Kletsheads [Nederlandse editie]

Transcript In deze laatste - en dus extra lange - aflevering vertellen drie ouders die al eerder te gast waren op de podcast hoe de meertalige reis van hun gezin sindsdien is verlopen. Ik blik terug op afgelopen vier jaar, reflecteer op de toekomst en als afsluiter horen we een gedicht geschreven over en opgedragen aan meertalige kinderen, en geïnspireerd door de podcast. Onze eerste gast is Liz. Ik sprak voor het eerst met haar in het tweede seizoen van Kletsheads (in aflevering 9, over meertalige baby's). Liz komt oorspronkelijk uit Limburg maar woon al 10 jaar in Canada. Samen met haar Egyptische man heeft ze een 4-jarige zoon, Otis. Daarna horen we van Marjolein. Marjolein is eentalig opgegroeid in Nederland, heeft Engels gestudeerd en is daarna docent Engels geworden. Toen ze in 2018 moeder werd, besloot ze om ook Engels te praten met haar zoontje Owen. Inmiddels heeft ze een tweede zoon, James. Marjolein was eerst te horen in deze aflevering 2 van seizoen 2 over de meertalige opvang. Als laatste spreek ik met Leonie. Anderhalf jaar geleden aan het begin van het derde seizoen sprak ik met Leonie (in aflevering 1 over taalaanbod, Turks en tweetalige troubles). Haar zoontje was toen bijna twee jaar oud, zij sprak Duits met hem en haar partner Nederlands. Dat gesprek is mij heel lang bijgebleven, want het was geen makkelijk gesprek. Leonie zat toen met een probleem: haar partner kon geen Duits en vond het ook vervelend dat Leonie die taal met hun zoontje Alexander gebruikten. Wil je weten hoe het nu gaat met deze drie ouders en hun meertalige gezinnen, luister naar de podcast! Als afsluiter van deze aflevering en dus de hele podcast horen we een gedicht, Tweedonkern. Dit gedicht is geschreven en voorgedragen door spoken word dichter, Wieke Vink. Tweedonkern betekent 'schemering' in het dialect dat de grootouders van Wieke spraken. Als je goed luistert, hoor je veel verwijzingen naar gesprekken, onderwerpen en woorden die afgelopen vier voorbij zijn gekomen in de podcast. Tweedonkern Als de verhalenIn meerdere talenVan de tong af rollen Als de wereld steeds groterEn steeds kleiner wordt Als de zinnenNiet in hokjesNiet ingeboxt kunnen worden Maar in plaats daarvanInsteadEen heel palletAan nieuwe werelden opent Dan is dit een ode aan alle kinderenAlle docenten ouders spraakconsulentenDie mooie keuzes makenOver thuis- en erfgoed- en gemeenschapstaal Die zachtjes wiebelen aan de tafelpotenVan eentalige conventies Met harmonische tweetaligheidEn meertaligheid in de klas Want daar liggenZonder kostenMet soms wat zorgenCulturele schatten verborgen En dan is dit – met de kennis van nu -Un petit coup d’amourVoor een meertalig morgen Want als je van de gebaande paden af gaatKomt een trein met een korte -ei nimmer te laatEn ‘kiek an’Zeggen ze dan En jij weet dat ‘kijk’ met lange -ij wordt geschreven Misschien weet je nietHoe je je talen schrijftMaar ken je ze wel als de klank van je leven En daar waar in lockdownOnze toegang tot taalIn rusteloze ruimtes aan banden werd gelegd Was er ruimte voor het leren kennenVan nieuwe lettersZoals de Arabische 3 an de Duitse ringel-S En moelijke taal?Wat zeggen die Nederlanders met hun harde en zachte -gen nou helemaal Perhaps it’s time for translinguaging Want als de druk op onze ecosystemen toeneemtIs er een heel ecosysteem aan boeken te lezen En is het leren van een taal Van Pashtoe tot TigrinyaVan Fries tot Frans Een remedie Niet als het moetMaar als het mag Want het leren van een taal is langzaam werkEn meestal in verbinding Met de mensen die ons voorgingenEn de toekomst die we nog willen makenTaal als een vertrouwelingAls klanken die met je mee reizenDie in je opborrelen Als actieve kennisOf herinnering Aan een tijd waarin er iemand zo tot ons sprak Met mensen die het allerliefst in hun eigen taalIn hun eigen talenTellen of ruzieen of liefhebben Lieve meertalige kinderenDit gedicht is voor jullie Weet dat het oke isHoe je het ook doet Er zullen altijd m...

Transcript Je ziet meertalige boeken steeds vaker, in de bieb of boekenwinkel, maar ook op scholen. Het zijn boeken waar hetzelfde verhaal in twee of meer talen wordt verteld, meestal met de ene taal links en de andere taal rechts, of onder elkaar. Een andere variant is een digitale prentenboek dat in verschillende talen wordt voorgelezen, bijvoorbeel via een app of website. Maar hoe kun je ze dit soort boeken als ouder of leerkracht het beste gebruiken? En wat voor effect heeft het lezen of voorlezen van zulke boeken precies? Wat mag je daarvan verwachten en wat niet?  In deze aflevering vertel ik je meer over het onderzoek hiernaar. Daaruit blijkt dat het (voor)lezen van meertalige boeken de taalontwikkeling van kinderen bevordert, in beide talen, en ook hun leesvaardigheid. Er zijn ook positieve effecten gevonden op het taalbewustzijn van kinderen (het kunnen praten over taal). Door meertalige boeken en het meertalig voorlezen in te zetten op school zien we ook een verbeterde zelfbeeld en meer zelfvertrouwen. Ook ouders kunnen profiteren van het gebruik van meertalige boeken, zeker als ze zelf de schooltaal niet zo goed kunnen. Dit zijn de twee onderzoeken die ik tijdens de podcast in meer detail heb besproken: Read, K., Contreras, P.D., Rodriguez, B. & Jara, J. (2021). ¿Read Conmigo?: The Effect of Code-switching Storybooks on Dual-Language Learners’ Retention of New Vocabulary, Early Education Development, 32:4, 516-533, DOI: 10.1080/10409289.2020.1780090 Zaidi, R. (2020). Dual-Language Books: Enhancing Engagement and Language Awareness. Journal of Literacy Research, 52(3), 269–292. https://doi.org/10.1177/1086296X20939559 Helaas zitten ze allebei achter een 'paywall', maar je kunt ons altijd mailen om een kopie te krijgen. In Let's Klets spreken we met Chris Sterkens van NikNak. Zij vertelt ons meer over waarom zij is begonnen met het schrijven en uitgeven van meertalige boeken. Andere meertalige boeken vind je bij LAPPA books. Bij BukiBoek vind je ook (eentalige) boeken in allerlei talen. Lees je liever digitaal? Dan zijn er ook een aantal apps beschikbaar met meertalige boeken, waaronder BookaBooka en Wingzzz.  Ben je op zoek naar boeken met verhalen en personnages die een diverse en inclusieve samenleving weerspiegelen, dan vind je deze bij Tiny Traveller en Rose Stories. Onze tweede gast is Frederike Groothoff . Zij is in het veleden basisschoolleerkracht geweest op een taalschool, heeft daar ook onderzoek verricht, en werkt nu op allerlei projecten over meertaligheid in het onderwijs. Zij is ook heel actief op LinkedIN, dus als je de allerlaatste nieuws en initiatieven rondom meertaligheid wilt weten, is zij een goede persoon om te volgen. Frederike was al eerder op de podcast te gast, in deze aflevering over 'Hoe ga je om met meertalige kinderen in je klas?'. Tijdens ons gesprek noemde Frederike The World Through Picture Books, een samenstelling van prentenboeken van overal ter wereld uitgekozen door bibliothecarissen, en PrentenBoekenInAlleTalen.nl. Op Frederike's eigen website vind je veel meer meertalige en cultureel-diverse boeken (zie hier).

