Tạp chí âm nhạc

Mặc dù đã qua đời do tai nạn từ hơn 4 thập niên nay, nhưng Claude François cũng như Joe Dassin và Dalida là những giọng ca tiếp tục thành công sau ngày khuất bóng. Tên tuổi của những nghệ sĩ này còn nhiều hào quang nhờ vào những người thừa kế di sản, họ muốn duy trì ngọn lửa sáng thông qua những bộ sưu tập vàng. Sinh thời, Claude François là một trong những ngôi sao sáng của làng nhạc trẻ những năm 1960 tại Pháp. Sở trường của anh là hát những bản nhạc có nhịp điệu lôi cuốn, vì lúc mới vào nghề anh là một tay trống cừ khôi. Trong suốt sự nghiệp của mình, Claude François luôn đắn đo chọn lựa giữa hai con đường : một bên là dòng nhạc trẻ với những nhịp điệu sôi động, có nhiều triển vọng thành công nhờ tính thương mại phổ thông, còn bên kia là những bản nhạc được xem là dành cho người lớn, giai điệu hay ca từ đều được trau chuốt, nội dung bài hát cũng đa tầng hơn, có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau. Về điểm này, nhạc phẩm « Je sais » (hiểu theo nghĩa Ta biết rồi) do Claude François sáng tác vào năm 25 tuổi (1964), có thể được xếp vào hạng mục thứ nhì do có nội dung sâu sắc hơn và nhất là bản nhạc ra đời trong một hoàn cảnh éo le, đầy những tình tiết ly kỳ. Bài hát này từng được tác giả Phạm Duy chuyển thành nhạc phẩm « Cuộc tình tàn » do nhiều nghệ sĩ trong đó có Vũ Khanh hay Ngọc Lan ghi âm lại. Câu chuyện diễn ra vào năm 1959 tại miền nam nước Pháp, Claude François lúc ấy vừa tròn 20 tuổi vào nghề chơi nhạc như một ca sĩ và tay trống chuyên nghiệp. Tại dàn nhạc của Câu lạc bộ khiêu vũ Monaco, anh gặp cô Janet Woollacott, một vũ công người Anh, chuyên biểu diễn trong các phòng trà, hộp đêm tại các trạm nghỉ mát ven biển. Không lâu sau đó, đôi bạn trẻ này thành hôn với nhau. Trong giai đoạn đầu đời, hai tài năng mới đều thầm ước mơ trong tương lai sẽ có được một sự nghiệp sáng ngời. Chính cũng vì thế vào năm 23 tuổi (1962) cặp vợ chồng này mới chuyển đến Paris lập nghiệp. Claude đi hát show để kiếm tiền nhưng mãi đến hơn một năm sau anh mới thành danh nhờ ghi âm nhạc phẩm « Belles belles belles » (bản phóng tác tiếng Pháp của Made to love của nhóm The Everly Brothers). Còn Janet được tuyển làm vũ công trong đoàn múa phụ họa nhân đợt trình diễn của nam danh ca Gilbert Bécaud tại nhà hát Olympia. Vào năm 1962, Gilbert Bécaud đã là một tên tuổi lớn trong làng nhạc Pháp. Nhạc phẩm « Et maintenant » (What now my love) của ông lập kỷ lục số bán trên thế giới vào năm 1961, còn chương trình phát thanh chuyên về nhạc trẻ « Salut les copains » (Thân chào các bạn) được đặt tên theo bài hát ăn khách của Gilbert Bécaud, vào năm 1957. Phải chăng Janet không còn yêu Claude vì anh quá nghèo, hay vì Claude luôn có tính khí thất thường, hay « nổi máu ghen ». Dù gì đi nữa, Janet quyết định rời bỏ Claude François để đến với Gilbert Bécaud rồi sinh một đứa con gái tên là Jennifer, cho dù lúc bấy giờ Gilbert đã có gia đình. Do Gilbert không chịu ly dị, chẳng đành bỏ vợ con, cho nên quan hệ giữa Janet và Gilbert vẫn là một mối tình vụng trộm không được danh chính ngôn thuận và trớ trêu thay đứa con « ngoại tình » lại không được Gilbert công nhận. Mãi đến năm 1967, tức 5 năm sau mối tình tay ba, Janet Woollacott và Claude François mới ký giấy ly hôn. Trong khi Gilbert vẫn ở lại với vợ con, chứ không lập gia đình với Janet. Phải công nhận rằng Claude François không có nhiều may mắn cho lắm. Anh sẽ lại phải đau khổ một lần nữa khi yêu một thần tượng nhạc trẻ khác là France Gall. Chuyện tình đôi bên cũng kết thúc không mấy tốt đẹp. France Gall rời bỏ Claude để về sống chung với nam danh ca Julien Clerc. Thất tình, Claude François viết lời cho nhạc phẩm « Comme d'habitude », sau đó đi vòng quanh thế giới với phiên bản tiếng Anh « My way » do Paul Anka viết cho Frank Sinatra  Về phần mình, Janet Woollacott từng viết một quyển sách về câu chuyện tình của mình với Claude Francois vào năm 1998, một thập niên trước khi Janet qua đời ở tuổi 73. Còn Claude Francois lập gia đình và có hai đứa với người mẫu Isabelle Forêt. Để hóa giải nỗi đau của những chuyện tình bất hạnh anh đã sáng tác nhạc phẩm « Je sais » vào năm 1964, do chính Claude sáng tác cả lời lẫn nhạc. Có thể xem đây là một trong những bản nhạc hay nhất của Claude François vì anh hát rất thật lòng về một mối tình tay ba, thời anh chưa thực sự nổi tiếng. Một chi tiết khá bất ngờ nhưng không kém phần thú vị là Gilbert Bécaud đã tìm cách hồi âm đồng nghiệp (nhưng cũng là tình địch) khi dựa vào giai điệu của bài « Je sais » để sáng tác nhạc phẩm « Je reviens te chercher » (Trở lại đón người tình). Về những mối tình không thành, Claude François sau đó sẽ ghi âm nhạc phẩm « Le mal aimé » (1974), phiên bản tiếng Pháp của giai điệu « Daydreamer » (Mộng ban ngày) và nhất là « Le chanteur malheureux » (Ca sĩ bất hạnh) cũng từ đó Claude François đi vào lòng người mến mộ với hình ảnh của một nghệ sĩ thành công rực rỡ trên đường đời, nhưng lại kém may mắn trên đường tình. Một người khó tính nhưng lại chung tình, khi đã yêu thì không bao giờ toan tính, cho dù tình có phụ bạc nhưng vẫn yêu hết mình.

