Muzički salon

Ovo izdanje Muzičkog salona posvećeno je čuvenoj operi Norma Vinćenca Belinija. Danas najpoznatije ostvarenje sicilijanskog umetnika, na premijeri u milanskoj Skali 1831. godine nije bilo dobro prihvaćeno, uprkos velikom uspehu Belinijevih ranijih opera u toj kući. Ipak, kompozitor je tvrdio da je to njegov najbolji opus, a isto su smatrali i kritičari. Nije dugo trebalo ni publici da zavoli neke od najlepših Belinijevih arija, napisanih za glavnu protagonistkinju - vrhovnu sveštenicu Normu, koje su proslavile najveće soprane prošlog veka – Mariju Kalas, Monserat Kabalje i Džoan Saterlend. Autor: Jelena Glušica

Saloni su bili mesta gde su se okupljali intelektualci i umetnici, članovi plemstva i građanske klase. Raspravljalo se na različite teme, razmenjivala su se mišljenja. Čitana je poezija, izvođena muzika, plesalo se u ritmu popularnih igara. Po ugledu na takva druženja, koja su imala i edukativni karakter, u emisiji „Muzički salon“ nastojaćemo da na prijemčiv način slušaocima približimo bogatu istoriju umetničke muzike. Uz zanimljivo koncipirane teme i pažljivo odabrane kompozicije, u izvođenju vrhunskih umetnika, trudićemo se da salonsko druženje minulih vremena upriličimo u etru.   Autor: Jelena Glušica

Stvaralačka delatnost Manolisa Kalomirisa, grčkog umetnika koji je oblikovao muzički život svoje zemlje u prvoj polovini 20. veka, bila je tema ovog izdanja Muzičkog salona. Utemeljitelj grčkog nacionalnog muzičkog pravca bio je veoma cenjen i kao pedagog, teoretičar, kritičar i dirigent. Manolis je osnovao i dve muzičke obrazovne institucije, kojima je i rukovodio dugi niz godina. U njegovom opusu najznačajnija su orkestarska ostvarenja i opere, a napisao je više od stotinu dela. Često nazivan ocem moderne muzike u Grčkoj, živopisnim orkestracijama i veštom kompozitorskom tehnikom istakao je svu lepotu grčkog folklora u umetničkom ruhu. Neka od svojih dela posvetio je čuvenim sunarodnicima kojima se divio, poput državnika Elefteriosa Venizelosa i pesnika Kostisa Palamasa, čije je stihove koristio u Trećoj simfoniji.   Autor Jovana Golubović

Razvitku muzičke kulture u Argentini krajem 19. i u prvoj polovini 20. veka posebno je doprinela svestrana delatnost Alberta Vilijamsa. Umetnik iz Buenos Ajresa je jedan od utemeljitelja nacionalnog muzičkog pravca u toj zemlji, pijanista, dirigent, teoretičar i pedagog - osnivač sopstvenog konzervatorijuma u rodnom gradu. Elemente narodne argentinske muzike uvrstio je u klavirska, kamerna i orkestarska dela. Bio je jedan od prvih argentinskih muzičara koji su stekli međunarodni ugled, a njegov kompozitorski uspon počinje nakon povratka u domovinu sa studija na Pariskom konzervatorijumu, kada je folklor svoje zemlje počeo da koristi kao muzički materijal u ostvarenjima sa odlikama poznog romantizma.    Autor Jovana Golubović

Edvard Mekdauel (1860-1908) je jedan od prvih kompozitora umetničke muzike na severno-američkom kontinentu koji je stekao priznanje i u Evropi. Kao vrstan pijanista, bio je majstor klavirskih minijatura, koje čine njegove brojne cikluse programskog karaktera. Školovao se u Parizu i Frankfurtu, gde je upoznao Franca Lista, koji mu je organizovao nastupe na kojima je imao priliku da promoviše sopstvena dela. Napisao je dva Koncerta za klavir i orkestar i najčešće ih je sam izvodio kao solista. Osim za klavir, Mekdauel je pisao i za orkestar – simfonijske poeme i svite, od kojih je najpoznatija Indijanska svita, čiji smo deo slušali u ovom izdanju, uz Klavirski koncert u d-molu i klavirske Morske komade. Autor: Jovana Golubović

