Opium

Annemieke Bosman gaat met Francine Oomen in gesprek over haar nieuwste boek Hoe overleef ik alles wat anders gaat dan gedacht? Francine Oomen brak door met haar iconische Hoe overleef ik-serie, die uitgroeide tot klassiekers in de Nederlandse jeugdliteratuur en meerdere malen werd bekroond door de Nederlandse Kinderjury. Ze debuteerde in 1990 met een boek voor kleuters en schreef sindsdien ook succesvolle series als Lena Lijstje, Ezzie, Sam en Beer en Pip. In 2023 kwam de Hoe Overleef Ik serie terug. Op 26 augustus kwam het vervolg op deze serie uit, Hoe overleef ik alles wat anders gaat dan gedacht?

Annemieke Bosman in gesprek met Arnout Hauben, Vlaamse televisiemaker. Hoe zou het zijn om Napoleon Bonaparte te interviewen aan de vooravond van de Slag bij Waterloo? Of Vincent van Gogh in zijn Antwerpse studentenkamer? Arnout Hauben reist in de VPRO tv-serie Interview met de geschiedenis terug in de tijd en spreekt historische grootheden op sleutelmomenten in hun leven, toen ze te gast waren in Nederland of België. Van Marie Curie in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog tot Peter de Grote op een scheepswerf in Zaandam.` Arnout Hauben won met zijn televisieprogramma Dwars door de lage Landen de Gouden Televizier-Ring voor het beste televisieprogramma van het jaar 2024.  Interview met de geschiedenis is te zien bij de VPRO vanaf 3 september om 20:30 uur op NPO2.

Annemieke Bosman gaat met Ronald Prud’homme van Reine in gesprek over Het Zeeheldenboek. In Het zeeheldenboek schrijft Ronald Prud’homme van Reine over de veertig ‘populairste’ Nederlandse zeehelden uit de zeventiende eeuw. Naast bekende figuren als De Ruyter en Tromp is er ook aandacht voor onbekende zeehelden als Joris de Caullery, geschilderd door Rembrandt, Isaac Sweers, Jan van Brakel en Johan Evertsen de Oude Zeeland. Prud’homme van Reine komt met verrassende nieuwe bijzonderheden, ook staat hij stil bij het aandeel van zeehelden in de slavenhandel en de rol van vrouwen op de oorlogsvloot.

Brecht van Hulten in gesprek met documentairemaker Martijn Blekendaal. Superhelden lijken ver weg van ons te bestaan, maar soms kunnen ze juist verrassend dichtbij ons zijn. Dat laat Martijn Blekendaal zien met zijn nieuwe documentaire The Invisible Ones. Via verschillende verhaallijnen onderzoekt Martijn hoe mensen in het echte leven onzichtbaar zijn, willen zijn of moeten zijn. Van buitenbeentjes die zich ongewenst voelen of simpelweg verlegen zijn, tot buitenstaanders die opgejaagd worden vanwege hun huidskleur, afkomst of religie. Aan de hand van deze verhalen probeert Martijn zelf zijn eigen superheld te creëren. The Invisible Ones ging vorig jaar in première op IDFA en ontving daar een Special Mention in de categorie Jeugdfilm 9-12 jaar, en werd genomineerd voor Best Dutch Film Award IDFA 2024. De film is vanaf 4 september te zien in de Nederlandse bioscopen.

Annemieke Bosman in gesprek met Annemarie Oster. In haar nieuwe boek Mannen neemt acteurskind Annemarie Oster ons mee op een wervelende reis door haar leven, waarin mannen een centrale rol spelen. Op luchtige toon verkent ze de complexe relaties die haar hebben gevormd, van haar biologische vader, pleegvader en stiefvader tot aan minnaars, echtgenoten, vrienden en familieleden, op jonge maar ook op latere leeftijd. Annemarie Oster (1942) werd van jongs af omringd door de theater- en mediawereld. Na de Toneelschool Amsterdam begon ze haar carrière als omroepster bij de VPRO-radio. Ze verwierf al snel bekendheid door een eigen televisieprogramma, en werkte jarenlang mee aan het populaire tv-programma Hadimassa. Naast haar acteerwerk schreef Oster Een moeder van niks, over haar ervaringen met het moederschap, de verhalenbundel Hoe moet je kijken? en de biografie Een vrouw om achterna te reizen. In haar recentere werk Mantelliefde beschrijft zij haar leven als mantelzorger voor haar zieke echtgenoot. Ook was ze jarenlang columnist bij de Volkskrant. In 2012 werd ze benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor haar bijdragen aan kunst en cultuur.