Trong làn sóng các nghệ sĩ gốc Ý thành danh vào những năm 1970 tại vương quốc Bỉ, có Claude Michel, Frédéric François và Frank Michael. Điểm chung của ba gương mặt này là họ chuyên hát các giai điệu trữ tình, lấy nghệ danh Pháp dù sinh trưởng trong những gia đình người Ý nhập cư. Tên thật là Franco Gabelli, nam ca sĩ Frank Michael sinh năm 1953 tại thi trấn Bedonia, tỉnh Parma miền bắc nước Ý. Gia đình ông sang định cư gần thành phố Liège, năm ông lên ba tuổi. Thời còn nhỏ, ông tự học hát và tập chơi đàn. Đến khi lớn lên, ông học nghề thợ sửa thiết bị truyền hình. Sự nghiệp ca hát của Frank Michael bắt đầu từ năm 1974 với đĩa nhạc "Je ne peux vivre sans toi" do hãng đĩa RCA phát hành. Mặc dù ít được giới báo chí quan tâm, nhưng ông không ngừng đi hát trong các buổi tiệc cưới, biểu diễn tại các liên hoan địa phương. Nhờ vậy, Frank Michael từng bước gầy dựng uy tín của một ca sĩ chuyên nghiệp và chinh phục khán giả bằng những live show hát nhạc tình theo yêu cầu của người hâm mộ. Với hơn 20 album và 15 triệu đĩa hát được bán trên thị trường Bỉ cũng như tại Pháp, Frank Michael thành công nhờ chất giọng trung trầm, ấm áp, du dương. Ông tiếp nối con đường mà những danh ca cùng thời như Mike Brant hay Frédéric François đã vạch ra. Frédéric François có sở trường hát nhạc khiêu vũ và dân ca miền nam nước Ý, trong khi Frank Michael chuyên hát nhạc Anh phóng tác với nhiều ảnh hưởng của Richard Anthony và nhất là thần tượng của ông là Elvis Presley. Vào năm 2003, ông đã ghi âm tuyển tập « Thank You Elvis », bao gồm 15 ca khúc kinh điển phóng tác sang hai thứ tiếng Pháp và Ý để vinh danh ông hoàng nhạc rock. Một trong những album của Frank Michael lập kỷ lục số bán, được phát hành đầu năm 1997 với tựa đề « Toutes les femmes sont belles » đã thành công vang dội trên thị trường khối Pháp ngữ. Tiếp theo đó là album « Il est toujours question d'amour » mở ra thời kỳ huy hoàng của giọng ca này, với nhiều ca khúc được viết bởi nhóm sáng tác của nhạc sĩ Michel Mallory. Tác giả này nổi tiếng trước đó nhờ chuyên sáng tác cho Johnny Hallyday. Có người từng nói đùa rằng Michel Mallory soạn nhạc rock cho Johnny, nhưng khi viết các giai điệu trữ tình ướt át, ông lại dành cho Frank Michael.  Trong năm 2025, nam ca sĩ Frank Michael bắt đầu chuyến lưu diễn cuối cùng của ông với tựa đề « Farewell Tour ». Ông dự kiến giải nghệ sân khấu cuối năm nay, khép lại một sự nghiệp trải dài trong nửa thế kỷ, kể từ lúc phát hành đĩa hát đầu tay vào năm 1974 cho đến album gần đây nhất « Mes premiers amours » phát hành vào tháng 11 năm 2024. Cho dù ngưng đi diễn trên sân khấu, nhưng có nhiều khả năng ông sẽ vẫn tiếp tục thực hiện các album phòng thu. Trong số các bản nhạc của Frank Michael từng có thêm lời Việt, có nhạc phẩm tiếng Pháp « Une larme sur ton visage » từng được tác giả Khúc Lan chuyển thành nhạc phẩm « Người tình trong mộng ». Bản nguyên tác tiếng Ý « Une lacrima sul viso » là của danh ca Bobby Solo, bài hát này sau đó đã được nhiều ca sĩ hát tiếng Pháp ghi âm lại. Bài hát thứ nhì là « Ti senti sola stasera », phiên bản phóng tác tiếng Ý của nhạc phẩm « Are you lonesome tonight », tác giả Trầm Tử Thiêng từng đặt thêm lời Việt cho giai điệu này thành nhạc phẩm « Tình bơ vơ » do Elvis Phương ghi âm. Một lời Việt khác là « Đêm buồn » của tác giả Nguyễn Hoàng Đô. Bài hát thứ ba là « Dites lui que je l'aime ». Nguyên tác tiếng Anh là nhạc phẩm « Tell Laura I love her » của Jeff Barry và Ben Raleigh. Trong tiếng Việt, bài này có hai lời Việt khác nhau. Lời đầu tiên « Trưng Vương khung cửa mùa thu » lời của tác giả Nam Lộc. Lời Việt thứ nhì là « Ta vẫn yêu nhau » của tác giả Tùng Giang, do Ý Linh hay Ngọc Quỳnh ghi âm. Trong 50 năm sự nghiệp của Frank Michael, chủ đề tình yêu là nguồn cảm hứng bất tận. Trong số 450 bài hát mà ông đã ghi âm, hầu như bài nào cũng nói về chuyện tình cảm lứa đôi. Tuy không nổi tiếng bằng Julio Iglesias hay Adamo, nhưng Frank Michael luôn trung thành với khán giả của mình. Có hàng ngàn cách để hát về tình yêu, nhưng quan trọng nhất trong mắt nguời hâm mộ vẫn là tình yêu tuyệt đối : yêu đến trọn đời, yêu một lần thôi.

Tiếng hát với giọng nữ trầm đặc biệt của Lê Thu Nguyễn từ lâu đã quen thuộc với khán giả khắp nơi, từ Việt Nam trước đây, khi nữ ca sĩ này xuất hiện trên đài truyền hình, ở các tụ điểm ca nhạc, cho đến các sân khấu ở hải ngoại, nhất là ở Pháp và Hoa Kỳ.  Ngày Chủ nhật 28/09/2025, nữ ca sĩ Lệ Thu Nguyễn sẽ có một chương trình ca nhạc đặc biệt kỷ niệm 30 năm định cư tại Pháp, với sự góp mặt của những người bạn thân thiết trong giới nghệ sĩ như ca sĩ Thế Sơn, Sỹ Đan, nhạc sĩ Diệu Hương.  Nhân dịp này, RFI Việt ngữ đã phỏng vấn Lệ Thu Nguyễn để điểm lại toàn bộ sự nghiệp âm nhạc của nữ ca sĩ.  RFI Việt ngữ rất vui mừng được tiếp chuyện với nữ ca sĩ Lệ Thu Nguyễn tại phòng thâu của đài RFI nhân dịp chị đang chuẩn bị cho một chương trình đặc biệt vào tháng 9 để kỷ niệm 30 năm định cư tại Pháp. Xin chào chị Lê Thu Nguyễn. Xin chào Thanh Phương, chị rất hân hạnh hôm nay được đến nói chuyện với Thanh Phương, với khán thính giả của đài RFI. Vâng, trước hết chúng ta có thể đi ngược dòng thời gian để trở lại điểm khởi đầu sự nghiệp âm nhạc của chị. Chị thực sự bắt đầu con đường ca nhạc từ khoảng thời gian nào? Chị có máu nghệ sĩ từ lúc nhỏ xíu! Lúc đó mẹ chị đàn tranh, mỗi lần có các nghệ sĩ ở đâu lên Đà Lạt thì họ tới đàn ca tài tử với gia đình chị. Mẹ thì dạy cho chị của chị hát. Lúc đó chị không có hát vì còn nhỏ xíu à, nhưng chị nghe những bài như Tứ Đại Oán, Văn Thiên Tường, mấy bài cổ nhạc lớn, chị thuộc hết. Từ nhỏ, lúc 10 12 tuổi, cũng cầm đờn, cũng hát hò ở nhà một mình. Gia đình chị khó lắm, không có cho đi hát. Mình đâu có nghĩ là một ngày nào đó sẽ trở thành ca sĩ. Nhưng khi về Sài Gòn năm 1977, chị có cơ hội gặp gỡ thầy Dương Thụ để lập một nhóm hát giao lưu với các trường đại học khác, rồi đi thi thì được huy chương vàng. Từ đó người ta mời mình đi hát, rồi tự nhiên mình cứ đi theo con đường đó, chứ không bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một nghệ sĩ. Vâng, tức là sự nghiệp âm nhạc của chị là bắt đầu từ phong trào văn nghệ sinh viên và từ đó thì giọng ca của chị được các nhạc sĩ để ý đến. Cụ thể, vào thời gian đó là chị làm việc với những nhạc sĩ nào? Năm 79, lúc chị đang học ở trường Đại học Mỹ thuật, có những nhóm ca khúc chính trị, hay những đoàn như đoàn Bông Sen, đoàn Tháng Tám. Chú Hồ Bông, trưởng đoàn Bông Sen, với cô Thanh Trì cứ nói "Lệ Thu về đoàn đi", nhưng lúc đó chị còn đi học, nên từ chối. Nhạc sĩ Thanh Trúc, trưởng đoàn ca nhạc Tháng Tám, cũng mời chị về, "em ơi về về đoàn đi, có tương lai lắm", nhưng lúc đó chị là sinh viên, không thể theo đoàn được. Năm 79, anh Lê Hựu Hà với anh Đình Huấn có tới mời chị về tham gia, tại lúc đó chị hát cho nhóm ca khúc chính trị Thanh Niên Xung Phong. Mấy anh nghe chị hát trong Tao Đàn thì mấy anh mời chị về hát cho ban nhạc Hy Vọng. Chị hát được vài tháng thì ở trường lúc đó, thời 78, 79 rất là khó khăn, chị phải đi theo trường trồng rau muống bên Thủ Thiêm, phải đi đây đi đó, thành ra không tập dợt đều được. Chị phải xin nghỉ. Đến năm 82, theo lời "xúi giục" của mấy người trong trường, chị đi thi thì được huy chương vàng năm 82. Lúc đó mình mới nghĩ bây giờ mình là ca sĩ chuyên nghiệp. Năm 82 trở đi và cho tới những năm cuối thập niên 1980 là thời kỳ cực thịnh của những "tụ điểm ca nhạc". Thời gian đó âm nhạc thì được tự do hơn trước đó một chút, thành ra có rất nhiều nơi để biểu diễn cho công chúng. Và đó là những nơi thi thố tài năng của các ca sĩ mới lên giống như chị ? Chị hát cùng thời với Cẩm Vân, Nhã Phương, Bảo Yến... Đúng rồi, Bảo Yến, Nhã Phương, Cẩm Vân là những người bạn của chị thời đó. Em biết thời đó đâu phải là dễ dàng đâu. Không có được hát nhạc gì hết. Chị thấy có mấy ca sĩ cứ hát nhạc Tây Ban Nha, nhạc Latin, nhưng nói là nhạc Cuba, nhạc này nọ.  Còn chị thì vào thời gian đó vẫn hát nhạc Việt Nam, nhưng chị cũng hát nhạc Pháp và cũng bắt đầu hát nhạc Mỹ, tại vì chị nhớ khi hát cho ban nhạc Hy Vọng, thì chị đã hát bài của ban nhạc Abba. Nhưng sau đó, gặp mấy chú nhạc sĩ, mình phải phải tránh tiếng, tại vì chị nhớ thời tám mươi mấy, hát nhạc nước ngoài là bị phạt. Nhưng rồi cũng có môi trường để chị hát. Chị nhớ 85, 86 là thời thịnh nhất của ban nhạc Đài Truyền hình. Lúc đó hát nhạc Mỹ, nhạc Pháp rất nhiều. Sở trường của chị là nhạc Pháp, thành ra người ta hay yêu cầu chị hát nhạc Pháp. Nhưng chị vẫn rất thích hát nhạc Việt, bởi vì nhạc Việt thấm từ trong máu, là tiếng mẹ đẻ của mình. Nhưng bây giờ người ta yêu cầu sở trường thì mình làm sở trường, yêu cầu sở đoản thì mình làm sở đoản. Nhất là buổi tối thứ sáu hay có chương trình nhạc yêu cầu. Mấy người quen cứ nói " Cứ tối thứ sáu là thấy cái mặt Lệ Thu!". Thời gian đó chị lên truyền hình rất nhiều. Vâng, coi như đó là những môi trường để chị trao dồi về khả năng âm nhạc. Bây giờ nghĩ lại, môi trường đó đã đóng góp như thế nào cho sự nghiệp của chị? Thời gian đó thì cũng khó khăn lắm. Khi lần đầu tiên đi hát, chị đâu có biết nhạc lý. Cầm guitar học mấy cái accord thì mình vừa đờn mình vừa hát bài với accord có sẵn. Nhưng khi đi theo con đường chuyên nghiệp thì lúc đó mấy nhạc sĩ phải đưa bài cho chị. Nhiều khi mấy anh nói: "Lệ Thu ngày mai thâu truyền hình!" Mấy anh đưa hôm nay ngày mai thâu! Lúc đó chị không biết làm thế nào, nhưng may mắn là trong trường chị lúc đó có một cậu học chung, rất là dễ thương, rất vững nhạc lý, tên là Phạm Phúc Toàn. Cậu này bắt đầu dạy chị nhạc lý, vỡ bài cho chị hát. Một thời gian sau đó thì chị vỡ bài một mình được. Ban đầu phải có Toàn kèm chị mới hát được, thành ra mình cũng học hỏi được nhiều. Chị cũng gặp gỡ được ca sĩ này, nhạc sĩ kia. Ngày xưa có một thời gian chị rất gắn bó với nhóm nhạc sĩ của mấy anh Phạm Trọng Cầu, Trịnh Công Sơn, Nguyễn Ngọc Thiện, Trần Long Ẩn, Từ Huy... Gần như ngày nào tụi chị cũng gặp nhau ở Hội Nghệ sĩ. Tình cảm ngày xưa gắn bó lắm, không phải như bây giờ, ít gặp nhau. Vâng, như chị có nói, ngay từ đầu chị đã được khán giả yêu cầu hát  nhạc Pháp, bởi vì chị là người học tiếng Pháp từ từ nhỏ. Như vậy có thể nói là nhạc tiếng Pháp theo đuổi chị cho tới tận bây giờ và chị được biết đến nhiều hiện nay là qua các ca khúc tiếng Pháp. Chúng tôi được biết là ngoài những ca khúc tiếng Pháp đã được chuyển ngữ sang lời Việt, trong đó có những bản rất là nổi tiếng với những lời bài hát mà hầu như ai cũng thuộc, chị cũng đã tự chuyển ngữ một số bài. Việc chuyển ngữ như vậy có khó lắm không, nhất là những ca khúc mà người ta đã biết rất nhiều rồi? Chị nghĩ đó cũng là một cái khiếu, vì không phải ai cũng chuyển ngữ được. Có những bài hát rất là khó, thành ra nhiều khi chị phải mất vài ngày, một tuần lễ để tìm ra được những chữ vừa đúng nghĩa, vừa phù hợp với giai điệu. Nhưng chị vẫn thích làm, bởi vì chị nghĩ rằng khi đưa một bài hát đến với khán thính giả, điều cần thiết là khán thính giả phải cảm nhận được lời hát, cảm nhận hồn của bài hát. Và nếu em không hiểu được lời thì em cũng không cảm nhận được. Thành ra muốn đưa bài hát đến cho khán giả là chị phải tìm cách để cho khán giả hiểu được ý của bài hát, để có thể cảm nhận được dễ dàng hơn. Vâng, nhất là có một số bài hát người ta dịch không hoàn toàn xác nghĩa, thành ra khi ta nghe lời tiếng Việt thì nó hoàn toàn không giống như nghĩa trong bài tiếng Pháp! Chị là một người học tiếng Pháp và trình bày nhạc tiếng Pháp rất nhiều từ khi ở Việt Nam. Chị đã sang Pháp định cư từ năm 1995, tức là cách đây 30 năm. Trong thời gian đó chị đã bắt đầu đi hát trở lại chưa? Có, lúc đó mới qua chị cũng không quen ai hết, nhưng gặp lại chị Họa Mi. Ngày xưa ở Việt Nam hai chị em cũng hay đi hát chung, thành ra gặp lại chị Họa Mi rất là vui. Chị Họa Mi mới giới thiệu chị tới hát tại một nhà hàng ở Boulogne, với chị Tố Liên đệm