Transcript Veel ouders willen dat hun kinderen niet alleen hun twee of meer talen kunnen spreken, maar dat ze in deze talen ook kunnen lezen. Als je als meertalig kind niet alleen in het Nederlands kunt lezen maar ook in je andere taal of talen, dat krijg je toegang tot veel meer bronnen van taal: boeken natuurlijk maar ook bijvoorbeeld stripverhalen, nieuwsberichten in kranten of op internet, email. Bovendien word je zelfstandiger: je bent niet meer afhankelijk van je ouders voor taalaanbod in het Italiaans, Turks of Arabisch, maar je kunt dit ook zelf opzoeken. Het kunnen lezen biedt natuurlijk niet alleen toegang tot meer taal maar ook tot de cultuur en geschiedenis van een land of gemeenschap. Het leren lezen in de thuistaal kan ook van belang zijn als je wilt dat je kind op latere leeftijd kan gaan studeren of werken in een bepaald land. Kortom, er zijn veel redenen waarom je als ouder zou willen dat je kind leert lezen niet alleen in het Nederlands maar ook in hun andere taal of talen. Maar hoe doe je dat? Wanneer kun je het beste hiermee beginnen? Is het makkelijker bij de ene taal dan bij de andere? Hoe houd je je kind gemotiveerd, ook als ze ouder worden? Onderzoeker Liza van den Bosch geeft antwoord. We leren dat het belangrijk is om zo vroeg mogelijk voor te lezen in je thuistaal en ook met taal te spelen en dat het makkelijker is om te leren lezen in sommige talen (bijvoorbeeld het Spaans of het Turks) dan in andere talen (bijvoorbeeld het Engels of het Chinees). Uit onderzoek blijkt dat je niet per se hoeft te wachten totdat je kind eerst in het Nederlands (de schooltaal) heeft leren lezen voordat hij of zij dit in de thuistaal doet. Hoe vlot dat gaat hangt deels van de taal af maar tussentaalinvloed hoort erbij (dat wil zeggen: hoe je in de ene taal leest zal beïnvloeden hoe je kind in de andere taal leest). Dat duurt meestal niet zo lang.  Motivatie speelt een grote rol en tijdens de aflevering hebben zowel Liza als ik veel tips gedeeld om je kind gemotiveerd te houden, waaronder: het volgen van moedertaalonderwijs - meer hierover leer je in dit gesprek met Gisi Canizzarro van de Heritage Language Education Network in Eindhoven. de website van Yoshito Darmon-Shamimori en vooral zijn meertalige stripverhaal dat kinderen zelf kunnen invullen, In Search of Lost Words (er komt een Nederlandstalige editie). Luister naar de aflevering om meer tips te horen! Wil je meer weten over het leren lezen in het algemeen, dan luister naar deze aflevering van Kletsheads [Seizoen 1, Aflevering 8]. Dr. Liza van den Bosch is universitair docent bij de programmagroep onderwijswetenschappen bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Haar onderzoek is gericht op leesvaardigheid, taalontwikkeling en meertaligheid. Verder in deze aflevering horen we weer van een aantal Kletsheads van de week. Dit keer hebben ze het over wat het betekent om meertalig te zijn. En ik deel weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om meer te halen uit de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: verzin een leesprobleem dat je kind graag wil oplossen. Deze tip komt wederom van het PEACH project.

Transcript Verschillende talen delen de wereld op verschillende manieren in. Dit geldt dus voor tijd en voor getallen, maar ook voor andere concepten die met rekenen te maken hebben. In deze aflevering van Kletsheads hebben we het over wat voor gevolgen die heeft voor hoe meertalige kinderen leren rekenen, hoe je als leerkracht het reken- en wijskunde onderwijs kunt aanpakken, en wat dit voor ouders betekent als het gaat om je kind helpen met hun rekenoefeningen. Onderzoekers Jantien Smit en Lianne Stolte vertellen ons over hoe kinderen leren rekenen, waarom taal zo belangrijk is bij het rekenonderwijs, en hoe je meertalige kinderen die het Nederlands nog niet zo goed kunnen hierbij kunt helpen. We horen concrete voorbeelden van verschillen tussen talen als het gaat om klokkijken, breuken en cijfers en hoe je deze als leerkracht in kunt zetten in de les. Wil je een voorbeeld zien van hoe een meertalige rekenles in de praktijk werkt, kijk naar dit filmpje op Leraar24. Dr. Jantien Smit is Lector meertaligheid en onderwijs aan de Hogeschool Utrecht (ook op LinkedIN te volgen). Haar onderzoek (lees hier meer over) richt zich op meertaligheid in het basisonderwijs, taalgericht reken- en wetenschap- en techniekonderwijs, en docentprofessionalisering. Tijdens ons gesprek noemde Jantien het Multi-Assessment project. Dit project gaat over meertalig toetsen van nieuwkomers in de rekenles, zowel op taalscholen als op reguliere basisscholen. Lianne Stolte is bezig met haar promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht. Dit maakt deel uit van het MultiSTEM (Multilingual voices in STEM education) project, waar Jantien ook projectleider is, samen met Elma Blom. Lianne onderzoekt op welke manieren meertalige kinderen profijt kunnen hebben van leren door middel van hun thuistaal. Samen met een team van onderzoekers en praktijkondersteuners zal ze meertalige strategieën voor leerkrachten in het basisonderwijs ontwikkelen, implementeren en evalueren. Aan het einde van deze aflevering noemde ik een onderzoek van het MultiSTEM project over meertalige rekenactiviteiten die ouders thuis met hun kinderen kunnen doen. Meer informatie hierover vind je hier. Je kun tot december 2023 meedoen. Verder in deze aflevering deel ik weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om meer te halen uit de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: sta stil en evalueer hoe het gaat met de meertalige ontwikkeling van jouw kinderen. Ik noemde twee boeken die je kunt lezen ter inspiratie. Beide boeken hebben we uitgebreid besproken in deze aflevering van Kletsheads: Boeken over meertalig opvoeden en meertaligheid in het onderwijs [Seizoen 4, Aflevering 4].  Als leerkracht van meertalige leerlingen kun je natuurlijk ook stilstaan en evalueren.  Hiervoor zijn de materialen van de Taalvriendelijke School en het PEACH project heel nuttig.

