Noss chors

Oz chantan «Noss chors» da cuntradas, animals, muntognas, auas ed auter pli. Animals, fluras, plantas e bellas cuntradas èn da chattar dapertut en il Grischun. Quai ha inspirà poets e poetessas, scripturs e scripturas e cumponists e cumponistas. En quest'emissiun dechantan «Noss chors» la bellezza da la natira.

Sper varsaquantas ovras da gronds cumponists or da differentas epocas porscha l'emissiun da quest'emna er ina u l’autra cumposiziun classica main enconuschenta. Sco partenza datti in uschenumnà classicher or dal mund dals chors, l’«Abendlied» da Rheinberger. Sper intginas autras ovras fitg enconuschentas sco «Locus iste» u in «Stiller Nacht» datti d’udir era intginas perlas in pau main derasadas – in’ura cun classichers ed ina u l’autra noviza.

Differentas furmaziuns da dunnas emplainan l’ura da «Noss Chors» dad oz. Furmaziuns pitschnas ma era chors pli gronds procuran per tuns e suns plain vita e variaziun. Il Terzet Soreghina dat il culp da partenza en quest’emissiun deditgada a las dunnas. Durant l’emissiun pudain nus tadlar era divers chors grischuns sco per exempel il «Chor da donnas da Vaz», il «Chor da dunnas Suraua» u era il «Damenchor Chursüd». Ultra dals chors regiunals preschentan era divers chors internaziunals lur chanzuns.

Preparar ed exercitar chanzuns, tut tenor occurrenza sa preschentar davant ina giuria e sa chapescha star da cuminanza e s’inscuntrar cun chors d’autras regiuns – festas e festivals da chant èn adina gronds muments en ils chalenders dals chors. Dapi l’onn 1969 registrain nus festas da chant e musica. Nossas registraziuns chattais era sin nossa nova plattafurma «Playfestas». Questa emissiun porscha ina tscherna da registraziuns d’occurrenzas da chant – varsaquantas dals ultims onns ma er intginas in zic pli veglias.

Differents chors grischuns preschentan oz ina schelta da chanzuns da tut gener: chanzuns enconuschentas, dentant era varsaquantas novizas. En l’archiv dad RTR sa chatta ina enorm gronda tscherna da chanzuns da chors. I sa tracta d’ina collecziun da chanzuns pli veglias fin da quellas actualas ch’èn vegnidas registradas durant ils ultims onns. En crusch ed en travers chantan oz differentas furmaziuns grischunas da tuttas sorts chanzuns. Dapli registraziuns da chors chattais era sin «Play Festas».

En l’emissiun «Noss Chors» na vegni per ina giada betg chantà per rumantsch, mabain per svedais, spagnol ed anc bler auter. In viadi linguistic procura per in’ura chantica fitg varianta cun differents chors grischuns che mussan ch’els interpreteschan gugent era chanzuns en linguas estras.

Differentas furmaziuns vocalas grischunas s’inscuntran oz cun instrumentalists. In matg da chanzuns cun accumpagnament instrumental emplaina quest’ura da «Noss chors». Cun chanzuns sco «Jubilate Deo», «La nona fila» u «Stägeli uf – stägeli ab» vegn quest’ura emplenida cun ina variaziun d’arranschaments per chor ed instruments. Sper il chant datti d’udir tuns e suns da clavazin, da chapellas popularas e d’auter pli.

«Noss chors» preschenta ina paletta da chanzuns tenor l’alfabet. Chant viv, calm e divertent procura per in’ura musicala fitg varianta. Differentas furmaziuns chantan chanzuns tenor l’alfabet. Dad «Abendlandschaft» enfin «Zu dir bin i ganga» preschenta Noss chors tar mintga bustab da l’alfabet ina chanzun. Questa ura da musica procura per ina gronda variaziun tranter quietezza e moviment.

Cun differenta musica deditgada a nossas valladas datti in’emissiun da stad plain moviment. Noss chors fa viadi da la Val Tujetsch enfin en l’Engiadina. Chors da diversas valladas grischunas chantan da muntognas, lais, flums ed autras bellezzas che nossa patria porscha. Sper diversas chanzuns che n’èn betg estras per nossas ureglias datti er ina u l’autra surpraisa main enconuschenta.

Ins di che intgins rumantschs sa laschan encrescher schizunt cura ch’els èn a chasa. Forsa perquai che lur ragischs èn uschè fermas? «Noss Chors» chantan oz da patria, derivanza ed origin. «Meis cumünet», «Es schöns Daheim» u «Miu vitg patern» èn trais chanzuns ch’èn part da l’emissiun dad oz. Quests titels tradeschan detg bain tge tematica che stat en il center da quest’ura. Gea – i sa tracta da l’amur per l’atgna patria. Insaquants cumponists e poets han sa laschà inspirar da quest sentiment. Ina tscherna da talas cumposiziuns emplainan l’ura da «Noss Chors» dad oz.

