Leesvoer

Koffie zorgt er toch voor dat je 's nachts wakker ligt of een angstaanval kan krijgen? Of is het juist het rustmoment in jouw dag. In Koffiekunde gaat emeritus hoogleraar Bertil Fredholm na hoe (on)gezond koffie voor je is. Martine en Robert houden wel van een bakkie pleur en bespreken in deze podcast de (on)zin van het zwarte drankje.

Wie maar een beetje zoekt, komt heel veel vrouwen tegen die een belangrijke bijdrage aan de wetenschap hebben geleverd. Zoals de structuur zichtbaar maken van het verkoudhoudvirus corona of het eerste effectieve middel tegen lepra. Toch werden vrouwen en hun grote prestaties binnen de natuurwetenschappen over het hoofd gezien. Hoe kan dat? Daarover gaat Ongekend van Margriet van der Heijden. Martine en Robert bespreken dit interessante boek.

Stel je huis eens voor zonder verwarming, verlichting en wasmachine. Dat is even wennen. We bespreking van 'Het elektrisch paradijs', een boek van Lorenz van Doornen en Meta Krüger over hoe elektrische apparaten ons huis binnenkwamen.

Rome staat vooral bekend vanwege de imposante bouwwerken die er de afgelopen duizenden jaren verrezen. Maar er is nog een ander Rome, de schaduwkant van de stad. Daar gaat Stad van de Levenden van Nicola Lagioia over. Het is een waargebeurd verhaal over een gruwelijke moord op een jongeman. De daders zijn niet veel ouder dan het slachtoffer en het is raadselachtig waarom ze het hebben gedaan. In 2016 hield  deze moord de eeuwige stad in een houdgreep. Waarom gebeurde het? Lagioia heeft met Stad van de Levenden een non-fictie meesterwerk geschreven, dat doet denken aan In Cold Blood van Truman Capote en Kroniek van een aangekondigde Dood van Gabriel Garcia Marquez.

Filosofen zijn toch mensen die vooral veel vanuit een stoffige kamer in een ivoren toren nadenken? Welnee, natuurlijk niet! Dit laat Pablo Lamberti overtuigend zien. In zijn boek Strijdvaardig Leven maken we kennis met filosofenkrijgers zoals Socrates, Seneca en de Japanse samoerai. Wetenschapsjournalisten Martine & Robert hebben een zwarte band in taekwondo en bespreken het boek van de promovendus filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast tippen ze boeken van filosoof henk Oosterling en schrijver Alex Boogers. Deze aflevering is een samenwerking met NEMO Kennislink onder de naam Weetvoer.

Deze week bespreken Martine en Robert een wel heel bijzonder fotoboek over de matjes van Den Haag. In de Matlas laten drie fotografen zien waarom dit kapsel niet alleen mooi is, maar ook een vorm van protest en over zelfredzaamheid, vrijheid en grilligheid gaat. De mat is het resultaat van tijd, liefde aandacht en focus, zoals Saul van Stapele schrijft in een essay in het boek. Maar toch ook een beetje vreemd en altijd opvallend. Daarnaast bespreken Robert en Martine nog een ander boek met veel foto's: Schiermannenoog, waarin Marloes Barnhoorn en Bern Veenhof oude, markante mannen van het eiland portretteren.

Jaguarman is een verrassend rijk boek. Een reisboek, geschiedenis van Suriname en vader-zoonverhaal ineen. In Jaguarman gaat schrijver Raoul de Jong op zoek naar zijn roots in Suriname en schrijft hij over een verre voorouder die medicijnman was en kon veranderen in een jaguar. Het levert een erg goed en zeer origineel boek op.

Seks, bloed en mystiek. Daar draait het om in Vurige liefde, een boek van etnoloog en historicus Peter Jan Margry (Meertens Instituut en Universiteit van Amsterdam). In de jaren dertig en veertig groeide het Brabantse gehucht Welberg uit tot een waar bedevaartsoord, vergelijkbaar met het Franse Lourdes. Dat kwam door Janske Gorissen. Zij zag visoenen van Jezus en Maria en had stigmata. Binnen een paar jaar wist ze priesters, een bisschop en allerlei volgelingen aan zich te binden. Een boek over vreemde visioenen, seks op de biechtstoel en wonderbaarlijke mystiek. Margry dook in voorheen verboden archieven, pluisde de hele geschiedenis uit en schreef er een fascinerend boek over. Deze aflevering is een samenwerking met de populairwetenschappelijke website NEMO Kennislink.