nhạc. Hai người bạn hát chung với nhau một thời gian thì bắt đầu bên này biết chị, có mời, thì chị mới hòa nhập giới văn nghệ của Paris. Lúc đó các trung tâm băng nhạc lớn như Asia hay Thúy Nga Paris by Night có liên lạc với chị để mời chị hát trong các chương trình đó? Khi mới qua thì một trung tâm có mời chị qua Mỹ, nhưng lúc đó chị đang xin ở lại, giấy tờ còn đang trục trặc, không thể đi Mỹ được, thành ra chị phải đành lỡ dịp. Về văn nghệ ở Paris, chị nghe nói thời cực thịnh là trước khi chị qua, các night club, phòng trà rất là thịnh vượng, khách hầu như đến mỗi đêm, nhưng khi chị qua thì hầu như không còn nữa. Lâu cũng có chương trình này, chương trình kia, cũng ít lắm, nhưng mình cũng có chỗ để mà dụng võ. Còn bây giờ chị thấy phong trào văn nghệ ở Paris xuống cấp quá. Chị rất là buồn vì không còn chỗ nào để người ta đi chơi mà đúng nghĩa nghệ thuật. Nói về vui chơi giải trí thì thiếu gì. Có những cái nhà hàng có ca sĩ hát, khách hát, chỉ cần một người đàn, nhưng thiếu những sân chơi thật sự mang tính nghệ thuật. Vâng, nhưng chị vẫn được mời sang bên Mỹ rất nhiều lần để trình diễn và đặc biệt mỗi lần chị sang đó chắc là khán giả đều yêu cầu hát ca khúc tiếng Pháp? Cái may mắn là chị hát tiếng Pháp vì chị học tiếng Pháp từ nhỏ. Khi qua Mỹ hay là khi chị đi Úc hay các nơi khác, thường thường người ta yêu cầu chị hát nhạc Pháp nhiều hơn. Nhưng chị vẫn pha trộn với những bài Việt Nam, hoặc những bài Pháp nhưng lời Việt. Ca khúc Em Ơi Hà Nội Phố đã gắn liền với  tên tuổi của Lệ Thu Nguyễn, bởi vì chị là người đầu tiên trình bày ca khúc đó do cố nhạc sĩ Phú Quang sáng tác dựa trên thơ của thi sĩ Phan Vũ. Chị có thể kể lại trong hoàn cảnh nào mà chị đã gặp được nhạc sĩ Phú Quang ? Thật lòng với em chứ giờ hỏi chị gặp anh Phú Quang ở đâu, vào thời điểm nào thì chị hoàn toàn không nhớ, nhưng chỉ biết là ngày xưa khi hát ở các tụ điểm thời đó thì chỉ hát nhạc "đỏ" thôi. Chị có nghe một bài hát nghe dịu dàng quá, lời của nó rất là hay, không biết bài này ở đâu. Lúc đó nghe Cẩm Vân hay Lâm Xuân hát, chị mới hỏi thì Cẩm Vân nói đó là bài hát mang tên "Bài ca trở lại" của nhạc sĩ Phú Quang ở Hà Nội vô. Chị cũng bắt chước hát một hai lần. Nếu chị không lầm thì chị gặp anh Phú Quang trong một phòng thâu. Thời gian đó thâu băng thâu đĩa nhiều lắm. Chị nghĩ lúc đó anh Phú Quang là điều khiển chương trình hay là biên tập. Hồi xưa chị hát cho anh ấy rất nhiều. Anh ấy mời chị hát trong một số nh

Vào đầu những năm 1970, thành công ở nước ngoài của nhạc sĩ trẻ tuổi Marc Hamilton đã mở đường cho khá nhiều tài năng xuất thân từ vùng Québec chinh phục thị trường quốc tế. Trong số này, một trong những giọng ca ăn khách đầu thập niên 1980 vẫn là Daniel Hétu. Nhiều sáng tác của anh từng được đặt thêm lời Việt, nổi tiếng nhất là nhạc phẩm « Je suis revenu » (Em hỡi, anh về đây). Sinh trưởng trong một gia đình nghệ sĩ ở Montréal, Daniel Hétu là con nhà nòi, từ nhỏ đã thừa hưởng năng khiếu âm nhạc từ thân phụ. Bố anh là nhạc sĩ Lucien Hétu (1928-1990) chuyên chơi đàn organ, ông bắt đầu sự nghiệp ghi âm vào năm 1959, chủ yếu nhạc hòa tấu và nhạc khiêu vũ. Trong vòng một thập niên, ông đã lập kỷ lục số bán với hơn một triệu đĩa nhạc, nhờ phát hành khoảng 30 album nhạc hòa tấu. Trước khi nối nghiệp thân phụ, Daniel Hétu (1950-2008) bắt đầu học đàn piano từ năm lên 4 (với thầy André Mathieu). Vào năm 11 tuổi, anh đoạt giải thưởng lớn nhờ album ca nhạc đầu tiên « The Parade of the Wooden Soldiers ». Cho đến năm 21 tuổi, ngoài việc học đàn và sáng tác, anh còn học cách hòa âm và điều khiển dàn nhạc tại trường cao đẳng Vincent d'Indy, ở quận Outremont. Hai cha con Lucien và Daniel Hétu có hợp đồng ghi âm tại cùng một hãng đĩa và sau một thời gian đi biểu diễn cùng với bố, Daniel Hétu sau đó tách ra riêng. Trong vòng hơn một thập niên, từ năm 1977 đến năm 1988, anh cho phát hành 5 album phòng thu gồm nhiều bài hát gốc, do chính anh sáng tác, hòa âm và trình bày. Vào năm 1979, anh thành công với giai điệu « Je t'attendais » (Con tim mong chờ), mang về cho anh hai lần đĩa vàng tại bang Québec. Trong tiếng Việt, bài này được nam danh ca Duy Quang chuyển lời thành nhạc phẩm « Anh vẫn đợi em » do ca sĩ Thái Hiền trình bày. Thành công này mở đường cho Daniel Hétu ghi âm nhiều bản nhạc ăn khách khác. Sự nghiệp của anh đạt đỉnh cao trong hơn 10 năm liền cho đến khi anh phát hành album phòng thu cuối cùng vào năm 1988. Ngoài ca hát, anh còn là giám đốc nghệ thuật phụ trách phần âm nhạc của nhiều chương trình truyền hình. Nhờ vào tài nghệ điều khiển dàn nhạc hòa tấu, anh đã hợp tác với nhiều ngôi sao vùng Québec như Ginette Reno, René Simard hay Patsy Gallant. Với tư cách là nhạc trưởng, anh cũng thường xuyên đi lưu diễn ở nước ngoài với nhiều danh ca Pháp như Charles Aznavour, Gilbert Bécaud hay Mireille Mathieu. Từ cuối những năm 1990, Daniel Hétu bắt đầu gặp nhiều vấn đề sức khỏe buộc anh phải ngưng công việc. Khó khăn trong đời tư tưởng chừng nhất thời, nào ngờ anh lại qua đời vì bạo bệnh vào năm 2008, ở tuổi 57. Người nghệ sĩ đa tài ra đi quá sớm để lại cho giới yêu nhạc nhiều giai điệu hay. Giới hâm mộ vẫn còn nhớ đến giọng ca của Daniel Hétu qua các nhạc phẩm như « L'amour que j'ai pour toi » (Tình yêu anh dành cho em), « Je cherche une fille » (Đi tìm cô bé xinh xinh) lời Việt của tác giả Nhật Ngân do ca sĩ Kiều Nga ghi âm. Trong số những sáng tác ăn khách của Daniel Hétu, bản nhạc nổi tiếng nhất (của anh) vẫn là « Je suis revenu » (Anh hỡi em về đây) lời Việt của tác giả Khúc Lan, được khá nhiều giọng ca trứ danh ghi âm lại trong đó có Ngọc Lan, Khánh Hà, Tú Quyên, với giai điệu ngọt ngào sâu lắng Cuối cùng anh vẫn về đây, từ đầu làm lại hôm nay, xung quanh chẳng gì thay đổi, như xưa khát vọng tràn đầy. Hão huyền con tim đã sống, giờ đây chẳng còn ảo vọng, đi đâu rồi cũng về đây, hoài công mong đợi đêm ngày, mong sao đừng cay đắng mãi, chỉ cần dang rộng vòng tay.