Annemieke Bosman in gesprek met schrijfster Christine Bax. Deze week verschijnt De nieuwe weg, Bax's zintuiglijke debuutroman. Een verhaal met Twin Peaks-achtige sfeer en magisch realistische elementen, als het Macondo van Gabriel García Márquez in Friesland. Bax vertelt over de verbindingen tussen mensen, generaties, tussen het dorp en de wereld, en over de wens om te ontsnappen aan tijd en realiteit.  De nieuwe weg is een verhaal over een periode die tegelijkertijd lang vervlogen en heel dichtbij is. Het vertelt over de onoverbrugbare kloof tussen generaties en de diepmenselijke wens te ontsnappen aan tijd en realiteit – over een weg, via een kleurentelevisie of door een slok zelfgestookte alcohol.

Annemieke Bosman gaat met Anita Terpstra in gesprek over haar boek De hoop van Holwerd. Ooit lag Holwerd aan zee. Als onderdeel van een handelsroute en dankzij de vruchtbare grond rondom floreerde het Friese dorpje. Het groeide bijna uit tot een stad, maar na talloze overstromingen werden dijken opgeworpen die de levensader van Holwerd langzaam dichtknepen. Jongeren trokken weg, de middenstand verdween, werkgelegenheid nam af. Aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis vertelt Anita Terpstra het verhaal van het dorp en zijn inwoners, maar ook dat van Friesland en zijn relatie met de zee.

Annemieke Bosman gaat in gesprek met Aya Sabi over haar nieuwste boek Zo zingt de pijn. In Zo zingt de pijn onderzoekt schrijver Aya Sabi of intergenerationeel trauma om te zetten is in intergenerationele troost. Een poëtische, helende zoektocht, uit het hoofd en in het lijf, naar een gevoel van veiligheid in het hier en nu. Als er talloze generaties aan traumatische herinneringen in ons vastzitten, dan zit er zeker ook een meervoud van generaties aan troost in ons lichaam. Kunnen we van trauma naar troost bewegen? En als dat kan: hoe doen we dat?

Shula Tas in gesprek met schrijfster Mirjam Liesker. Mirjam Liesker debuteert met de tragikomische roman De dood van een hypochonder over de onvoorwaardelijke liefde tussen een stiefvader en een dochter. Wanneer heb je als kind recht op de liefde van een ouder. En heb je als kind het recht grenzen te stellen aan de betekenis ‘onvoorwaardelijke ouderliefde’? Mirjam Suzanne Liesker studeerde in 2023 af aan de Schrijversvakschool. Docenten beschreven haar als een autodidact met een eigenzinnige, rauwe schrijfstijl, met humoristische observaties. Naast het schrijven van proza runt zij een kapsalon en knipt of scheert haar klanten het liefst ‘kort Amerikaans’ (opgeschoren in de nek, bovenop iets langer).

Brecht van Hulten in gesprek met Roosje Klap, directeur van Noorderlicht Groningen. Klap komt in Opium praten over de Noorderlicht Biënnale.  Op zes locaties in Noord-Nederland – de Niemeyerfabriek, het Tschumipaviljoen, Museum Dr8888, Museum Belvédère, Brouwerij Fortuna en De Proef –, tonen kunstenaars telkens een ander perspectief op de manier waarop technologie onze wereld vormgeeft. In de editie van 2025 richt de Noorderlicht Biënnale zich op de verstrengelde relatie tussen technologie, ecologie en samenleving. De razendsnelle technologische vooruitgang heeft diepgaande impact op biodiversiteit, sociale structuren en ons gedeelde verleden. Met Machine Entanglements wil Noorderlicht bewustwording creëren én het gesprek openen: hoe vormt technologie ons leven, ons landschap en ons collectief geheugen?

