Klechdy – folklor i legendy polskie

W czwartym odcinku „Klechd” zapraszam Was na spacer ścieżkami leśnego folkloru.Będziemy meandrować między współczesnymi legendami, które stały się wiralnymi historiami, a świadectwami mieszkańców wsi, zapisanymi przez etnografów w latach 60.Spotkamy się z Leszym, Dobrochoczym, Wiłami i innymi leśnymi bóstwami. Wysłuchamy opowieści, które mogą wywołać lekki dreszcz — zwłaszcza, gdy wrócą do Was wśród leśnej ciszy. Bo las od wieków był źródłem naszych największych fascynacji — ale też najstarszych koszmarów.Zmieniały się epoki, imiona bóstw i demonów, ale las pozostawał ten sam. Nieprzenikniony. Zmienny. Znajomy — i jednocześnie obcy.

Czternaście kobiet. Plotka, która wymknęła się spod kontroli. I stos, którego dym unosił się nad wsią jeszcze długo po wszystkim.Latem 1775 roku w Doruchowie zaczęła się historia, która zakończyła się ogniem — i ostatnim udokumentowanym procesem czarownic na ziemiach Polski.To nie jest klechda o magii. To opowieść o winie bez dowodów, o milczeniu, które bolało bardziej niż tortury, i o słowach, które — raz wypowiedziane — nie dają się cofnąć.

Sierp na szyi. Kłódka na stopie. Ciało, które miało nie wrócić — a mimo to, nie dawało spokoju.Dziś znamy ją jako „Wampirzycę Zosię”. Ale zanim stała się archeologicznym odkryciem, była tylko dziewczyną, którą starano się unieruchomić. Żelazem. Lękiem. Rytuałem.W drugim odcinku „Klechd” opowiadam o tych, którzy nie zaznali spokoju po śmierci. O strzygach błąkających się nocą. O upiorach, które siadały na piersi śpiących i odbierały im oddech.To opowieści zebrane u źródeł — z ust tych, którzy naprawdę wierzyli. Spisane, by nie przepadły wraz z tymi, którzy je opowiadali.Bo czasem wystarczy, że ktoś jest inny.By po śmierci odebrano mu prawo do spokoju.

Zakopany żywcem włóczęga. Niemowlę pogrzebane z ciałem matki. Stara kobieta znikająca pod krzyżem.Nie łączyło ich nic — prócz ludowego przekonania, że jeśli odda się ich śmierci, śmierć odwróci wzrok od reszty.W pierwszym odcinku „Klechd” cofamy się do końca XIX wieku, gdy przez podgórskie wsie przetoczyła się epidemia cholery. Potem przyszła wojna. A z nią – tyfus, czerwonka, hiszpanka.To czasy, gdy zaraza nie była tylko chorobą – była siłą, demonem, przekleństwem z innego świata.W dolinach, gdzie linia między życiem a śmiercią bywała cienka jak mgła o poranku, mieszkańcy szukali ratunku w rytuałach starszych niż pamięć.To nie fikcja. To zapisane w zbiorowej pamięci historie z czasów zarazy – opowieści, które przetrwały, bo niosły coś więcej niż fakt. Niosły lęk. Przestrogę. Prawdę o człowieku, który w obliczu śmierci gotów jest zrobić wszystko, by przeżyć.