Bộ sưu tập vàng (La Colleción de Oro) là tựa đề bộ đĩa gồm những tình khúc chọn lọc của Pepe Aguilar, do tập đoàn Universal cho phát hành vào mùa hè năm nay, nhân dịp kỷ niệm 35 năm sự nghiệp ghi âm của danh ca người Mexico. Về mặt tuổi đời, ông thành danh hầu như cùng thời với ông hoàng Luis Miguel và là đàn em của Juan Gabriel cũng như của Julio Iglesias. Sinh tại bang Texas, Hoa Kỳ, nhưng lại lớn lên ở Zacatecas, miền trung Mexico, Pepe Aguilar (tên thật là José Aguilar) xuất thân từ một gia đình mà bố mẹ đều là nghệ sĩ nổi tiếng : thân phụ là danh ca Antonio Aguilar, một trong những người tiên phong trong việc phổ biến dòng nhạc mariachi ở nước ngoài, còn thân mẫu là ca sĩ kiêm diễn viên Flor Silvestre, một trong những gương mặt hàng đầu trong thời kỳ hoàng kim của điện ảnh Mexico. Thừa hưởng năng khiếu của song thân, Pepe Aguilar dĩ nhiên từ lúc còn nhỏ đã chọn con đường sân khấu. Nhưng có lẽ, để khẳng định tính cách khác biệt, cho nên vào thời niên thiếu, anh chủ yếu hát nhạc rock, gia nhập nhóm "Equs" và thực hiện album đầu tiên của mình với nhiều ảnh hưởng của các ban nhạc rock lừng danh những năm1970, trong đó có Pink Floyd. Mãi đến sau này, khi anh bắt đầu sự nghiệp hát solo, thì lúc ấy anh dần tìm lại các dòng nhạc truyền thống của Mexico qua việc kết hợp âm thanh nhạc pop hiện đại với các bài dân ca cũng như các điệu nhạc mariachi hay ranchero. Gần giống với country, thể loại mariachi (với bộ đàn ghi ta, vĩ cầm và kèn đồng) thường phản ánh sinh hoạt miền đồng quê và đời sống trong các nông trại (ranchero). Thành danh ngay từ lúc phát hành album đầu tay vào năm 1990 (Pepe Aguilar con tambora), giọng ca này nhanh chóng trở thành một trong những nghệ sĩ quan trọng trong làng nhạc Mexicô, rồi từng bước anh chinh phục thị trường nói tiếng Tây Ban Nha, qua các đợt lưu diễn ở châu Mỹ. Đến đầu những năm 2000, qua tuyển tập nhạc tình kinh điển (Por el Amor de Siempre, và sau đó nữa là album Enamorado), bao gồm nhiều bài hát thịnh hành từ những năm 1960 của các nghệ sĩ trứ danh như Camilo Sesto, José José, Juan Gabriel, Luís Demetrio, Carlos Cuevas từng nổi tiếng với nhạc phẩm « Cha cha línda » … Pepe Aguilar đã thổi một làn gió mới vào những ca khúc vang bóng một thời. Thành công rực rỡ của album này đã củng cố hướng đi của anh, xen kẽ những giai điệu xưa như « Contigo Apprendi », hay « No soy de Aqui », với những sáng tác mới như Perdóname (Hãy tha thứ cho anh), Prometiste (Đừng quên lời hứa) Directo al corazon (Từ trong đáy tim) … Trong những năm sau đó, Pepe Aguilar thường hay ghi âm những tác phẩm « để đời » hầu ngỏ lời tri ân thế hệ của những nghệ sĩ đi trước, trong đó có những giọng ca tiêu biểu của thời kỳ hoàng kim của ranchero, dòng nhạc truyền thống của Mexico (như Pedro Infante, Javier Solis, Vicente Fernandez cũng như thân phụ Antonio Agular). Trong vòng ba thập niên sự nghiệp, Pepe Aguilar đã cho phát hành hơn 30 album phòng thu, bán được hơn 15 triệu album trên thị trường quốc tế. Thành công của các bản ghi âm đã đem về cho ông 5 giải Grammy La Tinh, 19 giải Lo Nuestro của Nam Mỹ và một ngôi sao trên Đại lộ Danh vọng Hollywood, nằm ngay bên cạnh ngôi sao của thân phụ Antonio Aguilar. Hồi tưởng lại những năm tháng mới vào nghề, Pepe Aguliar cho biết lần đầu tiên anh lên sàn diễn, anh chỉ mới có ba tuổi, lúc bấy giờ anh được hát chung với bố trên sân khấu nhà hát Madison Square Garden ở thành phố New York. Có lẽ cũng vì thế Pepe Aguilar luôn khuyến khích con cái đeo đuổi con đường nghệ thuật. Sau Antonio và Pepe Aguilar, đến phiên Leonardo và Angela nối nghiệp cha cũng như ông nội, khi chọn con đường nghệ thuật sân khấu. Riêng nữ ca sĩ Angela Aguilar, tuy chỉ mới có 21 tuổi nhưng đã thành công rực rỡ với album chuyên đề bolero phát hành trong năm qua, hội tụ những giai điệu kinh điển hàng đầu như « Besame mucho », « Solamente una vez », hay là « Toda una vida ». Có lẽ cũng vì thế mỗi lần nhắc đến dòng họ nghệ sĩ này, người hâm mộ ở Mexico thường gọi họ là « Triều đại Aguilar », khi ba thế hệ trong cùng một gia đình, luôn hát nhạc La Tinh, những giai điệu xinh, muôn thuở trữ tình.

Nhắc đến Frédéric François, người yêu nhạc Pháp nghĩ đến ngay một trong những giọng ca thành danh vào giữa những năm 1970. Khi thần tượng Mike Brant tự kết liễu cuộc đời vào năm 1975, anh đã để ngỏ sân chơi cho nhiều giọng ca nam chuyên hát nhạc tình, thị trường Pháp có Joe Dassin (người Mỹ), Patrick Juvet (Thụy Sĩ) hay Dave (Hà Lan). Còn tại vương quốc Bỉ, có làn sóng ca sĩ gốc Ý như Claude Barzotti, Claude Michel, Frank Michael và nhất là Frédéric François. Cũng như Frank Michael tên thật là Franco Gabelli, Claude Michel là Gianni Marzano, Frédéric François thật ra là nghệ danh của Francesco Barracato. Ông sinh năm 1950 trong một gia đình nghèo tại một thị trấn phía bắc đảo Sicilia. Gia đình ông rời Ý sang Bỉ định cư, năm ông chưa đầy hai tuổi. Thân phụ của ông (Peppino) làm nghề thợ mỏ và vào những dịp cuối tuần, Peppino thường hát tại các quán cà phê dành cho giới thợ thuyền những khúc dân ca miền Napoli cũng như các giai điệu cổ điển quen thuộc của Ý. Trong quyển hồi ký « Merci la vie » (Cảm ơn cuộc đời), Frédéric François cho biết chính thân phụ đã truyền cho ông niềm đam mê âm nhạc. Kỷ niệm « sân khấu » đầu tiên là vào năm lên mười, Frédéric François lúc ấy phải trèo lên ghế để cất giọng hát trước công chúng giai điệu kinh điển « O sole mio » tại quán cà phê của cộng đồng người Ý nhập cư. Từ thời còn nhỏ, ông tự học hát và sáng tác bằng đàn ghi ta. Năm 15 tuổi, song song với trường dạy nghề, ông theo học khoa thanh nhạc tại Nhạc viện thành phố Liège. Nhờ vào sự đào tạo bài bản này, vào năm 16 tuổi ông giành lấy hạng đầu cuộc thi hát (Microsillon d'argent) nhân một liên hoan ca nhạc. Giải nhất lúc bấy giờ là hợp đồng thu âm đĩa hát đầu tay, đồng thời người trúng giải có cơ hội hát trong phần mở đầu buổi biểu diễn của Michel Polnareff, người mà ông hằng mến mộ. Trong những năm mới vào nghề, ông ghi âm với nghệ danh François Barra, tên gọi theo tiếng Pháp và ngắn gọn hơn của Francesco Barracato. Mãi đến năm 19 tuổi (1969), ông mới lấy nghệ danh chính thức là Frédéric François. Sự nghiệp của Frédéric François thực sự cất cánh năm ông 21 tuổi. Nhạc phẩm « Je n'ai jamais aimé comme je t'aime » (Chưa bao giờ yêu ai như yêu em) chiếm hạng đầu thị trường Bỉ trong ba tháng liền khi được phát hành vào năm 1971. Bài hát này từng được tác giả Nhật Ngân chuyển sang lời Việt thành nhạc phẩm « Tình yêu đắm say » do ca sĩ Ngọc Bích trình bày. Thành công bước đầu này mở đường cho ông chinh phục thị trường khối Pháp ngữ. Từ năm 1973 trở đi, hầu như năm nào cũng đều có một bản hit đột phá của Frédéric François. Giọng ca này thật sự chinh phục công chúng Pháp vào năm 1984 với nhạc phẩm « Mon cœur te dit je t'aime » (Tim ta luôn nói yêu em). Khi mới vào nghề, Johnny Hallyday là thần tượng của giới trẻ (L'Idole des jeunes), trong khi Frédéric François dù còn trẻ lại trở thành thần tượng của giới trung niên và người cao tuổi (L'Idole des moins jeunes), một phần cũng do ảnh hưởng của thân phụ, ông thường hay hát « nhạc già » cũng như chuyên sáng tác theo các điệu nhạc xưa : rumba, cha cha, valse, paso, tango ….. Dù có thích hay không, cũng phải công nhận rằng Frédéric François đã tìm ra được cho mình một công thức giúp cho ông gặt hái nhiều thành công thương mại từ năm này qua năm nọ. Trong vòng 50 năm sự nghiệp, Frédéric François đã ghi âm hơn 40 album phòng thu, bán hơn 20 triệu đĩa hát trên thị trường khối Pháp ngữ. Ông trở thành nghệ sĩ Bỉ thứ ba thành công nhất ở nước ngoài chỉ sau Jacques Brel và Salvatore Adamo. Trong số hàng trăm ca khúc do chính ông sáng tác, đã có rất nhiều bài được ghi âm lại trong nhiều thứ tiếng. Riêng trong tiếng Việt, ngoài hai nhạc phẩm Tình yêu đắm say và giờ đây Muộn màng (Il est déjà trop tard) lời Việt của tác giả Lê Toàn, còn có giai điệu ăn khách « Si je ne te connaissais pas », từng được tác giả Khúc Lan đặt thêm lời thành nhạc phẩm « Từ khi biết em » do nam ca sĩ Tô Chấn Phong trình bày. Bằng những lời lẽ đơn giản thật thà, Frédéric François trước sau vẫn hát tình ca, cho muôn giai điệu thắm mềm sỏi đá.

