У 1994 годзе Лукашэнка займае пост прэзідэнта Беларусі, а з 1999 года пачынаюць бясследна знікаць людзі, не згодныя з яго кіраўніцтвам. А, напрыклад, пасля выбараў 2020-га ў краіне зніклі каля ста чалавек. Яны проста перасталі выходзіць на сувязь са сваякамі, іх таксама няма ў афіцыйных спісах затрыманых. У падкасце «Галаваломка» на PALATNO расказваем, як са згоды Лукашэнкі ліквідуюць яго апанентаў, колькі людзей ужо знікла і па якой прычыне гэта адбываецца.
Гісторыя гомельскай банды «пажарнікаў». Галаваломка, 2 сезон #10 Росквіт крыміналу па ўсёй Беларусі прыйшоўся на 1990-я гады. Па буйных гарадах і абласных цэнтрах дзейнічала шмат арганізаваных злачынных груповак, банд і крымінальных аўтарытэтаў. Хваля не абышла і Гомель — запалохванні, збіццё, гвалт, забойствы і здзекі. Адной з гомельскіх банд была «Марозаўская» — самая крывавая арганізаваная злачынная групоўка. Менавіта яна змагла падпарадкаваць сабе іншую, самую буйную па колькасці злачынную групоўку Гомеля — «пажарнікаў».
Наглядчык за Польшчай: нераскрытае забойства беларускага бандыта. Галаваломка, 2 сезон #9 У 2023 годзе суд у Катавіцах апраўдаў самага вядомага крымінальнага аўтарытэта Польшчы «Кракавяка» і чальцоў яго банды за замоўнае забойства беларуса Віктара Фішмана. Напрыканцы 1990-х гадоў Фішман стаў прыкметнай фігурай у крымінальным свеце Польшчы, але канкурэнцыя з польскімі злачынцамі давяла яго да смерці.
Як у Мінску забілі спартсменку Юлію Балыкіну. Галаваломка, 2 сезон #8 У кастрычніку 2015 года восеньскае надвор’е ва ўсю нагадвала пра сябе: дажджы, сырасць… У тым годзе напрыканцы месяца ў Мінску знікла вядомая беларуская спартсменка Юлія Балыкіна. Яе шукалі некалькі тыдняў, пакуль не знайшлі цела алімпійкі ў лесе ля вёскі на Міншчыне. Як бывае заўсёды ў такіх справах — следчыя адразу сталі падазраваць каханага дзяўчыны…
«Банда Марозава» — найбуйнейшыя злачынцы Беларусі. Галаваломка, 2 сезон #7 «Банда Марозава» — найбуйнейшая арганізаваная злачынная групоўка — існавала з канца 1990-х па 2004 год у Гомелі і Гомельскай вобласці. На рахунку бандытаў — больш за 60 эпізодаў розных злачынстваў: забойствы, замахі на забойства, згвалтаванні, вымаганне, паборы з прадпрымальнікаў, незаконнае выкарыстанне зброі. Арганізатарамі банды выступілі Сяргей Марозаў і Міхаіл Мацюшкоў — на той момант яшчэ падлеткі.
Гучнае забойства савецкага пасла ў Варшаве. Галаваломка, 2 сезон #6 Сто гадоў таму Барыс Каверда, юнак беларускага паходжання, забіў савецкага пасла ў Польшчы Пятра Войкава. Каверда разам з хаўруснікамі доўга рыхтаваўся да забойства, але ў дзень інцыдэнту ўсё магло скласціся па-іншаму. Тым не менш, Каверда застрэліў пасля на пероне варшаўскага вакзала, імгненна быў затрыманы паліцыяй, а праз тыдзень яго асудзілі на 15 гадоў турмы. Каверда перажыў і Другую сусветную, і эміграцыю ў ЗША. Ён напісаў мемуары, але вельмі рэдка ўспамінаў пра забойства Войкава. Расказваем гісторыю Барыса Каверды ў падкасце «Галаваломка» на PALATNO.
«Калумбайн» па-беларуску. Як і чаму падлетак забіў настаўніцу і школьніка. Галаваломка, 2 сезон #5 Вы дакладна павінны ведаць, што такое «Калумбайн». Гэта гісторыі не толькі пра амерыканскую школу, дазвол на свабоднае нашэнне зброі, маладых і злых падлеткаў. Падобныя гісторыі адбываліся па ўсёй планеце, у тым ліку і ў беларускай школе. Самая гучная з іх — Вадзіма Мілашэўскага са Стоўбцаў. Пра яе мы сёння і паразмаўляем.
