Een groeiende groep Nederlanders keert zich af van de overheid en andere instituties. Ze voelen zich machteloos en onderdrukt door de staat. Sommigen weigeren belasting en boetes te betalen, anderen proberen hun contact met de overheid helemaal te verbreken. Hoe ziet deze groep zelfverklaarde ‘autonomen’ eruit? Wat beweegt hen? En wat kan de overheid doen om het vertrouwen te herstellen? Een gesprek met rechtswetenschapper Luuk de Boer.
Nederlandse veiligheidsdiensten waarschuwen al langer voor Russische en Chinese spionageactiviteiten. Die landen zouden het gemunt hebben op technologische kennis van universiteiten en bedrijven. Wat staat er op het spel? Hoe bepaal je wie wel en niet te vertrouwen is? En hoever mag je gaan om kennisdiefstal te voorkomen? We gaan erover in gesprek met inlichtingenexperts Willemijn Aerdts en Eric Schouten.
Depressie komt veel voor: bijna 1 op de 5 mensen krijgt ermee te maken. Toch slaan de huidige vormen van behandeling niet altijd aan. Psychiater Metten Somers (UMC Utrecht) onderzoekt of psychedelica hier verandering in kunnen brengen. Hoe werkt zo'n behandeling, en wat zijn de voor- en nadelen? Hij legt het je uit.
In de VS is een overdosis door krachtige en verslavende pijnstillers doodsoorzaak nummer één onder jonge mensen. Ook in Nederland schrijven artsen steeds makkelijker zware pijnstillers voor. Hoe komt dat? En wat kunnen we ertegen doen? Apotheker Marcel Bouvy vertelt over de gevaren van pijnstillerverslaving.
The wars in Ukraine, Gaza, and Sudan demonstrate that war crimes and crimes against humanity are being committed all over the world. As a result, millions of people are suffering. Historian Iva Vukušić investigates what role the International Criminal Court plays in prosecuting suspects of war crimes. Is it fit for purpose?
‘Nederlanders weer op 1’. Met deze slogan werd de PVV de grootste partij. Asielzoekers, arbeidsmigranten en moslims vormen volgens de partij een bedreiging voor ‘echte’ Nederlanders. Dat standpunt is niet nieuw. Waarom stemden kiezers juist nu zo massaal voor radicaal-rechts? En waarom vindt het anti-migratiesentiment in heel Europa zoveel weerklank? Journalist Hasna el Maroudi gaat erover in gesprek met socioloog Marcel Lubbers.
Van de uitputting en opwarming van de aarde tot het stikstofprobleem: veel van de problemen waar we mee te maken hebben zijn al lang bekend. Toch doen we er nu pas wat aan. Hoe kan dat? Sociaal psycholoog Jan Willem Bolderdijk doet onderzoek naar sociale kantelpunten. Wanneer leidt het duurzame gedrag van een kleine minderheid tot een systeemverandering?
Hoe verandert AI ons werk? Met arbeidseconoom dr. Emilie Rademakers en arbeidssocioloog prof. Marleen Huysman.
Hoeveel controle hebben we over onszelf en ons denken? Filosoof dr. Annemarie Kalis over Tolles 'De kracht van het nu'.
Onderwijswetenschapper dr. Casper Hulshof prikt de onderwijsmythes door.
Waarom komen sommige mensen wel in verzet en andere niet? Met historicus prof. Ismee Tames.
Wetenschapsfilosoof Stefan Gaillard over het verschil tussen wetenschap en kwakzalverij.
De afgelopen tijd is duidelijk geworden dat de zorg de patiëntenstroom bijna niet meer aankan. De oplossing ligt voor de hand: we moeten allemaal gezonder worden! Maar hoe doe je dat, als onze gezondheid voor een groot deel beïnvloed wordt door factoren waar we geen of weinig invloed op hebben, zoals luchtkwaliteit of sociaaleconomische achtergrond? Luister naar een gesprek met arts maatschappij & gezondheid dr. Marielle Jambroes (UMC Utrecht), ervaringsdeskundige armoede en sociale uitsluiting Eugenie Mac-nack (UMC Utrecht), en epidemioloog prof. dr. ir. Roel Vermeulen (UMC Utrecht).
