Szkoła na nowo

Pod koniec września w Lubinie odbył się marsz milczenia przeciwko hejtowi. Wspominano w nim 16-letnią Julię, która odebrała sobie życie. Dziewczyna przez lata była hejtowana przez rówieśników, nikt nie potrafił przerwać tej fali przemocy. Nasza rozmowa z Dominikiem Kucem z Fundacji GrowSpace (zajmuje się m.in. hejtem w szkole) o Julii i hejcie w szkole w ramach podcastu „Szkoła na nowo” odbyła się dzień przed tym, jak Dolnośląskie Kuratorium Oświaty orzekło, że szkoła w sprawie śmierci uczennicy ma czyste ręce. Nie ma z tym nic wspólnego, bo choć szykanowali uczniowie ich szkoły, robili to po lekcjach. KO powiedziało dokładnie to, co przewidział nasz gość. Skąd wiedział? Z doświadczenia – zawsze tak to wygląda.   Co roku co najmniej 150 nastolatków i nastolatek dokonuje skutecznych zamachów na życie. Wiele z nich było ofiarami szkolnej przemocy. Dlaczego nikt im nie pomógł? Dlaczego szkoła nie potrafi skutecznie walczyć z hejterami? Dlaczego sprawy zamiatane są pod dywan? I co należy zrobić, czy szkoła stała się bezpieczną przestrzenią dla wszystkich uczniów. 

Wraz z odejściem poprzedniej ekipy rządzącej, w szkole miało być więcej wolności. Więcej poszanowania praw ucznia. Więcej autonomii dla nauczycieli. Na razie niewiele z tego wyszło.   Choć nowa ekipa wymieniła kuratorów oświaty we wszystkich województwach, wciąż szkoły drętwieją ze strachu na myśl o ich wizycie? Kurator jako osoba, która doradza… wolne żarty!!! Nikt tak go nie postrzega. Ważne, żeby wszystko zgadzało się w papierach, żeby nie było się do czego przyczepić, żeby nie było kary.  Nawet tzw. ustawa Kamilka, która miała chronić dzieci wywołuje w szkołach popłoch.  Gdzie został popełniony błąd. I jak go naprawić? O tym w najnowszym podcaście „Szkoła na nowo” mówi dr Iga Kazimierczyk prezeska fundacji „Przestrzeń dla edukacji”, współtwórczyni kampanii „Wolna szkoła”, pedagożka. 

Kiedyś wystarczyło, by prowadził wykład. Dziś wymaga się od nauczyciela, by także wykorzystywał nowoczesne metody nauczania, sztuczną inteligencję, starał się zaciekawić uczniów, rozbudzał w nich pasje, wspierał, był ich wychowawcą i mentorem. Czy są w szkołach tacy nauczyciele? Czasami tak, czasami nie. Co zrobić, by do szkół trafiali pozytywnie zakręceni ludzie?  O tym jak być dobrym nauczycielem porozmawiamy w podcaście „Szkoła na nowo” z Dariuszem Martynowiczem, krakowskim polonistą, Nauczycielem Roku 2021.

W szkołach wszystko jest na ocenę. To podobno najlepsze narzędzie motywujące do nauki. Ale jak oceniać, by nikogo nie skrzywdzić?  Prawo oświatowe wskazuje, że ocena ma odzwierciedlać wiedzę i postępy w nauce. Stanowić dla ucznia informację zwrotną.   Jak oceniać mądrze? O tym w kolejnym podcaście „Szkoła na nowo” opowie dr Gabrielą Olszowską, małopolska kurator oświaty i specjalistka od oceniania w szkole.     

Od 2025 r. do szkół wejdzie edukacja obywatelska skupiająca się na  kształtowaniu postaw obywatelskich młodych ludzi. Nauka ma być bardziej praktyczna, o tematyce części zajęć będą decydować nauczyciele.   Czy taka organizacja szkolnych zajęć to wyjątek? A może szkoła po reformie oświaty zapowiedzianej na 2026 r. pójdzie właśnie w tym kierunku? O tym w podcaście „Szkoła na nowo” opowie dr Tomasz Gajderowicz, wicedyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych. 

„Chcesz coś do szkoły? – pyta matka dziecko. Nie wracać” – to tekst z jednego z internetowych memów, których pełno pod koniec wakacji. Niby śmieszne, ale oczywiste, bo przecież to nic dziwnego, że człowiek, duży czy mały, nie chce wracać do szkoły albo pracy po wakacjach i urlopie. Ale przecież śmieszne to nie jest. Zwłaszcza, że strach w szkole jest tym uczuciem, którego na swojej drodze edukacyjnej doświadczył każdy.   Oczywiście, szkoły są różne. Jedne są bardziej przyjazne uczniom, inne mniej. Ale wszystkie działają w tym samym systemie, gdzie na koniec jest egzamin, gdy są stopnie, średnia na świadectwie, biało-czerwony pasek…Prac domowych prawie nie ma, ale wciąż w szkołach nie brakuje sprawdzianów, testów, klasówek, kartkówek, zakuwania... Mimo odchudzenia podstawy programowej wciąż jest za dużo encyklopedycznej wiedzy. Wciąż problemem jest hejt i przemoc rówieśnicza. O problemach edukacji rozmawiamy od lat. Mówimy, że pruska szkoła nie przystaje do dzisiejszego świata. Martwimy się o braki kadrowe i niskie pensje nauczycieli. Narzekamy na rodziców. Ale chyba zbyt mało mówimy o uczniach. Ich potrzeby wydają się być drugorzędne, choć to przecież oni są w szkole najważniejsi.  Zastanówmy się dziś, jak uczynić szkołę lepszą dla dzieci i młodzieży. Wymyślmy tę szkołę na nowo. Pomogą nam w tym dziś Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak i Paweł Mrozek, uczeń trzeciej klasy liceum, aktywista Akcji Uczniowskiej.