Pezhvaak | پژواک

این جملۀ مشهور که گاهی به صادق هدایت منسوب می‌شود را همه شنیده‌ایم. اما واقعاً جرم جهنمیان و پاداش بهشتیان یکی است؟

شمارۀ هفدهم پادکست «پژواک» به بیان چکیده‌ای از موضوعات کتاب «الإلحاد في مواجهة نفسه» اثر دکتر سامی عامری می‌پردازد. دکتر عامری بر این باور است که خداناباوری ایده‌ای self-defeating و غیر قابل زیستن است و نگاه ما به موضوعاتی چون انسان، عقل، اخلاق، زندگی و زیبایی را دگرگون می‌سازد؛ نه تنها داخل خندق‌ها، بیرون آن‌ها هم خبری از خداناباوری واقعی نیست.

دربارۀ نحوست عدد سیزده چه می‌دانیم؟ صدای جغد چه پیامی برای ما دارد؟ آیا می‌شود عطسه را به فال بد گرفت؟ این شماره از پادکست «پژواک» توضیحی کوتاه پیرامون شوم‌شمردن بعضی اعداد، روزها و صداها است.

بسیاری در گذشته و حال برای توجیه کفر یا گناهانشان به قضا و قدر متوسل می‌شوند و با پناه‌بردن به علم ازلی یا مشیئت خداوند از پذیرش مسئولیت کارهایشان می‌گریزند. به راستی چرا نمی‌توان در برابر شرع از قدر دلیل آورد؟

به فراوانی از تحریف مسیحیت سخن گفته شده و بسیاری از بزرگان در این باره نوشته‌اند و حتی فصلی از کتاب نامور «اظهار الحق» به این موضوع اختصاص دارد. اما دربارۀ تحریفی که در زمان ما با انگیزه‌هایی دیگر اتفاق می‌افتد چه می‌دانیم؟ دستگاه کلیسا به کدام سو می‌رود و میان حضرت لوط و قومش، کدام را انتخاب می‌کند؟

محمدعلی جمال‌زاده، نویسندۀ معاصر ایرانی است که آثار معروفی از جمله «رجل سیاسی» دارد. او در این اثر با زبانی طنزآلود به توصیف نگاه طبقات پایین جامعه به سیاست می‌پردازد و حکایت مردی را بازگو می‌کند که از پنبه‌رِستن و حلاجی خسته شده و در گریز از صدای کمان و نیش‌های زنش، ناگاه خود را در میدان مشروطه می‌یابد.

جملۀ «تاریخ را فاتحان می‌نویسند» نَقل محافل و نُقل مجالس است و برخی آن را به عنوان راه‌حلی همیشگی در بحث‌های مربوط به گذشتگان مطرح می‌کنند. واقعاً تاریخ را فاتحان می‌نویسند یا آن‌که دیگران نیز در نوشتنش دست دارند؟

مارتین لوتر، کشیش آلمانی بود که مسیر دین، سیاست و تاریخ اروپا را تغییر داد و کمتر کسی هست که نام او را نشنیده باشد. او در برابر کلیسا و پاپ ایستاد و به گمان خود به اصلاح‌گری پرداخت. یکی از موضوعات بحث‌برانگیزی که در بیوگرافی او شاهد هستیم، نگاهش به یهودیان است. لوتر دربارۀ یهودیان چه می‌گفت و چگونه فکر می‌کرد؟

منکران سنت یا کسانی که خود را «قرآنی» می‌نامند، مدعی اسلام اصیل و توحیدی هستند و دیگران را به بدعت‌گذاری و شرک متهم می‌کنند. در این شماره به «اسلام تاریخی» رجوع می‌کنیم و به دنبال ریشه‌های انکار حدیث می‌گردیم؛ آیا مسلمانان در قرن نخست هجری، احادیث را باور داشته‌اند، یا آن‌که اسلام اصیل، خالی از حدیث بوده است؟

شمارۀ پنجم پادکست پژواک، شما را با سه دسته از علما آشنا می‌کند: عالم ربّانی، عالم سلطان و عالم مردم. عالم مردمی کیست و چه می‌کند؟ آیا «مردمی‌بودن» توصیف بدی است یا آن‌که درخور تمجید است؟

شاید این عنوان عجیب به نظر برسد و خواننده بلافاصله بپرسد که این دو چه ارتباطی به هم دارند؟ آیا عبدالله اوجالان، جهاد را باور داشته و به آن دعوت می‌داده است؟ شمارۀ چهارم پادکست «پژواک» بیان‌گر حقیقتی سیاسی است که شاید بیشتر ما از آن غافل می‌شویم و هر بار به سادگی در چاه رخدادها می‌افتیم.

برخی از مخالفان در مقام بدگویی و ملامت، بر وقایعی عینی دست گذاشته و می‌گویند «این اسلام واقعی است» و برخی دیگر هم می‌گویند «این اسلام واقعی نیست» تا از ساحت دین دفاع کرده باشند. آیا این شیوه در زشت یا زیباسازی دین کارساز است؟ اسلام واقعی را در کجا می‌توان جست و فصل الخطاب در چیست؟

آیا ممکن است به تکامل انسان باور داشت و همچنان به نفع انسان‌گرایی (انسانیت) استدلال کرد؟ باور به تکامل چه پیامدهایی دارد و چگونه جایگاه انسان در جهان را دگرگون می‌سازد؟ خداناباوران مشهوری چون جان گری چه گفته‌اند؟ در این شماره از پادکست «پژواک» به بیان آشتی‌ناپذیری میان نظریۀ تکامل و مکتب انسان‌گرایی می‌پردازیم.

در شمارۀ اول پادکست پژواک به بیان نکاتی پیرامون کتاب‌خوانی می‌پردازیم و از کلیاتی برای «کتاب‌خوان بهتری شدن» می‌گوییم.