Shula Tas gaat met Ray Fuego in gesprek over zijn poëziedebuut Bolo di entropia. Ray Fuego, geboren als Rayvel Pieternela op 17 mei 1996, groeide op in Amsterdam-Zuidoost. In 2013 werd hij medefounder van het SMIB-collectief, wat een hoeksteen van zijn creatieve reis is geworden. Als artiest heeft Fuego zichzelf meerdere keren opnieuw uitgevonden, als deel van verschillende rapformaties en als frontman van de rock/punkband Ploegendienst. Hij zet zich in voor verschillende maatschappelijke projecten, waaronder het Brainwash Festival, waar hij zijn visie op kunst en maatschappij deelt. Daarnaast is hij betrokken bij de VPRO Club Lees, waar hij jongeren aanmoedigt om kritisch na te denken en te lezen. Zijn poëziedebuut kwam uit bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar.

Brecht van Hulten in gesprek met Judith Hoekstra, conservator bij het Joods Museum. Momenteel is in het Joods Museum in Amsterdam de tentoonstelling Photo League New York 1936-1951 te zien. Photo League was een collectief vooruitstrevende fotografen in New York, die het dagelijks leven en de sociale ongelijkheid vastlegde in deze stad. De expositie toont werk van bekende fotografen als Weegee, Walter Rosenblum, Berenice Abott en Lisette Model. Ook belicht de tentoonstelling de rol van Joodse en vrouwelijke fotografen binnen de Photo League. De thema's die zijn aankaarten zijn nog steeds actueel.  Deze fotografen combineerden een artistieke insteek met documentaire fotografie en gaven zo een menselijk gezicht aan arbeiders, migranten en gemarginaliseerde gemeenschappen die vaak over het hoofd werden gezien.

Shula Tas gaat met Thomas Heerma van Voss in gesprek over zijn nieuwste boek De prullenmand heeft veel plezier met mij. Thomas interviewde schrijvers die in 1977 een zelfportret tekenden voor De Revisor – en schreef daarmee onbedoeld een halve eeuw heerlijke literatuurgeschiedenis. Met o.a. Judith Herzberg, Jan Siebelink en Mensje van Keulen. Hoe zagen de hemelbestormers zichzelf en hoe kijken ze bijna vijftig jaar later terug? Thomas Heerma van Voss brak dit jaar definitief door met zijn roman Het archief, die op de shortlist van de Boon Literatuurprijs en de longlist van de Libris Literatuur Prijs belandde. Hij was zeven jaar redacteur van De Revisor.

Selma van Dijk gaat in gesprek met Ingrid de Vries over haar boek De Violist. Het boek gaat over Laurens. Laurens heeft tal van redenen om aan zijn ouderlijk huis te willen ontsnappen. Hij vindt een toevluchtsoord bij Guido, die hem kennis laat maken met de viool. Laurens blijkt een groot talent en besteedt al zijn vrije uren aan de muziek. De band met Guido wordt intenser en als muzikant wordt hij steeds beter. Met de toelating tot het conservatorium kan Laurens eindelijk zijn eigen weg inslaan, los van iedereen. Guido blijft decennialang reikhalzend uitkijken naar een weerzien. Tot hij besluit niet langer af te wachten en Laurens een bezoek te brengen. Maar Laurens is ziek.

Shula tas gaat in gesprek met Zalán Szakács. Zalán Szakács is een post-digitale kunstenaar, audiovisueel performer en onderzoeker die mediatheorieën verkent door middel van licht, ruimte en geluid. Zijn werk bestaat uit immersieve, interactieve en meeslepende omgevingen, waarbij sferen worden gecreëerd die ons op andere manieren laten kijken en luisteren. Zijn werk is momenteel te zien op Wild Summer of Art Brutus in Rotterdam.

Shula Tas in gesprek met schrijfster Marjolein Visser. Visser schrijft proza en non-fictie. Ze studeerde Klinische Psychologie en Culturele Antropologie en Ontwikkelingsstudies. Marjolein won verschillende schrijfwedstrijden, waaronder Writing for Success en de VPRO Bagagedrager. Twee keer stond ze in de finale van Write Now!. Ondertussen werkte ze als psycholoog i.o. in een traumakliniek voor vluchtelingen en deed onderzoek voor verschillende instellingen (o.a. Vluchtelingenwerk, de Radboud Universiteit en CIDIN) in Nederland en Mexico. Zo deed ze onderzoek naar het welzijn van jongeren en naar het voorkomen van het uitzetten van asielgezinnen. Haar tragikomische debuutroman Restmens verscheen in 2020 en kreeg lovende kritieken. In 2023 kwam haar kinderboekendebuut De verboden duinen (uitgeverij Leopold) uit.  Dit voorjaar verscheen haar roman Hou je stil (uitgeverij De Geus), waarvoor ze jarenlang onderzoek deed en tientallen mensen met asielervaringen, alsook traumapsychologen, mensenrechtenactivisten, antropologen, journalisten, uitgezette mensen en slachtoffers en daders van kartelgeweld sprak. Momenteel geeft ze nog steeds schrijfbegeleiding aan mensen met een vluchtachtergrond, onder meer in Ter Apel.