Transcript In deze aflevering bespreken we een aantal boeken over meertaligheid. Dit doen we samen met verschillende gasten zodat we verschillende perspectieven horen: van ouder tot onderwijsadviseur, wetenschapper tot leerkracht.  We bespreken vier boeken in totaal: twee over meertalig opvoeden en twee over meertaligheid in het onderwijs. De twee boeken over meertalig opvoeden zijn: Het ouderlijke perspectief op deze twee boeken krijgen we van twee ouders, Sam Timmermans en Colin Bom (onze eerste vaders te gast!). Zij voeden beiden hun kinderen met Engels en Nederlands op, maar wel in andere omstandigheden. Voor het wetenschappelijk perspectief word ik vergezeld door onderzoeker Evelyn Bosma. Dr. Evelyn Bosma is post-doctoraal onderzoeker aan de Fryske Akademy in Leeuwarden waar zij onderzoek doet naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen die met Fries en Nederlands opgroeien. Ze kijkt onder andere naar het mixen van talen (oftewel code-switching) en de cognitieve effecten van meertaligheid. In 2021 kreeg ze de Keetje Hodshon Prijs voor haar proefschrift en in 2020 won ze samen met Naomi Nota het Klokhuis Wetenschapsprijs. Daarvoor is deze aflevering van het kinder tv programma over tweetaligheid gemaakt. Daarin leer je ook meer over de onderwerpen die we in deze aflevering hebben besproken. Evelyn is al eerder te gast op Kletsheads namelijk in deze aflevering over meertalig opgroeien met Fries. De twee boeken over meertaligheid in het onderwijs zijn: Deze boeken bespreek ik met taalkundige Anna de Graaff. Anna werkt als onderwijsadviseur bij het ABC, een onderwijsadviesbureau in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij meertalig.nl. Ook Anna is eerder te gast geweest op Kletsheads. Je hoort haar even in deze aflevering over de meertalige kinderopvang. Voor het perspectief van leerkrachten horen we van Maaike Mayer. Zoals je aan het begin van ons gesprek hoort doet Maaike heel veel verschillende dingen omtrent nieuwkomers. Ze staat voor de klas op een taalschool in Breda, ze denkt mee op verschillende scholen over talenbeleid en meertaligheid, en ze geeft onderwijs aan leerkrachten op de Hogeschool Utrecht. Let op: Doordat we met zo veel verschillende gasten spreken is deze aflevering een stuk langer dan het gemiddelde aflevering van Kletsheads.

Transcript In veel steden in Nederland en Belgïe zijn er steeds meer kinderen die thuis een andere taal spreken dan of naast het Nederlands. In sommige steden zijn meertalige kinderen zelfs in de meerderheid. Hoe gaat een stad om met de meertaligheid van haar jongste inwoners? In deze aflevering spreek ik met drie verschillende mensen die ons vertellen over hun meertalige stad. Met Milka Yemane hebben we het over een recent besluit van het Amsterdamse stadsbestuur om meertaligheid in het onderwijs te stimuleren, met logopedist Astrid Roest praten we over de stappen die gemeente Zaanstad heeft genomen om het opvoeden en onderwijzen van meertalige kinderen in de stad te verbeteren, en met Ahmed Marcouch praten we over wat hij als meertalige burgemeester zou willen voor de meertalige inwoners van zijn stad, Arnhem. Let op: Deze aflevering wijkt af van de gebruikelijk opzet van de podcast - om te beginnen omdat hij langer is dan normaal maar vooral omdat we geen KletsInkoppertje, Kletshead van de week of Let's Klets hebben, en dit keer ook geen wetenschappelijk expert te gast. Milka Yemane is raadslid van Groenlinks in Amsterdam. Milka is geboren in Eritrea en opgegroeid in Nederland en is dus zelf meertalig (haar andere taal is Tigrinya - wil je daar meer over leren, luister dan naar deze aflevering van Kletsheads). Het initiatiefvoorstel Meertaligheid in het onderwijs waar zij over vertelt is ingediend door de voormalige gemeenteraadsleden Blom (GroenLinks), Yilmaz (DENK) en De Fockert (GroenLinks) en in januari dit jaar aangenomen in de Amsterdamse Gemeenteraad. Ahmed Marcouch is sinds 2017 burgemeester van Arnhem en is begin dit jaar herbenoemd voor een tweede termijn. Marcouch is meertalig opgegroeid met naast het Nederlands ook Tamazigt (of Riffijns) en Arabisch als zijn andere talen (wil je meer leren over het Tamazigt, luister naar deze aflevering en meer over het (Syrisch) Arabisch hoor je hier). Hij vertelt in ons gesprek over het belang van zijn meertaligheid voor zijn eigen identiteit, over het taalgebruik bij hem thuis, en over hoe hij in het Arabisch heeft voorgelezen in de Arnhemse bibliotheek. Meer over zijn visie als het gaat om de taalontwikkeling van de jongste inwoners van zijn stad vind je in deze post op LinkedIN. Astrid Roest is coördinator logopedie bij GGZ Zaanstreek-Waterland. Samen met collega's heeft zij het handboek voor professionals Meertalig opgroeien geschreven. Daarin vind je niet alleen allerlei praktische tips voor het omgaan met meertalige gezinnen maar ook de het visiedocument met het kennisfundament waar Astrid tijdens ons gesprek over vertelde. Het handboek is ook te vinden op de website van Pact Poelenburg Peldersveld, de twee wijken in Zaanstad waar het allemaal begonnen is. Hier staan ook de posters en folders van de campagne 'Meertaligheid is een kans’, die gemaakt zijn op basis van de adviezen uit het handboek in meerdere talen. De E-learning module Advisering meertalig opvoeden, wat en hoe? staat op het Drongo platform. Zodra je je hebt geregistreerd bij Drongo, kun je inloggen en via deze link direct bij de e-learning.  Verder geeft Astrid een aantal andere tips: Het voorleesboekje Zaantje en de spreeuw met verschillende vertalingen; Het document 'overwegingen voor beleidsmakers' van de website van Planting Languages (meer over Planting Languages hoor je in deze aflevering); De themabijeenkomsten meertaligheid van Stichting Leerplan Ontwikkeling: Meertaligheid - SLO; De toolbox Meertaligheid in de Kinderopvang van Project MIND (meer hierover in deze aflevering over meertaligheid in de kinderopvang en in deze aflevering over de meertalige kinderopvang); De website van Probiblio over meertaligheid (wil je meer weten over meertaligheid in de bibliotheek, luister naar deze aflevering).

Transcript Deze aflevering is speciaal bedoeld voor mensen die in de kinderopvang werken, dus voor leidsters, pedagogische medewerkers, gastouders, en juffen (of meesters) op de peuterspeelzaal. Maar er is natuurlijk nog steeds veel te ontdekken als ouder, leerkracht of logopedist. Er zitten tegenwoordig dus veel meertalige kinderen op de opvang of peuterspeelzaal. Dit kunnen kinderen zijn die van huis uit twee talen meekrijgen, maar ook kinderen die pas op de opvang in aanraking komen met het Nederlands. Als pedagogische medewerker, leidster of gastouder is het niet altijd evident hoe je het beste met deze kinderen om kunt gaan. Hoe zorg je ervoor dat ze Nederlands leren? Moet je je vooral concentreren op het Nederlands of kan het helpen om ook ruimte te maken voor hun thuistaal? Wat is normaal als het gaat om de meertalige taalontwikkeling en wat juist niet? Kortom hoe ga je om met meertalige kinderen op de kinderopvang of peuterspeelzaal? We horen antwoorden op al deze vragen en meer van onderzoeker Anne-Mieke Thieme en van twee pedagogische medewerkers met veel ervaring met meertalige kinderen. Ik deel ook weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje van deze aflevering komt van het PEACH project en is vooral voor ouders bedoeld: zoek iets uit je eigen cultuur om te delen of te doen! Anne-Mieke Thieme is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam waar ze bezig is met een promotieonderzoek naar de meertalige kinderopvang als deel van project MIND - Meertaligheid IN Dagopvang (www.projectmind.nl). Zij is ook een van de Faces of Science van de KNAW en NEMO Kennislink. In Let's Klets spraken we met  twee pedagogische medewerkers, Latifa Harouch uit Den Haag, en Danielle van Beek van SPL opvang in Leiden.

