij traditie aan vernieuwing knoopt en met zevenmijlslaarzen door de eeuwen heen stampt, een originele visie en vooral héél veel – pardon my French – kloten beneemt hij de luisteraar steevast de adem. Althans, de luisteraar die openstaat voor zijn duivelskunsten. Aan het einde van de zomer is Bestion één van de artists in residence van het Festival Oude Muziek Utrecht. Guido en Joris, beiden geïntrigeerd door de 35-jarige Fransman, kletsen alvast over ’s mans carrière en levensloop.   Speellijst: * Claudio Monteverdi, La Tempête, Simon-Pierre Bestion, Francisco Mañalich, Vespro della Beata Vergine, SV 206: Faux-bourdon Domine ad adjuvandum me * Heinrich Schütz, Weser-Renaissance Bremen, Unknown Artist, Manfred Cordes, Historia der Auferstehung Jesu Christi, Op. 3, SWV 50: No. 2, Da der Sabbath vergangen war * Heinrich Schütz, La Tempête, Simon-Pierre Bestion, Historia der Auferstehung Jesu Christi, Op. 3, SWV 50: Der Ostermorgen, Pt. 1 * Henry Purcell, La Tempête, Simon-Pierre Bestion, Anthem Z. 24, Let Mine Eyes Run Down With Tears * Anoniem, La Tempête, Simon-Pierre Bestion, Adrian Sîrbu, Tin timioteran * Pierre de Manchicourt, La Tempête, Simon- Pierre Bestion, Messe de requiem: Introït

Joris en Guido proberen de vinger te krijgen achter een opwindend maar vaag genre: barokfolk. Niemand weet wat het precies inhoudt, dus iedereen gaat ermee aan de haal. Waarover de mannen zoal kletsen: Duitse pagan folk, Amerikaanse jaren-zestigfolk, Angelsaksische folk met een barok sausje. Er duiken nieuwe helden op, zoals de Franse fluitspeler François Lazarevitch en de Noorse barokviolist Bjarte Eike. Blijkt barokfolk uiteindelijk te draaien om vrolijk gezwier en peilloze melancholie, als het even kan in de pub met een pint erbij.  Pusht Guido meteen de mooiste track van 2022: Music For a While van Henry Purcell. Inclusief jazzy plukbas en de gezalfde stem van Berit Norbakken. Speellijst: • Anoniem, Turlurù, Marco Beasley, L’ Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar • Faun, Federkleid • Phil Ochs, Cross my Heart • Gene Clark, The Gosdin Brothers, Echoes • John Peacock, Cuckold Come Out the Armery, Les Musiciens de Saint-Julien, o.l.v. François Lazarevitch • Georg Philipp Telemann - anoniem, Vitement – Braul Oltenesc, Les Musiciens de Saint-Julien o.l.v. François Lazarevitch • Niel Gow’s Lament for the Death of His Second Wife, Barokksolistene o.l.v. Bjarte Eike • Henry Purcell, Music For a While, Berit Norbakken, Barokksolistene o.l.v. Bjarte Eike

Elk jaar eind augustus brandt het wereldvermaarde Festival Oude Muziek in Utrecht weer los. Over het thema van dit jaar, galanterie, was enige verwarring, merkten Guido en Joris in de wandelgangen. Want wat houdt dat eigenlijk in? Verder wagen de heren zich aan het eeuwig terugkerende debat over oude muziek. Stopt die bij de dood van Bach in 1750, of gaat het daarna vrolijk verder? En is Nederland nog gidsland, of vinden we de spannendste dingen tegenwoordig elders? Muziekfragmenten: - J.H. Schmelzer, Vioolsonate nr. 20 in b-klein, Eva Saladin, Glossa - C. Ph. E. Bach, Kwartet in G-majeur, Nevermind, Alpha - Giulio Caccini, Mentre che fra doglie en pene, Marc Mauillon, Arcana - Vincenzo da Rimini, Ay Sconsolato, Solazzo Ensemble, Ambronay - Jean Veillot, Sacris solemniis, Ensemble Correspondances, Château de Versailles