U ovom izdanju Muzičkog salona govorili smo o francuskom kompozitoru Fransisu Pulenku (1899 – 1963), čiji je opus jasno podeljen na svetovnu i duhovnu muziku. Poznatiji kao autor svetovnih dela, u kojima se često izražavao kroz humor i parodiju, kao i elemente popularne muzike, Pulenk je istovremeno u religioznim ostvarenjima dočaravao snagu i uzvišenost. Takođe, kao član francuskog Pokreta otpora, ovaj umetnik je stvarao i na antiratne stihove Pola Elijara. Solo-pesme, klavirska i kamerna muzika, opere i baleti polja su u kojima je Pulenk ostavio najviše traga.     Autor: Jovana Golubović

Emanuel Šabrije, francuski kompozitor druge polovine 19. veka, istakao se vokalno-instrumentalnim i instrumentalnim formama neretko šaljivog karaktera. Majstor komične opere i operete, svoj humoreskni umetnički izraz pokazao je i u klavirskim ostvarenjima i solo-pesmama. Orkestarske kompozicije ovog autora posebno su zapažene zbog njegove veštine orkestracije i upotrebe neuobičajenih kombinacija instrumenata na tadašnjoj pariskoj muzičkoj sceni. Najznačajnija dela Šabrije je napisao osamdesetih godina 19. veka, a neka od njih, poput orkestarske rapsodije Espanja i uvertire za operu Gvendolina, slušali smo u ovom izdanju Muzičkog salona.   Autor: Jovana Golubović

U poslednjem ovogodišnjem izdanju predstavili smo delatnost slovenačkog umetnika koji je dao značajan pečat razvoju muzičke kulture u našoj zemlji, u drugoj polovini 19. veka. Prvo kao horovođa Beogradskog pevačkog društva, a potom i kao kapelnik u Narodnom pozorištu, Davorin Jenko je više od tri decenije komponovao dela različitih žanrova, koja su obogatila muzičku i pozorišnu scenu Kneževine i Kraljevine Srbije. Napisao je muziku za više od 80 pozorišnih komada, među kojima je i Markova sablja (1872), čija je završna numera Bože pravde postala i državna himna. Jenko je autor i prve srpske operete Vračara (1882), a značajan doprinos razvoju instrumentalne muzike dao je svojim koncertnim uvertirama.   Autor: Jovana Golubović

Gabrijel Fore bio je francuski kompozitor, orguljaš, pijanista i pedagog druge polovine 19. i prvih decenija 20. veka i jedna od uticajnijih muzičkih figura svoje generacije. U njegovom opusu posebno se ističu dela kamerne i muzike za klavir, ali i veliki broj solo pesama. Ton kompozicija ovog autora je lirski i elegantan. Jedna od najupečatljivijih karakteristika Foreovog stila bila je sklonost ka upotrebi starih tonaliteta i neuobičajenih harmonija, te neočekivanih modulacija, koje su uvek sprovedene na naizgled jednostavan način. Kao profesor Pariskog konzervatorijuma, na čijem je i čelu bio 15 godina, iznedrio je brojne naslednike, a među njima i one čija su imena postala jednako poznata, pa čak i poznatija od učiteljevog – poput Morisa Ravela, Đorđa Eneskua i Nađe Bulanže. Ovo izdanje emisije, u godini u kojoj se obeležava vek od Foreove smrti, posvećeno je tom francuskom velikanu. Autor: Jovana Golubović