Mensenrechten raken ons allemaal. Of het nu gaat om de vrijheid om verliefd te worden op wie je wilt, of om je mening te uiten. Mensenrechtenverdragen garanderen deze wezenlijke rechten. Maar hoe actueel zijn ze nog in onze snel veranderende wereld? Waarom gaat het toch vaak mis? En wat kun jij er als individu mee? Rechtswetenschapper prof. Antoine Buyse (UU) vertelt waarom we mensenrechten niet voor lief mogen nemen.
De Barbie-film was dé bioscoophit van 2023. Opiniemakers en recensenten buitelden over elkaar heen. Is het een progressief feministisch relaas? Een roze man-hatende koortsdroom? Of een twee uur durende reclame voor Barbie-producent Mattel? Mediawetenschapper dr. Dan Hassler-Forest (UU) duidt de Barbie-hype.
Oorlogen worden steeds meer met digitale wapens gevoerd. Naast DDoS-aanvallen en hacks, draait de online strijd vooral om het beïnvloeden van de publieke opinie. Echte informatie en nepnieuws zijn vaak moeilijk te onderscheiden. Hoe beïnvloedt desinformatie het verloop van conflicten? Rusland-expert dr. Mariëlle Wijermars (UM) vertelt over de online dynamiek van Russische desinformatie en hoe Oekraïense burgers tegenmacht organiseren.
Jongeren lezen steeds minder en slechter. Een kwart van hen haalt zelfs het basisniveau niet. Ook in de rest van de maatschappij neemt de geletterdheid af. De potentiële gevolgen zijn groot. Om mee te komen in de samenleving moet je goed kunnen lezen en schrijven. Wie bijsluiters van medicijnen niet begrijpt, of geen klacht kan indienen bij een onterechte boete, staat al snel aan de zijlijn. Hoe zijn we in deze leescrisis beland? En hoe kan het leesonderwijs beter? Luister naar letterkundige prof. Yra van Dijk.
A few years ago, philosopher Hanno Sauer (Utrecht University) shocked many of his colleagues by stating that ‘old’ philosophy is overrated. He wrote in a much-read article: “We can learn surprisingly little about philosophical problems by studying the works of the ‘great’ historical philosophers such as Aristotle, Hegel or Wittgenstein’. When a small Twitter storm arose, he wondered whether he should change his position and in what way. Is the history of philosophy philosophically relevant?
Ons leven barst van de keuzes. Maar hoe vrij zijn we in de beslissingen die we maken? Volgens sommige wetenschappers is de vrije wil een illusie: je omgeving, je opvoeding en je brein sturen je acties, nog voor je je daar zelf van bewust bent. Filosoof Lieke Asma (Munich School of Philosophy) ziet het anders. Dat je onbewuste voorkeuren hebt, betekent niet dat je geen eigen keuzes kan maken. Hoe moeten we vrije wil definiëren?
Volgens het existentialisme is wat je doet bepalend voor wie je bent. Door het idee dat je je eigen leven kunt beïnvloeden ontstaat vrijheid, stelt Sartre. De ideeën van Sarte en de Beauvoir wonnen in de jaren 40 en 50 aan populariteit maar werden daarna ook bekritiseerd. Want hoeveel keuze heb je daadwerkelijk in je leven? In ons digitale tijdperk lijken de mogelijkheden weliswaar eindeloos, maar hoeveel heb je te zeggen over de zaken die er echt toe doen? Volgens dr. Simon Gusman (UU) is die kritiek op het existentialisme onterecht, en kunnen we deze inzichten juist nu goed gebruiken. Hoe helpt deze filosofie ons om de controle terug te winnen over wat echt belangrijk is?