L'instrumentala

Marschs tradiziunals èn oriundamain cumposiziuns en trais parts e cun in tact da dus. I dat però er marschs d’in autra furma, marschs da parada e marschs concertants. Sper ils marschs da via che fan adina puspè gronda impressiun a la populaziun datti er ils uschenumnads « gronds » marschs u marschs Marschs tradiziunals èn oriundamain cumposiziuns en trais parts e cun in tact da dus. I dat però er marschs d’in autra furma, marschs da parada e marschs concertants. Sper ils marschs da via che fan adina puspè gronda impressiun a la populaziun datti er ils uschenumnads « gronds » marschs u marschs sinfonics. Quai èn marschs che paran d’esser pli nobels, pli pompus ch’ils simpels marschs per marschar. Tar questa sparta tutgan per exempel il Radetzky-Marsch, Florentiner Marsch, Pomp and Circumstances ma er il grond marsch militar Stars and Stripers Forewer da John Philip Sousa. Prendai plaz e giudai in’ura marschs pompus, eroics che vegnan preschentads sunads da diversas musicas svizras ed er da furmaziuns da l’exteriur.

Nus envidain vus da passentar cun nus in’ura cun musica instrumentala ch’empermetta in'atmosfera cumadaivla e patgifica sco fatga per ina saira da november. Diversas furmaziuns sunan per vus enconuschents chorals, imnis, ina motetta ma era melodias sco «Der Mond ist aufgegangen», «Mia steila», ed era la chanzun da ninanana «Tutta nana tgu» na manca betg. Giudai «l’instrumentala» per ina giada in pau auter.

Il retg da marschs american ha era scrit autra musica, per exempel valzers. Avant 170 onns, ils 6 da november 1854 è naschì a Washington John Philip Sousa sco terz dad 11 uffants. El è creschì si circumdà da musica militara. Ses bab ha sunà posauna en il United States Marine Corps, ina furmaziun nua che John Philip ha era sunà pli tard. Davent da 1880 ha el dirigì la band e manà ella a numerus success. Il marsch «Semper Fidelis» ha el publitgà il 1888 e deditgà als offiziers ed umens dal Marine Corps. Dapi lura vala el sco marsch uffizial dal Marine Corps. In auter fitg renumà marsch è «Stars and Stripes forever», in marsch ch'il congress american ha declerà l'onn 1987 sco «National March of the United States».

En l'instrumentala d'oz tadlain nus ina selecziun cun megahits dals onns sessanta enfin oz. D'udir en hits e semperverds da pop sco; Baby One More Time – Grüezi wohl Frau Stirnimaa – Lady Madonna – Gloria – Flowers ed anc blers auters. Interpretadas vegnan questas melodias dentant betg da Britney Spears, dals Minstrels, Umberto Tozzi, dals Beatles u la Miley Cyrus, mabain d'enconuschentas furmaziuns da sturs.

Igl è ina lunga tradiziun che la Black Dyke Band dat la fin da settember mintgamai in concert da gala en Svizra. La saira dal Swiss Open Contest suna ina da las meglras Brass Bands dal mund en la sala da concert dal KKL a Lucerna.  Quest onn ha ella tranter auter er accumpagnà David Childs, in virtuos d'eufoni che ha intgantà la sala. Tadlai questa saira l'instrumentala.

L'instrumentala preschenta ina schelta da musica tradiziunala da l'entira Svizra. Tuttina sche persuls u en cumbinaziun cun in chor, in orgelet u ina tiba... Mintgatant han musicantas e musicants da la musica instrumentala era gust da sunar auters stils da musica ed uschia avain nus pront per oz in'instrumentala populara.

La proxima fin d'emna regia la fevra da sturs a Tschlin. Ils 12 d'october concertescha la legendara band «Blechhaufn» da l'Austria e la dumengia datti la premiera da la Brass Band Terra Raetica: Trais pajais – ina musica. Igl è in project interregiunal cun musicantas e musicants da l'Italia, l'Austria e la Svizra.  L'instrumentala dad oz è deditgada cumplainamain a furmaziuns pitschnas. Sper «da Blechhauf'n» datti er ulteriurs ensembles sco Pro Brass, Alpenblech u er il Cerchel musical dalla Surselva.

Atun – la natira sa transfurma en bleras colurs, l'aria vegn fina e clera, i dat ina glisch unica ed ils culms portan magari schizunt ina cuverta alva. Per ils ins il pli bel temp da l'onn, per ils auters il temp per prender cumià da la stad. Imaginai in guaud ed ina cuntrada en las pli bellas colurs d'atun en tut las nianzas. Gist uschia vulain nus questa giada preschentar a vus l'instrumentala. Ils tuns e suns descrivan bain ils fenomens da la natira che sa calma ed as metta plaunet a ruaus. Redacziun: Christa Soliva

Sonda passada è stà la 34avla ediziun da la concurrenza da Brass Bands a Lucerna: il Swiss Open Contest, l'inscunter da 10 furmaziuns da la categoria excellenta, la pli auta categoria. Suenter che nus avain preschentà la dumengia passada en l'Artg musical ils victurs tadlain nus oz ulteriurs tocs da patg d'intginas bands partizipantas.