Welke taal kun je het beste gebruiken met je kind als je wilt dat hij of zijn meertalig wordt? Als je als ouder zelf meertalig bent, dan heb je een keuze als het gaat om de taal die je tegen je kinderen spreekt. Hoe maak je die keuze? Moet je een keuze maken? En wat zijn de gevolgen van die keuzes? In deze aflevering ga ik in gesprek met Vlaamse onderzoeker Ily Hollebeke. Ily dat je de kansen op een meertalig kind vergroot als je thuis zo veel mogelijk van de andere -- niet-Nederlandse -- taal gebruikt, ook al kun je zelf Nederlands. Want met het Nederlands komt het toch meestal goed, en als je ervoor zorgt dat de andere taal (of talen) zich goed ontwikkelen, dan is dit niet alleen goed voor de taalvaardigheid van je kind -- in beide talen -- maar ook voor jullie socio-emotioneel welbevinden. Verder praten we over uitdagende situaties zoals als beide ouders elkaars talen niet begrijpen en over hoe je je taalkeuze ook in de loop der jaren ook kunt aanpassen. En we geven tips voor professionals over hoe je ouders het beste kunt adviseren als het gaat om hun taalkeuze met hun kind. In de aflevering noemden we de materialen van Planting Languages en het Pro-M project. Wil je meer weten over het Planting Languages project, luister dan naar aflevering 3 van het derde seizoen van Kletsheads (over Mixing, planting en Pools). Daar horen we van logopedist en een van de projectleden, Marga van Mil. Ik heb het ook over deze aflevering met Eowyn Crisfield gehad over het plannen voor een meertalig kind (oftewel family language planning). Dr. Ily Hollebeke is onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel. Zij doet onderzoek naar talenbeleid binnen gezinnen in Vlanderen. Daar is ze eerder dit jaar op gepromoveerd. Onze Kletsheads van de week zijn Sarah, Samir, Owen, Lennon, Leon, Kasia en Malena. Zijn spreken naast het Nederlands ook Pools, Turks, Duits en/of Engels. Het KletsInkoppertje van deze aflevering is: heb dat gesprek! Het opvoeden, onderwijzen of behandelen van een meertalig kind doe je meestal niet alleen. Idealiter doe je dat als team - met je partner en verdere familie, met je collega's, met de ouders van het kind, en in veel gevallen met het kind zelf. Maar soms kan het zijn dat niet alle neuzen dezelfde kant opgaan. Dan moet je het gesprek aan gaan. Of het gaat om je partner, je ouders of vrienden, je collega of het kind zelf, praat over dat ene onderwerp dat je al een tijdje dwars zit en zorg ervoor dat jullie samen vooruit kunnen zodat je een succes kunt maken van de meertaligheid van de kinderen in je leven.

Kletsheads is terug! Seizoen 4 komt eraan. Er een nieuwe aflevering op de eerst dag van de maand vanaf nu tot en met november.  In deze trailer vertel ik je wat je allemaal kunt verwachten van de aankomende afleveringen. Dit seizoen van Kletsheads is mede mogelijk gemaakt door HaBilNet. Het Netwerk Harmonische Tweetaligheid heeft als doel het ondersteunen en stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar harmonieuze tweetaligheid en ervoor zorgen dat de resultaten van dat onderzoek op grote schaal worden verspreid. Wil je meer weten over het netwerk en wat het allemaal verder doet, ga naar hun website. Je kunt HaBilNet ook volgen op Facebook en Twitter. Veel dank aan HaBilNet voor de subsidie die we hebben gekregen om dit seizoen van de podcast te kunnen maken!

Hoe kijken meertalige kinderen naar hun meertaligheid? Kinderen - van 7 tot 27 jaar oud - vertellen over de leuke en minder leuke kanten van meertaligheid, de taal waarin ze dromen, hun identiteit en welke taal ze gaan spreken als ze zelf ouders worden. In de eerste twee seizoenen van Kletsheads heb ik in elke aflevering met een kind gesproken over hoe het is om met twee of meer talen op te groeien, onze Kletshead van de week. In deze speciale aflevering breng ik jullie de best of, een compilatie van mijn favoriete stukjes van 'Kletshead van de week'. Wil je naar het hele gesprek luisteren met één van onze Kletsheads? Dat kan. Je vindt de link naar de desbetreffende afleveringen hieronder. Maisy hoor je in aflevering 5 van seizoen 1 (over de vraag of meertalige kinderen slimmer zijn dan eentalige kinderen). Ruurd en Gaspar werden in aflevering 9 van seizoen 2 (over meertalige baby's) geïnterviewd. Nathan verscheen in aflevering 3 van seizoen 1 ('Hoe veel taal moet je horen om meertalig te worden?') en zijn broer Maxim vind je in aflevering 7 van seizoen 1 ('Moet een kind beide talen spreken om meertalig te worden?'). Keren-Or en Nadia vind je allebei in seizoen 1 (in aflevering aflevering 2, over de communicatievaardigheden van meertalige kinderen , en aflevering 4, over taalachterstanden bij meertalige kinderen). Niels hoor je in aflevering 1 van seizoen 2 (over meertalig opgroeien met dialect - het Limburgs). Roselinde uit Luxemburg hoor je in aflevering 7 van seizoen 2 (over drietalig opvoeden). Onze twee volwassen Kletsheads vind je aflevering 2 (Nody) en aflevering 6 (Roya) van seizoen 2. Deze afleveringen gingen over de meertalige kinderopvang en over meertaligheid en schoolsucces. En Ayaan vind je in aflevering 9 van seizoen 1 ('We verwachten een baby en hebben niet dezelfde moedertaal: Wat nu?'). Andere afleveringen die ik heb genoemd zijn: 'Hoe gaat het meertalige hoofdje om met woorden uit meerdere talen?' (Seizoen 1, Aflevering 10) en 'Meertaligheid en identieit' (Seizoen 3, Aflevering 2). Ben je leerkracht en wil je weten welke afleveringen van Kletsheads voor jou het meest relevant zijn? Hier zijn ze: 'Hoe ga ik om met meertalige leerlingen in mijn klas?' (Seizoen 1, Aflevering 6) met leerkracht en meertaligheidsexpert Frederike Groothoff 'Hoe weet je of een meertalig kind een taalachterstand heeft?' (Seizoen 1, Aflevering 4) met Mirjam Blumenthal 'Meertaligheid in het onderwijs: Translanguaging' (Seizoen 2, Aflevering 3) met Joana Duarte 'Op school spreken we Nederlands: terecht of achterhaald?' (Bonusaflevering 04) 'Meertaligheid en schoolsucces' (Seizoen 2, Aflevering 6) 'Meertalige kinderen en dyslexie' (Seizoen 3, Aflevering 4) 'Tigryina, meertaligheid op de middelbare en moedertaalonderwijs' (Seizoen 3, Aflevering 7) 'Omgaan met nieuwkomers, en Oekraïens' (Seizoen 3, Aflevering 8)