Lui op het strand liggen, een beetje lummelen en af en toe een duik nemen. "Lange dagen niks doen in de zon en genieten van het leven. Dat is het beeld dat veel mensen hebben van het vakantieland Italië", zeggen onderzoekers en Italië-experts Pepijn Corduwener en Arthur Weststeijn van de Universiteit Utrecht. "Het lijkt vooral een land van stilstand en wanorde, maar bij politieke vernieuwing denk je vast niet aan Italië. Maar het land is wel degelijk een trendsetter, betogen de twee wetenschappers. Nu het vakantietijd is bespreken Robert en Martine hun verfrissende blik op Italië in het boek 'Het Italiaanse experiment'. Daarnaast praten Robert en Martine over Het Heldenpad, het nieuwe boek van schrijver Tim Parks, die lange tijd aan de universiteit van Milaan werkte. Parks treedt in de voetsporen van zijn 'held' Garibaldi en loopt 640 kilometer van Rome naar Ravenna. Deze aflevering is gemaakt onder de naam Weetvoer in samenwerking met NEMO Kennislink, de populair-wetenschappelijke website van Nederland.

Van kamperen moeten Robert en Martine eigenlijk niks hebben. In een tent heb je het altijd te koud of warm en even makkelijk aankleden of uitrusten lukt niet goed. Hoe anders is dat bij wetenschapper Koen Arts (Wageningen Universiteit) en zijn vrouw Gina Moffey. Samen slapen ze ruim een jaar lang buiten. Met aanstekelijk enthousiasme schrijft Arts in 'Wild Jaar' over dit avontuur in Nederland. Je leert van alles over de biodiversiteit van eikensoorten, hoe je geweien van herten kunt vinden en zelfs op welke manier je niet een kip moet slachten. Arts doorspekt zijn verhaal met mooie wetenschappelijke weetjes, eerlijke verhalen over vroeger en zijn eigen romantische blik op de natuur. Als zijn vader overlijdt tijdens het 'Wild Jaar' krijgt het boek een extra diepe laag, omdat Arts precies de juiste woorden weer te vinden om zijn verslagenheid, verdriet en verlorenheid onder woorden te brengen. Martine en Robert bespreken verder nog Insectenrijk van Aglaia Bouma, een reportage op de Utrechtse Heuvelrug van Mariska van Sprundel op nemokennislink.nl en Een verhaal met een Angel van hoogleraar biologie Dave Goulsen (Universiteit van Sussex). Deze aflevering is een samenwerking met de populair-wetenschappelijke website NEMO Kennislink.

Deze week bespreken we een ideaal vakantieboek: sprookjesachtig, uitstekend geschreven en spannend. De Huilende Molenaar van de Finse schrijver Arto Paasilinna is net opnieuw uitgegeven door de Wereldbibliotheek. Het gaat over een lange, zonderlinge man, die in een piepklein dorpje in het noorden van Finland komt wonen. Wie is die rare vent en wat komt hij hier doen?, denken de dorpsbewoners. Hij renoveert een oude molen waar de inwoners erg blij mee zijn. Maar hij huilt ook 's nachts naar de maan als hij verdrietig is. Het zorgt voor een conflict tussen de man en het dorp. Het boek is ontzettend geestig, staat vol met mooie zinnen en is zeer origineel. Het vertelplezier spat van de pagina's. Ook bespreken Martine en Robert andere schelmenromans, zoals de Zelfmoordclub en Haas van Arto Paasilinna en Candide van Voltaire.

In een week waarin meerdere overstromingen Nederland en onze buurlanden teisteren, bespreken we Klifi van Adriaan van Dis. Een boek dat zich afspeelt in de nabije toekomst en waarin een orkaan voor heel veel wateroverlast zorgt. Martine en Robert bespreken hoe Van Dis dit op een knappe en confronterende manier beschrijft.

Hoeden, vogels, rozen. Opeens verdwijnen ze op een Japans eiland. Zodra ze zijn uitgewist hebben de inwoners er geen herinnering meer aan. Op straat wordt het steeds rustiger en de geheugens van de mensen worden voortdurend gebrekkiger. Over deze gebeurtenissen schreef de Japanse auteur Yoko Ogawa het boek de Geheugenpolitie. Een originele roman, dat ingetogen wordt verteld. Martine en Robert brengen verder nog een korte ode aan de schrijver Bernlef en raden boeken van wetenschapper Douwe Draaisma en de Japanse verteller Ryu Murakami aan.