Shula Tas in gesprek met journalist en schrijver Hilbrand Rozema. Onlangs verscheen het boek Tijd is een leeuwerik. Daarin neemt Hilbrand Rozema de lezer mee langs de randen én de rafelranden van Nederland. Hij observeert en registreert, en geeft een stem aan mensen buiten de Randstad. Hij diept kleine geschiedenissen op, beschrijft wat mensen vinden van de natuur om zich heen, hoe ze geloven, en vertelt over de tradities en gebruiken in het gebied. En dan gaat het niet over de meest welvarende plekken. Plaatsen die onder de blauwe plekken zitten, hebben ons veel te vertellen. Hoe is het bijvoorbeeld in Weiteveen (dubbele moord) en Harskamp (demonstratie tegen asielzoekers), in de Zak van Zuid-Beveland (drugssmokkel) of op een quarantainestation in Heijplaat? Of hoe voelt het om rond te lopen op een onbewoond eiland in de Waddenzee? Tijd is een leeuwerik is een caleidoscopische reisgids en een ode aan ons rijk gevarieerde Nederland. Hilbrand Rozema is journalist en auteur. In 2024 is hij genomineerd voor De Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs van Nederland.

Annemieke Bosman in gesprek met producent Maaike Neve. Deze week komt de familiefilm Hoe ik per ongeluk een boek schreef uit in de bioscopen. De film is gebaseerd op het succesvolle gelijknamige debuut van schrijfster Annet Huizing. De regie is van de Hongaarse filmregisseur Nora Lakos en Maaike Neve van filmmaatschappij BIND produceerde de film. De film Hoe ik per ongeluk een boek schreef combineert live-action met animatie en graphics, en brengt zo op bijzondere wijze de fantasie van de 12-jarige Nina tot leven. Wanneer Nina schrijflessen krijgt van haar excentrieke buurvrouw Lida, raken feit en fictie steeds meer met elkaar verweven. Wat begint als een schrijfoefening groeit uit tot een ontroerend avontuur over verlies, vriendschap, eerste liefde en het hervinden van oude herinneringen.

Annemieke Bosman in gesprek met filmmaker Bart Schrijver. Vanaf deze week is de low-budget wandelfilm The North van Bart Schrijver in de bioscoop te zien. De film volgt twee vrienden die 600 kilometer door de Schotse Hooglanden trekken, op zoek naar verbinding met de natuur, elkaar en zichzelf. The North is gemaakt met een bescheiden budget van 75.000 euro en in vijf weken opgenomen in Schotland.  Bart Schrijver begon met animatiefilms maken tijdens zijn studie architectuur en ontwikkelde zich later tot live-action regisseur. In 2022 bracht Bart zijn eerste speelfilm uit, Human Nature, gebaseerd op zijn 700 kilometer lange trektocht door Arctisch Noorwegen.

Annemieke Bosman gaat met Hanna Bervoets in gesprek over haar nieuwste boek Geld verdienen. Geld verdienen is een even scherpe als lichtvoetige roman over schuld, boete en zusterschap – en over de woorden die we gebruiken om onze daden te legitimeren. Ellie en Freya kennen elkaar nog van de middelbare school. Wanneer ze ieder om hun eigen reden geld nodig hebben, besluiten ze de beurs naar hun hand te zetten. Want verdienen zij het niet ook om rijk te zijn? Ellie tipt Freya over een aandeel dat waarschijnlijk snel meer waard zal worden. Maar algauw wordt iedereen die dat gouden aandeel bezit getroffen door mysterieuze en akelige kwalen. En als hun vriendschap op de proef gesteld wordt, moet Ellie een onmogelijke keuze maken.