Stuur ons een bericht!In deze speciale zomeraflevering praten we met Jaap Parqui, alias Meneer Van Dale, van de gelijknamige podcast. Overdag is Jaap uitgever bij Van Dale, en we spraken hem over zijn werk daar, hoe het is en hoe het was. Maar hij ondervraagt ons ook - over ons werk bij het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal. En verder hebben we het natuurlijk over onze andere gezamenlijke interesse: het podcasten. Een aflevering die anders is dan anders — maar mi...
Stuur ons een bericht!Geen klank is zo variabel als de r. Je hebt de (rollende) tongpunt-r, de huig-r en de Gooise, of beter gezegd, randstad-r. Maar dan heb je ook nog de typisch Haagse r, en soms valt de r helemaal weg. Hoeveel r-en zijn er eigenlijk?Koen Sebregts deed onderzoek naar de klank, en in deze aflevering spreken we hem over hoe het kan dat er zoveel r-en zijn, of er ooit maar één r was en of de Gooise r ook echt uit het Gooi komt? Luisterrrrrren maarrrrrrrrr!FragmentenVeilig lere...
Stuur ons een bericht!Vertalen is een anoniem beroep — maar ook een zeer intensieve bezigheid, en hondsmoeilijk bovendien. Denk bijvoorbeeld maar aan alle taal- en cultuurverschillen waar je een oplossing voor moet zien te vinden. En hoe ga je om met onvertaalbare woorden en woordgrapjes, en hoe breng je de stijl van een auteur zo goed mogelijk over? We praten met Paula Stevens over de 5 miljoen soorten Noors, over troosteten en over waarom de Nederlandse vertalingen altijd 1...
Stuur ons een bericht!Bij etymologie gaat het vaak over leenwoorden — woorden die we overnemen uit andere talen —, maar een belangrijk deel van onze woordenschat bestaat uit erfwoorden. Dat zijn woorden die er altijd al waren, maar die door de vele eeuwen heen wel aanzienlijk veranderd zijn. En precies die woorden vormen het interessegebied van Yoïn van Spijk. We spraken met hem over hoe woorden veranderen, en over de voorouders van het Nederlands: het proto-Germaans en het proto-Indo-Europee...
Stuur ons een bericht!Dialecten dreigen te verdwijnen, maar in Brabant is iets bijzonders aan de hand: daar spreken jongeren een nieuwe vorm van dialect, waarin sommige eigenschappen worden uitvergroot. Taalkundige Kristel Doreleijers doet onderzoek naar taalgebruik en identiteit, en verdiepte zich in het nieuwe, Brabantse hyperdialect. En dan vooral in het lidwoordgebruik, waarmee vooral jongeren zich onderscheiden. Is het dialect, nepdialect of eerder jongerentaal? De...
Stuur ons een bericht!In deze aflevering kijken we terug op het afgelopen taaljaar: wat waren de ontwikkelingen, wie zijn ons ontvallen, en wat waren de woorden van dit jaar? Onze deskundige gast daarbij is Kees van der Zwan, tot voor kort hoofdredacteur van het taaltijdschrift Onze Taal. En behalve naar het voorbije jaar, kijken we ook naar de afgelopen dértig jaar — de periode dat Van der Zwan aan Onze Taal verbonden was. Wat is er allemaal veranderd in die jaren, en wat juist niet?De...
Stuur ons een bericht!Triëst is een van de vijf Italiaanse steden waar je Nederlands kunt studeren. De opleiding, die vooral tolken en vertalers aflevert, bestaat zestig jaar — en dat was reden om te spreken met drie mensen die er meer van weten: Paola Gentile, hoofd van de opleiding, Frieda Steurs, die nauw betrokken was bij een uitwisselingsproject tussen de universiteiten van Triëst en Leuven, en Alessandro Colagiovanni, een veelgevraagde tolk-vertaler, die in Triëst afstudeerd...
Stuur ons een bericht!Hoe zetten politici taal in om hun publiek te overtuigen? In de aanloop naar de komende verkiezingen praten we erover met deskundige Robbert Wigt, auteur van een boek over de debatvaardigheden van Mark Rutte. Een gesprek over hoe je als politicus het debat naar je hand kunt zetten, over het belang van een goeie grap op zijn tijd, over wat Rutte zo'n goede debater maakt, en over hoe zijn opvolgers in de politieke arena - Yesilgöz, Timmermans, Omtzigt, Van der Plas - ...
Stuur ons een bericht!Waarom is het zo lastig om geuren goed te omschrijven? Hadden we vroeger meer woorden voor geur? Kun je met meer geurwoorden beter over geur praten? En hoe belangrijk is het om over geur te (kunnen) praten? We spreken erover met kunst- en geurhistorica Caro Verbeek. Een odoresk gesprek over geurwoorden, geurindelingen en geurhistorie, over de Maleisische Jahai die veel nauwkeuriger over geuren kunnen praten dan wij, over het verband tussen geur en gezondheid, en over pom...
Stuur ons een bericht!Hoe druk je een gevoel uit in taal? Dat kan met je intonatie ('Zie ik daar nou een béér?) of met je woordkeus ('Shit!'), maar het kan ook door een bepaalde zinsconstructie te gebruiken, zoals 'Wat zit je nou te lachen ...?' of 'Al dat gezeur!' Het opvallende is dat dat soort zinnen soms ongrammaticaal lijken - ze zijn niet 'af' -, maar toch begrijpt iedereen wat je ermee bedoelt. Die 'grammatica van het gevoel' is een van de onderzoeksgebieden van taalkundige en docent R...