We gaan in deze aflevering op reis naar meerdere eilanden, maar dit keer niet naar idyllische oorden vol lange zandstranden en helblauw water. Maar naar eilanden die door mensen zijn gemaakt, bijvoorbeeld gemaakt van riet op het Titicacameer in Peru, Funtasy Island bij Singapore en onze eigen Flevopolder. Waarom worden nieuwe eilanden gemaakt, wat trekt ons zo in ze aan? Hoogleraar sociale geografie Alastair Bonnett van de universiteit van Newcastle schreef er het boek 'De magie van eilanden' over. In deze aflevering nemen we je ook mee naar een nieuw vulkanisch eiland net boven Tonga dat de vorm heeft van een dikke vleermuis. Ook vertellen Robert en Martine over de barre boottocht die ze maakten naar het Italiaanse mini-eiland Alicudi dat geen enkele weg heeft maar wel heel veel trappen. Boekenluis is deze week Marc van der Linden en natuurlijk is het verrassingsboek er ook weer.

We gaan op wrakkenjacht naar de Vrouw Maria. Een schip uit de achttiende eeuw vol met kunstschatten, die onderweg was van Amsterdam naar Sint-Petersburg. Tijdens een herfststorm zonk het schip en sleurde ook peperdure schilderijen van Nederlandse meesters als Gerard Dou en Paulus Potter mee naar de zeebodem. Hoogleraar politicologie Gerald Easter (Boston College) en reisboekenschrijver Mara Voorhees schreef er een spannend boek over vol met wetenschap. En verder vertelt Jules Schilperoort nog over de verrassingsboeken die hij ontving. Deze aflevering is onder de naam Weetvoer gemaakt in samenwerking met de populairwetenschappelijke website NEMO Kennislink.

Het is net alsof iemand in de kroeg tegen je aan ouwehoert als je het boek 'De geschiedenis van mijn seksualiteit' leest. Maar dan wel op een ontzettend knappe manier en met een heel goed verhaal. Sofie Lakmaker schreef een verrassend debuut met een geheel eigen geluid en schrijfstijl. Daarnaast bespreken we in Lockdownliteratuur het boek De Wand van de Oostenrijkse schrijfster Marlen Haushofer over een vrouw die op vakantie gaat en opeens van de rest van de wereld gescheiden wordt door een doorzichtige wand.

We bespreken de nieuwe biografie over Hannah Arendt (1906-1975) van Ann Heberlein. Het is een heftig boek, dat gaat over de invloed van liefde en kwaad in het leven van Arendt en hoe ze daar later over schrijft. Zij moest vluchten voor de gruwelen van Nazi Duitsland en schreef later uitgebreid over deze periode. Ze werd een van de meest controversiële én invloedrijke denkers van haar tijd. Het levert een fascinerende biografie op over het bewogen leven en de boeken van Arendt. Knap geschreven, goed verteld en het laat zien hoe veerkrachtig en sterk Hannah Arendt was. In Lockdownliteratuur bespreken we Hope Street van Campino. De zanger van de Duitse punkband Toten Hosen schreef een dagboek over het kampioensjaar van Liverpool, waarin het coronavirus een grote rol speelt. 

Samen lachen is meer dan alleen lol hebben. Het zorgt ervoor dat we ons met elkaar verbonden voelen, geeft creativiteit een boost en zegt wat over wie je bent. Deze aflevering duiken we in de wetenschap van de lach en bespreken het boek 'Humor is een van de vier pijlers onder het universum' van sociaal psycholoog Madelijn Strick. We gaan het hebben over de vraag of mannen grappiger zijn dan vrouwen of humor gezond is en we vertellen de leukste mop ooit. In de rubriek Lockdownliteratuur bespreken we 'De schaduw van Tambora' van meesterverteller Philip Dröge.

Eigenlijk had het deze week boekenweek moeten zijn, maar omdat het coronavirus nog rondwaart is het uitgesteld. We brengen daarom een ode aan mooie boekhandels. Om ze te steunen. Boekenwinkels waar je taart kunt eten en bier drinkt of op de grond mag blijven slapen, maar vooral goede tips krijgt, je thuis voelt en met een stapel nieuw leesvoer onder arm blij vandaan vertrekt. We bespreken onze favoriete boekenwinkels, de biografie van Shakespeare and Company in Parijs en boekverkopers van boekhandel Dominicanen in Maastricht, Bosch&deJong in Rotterdam en Godert Walter in Groningen geven leestips. Steun je boekhandel!

Welkom in de wereld van orchideeënjagers en woekerende berenklauwen in een zinderend heet Praag. De roman Klimaatverdriet van Marek Sindelka speelt zich af in de toekomst. Het klimaat is extreem veranderd en er ontstaat een levendige en gevaarlijke handel in bloemen en planten. Dit is een schitterend boek, volgens Robert. Maar Martine is minder enthousiast. In deze podcast bespreken ze hun lof en kritiek. Verder nog aandacht voor Een gevoelig iemand van Jachym Topol en De opstand van de natuur van Philipp Blom. In Lockdownliteratuur zit De Triffids komen van John Wyndham.