U ovom izdanju Muzičkog salona predstavili smo deo stvaralaštva još jednog kompozitora čija je muzika bila zabranjena za vreme Drugog svetskog rata. Francuski umetnik Žak Iber izgradio je svoj stil na eklektičnosti, ne priklanjajući se nijednoj od dominantih muzičkih pravaca s početka 20. veka. Njegova ostvarenja neretko odlikuje muzički humor, sadrže elemente različitih pravaca, pa čak i džeza, a sve je zaokruženo odličnim tehničkim umećem. Slušali smo stavove Divertismana za mali orkestar, Concertina da camera za solistički alt saksofon i još 11 instrumenata, te orkestarske svite Pristaništa (Escales).Autor Jovana Golubović

Novu sezonu Muzičkog salona otvorili smo emisijom o nemačkom kompozitoru 20. veka, koji se, osim vrsnim kompozitorskim umećem, isticao i nepokolebljivim antifašističkim stavovima. Karl Amadeus Hartman (1905-1963) čvrsto se protivio ideologiji nacista, a svoj protest iskazivao je i u muzici – nekada korišćenjem jevrejskih pesama kao tematskog materijala, a nekada posvećujući kompozicije stradalima u koncentracionim logorima ili ratnim događanjima. Među takvim ostvarenjima su i neke od kompozicija čije smo delove slušali u ovoj emisiji - Concerto funebre za violinu i gudački orkestar iz 1939. godine, kojim Hartman izražava negodovanje i tugu zbog nemačke okupacije Čehoslovačke, te Klavirska sonata “27. april 1945”, inspirisana uznemirujućim događajem kojem je svedočio.  Autor: Jovana Golubović

Ovo izdanje Muzičkog salona posvećeno je još jednom čuvenom meksičkom umetniku, Čavezovom savremeniku, Silvestreu Revueltasu. Dela dvojice kompozitora smatraju se najznačajnijim za muzičku kulturu i istoriju Meksika. Obojica su rođeni iste, 1899. godine, ali je Revueltas živeo skoro dvostruko kraće od svog kolege. Sarađivali su u Meksičkom simfonijskom orkestru nekoliko godina, kada je Čavez pozvao Revueltasa da mu bude dirigent-asistent. Revualtas je kao kompozitor najcenjeniji zbog orkestarskih dela, pretežno simfonijskih poema koje se, pre svega, odlikuju izražajnošću ritma i bogatom, raznolikom orkestracijom. Njegova muzika uglavnom sugeriše na folklorno poreklo, iako nije citirao narodne pesme. Autor: Jovana Golubović

Umetnički muzički život Meksika u prošlom veku najviše je obeležila delatnost svestranog muzičara Karlosa Čaveza. Njegove kompozicije ubrajaju se među najcenjenije u istoriji te zemlje, a kao dirigent je takođe ostavio veoma značajan trag – osnovao je Meksički simfonijski orkestar, kojim je dirigovao više od dve decenije. Bio je i vrstan pijanista, muzički teoretičar i kritičar. Kompozicije je bazirao na elementima narodne muzike različitih etničkih grupa koje su živele u Meksiku, pre svega Indijanaca. U ovom izdanju emisije govorili smo o Čavezovom bogatom stvaralaštvu i slušali Indijansku simfoniju, Preludijum iz baleta Kolhidska kći i orkestarsku kompoziciju Meksičke pesme (Cantos de México).     Autor: Jovana Golubović.

Drugo martovsko izdanje posvetili smo operskom stvaralaštvu Bed žiha Smetane, koji je postavio temelje i nacionalnoj češkoj operi. Njegovo najpopularnije muzičko-scensko ostvarenje Prodana nevesta i danas je jedna od najizvođenijih komičnih opera. Uz nju, na repertoarima svetskih operskih kuća najčešće su istorijska muzička drama Dalibori svečana Libuša. Da će opera postati Smetanino prepoznatljivo polje stvaranja, najavilo je već njegovo prvo delo tog žanra -Brandenburžani u Češkoj, koje je osvojilo prvu nagradu na nacionalnom takmičenju za najbolju češku operu. Autor: Jovana Golubović