Піць і паліць як матыў забіваць: гісторыя забойцы прадаўшчыц на Лідчыне. Галаваломка, 2 сезон #4 Ён вырас без маці і бацькі, у год паўналецця яго асудзілі за крадзеж і разбой, а пазней ён забіў трох жанчын — толькі каб яшчэ больш выпіць алкаголю і паліць больш цыгарэт. Расказваем пра Івана Кулеша — забойцу, у якога на рахунку тры забітыя прадаўшчыцы на Лідчыне.
Як расійская нафта забіла беларускага бізнесоўца. Галаваломка, 2 сезон #3 Ці можаце ўявіць, што ў цэнтры Мінска забілі са снайперскай вінтоўкі аднаго з самых заможных бізнесоўцаў краіны? А тое, што забойцаў і замоўцаў знайшлі толькі праз 15 гадоў? Самае гучнае забойства ў Беларусі ў першыя гады незалежнасці знаменавала пачатак «ліхіх дзевяностых», хоць і не стала першым і апошнім забойствам беларускага бізнесоўца. Мы раскажам, кім быў Аляксандр Ліснічук, чаму і як ён разбагацеў на расійскай нафце і як гэта нафта яго забіла.
Забойца пенсіянераў з Нароўлі. Галаваломка, 2 сезон #2 Ён ліхаманкава насіўся па двары ад абкрываўленага і знямоглага мужчыны да ледзь жывой жанчыны — яго суседзям заставалася жыць некалькі хвілін. Ён біў іх палкай і нажом, дзясяткі ўдараў — і большасць у галаву. Калі сусед ужо не дыхаў, прыйшла чарга суседкі — апошнім штрыхом забойцы былі цвікі ў вочы жанчыны. Целы Фацеевых Аляксей Міхаленя нават не збіраўся хаваць: кінуў труп суседа ў агародзе, а жанчыну адцягнуў у падвал, а сам пайшоў дадому — адзначаць нядаўняе вызваленне з турмы. Гэта былі апошнія забойствы, якія здзейсніў Аляксей Міхаленя. Міліцыя зловіць яго хутка, калі ён нібыта збіраўся на працу ў Расію. Яшчэ праз год яго расстраляюць у Пішчалаўскім замку ў Мінску.
Загадкавае забойства настаўніка Шагала ў віцебскім пад’ездзе: смерць Юдаля Пэна. Галаваломка, 2 сезон #1 Цудоўны партрэтыст, настаўнік беларускіх мастакоў і стваральнік першай яўрэйскай мастацкай школы – усё гэта пра Юдаля Пэна. Жыццё мастака было доўгім, але абарвалася падчас «Вялікага тэрору». Ніхто дагэтуль не ведае, хто забіў Пэна ў яго віцебскай кватэры больш за 90 гадоў таму. У другім сезоне падкаста «Галаваломка» спрабуем разабрацца ў загадкавай гісторыі забойства.
Дрэнныя Санты. Галаваломка — Спецвыпуск #4 Каляды — гэта свята! Ёлка ў доме, падарункі пад ёй, міргаюць агеньчыкі па ўсім горадзе. Прыгажосць, каляднае цуда і, вядома, сям’я побач. Але мы разбурым вам святочны настрой. Каляды — гэта не заўсёды радасць, а часам жорсткасць і злачынства. Дарослыя і дзеці чакаюць Санту, Дзеда Мароза, Святога Мікалая — называйце яго, як хочаце. Але Санты не заўсёды бываюць добрымі, і часам злодзеі ў адзенні Санты здзяйсняюць жудасныя рэчы. Што штурхае людзей на злачынствы ў такія дні? І чаму Санты таксама бываюць дрэннымі? PALATNO расказвае пра трох дрэнных Сантаў, якія сарвалі Каляды. І спрабавалі забіваць людзей.
Масавае забойства на Каляды. Галаваломка — Спецвыпуск #3 У нядзелю перад Калядамі сям’я Лоўсанаў святочна апранулася і паехала рабіць першы прафесійны сямейны фотаздымак. Для небагатай сям’і фермераў у 1929 годзе гэта была рэдкасць і, вядома, раскоша. Каля сям’я вярнулася дадому, а Чарльз Лоўсан — глава сям’і — пачаў метадычна збіваць і страляць у сваю жонку і сваіх дзяцей. PALATNO расказвае гісторыю першага і апошняга фотаздымка сям’і Лоўсанаў на Каляды.