In deze speciale aflevering van Kletsheads vertelt Taalgids Sterre Leufkens je over seven verschillende talen die gesproken worden in meertalige gezinnen in Nederland en België. Je hoort over Syrisch Arabisch, Oekraïens, Pools, Tigrinya (een taal die gesproken wordt in Ethiopië en Eritrea), het Riffijns (een taal die door veel Marrokanen wordt gesproken en die je misschien kent als Tarafit of Tamazigt), Pasjtoe (een Afghaanse taal) en tenslotte het Turks. Dit is een compilatie van delen uit het derde seizoen van Kletsheads. Syrisch Arabisch [Begintijd: 02:00] Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Oekraïens [Begintijd: 08:45]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Pools [Begintijd: 17:55]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Tigrinya [Begintijd: 23:18]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Riffijns [Begintijd: 29:17]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Pasjtoe [Begintijd: 36:57]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Turks [Begintijd: 44:55]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Wil je meer weten over hoe het spreken van een andere taal het leren van het Nederlands kan beïnvloeden, kijk kijk naar de app Moedertaal in NT2 (MoedINT2). Deze app is mede ontwikkeld door onze Taalgids, Sterre Leufkens. Op deze website over meertaligheid en taalstoornissen vind je informatie over veel meer talen. Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript In deze laatste aflevering van het seizoen spreken we in Let's Klets met Janette Cabezas (begint op 18:44). Zij is een Spaanstalige moeder uit Chile met twee meertalige kinderen. Een paar jaar geleden heeft zij samen met andere Spaanstalige ouders een ouder-kind groep opgericht om de ontwikkeling van hun kinderen te ondersteunen op het gebied van taal en cultuur. In de podcast vertelt ze over waarom ze deze groep is begonnen, wat ze precies doen als ze bij elkaar komen, en ook hoe haar twee dochters - inmiddels tieners - nu voorlezen aan de kleinere kinderen. Overweeg jij om zo'n groep te beginnen, dan heeft Janette handige tips voor je op basis van haar eigen ervaring. Hier lees je meer over de groep van Janette en haar mede-ouders. Als je jouw kind meertalig opvoedt en jij de enige bron bent van één van de twee of meer talen van je kind, kan het een goed idee zijn om te proberen andere mensen of plaatsen te vinden waar je kind die taal kan horen en gebruiken. Een manier om dit te doen is gebruik te maken van multimedia zoals tv en films, apps, luisterboeken en muziek. In Vers van de Pers (begint op 10:15) bespreken we een recent onderzoek uit Singapore dat onderzoekt of het gebruik van multimedia de taalontwikkeling van meertalige kinderen echt bevordert. Dit is het onderzoek waar het om gaat: Sun H and Yin B (2020) Multimedia Input and Bilingual Children’s Language Learning. Front. Psychol. 11:2023. doi: 10.3389/fpsyg.2020.02023    De onderzoekers vragen zich af wat het belangrijkst is: hoeveel tijd besteden kinderen aan het gebruik van deze middelen of hoeveel verschillende soorten multimedia ze gebruiken (dus niet alleen tv, maar ook apps en luisterboeken, bijvoorbeeld)? Het bleek dat voor de taal die het meest voorkomt in de bredere omgeving van de kinderen, het Engels, het gebruik van multimedia helemaal niet veel invloed had. Voor de thuistaal van de kinderen, Mandarijn Chinees, was de diversiteit van de multimedia middelen positief gerelateerd aan hun scores op een reeks taaltests, maar dit gold niet voor de hoeveelheid tijd die zij aan dergelijke middelen besteedden. Vriend van de show worden In deze aflevering horen we ook weer van onze Taalgids, Sterre Leufkens (begint op 02:13). Dit keer vertelt zij je meer over het Pasjtoe, een taal die gesproken wordt in Afghanistan. Ze begon met een aantal spreekwoorden. Dit waren:  Dwa hendwany pa yewa laas ki na newal kegy ‘Je kunt niet 2 watermeloenen in 1 hand houden’ (Neem niet te veel hooi op je vork). Izzat kawa izzat ba dey kegi ‘Wie respect geeft, krijgt respect’Ukhan che saate, darwaze ba dangy jorawy 'Als je kamelen houdt, moet je hoge deuren maken.' (Je moet de gevolgen van je handelen aanvaarden.) Dasi matal nashta chi rekhtia na we ‘Er is geen uitdrukking die niet waar is.’ En de basiswoordenschat die je hoort is: Hallo – pakhairof stә́ṛay mә́ še (letterlijk: dat je niet moe zult zijn)Ja – hoNee – naDank je wel – manana1 – yew2 – dwa3 – dreDoei – makha kha De woorden zijn ingesproken door Hamayun Noorzai.  Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. Dit is de laatste aflevering van dit seizoen! Kletsheads neemt dus nu even een pauze (hoe lang weet ik nog niet). Heb je misschien ideeën voor onderwerpen voor een nieuw seizoen? Ik hoor ze graag. Stuur een mailtje naar kletshead@ru.nl of laat een bericht achter via de website, of via social media (@kletsheadnl). Ik hoor ook graag wat je vond van dit seizoen. Wat vond je van de nieuwe rubrieken (KletsInkoppertje, Vers van de Pers, De Taalgids)? Wil je überhaupt meer afleveringen? Zo ja, hoe vaak? Weer één keer in de maand of vind je om de twee weken juist beter? Laat het me weten!