Cun differentas chanzuns da stailas, da la glina u simplamain da la quietezza da la notg datti oz in «Noss chors» per sa revegnir d’in mintgadi plitost hectic plain program. I vegn chantà rumantsch, tudestg, englais e franzos. Observar in tschiel plain stailas u tadlar la quietezza da la notg è bain insatge bel? Cun «Noss chors» datti oz in viadi tras la saira e la notg. Chanzuns calmas procuran per in’atmosfera da notg cun stailas, glina ed auter pli.

La stad è arrivada. Tge datti pli bel che da star sper in lai, in flum u dad ir a viandar en la muntogna? Ina paletta da chanzuns da stad procura per in’ura plain variaziun. «Noss Chors» dechantan la stad en tut sias fassettas. I vegn chantà dal sulegl, da las muntognas, da l’esser ad alp u era da splers e fluras. Tuns en differentas colurs procuran per in'ura chantica plain atmosfera da stad.

Vuschs giuvnas procuran per in’emissiun frestga plain vita. Gea – chantar en in chor è cool! Chant giuven ha ina colur tut atgna. Quest’emissiun avain nus colurà cun musica da questa tempra. Vuschs giuvnas dal Grischun, da la Svizra ed era d’auters pajais preschentan insaquantas chanzuns en differentas linguas e differents stils.

Differentas furmaziuns da jodel emplainan l’ura da «Noss chors». I vegn chantà d’amur, da patria e d'anc bler auter. L’emissiun porta chant da jodel plain variaziun. Chors pli gronds sco il «Frauenjodelchörli Stailalva» sco era furmaziuns pli pitschnas sco il «Jodelduett Seraina & Ladina Hug» u il «Jodelduett Pizokel» mussan ch’i vegn jodlà er en il chantun Grischun.

Chantar ensemen fa bain a l’olma, u betg? Noss chors ha rimnà ina schelta da chanzuns popularas rumantschas, tudestgas, franzosas e talianas. Ina u l’autra chanzun è segir era gia stada part d’in chant da cumpagnia ad ina u l’autra festa. Cun chanzuns sco «Mis Büeli», «Quattro cavai che trottano» fin tar «Tumasch da la pasch» u «Chante en mon coeur» datti in viadi popular cun variaziun linguistica. Sper insaquantas chanzuns fitg enconuschentas preschenta Noss chors era ina u l’autra melodia populara main renumada – tgi sa, forsa sa mida quai suenter quest’emissiun.

En noss mintgadi plitost hectic emblid’ins mintgatant ils muments quiets. Cun la musica dad oz envida Noss chors da prender peda exact per quests. Dad uraziuns da l’Africa dal Sid sco «Indodana» fin tar chanzuns rumantschas sco «Consolaziun» da Gion Balzer Casanova datti d’udir oz in pau dal tut. Tut las chanzuns cuntegnan en ina u l’autra moda ina sort calma che duai animar da tschertgar la quietezza en noss mund ch'è tut auter che quiet.

I sa di ch'il mais da matg saja er il mais da l'amur. Noss chors chantan perquai chanzuns da la charezza. Primavaira - la natira sa desda, las temperaturas vegnan pli chaudas ed ils dis pli lungs. Il medem capità sin ina moda er cun ils umans. Els sa legran, han plaschair da quest temp. Sentiments sa sveglian u sa dasdan puspè. Questas emoziuns vegnan er descrittas en chanzuns sco per exempel «Sch'eu füss ün'utschella», «La rosa mia» u «Tu sei la mia vita». En l'emissiun dechantan noss chors grischuns e rumantschs talas chanzuns.

Per il mais da matg datti uschè bleras chanzuns sco per nagin auter mais da l’onn. Durant l’ura da Noss chors udis ina schelta da chanzuns da quest mais. I vegn chantà da siemis, miraclas ed auter pli. Chanzuns sco «Siemis da matg» da Gion Antoni Derungs u «Mai» dad Armon Cantieni emplainan l’emissiun dad oz cun tuns e suns primavauns rumantschs. Sper diversas cumposiziuns da cumponists or dal ravugl rumantsch, datti d’udir er ina u l’autra chanzun tudestga ed englaisa. «This sweet and merry month of May» u «Komm lieber Mai und mache» procuran per variaziun linguistica e stilistica.

I vegn chantà da plievgia, neglas, terra ed auter pli. Cun in matg da chanzuns faschain nus in viadi auditiv tras la natira. Tuns e texts da l’emissiun dad oz preschentan tut sias bellezzas. Noss chors fa viadi tras la natira – in tema adina puspè preschent en la litteratura da chors rumantscha. Mintgatant emblid’ins tge bels stgazis che la natira porscha. Ina selecziun da chanzuns che raquintan tranter auter da cuntradas, lieus e plantas che represchentan las bellezzas da nossa natira.

«Suisse Romande en musique»: quai è il motto da quist’ura da musica. Differentas furmaziuns da la Svizra franzosa fan resunar differentas chanzuns popularas da lur regiuns. Durant quest’ura da Noss chors vegnan chantadas da tuttas sorts chanzuns – il fil cotschen: chant franzos. Sper intginas chanzuns fitg enconuschentas, datti er ina u l’autra supresa ch’i n’è anc betg vegnida chantada uschè savens. Sa laschai suprender d’in’ura franzosa plain moviment e variaziun.