"Mes chansons en Français" - Những bản nhạc Pháp của tôi, là tựa đề bộ đĩa chọn lọc của Julio Iglesias được hãng giải trí Sony Music cho tái bản vào mùa hè năm 2025. Tuyển tập này bao gồm những album đầu tay tập hợp các bản nhạc phóng tác của Julio nhằm chinh phục thị trường Pháp. Trong nhiều giai điệu ăn khách, có bài « Je n'ai pas changé » từng được tác giả Phạm Duy chuyển thành nhạc phẩm « Anh vẫn không đổi thay », do nhiều nghệ sĩ như Quang Dũng ghi âm lại. Có thể thấy là bộ đĩa này chủ yếu nhắm vào giới sưu tầm, tuyển tập bao gồm ba album phòng thu bằng tiếng Pháp đầu tiên của Julio, chỉ được phát hành trên đĩa nhựa 33 vòng thay vì trên CD hay trên mạng trực tuyến. Tại Pháp, người yêu nhạc khám phá giọng ca của Julio qua các bản phóng tác tiếng Pháp vào đầu thập niên 1980, tức là từ album phòng thu thứ nhì trở đi, nhưng thật ra Julio bắt đầu ghi âm trong tiếng Pháp từ đầu mùa xuân năm 1978. Trước khi có hiện tượng « Vous les Femmes », Julio từng bước chinh phục ngôi vua với những giai điệu ghi âm trong nhiều thứ tiếng. Riêng về các phiên bản phóng tác lời Việt, có khá nhiều bài hát chủ yếu dựa theo các giai điệu tiếng Pháp của Julio như « Le monde est fou, me monde est beau » từng được chuyển lời Việt thành nhạc phẩm « Đời bao mộng ước, đời quá điên cuồng », từng được các ca sĩ như Duy Quang hay Don Hồ ghi âm, mở đường sau đó cho rất nhiều ca khúc ăn khách khác như « Viens m'embrasser » (Lại gần hôn anh), Je n'ai pas changé (Anh vẫn không đổi thay) hay là « Nostalgie » từng được ca sĩ Duy Quang chuyển thành nhạc phẩm « Niềm thương nhớ ». Bộ đĩa nhạc Pháp của Julio được phát hành vào lúc mạng Netflix đang chuẩn bị một bộ phim tiểu sử (nhiều tập) về cuộc đời của ông hoàng dòng nhạc trữ tình. Theo tuần báo GQ Magazine, sau các giọng ca nổi tiếng của Mexico là Selena, Luis Miguel, hay Vicente Fernández, đến phiên sự nghiệp của Julio được Netflix (nền tảng trực tuyến) chuyển thể lên màn ảnh. Có nhiều khả năng, bộ phim tiểu sử (biopic) này được quay thành serie nhiều tập thay vì một bộ phim truyện dành cho màn ảnh lớn. Ban điều hành Netflix đã từng xác nhận, lần đầu tiên Julio Iglesias sẽ tích cực tham gia vào quá trình xây dựng kịch bản để quay thành bộ phim nhiều tập này. Sinh thời, Julio Iglesias đã lên ngôi thần tượng có cả danh vọng và tiền tài, thế nhưng đầu đuôi câu chuyện về đời ông, chưa bao giờ được kể lại. Theo tuần báo GQ Magazine, sau nhiều lần đắn đo cân nhắc, cuối cùng nam danh ca người Tây Ban Nha nay đã ngoài 80 tuổi, đã chấp nhận đề nghị làm phim tiểu sử, dùng kịch bản hư cấu để kể lại những câu chuyện có thật xuyên suốt hành trình của một trong những nghệ sĩ quan trọng nhất của làng nhạc quốc tế. Sau khi đọc được một lá thư rất cảm động từ cô Bela Bajaria giám đốc người Anh gốc Ấn, chuyên điều hành mảng nội dung trực tuyến của Netflix : dùng phim truyện tức là kịch bản hư cấu để kể lại những câu chuyện có thật xuyên suốt hành trình của một trong những nghệ sĩ quan trọng nhất của làng nhạc quốc tế. Việc tuyển lựa dàn diễn viên cũng sẽ khá quan trọng, để tái hiện sao cho xứng danh ca Julio qua nhiều giai đoạn khác nhau trong đời. Giữa chi tiết đời tư và nhân vật công chúng, hiện vẫn còn hơi sớm để biết rõ kịch bản sẽ ưu tiên, khai thác hướng nào. Tuy chưa có thông tin rõ ràng, nhưng điều chắc chắn là phim sẽ khắc họa những năm tháng Julio theo học ngành luật, quãng thời gian ông làm thủ môn cho đội bóng Real Madrid, trước khi tai nạn giao thông làm tan tành giấc mơ của Julio trở thành cầu thủ chuyên nghiệp. Đó là những nút thắt ly kỳ, những bước ngoặt thay đổi hẳn định mệnh của một đời người mà không ai có thể ngờ tới. Nhiều năm sau đó, Julio rốt cuộc lại trở thành một trong những nghệ sĩ hàng đầu của làng nhạc pop đương đại. Trong hơn nửa thế kỷ sự nghiệp, Julio Iglesias đã bán hơn 300 triệu album, thu âm trong 12 thứ tiếng. Ông trở thành nghệ sĩ La-tinh đầu tiên có tầm ảnh hưởng toàn cầu nhờ chinh phục được các thị trường lớn, trong đó có châu Mỹ, châu Âu và châu Á. Theo sách kỷ lục Guinness, Julio Iglesias là một trong 5 nghệ sĩ ăn khách nhất mọi thời đại không kém gì ông hoàng nhạc rock Elvis Presley và ông hoàng nhạc pop Michael Jackson. Trong số hàng trăm giải thưởng mà ông giành được trong đời, có lẽ không có gì quan trọng bằng tình cảm ưu ái mà giới yêu nhạc dành cho ông từ bấy lâu nay. Trong lòng người mến mộ, tên tuổi Julio đã đi vào huyền thoại, vầng hào quang của ông hoàng nhạc tình, từ nay sáng mãi.