Санта-забойца па выхадных. Галаваломка — Спецвыпуск #2 Мы ўсе думаем, што Санты добрыя мужчыны з сівой барадой і ў чырвоных касцюмах. А што, калі Санта, якога мы можам пабачыць на вуліцы ці ў гандлёвых цэнтрах — серыйны забойца? Што, калі ён забіваў ужо шмат гадоў? Што, калі ахвярай могуць стаць вашы блізкія, сябры ці вы самі? PALATNO расказвае пра Санту, які забіў восем чалавек.
Самыя вар’яцкія навагоднія злачынствы. Галаваломка — Спецвыпуск #1 Каляды і Новы год — гэта час магічны, але разам з гэтым вар’яцкі і абсурдны. Людзі могуць паводзіць сябе дзіўна ў гэты месяц: крадуць немаўлят Ісусаў, выклікаюць праваахоўнікаў на сваякоў за распакоўку падарункаў… І нават Дзед Мароз ці Санта-Клаўс — называйце гэты твар надыходзячага свята як хочаце — не такі чысты перад законам. PALATNO расказвае пра самыя вар’яцкія і абсурдныя злачынствы на Каляды і Новы Год.
«Дыктатары». Эпізод №7 — Аўгуста Піначэт У гэтым эпізодзе мы даследуем супярэчлівую постаць Аўгуста Піначэта, ваенная дыктатура якога змяніла Чылі: пакінула пасля сябе не толькі эканамічныя змены, але і маштабныя парушэнні правоў чалавека. Аўгуста Піначэт прыйшоў да ўлады пасля гвалтоўнага перавароту ў 1973 годзе, зрынуўшы прэзідэнта Сальвадора Альендэ. Сямнаццацігадовае праўленне Піначэта было жорсткім падаўленнем іншадумства і буйнымі эканамічнымі рэформамі.
«Дыктатары». Эпізод №6 — Пол Пот У сённяшнім эпізодзе мы даследуем адну з самых жорсткіх і загадкавых постацяў XX стагоддзя — Пол Пота. Пол Пот быў лідарам чырвоных кхмераў і арганізаваў адзін з самых жудасных генацыдаў у сучаснай гісторыі. Пад яго кіраваннем Камбоджа ператварылася ў кашмарны эксперымент аграрнага сацыялізму, які прывёў да гібелі каля двух мільёнаў чалавек. Праўленне Пол Пота — гэта яскравы напамін пра разбуральныя наступствы экстрэмальнай ідэалогіі і абсалютнай улады.
Хто прыдумаў Дзікі Захад, які мы ведаем? Кароткая гісторыя Дзікага Захаду — аўдыёлекцыя #6 Мы акунёмся ў міфы і легенды, якія сфарміравалі наша разуменне гэтай знакавай эпохі. Мы будзем аддзяляць факты ад выдумкі і раскрываць праўду, якая стаіць за гэтымі гісторыямі: ад неверагодных герояў да вядомых злачынцаў.
«Дыктатары». Эпізод №5 — Ідзі Амін У гэтым эпізодзе мы раскажам пра асобу, чыё жорсткае праўленне пакінула трывалы шнар на яго нацыі — Ідзі Аміна. Яго называлі «Мясніком Уганды», яго імя выклікала страх і жах. Ён падняўся з шэрагу вайскоўцаў, захапіў уладу падчас дзяржаўнага перавароту. Кіраванне Аміна — гэта надзвычайная жорсткасць, парушэнне правоў чалавека і культ асобы. Яго васьмігадовае праўленне прывяло да гібелі сотняў тысяч і пагрузіла Уганду ў хаос.
Жанчыны і Дзікі Захад. Кароткая гісторыя Дзікага Захаду — аўдыёлекцыя #5 Як жылі жанчыны на Дзікім Захадзе? Дзікі Захад малююць як мужчынскі свет, напоўнены каўбоямі, бандытамі і законнікамі. Аднак жанчыны адыгрывалі вырашальную і часта забытую ролю ў развіцці Дзікага Захаду. Яны былі першапраходцамі, прадпрымальнікамі, настаўнікамі і лідарамі.