Ove godine obeležava se dva veka od rođenja prvog značajnijeg češkog kompozitora i utemeljivača češke nacionalne škole – Bedžiha Smetane. Opera i simfonijska poema najvažnija su polja stvaralaštva ovog romantičara. Emisije u martu, mesecu u kojem je rođen, posvećujemo Smetaninim najpriznatijim opusima. U prvom martovskom izdanju Muzičkog salona govorili smo o nekim od najpopularnijih instrumentalnih ostvarenja – Vltavi, Gudačkom kvartertu u e-molu „Iz moga života“ i Klavirskom triju u g-molu.   Autor: Jovana Golubović.

U stvaralaštvu jermenskog i sovjetskog umetnika Arama Hačaturjana folklor Gruzije, Jermenije i Azerbejdžana vešto je utkan u moderne zapadnoevropske muzičke tokove. Hačaturjanova muzika postala je prepoznatljiva u celom svetu, a posebno u SAD-u, gde je Ples sa sabljama iz baleta Gajana bio i džuboks hit. Centralni komitet Komunističke partije ga je, otprilike u isto vreme, cenzurisao zbog navodnog formalizma, smatrajući pod tim da su kompozicije koje je pisao preteške za razumevanje i da narod ne može da uživa u njima. Hačaturjanov opus bio je tema ovog izdanja Muzičkog salona.     Autor: Jovana Golubović.

Belgijski umetnik Ežen Isaj smatran je „kraljem violine“ zbog izvanrednog izvođačkog umeća kojim je oduševljavao publiku širom sveta. Svom instrumentu posvetio je brojna dela, a pisao je i za kamerne sastave i orkestar. Bio je veoma cenjen i kao dirigent. U ovoj emisiji govorimo o najznačajnijim aspektima Isajevog delovanja, slušajući Sonatu za violinu solo u a-molu i Koncert za violinu i orkestar u e-molu. Autor: Jovana Golubović

U ovom izdanju Muzičkog salona prikazali smo deo izuzetno plodnog opisa najznačajnijeg muzičkog autora Brazila. Ejtor Vila-Lobos je narodnu muzičku tradiciju svoje zemlje spajao sa tekovinama zapadne muzičke baštine, stvarajući kompozicije bogate zvukom i bojama. Pisao je za najrazličitije instrumentalne sastave, a brazilski popularni žanr šoro je stilizovao i uobličio u umetničku formu. Šora, Brazilske bahijane, Koncert za gitaru i orkestar i Brazilski gudački kvartet dela su kojima smo posvetili najviše pažnje.   Autor: Jovana Golubović

Pre 232 godine, na današnji dan, preminuo je Volfgang Amadeus Mocart. Poslednje delo na kojem je radio, čak i dan uoči smrti, jeste čuveni Rekvijem. Kompozitor nije uspeo da ga završi, ali to nije bitnije uticalo na popularnost ostvarenja koje se smatra Mocartovim najuspelijim iz crkvenog opusa. Misu za mrtve komponovao je po porudžbini, ali, pišući je u bolesti, predosećajući sudnji čas, zapravo se njom opraštao od sopstvenog života. Rekvijemu u d-molu za soliste, hor i orkestar posvećujemo večerašnje izdanje Muzičkog salona.   Autor Jovana Golubović

Pokretač španske nacionalne škole, Isak Albenis, svoj najveći doprinos dao je u stvaralaštvu za klavir. Kao vrsni pijanista, pisao je tehnički bogate kompozicije u kojima je prikazao sav kolorit španskog folklora. Najznačajniji deo opusa komponovao je u Parizu, gde je živeo 16 godina, od 1893. do 1909. godine. Tamo je upoznao Kloda Debisija, na čiji se rad ugledao, a oblikovanju Albenisovog umetničkog izraza doprineo je i Franc List, sa kojim se sretao u Vajmaru i Rimu. Delo španskog muzičara tema je ovog izdanja Muzičkog salona.        Autor: Jovana Golubović