Transcript In Kletsheads hebben we het over meertalige kinderen. Hoe verloopt hun taalontwikkeling en hoe kun je dit als ouder, leerkracht of logopedist dit het beste ondersteunen? Waar we het niet zo vaak over hebben is wat er gebeurt als ze ouder worden. In deze aflevering hebben we het over meertaligheid en ouder worden. We bespreken twee onderwerpen, samen met onderzoeker Merel Keijzer: of je één van je talen kwijt kunt raken als je als meertalige persoon ouder wordt, en of meertaligheid je kan beschermen tegen het cognitief achteruitgaan als je ouder bent.  Er zijn best veel kinderen die meertalig opgroeien maar op een bepaalde moment toch de voorkeur geven aan de taal die ze op school gebruiken en die om zich heen het meest wordt gesproken. In Nederland is dit in de meeste gevallen het Nederlands. Hun andere taal (de thuistaal) gebruiken ze niet meer. Als ze één van hun talen niet meer gebruiken, zijn ze hem helemaal kwijt of ligt de taal gewoon ergens te slapen? Als ouders worden wij natuurlijk als eerste oud: raken wij ook onze eerste taal een beetje kwijt als we in een ander land blijven wonen en dag in dag uit een andere taal gebruiken? In deze aflevering leren we dat dit onwaarschijnlijk is maar dat het wel normaal is als je soms het juiste woord niet kunt vinden. Dit soort problemen komen echter minder snel voor als het gaat om de grammatica. En behalve waar er ook sprake is van trauma zullen kinderen ook een taal die ze van jongs af aan hebben geleerd niet zo makkelijk kwijt raken.  Als we geluk hebben worden we allemaal oud. En als we nog meer geluk hebben blijven we zo lang mogelijk gezond. Maar zelfs als we gezond blijven is het onvermijdelijk dat we langzamer worden, zowel lichamelijk als geestelijk. We functioneren vaak minder goed, we worden vergeetachtig, en kunnen ook problemen krijgen zoals dementie. Uit onderzoek blijkt dat meertalig zijn mogelijk kan helpen als het gaat om het vertragen van dit soort problemen. Maar niet altijd. Wanneer dus wèl en wanneer niet? Om het meertalige voordeel op dit gebied te pakken blijkt het vooral belangrijk om beide talen je hele leven lang te blijven gebruiken en de twee talen in verschillende contexten te gebruiken, dus de ene taal thuis en de andere op school of werk.  In deze aflevering deel ik ook mijn laatste KletsInkoppertje (begint op 24:09), een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: breng het taalaanbod van jouw kind in kaart! Het boek dat ik in de aflevering noemde, waar deze tip vandaan komt, is het recente boek van Eowyn Crisfield, Bilingual Families: A Practical Language Planning Guide. Daar vind je meer over het idee om het taalaanbod van je kind in kaart te brengen. Voor een vergelijkbare (en eenvoudigere) aanpak, kun je kijken naar het materiaal dat ontwikkeld is door het  Planting Languages projecten in het bijzonder naar bl. 13 (stap 5) in het reflectieboekje voor ouders (hier in het Nederlands, maar ook beschikbaar in het Engels, Pools, Frans en Grieks). Zoals ik in de podcast al zei, heb ik zelf geprobeerd om het taalaanbod van mijn dochter in kaart te brengen. Hier het resultaat: Merel Keijzer is Hoogleraar Engelse taalwetenschap en Engels als tweede taal aan Rijksuniversiteit Groningen. Zij is ook lid van de KNAW Jonge Akademie. Merel doet onderzoek naar taalverlies en het effect van ouder worden op taalgebruik en andersom, op basis van inzichten vanuit de neurowetenschappen, toegepaste taalwetenschap, cognitieve psychologie en medische wetenschappen. Lees meer over Merel en haar onderzoeksgroep bij de Bilingualism & Ageing Lab hier.

Transcript In 2021 hebben we een hele aflevering van Kletsheads gemaakt over meertalige gezinnen in lockdown. Toen heb ik verteld over een onderzoek dat we aan de Radboud Universiteit deden over de impact van de pandemie op meertalige gezinnen in Nederland. De resultaten van dat project hebben wij eerder dit jaar in een uitgebreid verslag bekendgemaakt en in Vers van de Pers (begint op 21:09) vertel ik je hier meer over (beter laat dan nooit, want ik had aan het begin van dit seizoen beloofd om dit te doen!). Het verslag is beschikbaar in het Nederlands en het Engels op de website van het lockdown project. Daar vind je ook een infographic met de belangrijkste resultaten samengevat in beeld. Vriend van de show worden In Let's Klets (begint op 1:12) spreek ik met Toos van den Beuken, leesmediacoach van de Bibliotheek Helmond-Peel. Toos werkt al meer dan 40 jaar als bibliothecaris en zet zich de laatste jaren in voor meertalige gezinnen bij haar in de regio. In de podcast vertelt ze over verschillende initiatieven, zoals een evenement "Poolse peuterpret". Op deze website vind je een overzicht. Toos is onlangs uitgeroepen tot NBD Biblion Jeugdspecialist van het Jaar.  Sharon in gesprek met Toos Na het gesprek met Toos vertelde ik je over twee andere initiatieven binnen bibliotheken om meertalige gezinnen te verwelkomen en de leesplezier en leesvaardigheid in andere talen - dus niet alleen het Nederlands - te vergroten: het Huis van alle talen in de Openbare Bibliotheek Amsterdam, en de Eindhoven International Children's book collection, een initiatief van het Heritage Language Education Network. We hebben al eerder over deze netwerk gehoord toen ik in aflevering 8 van seizoen 2 (over tussentaalinvloed) met managing director Gisi Cannizzaro sprak over het moedertaalonderwijs.  Onze Taalgids, Sterre Leufkens, is er ook weer. Dit keer vertelt ze je meer over het Riffijns (begint op 34:10), ook bekend als het Berber of het Tamazigt. Hoe het precies zit met de naam van deze Marokkaanse taal hoor je in de aflevering. De basiswoordenschat werd ingesproken door Dr. Khalid Mourigh. Khalid is taalwetenschapper en auteur van het boek De gast uit het Rifgebergte. De woorden die jullie horen zijn: Basiswoordenschat Hallo – Azul!Ja – wahNee – lla Dank je wel – A tqad ac attas!1 - ijjen2 - tnayen3 - trataDoei – lah iεawn Wil je meer over het Riffijns leren? Kijk naar deze website waar je ook een voorbeeld van de schrift te zien krijgt.  Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript Let op: door allerlei internetproblemen tijdens de opname is de geluidskwaliteit van deze aflevering niet zo goed als het hoort te zijn. Onze excuses voor het ongemak! Hoe verloopt de taalontwikkeling van meertalige kinderen als hun twee talen op elkaar lijken? Daar hebben we het over in deze aflevering. En in het bijzonder hebben we het over meertalig opgroeien met Fries en Nederlands, samen met Evelyn Bosma. Het Fries is sinds 1956 een officiële taal van Nederland. Dit betekent dat inwoners van de provincie Friesland recht hebben op het vak Fries in het onderwijs (lees hier daar meer over). Volgens recent onderzoek van de provincie Fryslân kunnen bijna alle inwoners de Friese taal vrij aardig tot heel goed verstaan en ongeveer twee derde kan de taal in dezelfde mate spreken. Als het gaat om het Fries kunnen lezen en schrijven dan zijn de cijfers echter een stuk lager.  Vriend van de show worden Alle kinderen die met Fries opgroeien leren natuurlijk ook Nederlands. Er wonen dus heel veel meertalige kinderen in de provincie. Wat de situatie in Fryslân zo interessant maakt - en zeker ook relevant voor gezinnen waar er andere talencombinaties worden gebruikt - is dat de twee talen, het Fries en het Nederlands, veel op elkaar lijken. Wat voor effect heeft dat op de taalontwikkeling van meertalige kinderen? Is het tegelijkertijd leren van twee talen die op elkaar lijken anders dan als je twee talen hebt die niet op elkaar lijken (of in ieder geval een stuk minder)?  Doordat bijna iedereen in Fryslân het Fries begrijpt is het vaak mogelijk om het Fries en het Nederlands te mixen, oftewel beide talen in één en hetzelfde gesprek of één en dezelfde zin te gebruiken. We leren dat volwassenen vooral Nederlandse woorden gebruiken in het Fries maar ze mixen heel weinig de andere kant op. Kinderen mixen ook en in hoeverre ze dit doen in welke richting wordt bepaalt door hoe goed ze de twee talen spreken.  Dr. Evelyn Bosma is post-doctoraal onderzoeker aan de Fryske Akademy in Leeuwarden waar zij onderzoek doet naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen die met Fries en Nederlands opgroeien. Ze kijkt onder andere naar het mixen van talen (oftewel code-switching) en de cognitieve effecten van meertaligheid. In 2021 kreeg ze de Keetje Hodshon Prijs voor haar proefschrift en in 2020 won ze samen met Naomi Nota het Klokhuis Wetenschapsprijs. Daarvoor is deze aflevering van het kinder tv programma over tweetaligheid gemaakt. Daarin leer je ook meer over de onderwerpen die we in deze aflevering hebben besproken.  In deze aflevering deel ik ook een nieuw KletsInkoppertje (begint op 19:32), een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje dit keer luidt: praat met je kind over hun meertaligheid! In de aflevering noem ik het boek van Eowyn Crisfield, Bilingual Families: A Practical Language Planning Guide, en de animatiefilmpjes Meertaligheid in Beeld. Dit zijn drie korte filmpjes over meertaligheid en wat het betekent om meertalig op te groeien. Ze zijn beschikbaar in het Nederlands, Engels, Pools, Turks en Arabisch.