Ook muzikaal zet de oorlog in Oekraïne de zaken op scherp. De gevierde Russische dirigent Valeri Gergjev wordt opeens als Poetinpaladijn verguisd. De Oekraïense componist Valentyn Sylvestrov moest uit Kyiv worden ontzet. In Nederland bundelen Oekraïense en Russische musici de krachten voor benefietconcerten. Maar wat weten we eigenlijk van de muziek uit het Grensland? Guido en Joris kleuren het immense land in van grijs naar blauwgeel. Met coryfeeën op de piano, ene Prokofjev uit de Donbas en niet te vergeten de aartsvader Mykola Lysenko… Uh, wie? Muziekfragmenten: -  Mykola Lysenko, La Tristesse. Uit: Album van de zomer van 1901. Natalya Pasychnik (piano) en Jacob Koranyi (cello), BIS Records. -  Sergej Prokofjev, Mars. Uit: De liefde voor drie sinaasappelen. Emil Gilels (piano), Fondamenta. - Bohdan Senin, Fantasia Galiciana voor zeven accordeons en symfonieorkest. Bundes Jugendorchester, Jeugdorkest Oekraïne, Landesjugendakkordeonorchester NRW o.l.v. Oksana Lyniv, Deutsche Welle. - Valentyn Sylvestrov, Eerste strijkkwartet. Matangi Kwartet, eigen beheer. -  Sergej Rachmaninov, Tweede pianoconcert, Moderato. Anna Fedorova (piano), Nordwestdeutsche Philharmonie o.l.v. Laércio Diniz, Piano Classics. -  Mykola Lysenko, Gebed voor Oekraïne, Hoosli Ukranian Male Chorus.

Geen plek ter wereld waar de Matthäus-Passion van Bach zo vaak wordt uitgevoerd als in Nederland. Joris en Guido zoomen in op die cultus, maar natuurlijk ook op de muziek. Waar ze eerlijk gezegd wel wat probleempjes mee hebben. Over afhaken bij de aria ‘Blute nur’, of in slaap vallen bij de spreekzang van de Evangelist. Gelukkig is daar de jonge Franse dirigent Raphaël Pichon, met zijn overrompelende passie voor Bassie. Primeur: hoe klinkt de nieuwe Matthäus volgens de heilige Raphaël? Muziekfragmenten:  Alle muziekfragmenten komen uit de nieuwe opname van Bachs Matthäus-Passion door het Franse ensemble Pygmalion o.l.v. Raphaël Pichon (Harmonia Mundi 902691.93, verschijnt 11 maart 2022). - openingskoor ‘Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen’ - recitatief ‘Und von der sechsten Stunde’ - recitatief ‘Und siehe da, der Vorhang im Tempel zerriss’ - aria ‘Erbarme dich’ - koraal ‘Bin ich gleich von dir gewichen’ - aria ‘Gebt mir meinem Jesum wieder!’ - slotkoor ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder’

Opera is een complexe muziekvorm. De emoties lopen vaak hoog op en een beetje voorstelling duurt algauw drie uur. Wil je het verhaal goed kunnen volgen, dan moet je je ook nog inlezen... Afhaken? Niet doen! Want goed uitgevoerd is het een betoverend genre. In deze aflevering hink-stap-springen Guido en Joris van het jaar 1600 naar nu, van Claudio Monteverdi naar George Benjamin. Onderweg geven ze handvatten om meer grip te krijgen op het fascinerende fenomeen opera. Muziekfragmenten: - Claudio Monteverdi, ‘Dormo ancora’, uit Il ritorno d’Ulisse in patria. Christoph Prégardien, Concerto Vocale o.l.v. René Jacobs. - Jean-Philippe Rameau, ‘Forêts paisibles’, uit Les Indes galantes. Sabine Devieilhe, Les Ambassadeurs o.l.v. Alexis Kossenko. - Wolfgang Amadeus Mozart, ‘Se di lauri il crine adorno’, uit Mitridate, re di Ponto. Michael Spyres, Les Musiciens du Louvre o.l.v. Marc Minkowski. - Richard Wagner, ‘Des Augen leuchtendes Paar’, uit Die Walküre. Matthias Goerne, Hong Kong Philharmonic Orchestra o.l.v. Jaap van Zweden. - Giacomo Puccini, ‘Un bel di vedremo, uit Madama Butterfly. Renata Tebaldi, Orchestra dell’Accademia di Santa Cecilia o.l.v. Tullio Serafin. - George Benjamin, ‘Agnes and the Boy’, uit Written on Skin. Barbara Hannigan, Mahler Chamber Orchestra o.l.v. George Benjamin.

Duizend jaar klassieke muziek, zie daar maar eens wegwijs in te worden. De muziekjournalisten Guido van Oorschot (de Volkskrant) en Joris Heynen (Luister) zijn je maandelijkse gids in de nieuwe podcastserie Klassieke klets. Ze praten en luisteren, met soms een gepeperde mening en dan weer een korrel zout. Waarom val je voor een stem? Schrijft Einaudi ook weleens iets goeds? Een oude rot en een jonge god bezorgen je graag een uurtje rode oren.