Trong làng nhạc quốc tế, có nhiều giọng ca nổi lên rồi vụt tắt. Bài hát của họ nổi đình nổi đám khắp nơi, rồi không hiểu vì sao những giọng ca ấy lại biến mất khỏi tầm mắt. Đó không phải là trường hợp của ca sĩ người Canada Marc Hamilton, vì trong đời tác giả này đã cho ra mắt khoảng 10 album. Ông cũng được xem là nghệ sĩ Québec đầu tiên chinh phục được thị trường đĩa hát ngoài Canada.  Sinh trưởng tại thị trấn Matane, trên bờ phía bắc của bán đảo Gaspésie, bang Québec, Marc Hamilton (1944-2022) từ thời còn nhỏ đã có năng khiếu chơi đàn ghi ta. Vào đầu thập niên 1960, khi làn sóng The Beatles đổ ập vào thị trường Bắc Mỹ, nhóm Tứ Quái đã gợi hứng cho rất nhiều thanh niên thời bấy giờ tham gia vào các ban nhạc rock. Ở tuổi 19, Marc Hamilton thành lập một nhóm nhạc (Shadols) cũng gồm 4 thành viên như The Beatles. Sau 4 năm hoạt động với nhóm, cuối cùng ông quyết định tách ra riêng và bắt đầu sự nghiệp solo, vào năm 24 tuổi. Marc Hamilton trở nên nổi tiếng một cách nhanh chóng nhờ sáng tác và ghi âm bài hát « Comme j'ai toujours envie d'aimer » (hiểu theo nghĩa Con tim như luôn muốn yêu), phát hành vào đầu năm 1970. Trong 6 tháng đầu, đĩa hát này đã bán được hơn một triệu bản tại Pháp. Trong khối Pháp ngữ, bản nhạc này đạt mức 8 triệu bản. Bài hát sau đó được dịch sang rất nhiều thứ tiếng kể cả tiếng Anh, Đức, Ý, Hà Lan, Tây Ban Nha, do các nghệ sĩ trứ danh ghi âm lại trong đó có Jean François Michael (Adieu jolie Candy), Hervé Vilard (Capri, c'est fini) hay RochVoisine (Hélène) ….. Còn trong tiếng Việt, giai điệu này từng được chuyển thành nhạc phẩm « Anh cần có em » do nam ca sĩ Tô Chấn Phong trình bày. Về hoàn cảnh sáng tác, giai thoại kể rằng Marc Hamilton đã soạn giai điệu này vào năm 1969, trong thời gian lưu trú tại Montpellier, miền nam nước Pháp. Lấy cảm hứng từ một khúc đàn ghi ta hòa quyện hai dòng nhạc folk và country trong lúc ông mò mẫm sáng tác, Marc Hamilton, lúc bấy giờ mới 26 tuổi, đã soạn thành bài hát « Comme j'ai toujours envie d'aimer » (Con tim như luôn muốn yêu), mà không hề ngờ rằng bản nhạc này sẽ đẩy ông lên vị trí đầu bảng xếp hạng tại Pháp và Québec và sau đó đến phiên thị trường khối Pháp ngữ.  Một cách ngẫu nhiên, Marc Hamilton trở thành nghệ sĩ Québec đầu tiên đạt được thành công lớn ở nước ngoài. Cho đến nay, bài hát này vẫn là một trong những bản ghi âm gặt hái được nhiều doanh thu trong lịch sử ngành công nghiệp giải trí ở Québec, đạt vị trí quán quân tại Québec trong 13 tuần liên tục, bài hát sau đó cũng đã thành công tại hơn 70 quốc gia qua các bản phóng tác, ghi âm trong hơn 10 ngôn ngữ.  Vì thế cho nên giai điệu « Comme j'ai toujours envie d'aimer » từng được Hiệp hội các tác giả và nhà xuất bản Canada (SOCAN) xếp vào danh sách những « bài hát kinh điển của vùng Québec », có ảnh hưởng lớn ở nước ngoài. Còn nhân dịp lễ kỷ niệm 50 năm ngày ra đời lá cờ Québec, bài hát của Marc Hamilton cũng được đưa vào danh sách của 50 bài hát tiêu biểu nhất của bang Québec. Tài năng của tác giả được công nhận bên cạnh nhiều nghệ sĩ trứ danh khác như Gilles Vigneault, Félix Leclerc, Raymond Lévesque, Claude Léveillée hay Jean-Pierre Ferland. Tên của Marc Hamilton được ghi vào Đài danh vọng dành cho các Ngòi bút sáng tác Canada (Canadian Songwriters Hall of Fame).  Trong sự nghiệp sáng tác, Marc Hamilton đã thử sức với nhiều thể loại kể cả nhạc phim và nhạc kịch. Ngoài ca hát, ông còn là kỹ sư phụ trách phần hòa âm, chỉ huy dàn nhạc nhà hát lớn và nhờ vậy hợp tác với các nghệ sĩ tên tuổi như Gérard Manset hay Ennio Morricone. Marc Hamilton đột ngột qua đời vào năm 2022 tại Québec vì bệnh Covid, hưởng thọ 78 tuổi. Ông đã để lại hàng trăm bản sáng tác, gần 10 album phòng thu với nhiều bản nhạc hay. Thế nhưng, dường như chưa có giai điệu nào ăn khách bằng nhạc phẩm « Con tim như luôn muốn yêu » (Comme j'ai toujours envie d'aimer) mà ông sáng tác thời còn trẻ, khi mới vào nghề. Marc Hamilton hẳn chắc không phải là một giọng ca sớm nổi lên rồi vụt tắt, nhưng thành công tột bực của sáng tác đầu tay này, bỗng dưng che khuất phần còn lai, khiến cho nhiều người không nhìn thấy, toàn bộ sự nghiệp của một nguời có tài.

Một nụ cười khả ái, tính tình dễ thương, giọng hát ngọt ngào, trong sáng nhưng không kém phần biểu cảm đã giúp cho tên tuổi Kiều Nga trở thành một trong những giọng ca nổi bật trong làng nhạc Việt Nam ở hải ngoại. Giọng ca ấy giờ đây không còn nữa, ca sĩ Kiều Nga vừa qua đời ở bệnh viện Orange County, California hôm 13/07/2025, ở tuổi 65. Sau khi được đưa vào bệnh viện giải phẫu vì tai biến mạch máu não, cô đã không tỉnh lại sau nhiều ngày hôn mê. Ca sĩ Kiều Nga đã vĩnh viễn ra đi, khiến cho giới hâm mộ thương tiếc, để lại một khoảng trống trong tim của nhiều người yêu nhạc, đặc biệt là ở hải ngoại. Sinh trưởng tại Việt Nam trong một gia đình có 10 người con, Kiều Nga là con áp út, còn anh cả là danh ca Elvis Phương : hai anh em cách nhau 15 tuổi. Ca sĩ Kiều Nga từng cho biết : cô mê ca hát từ thời còn nhỏ, cho nên khi về học trường Lê Qúy Đôn ở Sài Gòn, hầu như buổi văn nghệ của trường cũng đều có sự tham gia của tiếng hát Kiều Nga. Sự nghiệp ca hát của Kiều Nga có cơ hội cất cánh sau khi cô đến định cư tại Hoa Kỳ vào mùa thu năm 1984. Từ đó cô thường hay nói đùa : có lẽ cũng vì sang Mỹ vào mùa Halloween, nên sau này cô lại thích xem phim ma. Thời gian đầu ở Mỹ, cô chưa có ý định đi hát, mãi đến khi gặp lại người bạn cũ là nhạc sĩ đàn ghi-ta Ngọc Trác, cô mới tham gia vào ban nhạc, chủ yếu đi hát trong các tiệc cưới, chứ chưa có cơ hội biểu diễn tại các show lớn. Chính tại đêm đám cưới của cô Thy Vân, con gái của nhạc sĩ trứ danh Anh Bằng, Kiều Nga mới có dịp trổ tài hát hai bản nhạc Pháp lời Việt : «  Maman » (Mẹ hiền yêu dấu) bản gốc của Romeo lời Việt của ca sĩ Thanh Lan và nhất là « Oui devant Dieu » (Ngày tân hôn) bản gốc của Joaquin Preto, lời Việt của tác giả Phạm Duy. Sở trường hát nhạc Pháp nhờ học trường tây Nhờ vào buổi biểu diễn thành công này, Kiều Nga hai tháng sau được mời thu thanh cho trung tâm Asia, do nhạc sĩ Anh Bằng sáng lập vào năm 1985. Cho cuộn băng cát xét đầu tiên « Dạ vũ hồng » của trung tâm Asia, Kiều Nga ghi âm nhạc phẩm « Tu es le soleil » (Anh là mặt trời) bản gốc của Sheila, lời Việt của tác giả Vũ Xuân Hùng. Trong thời gian đầu