Transcript In deze speciale aflevering van Kletsheads hebben we het over het nieuwkomersnonderwijs. Dat is  onderwijs voor kinderen voor wie Nederland een nieuw land is en het Nederlands een tweede of soms derde taal is. Dit kan zijn omdat ze uit een ander land zijn gevlucht, bijvoorbeeld uit Syrïe, Eritrea of Oekraïne, of omdat hun ouders naar Nederland zijn gekomen voor hun werk, bijvoorbeeld vanuit India, Bulgarije of Polen. In een extra lange editie van Let's Klets (begint op 02:27) vertelt Marieke Postma wat er allemaal bij komt kijken als je een nieuwkomer in je klas krijgt, hoe om te gaan met ouders, en wat je allemaal wel of niet mag verwachten van een kind dat geen Nederlands kan en de taal moet gaan leren.  Deze aflevering is vooral bedoeld voor leerkrachten die geen of weinig ervaring hebben met nieuwkomers. Maar hij is natuurlijk ook interessant voor anderen die meer willen leren over het nieuwkomersonderwijs. Dus bijvoorbeeld voor ouders met kinderen die vluchtelingen of asielzoekers in de klas hebben, of voor mensen die zelf een Oekraïens gezin opvangt.  Vriend van de show worden Tijdens de podcast noemen we een aantal bronnen van informatie en materialen over het nieuwkomersonderwijs in het algemeen en over het onderwijs aan kinderen uit Oekraïne in het bijzonder. Begin eerst bij de website van LOWAN. Hiervind je ook een steeds groeiende lijst met bronnen zoals audioboeken en veel meer. Marieke noemde ook deze website over feesten vanuit alle delen van de wereld. Op de website van het EDINA project vind je een toolset die je als coördinator, directeur of schoolbegeleider kunt inzetten om met je team na te denken over hoe jullie het nieuwkomersonderwijs op school het beste kunnen regelen. Denk aan onderwerpen zoals omgaan met ouders en kinderen vanuit andere culturen en differentatie in de klas. Wil je liever luisteren dan een website bekijken, dan probeer de Taal & Teach podcast.  Marieke Postma is voorzitter van LOWAN-PO, de landelijke organisatie voor de ondersteuning van het onderwijs aan nieuwkomers, en dan in het bijzonder in het primair onderwijs. Marieke was directeur van de Internationale Taalklas in Haarlem, maar sinds het schooljaar 2021-22 is ze werkzaam als directeur van de nieuwkomersschool Amiko in Sneek.  Onze Taalgids (begint op 20:34), Sterre Leufkens, is er weer. Dit keer gaat het over het Oekraïens, een taal die steeds meer wordt gesproken in Nederland door het steeds groeiende aantal vluchtelingen. Dit zijn de basiswoorden die jullie hebben gehoord: Hallo – Привіт!Ja – ТакNee – новийDank je wel – Дякую1 - один2 - два3 - триDoei – до побачення Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript Als je net zoals ik het Nederlands als tweede taal hebt geleerd dan weet je dat het heel moeilijk is om de- en het-woorden te leren. Dit komt deels omdat het Nederlands nauwelijks aanwijzingen bevat die je kunnen helpen om -- zonder instructie -- dit deel van de taal te ontdekken. Hoe weet je dat een "het-woord" zoals "huis" een "het-woord" is? Omdat je het samen met "het" of "dat" hoort. Anders dan bijvoorbeeld het Spaans of het Italiaans zijn er geen aanwijzingen op het woord zelf die duidelijk aangeven om welk "grammaticaal geslacht" het gaat, om het taalwetenschappelijke jargon voor de- en het-woorden te gebruiken. In Vers van de Pers (begint op 17:56) vertel ik je over een recent onderzoek naar het leren van grammaticaal geslacht in het Russisch. De kinderen die meededen aan het onderzoek hadden Russisch als thuistaal en ze groeiden op in verschillende landen. Het Russisch is een interessante taal in dit opzicht omdat het grammaticaal geslacht voor sommige woorden heel duidelijk is en voor andere woorden helemaal niet. Hoe leren meertalige kinderen grammaticaal geslacht voor de verschillende woorden? Maakt het uit of hun andere taal ook de- en het-woorden heeft (zoals het Noors) of niet (zoals het Engels)? Dit bleek niet het geval te zijn. Wat wel hielp was het volgen van moedertaalonderwijs en het opgroeien in een huishouden met twee Russisch-sprekende ouders. Wil je meer leren over moedertaalonderwijs luister naar aflevering 8 van seizoen 2 van Kletsheads. Daar spreek ik met Gisi Cannizzaro van het Heritage Language Education Network in Eindhoven.  Het onderzoek waar ik jullie over vertel is: Rodina Y., Kupisch T., Meir N., Mitrofanova N., Urek O. & Westergaard M. (2020) Internal and External Factors in Heritage Language Acquisition: Evidence From Heritage Russian in Israel, Germany, Norway, Latvia and the United Kingdom. Frontiers in Education https://doi.org/10.3389/feduc.2020.00020 Vriend van de show worden Onze Taalgids (begint op 32:30), Sterre Leufkens, is er weer. Dit keer gaat het over het Tigrinya. Sterre vertelt je dat Tigrinya in het zogenaamde Ge’ez-schrift wordt geschreven. Zo ziet dit eruit: De woordjes die je hoorde werden ingesproken door Luwan. Dit zijn ze: Hallo - selamJa - eweNee - nenoDank je wel – yekenyeley1 - hade2 - kelete3 - selesteDoei - bruk mealti Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. In Let's Klets (begint op 01:18) spreek ik met Kurano Bigiman, docent klassieke talen aan het Vossius Gymnasium en aan het Ir. Lely Lyceum, het eerste gymnasium in Amsterdam Zuidoost. Kurano was drijvende kracht achter het initiatief om een gymmasium op te richten in dit deel van de stad en is daarvoor in 2020 tot Amsterdammer van het Jaar gekozen. Zijn leerlingen zijn veelal meertalig. In de podcast vertelt hij over hoe hij omgaat met hun meertaligheid tijdens zijn lessen Latijns en Grieks.