Stuur ons een bericht!Sinds we online daten (sinds bijna dertig jaar alweer) is het Nederlands verrijkt met woorden als swipen, ghosten, gaslighten, wokefishen, benchen, doordaten, prela, ignorela, appaire, bambiseks, poema, fuckboy, beer, sugardaddy en nog vele, vele andere. We spreken erover met Milou Andree, poema en samensteller van het Datingwoordenboekje van het Instituut voor de Nederlandse Taal.Doe je mee aan ons luisteronderzoek? Dat kan hier.Lees alle woorden terug in het Datingwoor...
Stuur ons een bericht!Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy Bouva, die in de podcast 'De plantage van onze voorouders' onderzoek deed naar het slavernijverleden van haar familie, over wat het n-woord voor haar betekent. • Ewoud Sander...
Stuur ons een bericht!Op school, op werk, op straat en soms ook thuis: ons leven wordt steeds meertaliger. Wat zijn daarvan de gevolgen? Raken we in de war van al die talen, of is het juist goed voor ons? Goed voor ons brein, goed voor de economie, goed voor de samenleving? We spreken erover met taalkundige Anne-Mieke Thieme, die momenteel onderzoek doet naar taalgebruik tussen kinderen in de kinderopvang (want ja, ook daar wordt alles steeds meertaliger).Meer lezen/luisteren• Over Anne-Mieke...
Stuur ons een bericht!Opeens was het er, en nu al niet meer weg te denken: ChatGPT, een geavanceerde chatbot die alles lijkt te kunnen als het om schrijven en vertalen gaat. In deze aflevering spreken we drie deskundigen over wat ChatGPT allemaal kan, wat het (nog) niet kan, en wat het nog gaat kunnen. En we vroegen hen wat de gevaren zijn van zo'n geavanceerde 'hallucinerende babbelaar' — want nadelen zijn er zeker ook. Ten slotte spreken we ook nog met iemand die ChatGPT al volkomen in haar...
Stuur ons een bericht!Wat zegt je naam over jou? Eigenlijk niet zo veel, maar des te meer over je ouders — aldus naamkundige en voornamenexpert Gerrit Bloothooft. We spraken hem over het verschil tussen traditionele en modenamen, over hoe belangrijk vernoeming nog is, over voornamen als middel om je te onderscheiden, en over hoe ouders vooral in de eigen kring de namen voor hun kinderen vinden. En over de 'Regel van Bloothooft', die bepaalt hoe lang namen meegaan. Want hoe lang staat Emma nog...
Stuur ons een bericht!Onderzoek naar dierentaal: lange tijd een no-go in de taalkunde, maar langzaam lijkt daar nu verandering in te komen. In deze aflevering spreken we Leonie Cornips, van huis uit taalkundige en sociolinguïst. Ze verdiende haar sporen in de taalkunde met onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands, taalgebruik onder jongeren, hoe kinderen talen leren en taalcultuur in Limburg. Haar nieuwste onderzoek richt zich op dierentaal. Leonie vertelt over de geschiedenis van onderzoek...
Stuur ons een bericht!Een vraag die ons al vanaf het begin van het computertijdperk bezighoudt: 'Gaat de computer ooit taal gebruiken zoals mensen dat doen?' Spreken, schrijven, vertalen? In deze aflevering spreken we taaltechnoloog Vincent Vandeghinste over hoe het automatisch vertalen ('machine translation') van teksten precies werkt, wat taalmodellen en neurale netwerken zijn, en hoe de taaltechnologie zich de afgelopen decennia ontwikkeld heeft. Van koude-oorlogsmachinerie tot de nieuwste...
Stuur ons een bericht!Over taal gesproken is terug! In deze eerste aflevering van het tweede seizoen praten we met Sibo Kanobana, taalkundige aan de universiteit van Gent, over inclusieve taal, oftewel taal die niemand buitensluit. Dat is een onderwerp dat nogal leeft de laatste tijd, maar het is ook een nogal veelomvattend onderwerp — en daarom centreren we het gesprek rond drie kernbegrippen die je vaak terughoort in de discussies rond inclusiviteit, namelijk woke, allochtoon en wit als alt...
Stuur ons een bericht!In deze laatste aflevering van het eerste seizoen van 'Over taal gesproken' blikken we terug op het afgelopen taaljaar. We doen dat met Erik Dams en Marc van Oostendorp, samen de redactie van de nieuwsbrief Taalpost. We hebben het over hoe talen elkaar beïnvloeden (de belangrijkste reden van taalverandering), over de boeiende ontwikkelingen als het gaat over gender en taal, en over waar het heengaat met het dialect. Verder praten we over de opvallende hausse in de ...
Stuur ons een bericht!Willikumo ana Rottaa! - zo werd je begroet als je in het jaar 1000 de nederzetting Rotta bezocht, op de plek waar nu Rotterdam ligt. Hoe we dat weten? Taalwetenschapper Peter-Alexander Kerkhof zocht het uit. We spreken met hem over hoe je de uitspraak van oude talen reconstrueert, zoals de taal van Rotta — maar ook de taal van Johan de Witt en die van Rembrandt komen voorbij. Bovendien hebben we het over het alleroudste Nederlands (en nee, dat is niet 'Hebban olla vogala...