Transcript Kinderen die met twee of meer talen opgroeien , gebruiken niet altijd al hun talen even veel. Soms spreken ze één van hun talen zelfs helemaal niet. In dergelijke gevallen is het meestal de thuistaal of minderheidstaal die het onderspit delft ten koste van de schooltaal. Kinderen kunnen heel goed in staat zijn de thuistaal te spreken, maar geven de voorkeur aan de taal of talen die op school worden gesproken. Soms is hun kennis van de thuistaal niet zo goed. Dit is vaak een grote bron van frustratie voor ouders, die zich teleurgesteld en in sommige gevallen afgewezen kunnen voelen door het onvermogen of de onwil van hun kind om hun moedertaal te gebruiken. Dit kan ook de communicatie tussen ouder en kind moeilijk maken. Ouders gaan misschien de taal van de school spreken om uberhaupt met hun kind te kunnen communiceren, ook al beheersen zij die taal misschien niet zo goed.  Dit alles kan een negatieve invloed hebben op de relatie tussen ouder en kind, en op het welbevinden van het gezin in het algemeen. Dit is het onderwerp van deze aflevering van Kletsheads: hoe zit het met het welbevinden in meertalige gezinnen? Onderzoeker Annick De Houwer geeft antwoord. We hebben het over de rol van taalgebruik en taalvaardigheid (die twee zijn moeilijk uit elkaar te houden), over het belang van de bevordering van de cultuur van de thuistaal (of 'erfgoedtaal'), en we delen tips voor ouders en leerkrachten over wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat de meertalige kinderen in je omgeving gelukkig zijn, zich betrokken voelen en over het algemeen positief in het leven staan! Vriend van de show worden Ik deel ook nog een KletsInkoppertje (begint op 23:45), een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje dit keer komt van het PEACH project: speel een spel met je kind! Op de website van het PEACH project vind je tientallen andere ideeën. De website is momenteel beschikbaar in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Spaans, en Roemeens maar het is volgens mij de bedoeling dat de materialen beschikbaar gesteld worden in de 24 talen van de EU.  Annick De Houwer was tot voor kort hoogleraar Taalontwikkeling en Meertaligheid aan de Universiteit van Erfurt in Duitsland. In 2019 heeft ze het Netwerk Harmonische Tweetaligheid opgericht. HaBilNet heeft tot doel wetenschappelijk onderzoek naar harmonieuze tweetaligheid te ondersteunen en te stimuleren en ervoor te zorgen dat de resultaten van dat onderzoek op grote schaal worden verspreid, zowel binnen als buiten de academische wereld. Annick is één van de eerste onderzoekers die de taalontwikkeling van meertalige kinderen systematisch heeft onderzocht. Zij heeft hier veel over gepubliceerd, inclusief het boek An Introduction to Bilingual Development.  Lees meer over Annick en haar indrukwekkende loopbaan hier.

Transcript Hoe denken kinderen over verschillende talen? Daar hebben we het in deze aflevering over in Vers van de Pers (begint op 01:22). Daar vertel ik je over een recent onderzoek over meertalige kinderen. Dit keer gaat het om een onderzoek dat is uitgevoerd in Friesland, een meertalige regio waar naast het Nederlands ook het Fries en het Engels in het onderwijs wordt gebruikt. Het is ook een regio met steeds meer meertalige gezinnen die thuis andere talen spreken. Het onderzoek waar ik jullie over vertel is dit: S. V. Dekker, J. Duarte & H. Loerts (2021) ‘Who really speaks like that?’ – Children’s implicit and explicit attitudes towards multilingual speakers of Dutch, International Journal of Multilingualism, 18:4, 551-569, doi: 10.1080/14790718.2021.1908297 Hieruit bleek dat basisschoolleerlingen tussen de 7 en 12 jaar anders naar Nederlands, Fries en Engels keken dan naar het Marokkaans Arabisch, één van de meest gesproken talen onder migranten in Nederland, of naar andere talen die ze niet kenden Over het Marokkaans Arabisch en talen die ze niet kenden waren ze namelijk negatiever. Behalve als ze zelf uit een meertalig gezin kwamen en drie talen gebruikten. Een trieste maar belangrijke constatering die hopelijk voor meer onderzoek op dit gebied gaat zorgen.  Vriend van de show worden In Let's Klets (begint op 18:59) vertelde Zahraa Attar over haar ervaringen als nieuwkomer en moeder van twee meertalige kinderen. Zahraa is zeven jaar geleden naar Nederland gevlucht uit Syrië. Toen spak zij Engels met haar kinderen - zij heeft Engels gestudeerd en wou dat ze tweetalig werden - maar nadat ze in Nederland is aangekomen heeft ze besloten om over te schakelen naar haar moedertaal, Arabisch. In ons gesprek vertelt ze je meer hierover en ook over hoe je als nieuwkomer niet alleen de taal moet leren maar ook hoe je je als ouder moet gedragen op een school in Nederland. Een openhartig en inspirerend gesprek waar we allemaal van kunnen leren, zeker nu dat er op dit moment veel vluchtelingen naar Nederland komen vanuit Oekraïne. Zahraa werkt momenteel bij de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht bij twee projecten over meertaligheid in het onderwijs. Hier lees je meer over haar verhaal.  We hoorden ook van onze Taalgids (begint op 11:07), Sterre Leufkens. Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.  Foto: Carlo ter Ellen Sterre vertelt ons dit keer over het Syrisch Arabisch. De woordjes die je hoorde zijn ingesproken door Zahraa, en waren: merhaba (hallo)eej (ja), la (nee)shukran (dank je wel)waɦid, tneen, tlati (1, 2, 3)salem/bye (doei!) Deze woorden zien er natuurlijk heel anders uit in het Arabische schrift maar we schrijven ze hier voor je op zoals ze ongeveer uitgesproken worden. Kijk hier voor meer woorden en uitdrukkingen in het Syrisch Arabisch.

Transcript Het leren lezen gaat niet alle kinderen even makkelijk af. Sommige kinderen hebben echte lees- of spellingproblemen. Ze hebben moeite met het herkennen en leren van letters, ze verwisselen klanken of letters, of lezen heel langzaam. Met goed begeleiding gaat dit vaak over, maar bij sommige kinderen toch niet. Bij hardnekkige problemen met het lezen en spellen is er mogelijk sprake van dyslexie. Maar wat is dyslexie precies? En als een meertalig kind dyslexie heeft, gaat het lukken om in beide talen te leren lezen? Werkt dyslexie hetzelfde in alle talen, dus bijvoorbeeld ook in talen met een andere schrift? Wat kun je doen als ouder, leerkracht of logopedist om meertalige kinderen met dyslexie te ondersteunen? In deze aflevering van Kletsheads beantwoorden we deze vragen beantwoorden met hulp van onderzoeker Elise De Bree.  Elise De Bree is hoogleraar Taalontwikkelingsstoornissen in het passend onderwijs aan de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Dit is een leerstoel van Koninklijke Auris. Haar onderzoek richt zich op de taalontwikkeling van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) en kinderen met (een risico op) dyslexie. Zij is secretaris van de Stichting Dyslexie Nederland en lid van de wetenschappelijke adviesraad van het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie. Zowel de Stichting Dyslexie Nederland als het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie hebben websites met veel informatie over dyslexie die wetenschappelijk onderbouwd is. Ook de website Dyslexie Centraal zit vol met nuttige informatie. Daar staat tevens de handreiking voor het vaststellen van dyslexie bij meertalige kinderen waar Elise het tijdens ons gesprek over had. Dat vind je hier. Vriend van de show worden Naast het gesprek met Elise deel ik ook het tweede Klets-Inkoppertje (begint op 19:32) met jullie, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: zoek één nieuwe bron van taalaanbod in de taal waar jouw kind dit het meest nodig heeft. Laat ons weten via de socials welke nieuwe bron jij hebt gevonden!