thu đĩa hát thanh chuyên nghiệp, Kiều Nga học được tính kỹ lưỡng nếu không nói là cầu toàn từ nhạc sĩ Trần Ngọc Sơn phụ trách phần thu thanh : người trình bày không những cần có giọng ca hay, mà còn phải biết phát âm tròn vành rõ chữ, hát lời nào ra lời nấy. Đôi khi, chỉ vì không hài lòng với cách hát, mà cô mất hai tiếng đồng hồ chỉ để hoàn tất một bản thu âm. Các đĩa hát đầu tiên của Kiều Nga chủ yếu là các bản nhạc khiêu vũ hay nhạc Pháp phóng tác. Cô thành danh trước hết là nhờ vào nỗ lực bản thân. Tuy được nhiều người nghe hưởng ứng, nhưng trong hai năm đầu, không có bầu sô nào biết cô là em gái của danh ca Elvis Phương. Ngày đăng quang thành nữ hoàng new wave Tên tuổi của Kiều Nga lên như diều gặp gió. Khi được hòa quyện với giọng ca của Ngọc Lan, một tên tuổi khác cũng rất được nhiều người yêu thích trong những năm 1980, cặp bài trùng này được đăng quang thành hai « nữ hoàng của dòng nhạc new wave ». Đầu thập niên 1990, cả hai hợp tác với rất nhiều trung tâm như Hải Âu, Làng Văn, Người đẹp Bình Dương và sau đó là Thúy Nga-Paris By Night … Kiều Nga lúc bấy giờ mới có sáng kiến làm mới những bản nhạc cũ, bằng cách nối nhiều bài thành liên khúc trên một nền nhạc với lối hòa âm tân thời. Các cuộn CD với chủ đề « Liên khúc tình yêu » hát chung với Ngọc Lan và Trung Hành, thành công rực rỡ trên thị trường băng đĩa. Đến năm 1992, khi nhạc sĩ Anh Bằng giao công việc điều hành trung tâm Asia lại cho cô con gái Thy Vân, với sự hỗ trợ của nhạc sĩ Trúc Hồ, trung tâm này bắt tay thực hiện nhiều chương trình thu hình video trực tiếp. Kiều Nga thu hình cho nhạc phẩm « Xin còn gọi tên nhau » (Trường Sa) cho cuộn video « Tình yêu và tuổi trẻ » của Asia. Trước ống kính thu hình, hai cô ca sĩ Ngọc Lan và Kiều Nga có thêm cơ hội phát huy tài năng. Trong số này, có bài « Toi Jamais » (Anh thì không) bản gốc của Sylvie Vartan, lời Việt của tác giả Vũ Xuân Hùng, thu hình cho trung tâm Mây, trở thành màn trình diễn để đời của đôi song ca. Khi ca sĩ Ngọc Lan đột ngột qua đời vào năm 2001, Kiều Nga cho biết cô bị suy sụp tinh thần. Từ đó trở đi, cô ít còn di diễn và dành nhiều thời gian để nuôi con một mình. Mãi đến năm 2015, Kiều Nga mới có dịp về nước tổ chức đêm nhạc đánh dấu 30 năm sự nghiệp ca hát. Gần đây hơn nữa, ca sĩ Kiều Nga khao khát đi hát trở lại, khi con gái đã lớn khôn, đời sống cũng khá ổn định, nhưng rốt cuộc mọi dự tính cũng không thành. Nhắc tới Kiều Nga, người yêu nhạc trước hết nghĩ tới sở trường hát nhạc Pháp của cô do thời còn nhỏ hai anh em Elvis Phương, Kiều Nga đều từng học trường tây, nhưng với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề, Kiều Nga đã cho thấy cô có thể trình bày khá nhiều thể loại : tiếng Pháp phát âm chuẩn mà hát nhạc Việt cũng hay. Từ bản nhạc Việt đầu tiên là bài « Giáng Ngọc » (Ngô Thụy Miên) ghi âm cho trung tâm Làng Văn của nhạc sĩ Tùng Giang, cho đến những ca khúc khác như « Biển nhớ » (Trịnh Công Sơn), «  Xin còn gọi tên nhau » (Trường Sa), « Mười năm tình cũ » (Trần Quảng Nam), « Em về kẻo trời mưa (Ngân Giang) … tất cả đều được Kiều Nga thể hiện thành công với phong cách trầm lắng, dày dặn mà da diết. Danh ca Kiều Nga vĩnh viễn ra đi, còn bao dự án dang dở, tâm nguyện bất thành nên đành nuối tiếc, để lại trong tim người nghe bao kỷ niệm tha thiết, hoài cảm trọn đời, dư âm muôn kiếp.

Đôi khi, có những giai điệu nghe rất quen thuộc, nhưng người yêu nhạc không còn nhớ rõ người soạn ca khúc là ai. Nhạc phẩm « You light up my life » với tiết tấu du dương nhẹ nhàng, thuộc vào hàng ca khúc vượt thời gian, cho dù sau đó cuộc đời của tác giả bài hát đã kết thúc trong hoàn cảnh khá bi đát. Trong tiếng Việt, bài này từng được phóng tác thành nhạc phẩm « Người soi sáng đời ta ». « You light up my life » là ca khúc chủ đề của bộ phim tình cảm lãng mạn cùng tên năm 1977 do Joseph Brooks đạo diễn, nói về những khó khăn trong đời nghệ sĩ, đằng sau ánh đèn sân khấu. Ngoài đời, đạo diễn Joseph Brooks chẳng những viết kịch bản và quay phim, ông còn sáng tác luôn giai điệu chủ đề cho bộ phim của mình. Người đầu tiên ghi âm bài này là ca sĩ Kasey Cisyk. Phiên bản gốc từng được sử dụng trong phim, nhưng giữa cô ca sĩ và anh đạo diễn, lại nảy sinh bất đồng, cho nên đến khi cho ra mắt bộ phim, đạo diễn Joseph Brooks lại bỏ hẳn bản gốc và thuê một ca sĩ khác là Debby Boone ghi âm lại bài hát này để phát hành dưới dạng đĩa đơn. Bản thân Debby Boone không có nhiều kinh nghiệm thu thanh, nhưng cô là con gái ruột của Pat Boone, một ca sĩ nổi tiếng là sùng đạo, ăn khách vào những năm 1950 với số người hâm mộ trung thành, đông đảo. Ngoài ra, sở dĩ Debby Boone được chọn là vì cô có một giọng ca rất gần giống với ca sĩ bản gốc Kasey Cisyk. Chỉ có những người nào có đôi tai thật tinh tường mới có thể nhận ra nét khác biệt giữa phiên bản thu sau của Debby Boone và bản gốc được sử dụng trong phim. Vì lý do nào đạo diễn Brooks không sử dụng bản ghi âm của Kasey Cisyk làm đĩa đơn, vẫn chưa ai biết rõ. Bản thân cô ca sĩ Kasey Cisyk đã qua đời sớm vì bệnh ung thư (1998) ở tuổi 44, cho nên chưa bao giờ kể lại câu chuyện của người trong cuộc. Theo gia đình ca sĩ quá cố, đạo diễn Brooks đã muốn trả đũa Cisyk Kasey vì cô đã nhiều lần từ chối lời tán tỉnh của nhà đạo diễn. Bài hát phổ biến ở Mỹ nhân ngày tân hôn Dù gì đi nữa, bản nhạc « You light up my life » về mặt doanh thu là một trong những tình khúc ăn khách nhất năm 1977, chiếm hạng đầu thị trường Mỹ trong 10 tuần lễ liên tục, trước khi nhường ngôi vị quán quân lại cho môt bản nhạc phim khác là « How deep is your love » của nhóm Bee Gees, nhạc chủ đề của bộ phim « Saturday Night Fever ». Một năm sau, thành công của bài hát này đã đem về cho đạo diễn Joseph Brooks 4 giải thưởng lớn là giải Grammy, Oscar, Quả cầu vàng và giải ASCAP của Hiệp hội các nhà soạn nhạc, tác giả và nhà xuất bản Mỹ dành cho Bài hát hay nhất trong năm. Đây là bản nhạc ăn khách duy nhất (one hit wonder) của Debby Boone, nhưng trong nhiều thập niên liền lại trở thành bài hát rất phổ biến ở Mỹ nhân ngày tân hôn. Debbie Boone cho biết cô không còn nhớ mình đã biểu diễn bài này bao nhiêu lần trong các tiệc cưới. Về phần đạo diễn Joseph Brooks, sự nghiệp làm phim và viết nhạc của ông kéo dài trong suốt thập niên 1980, rồi chìm dần vào quên lãng. Vào mùa hè năm 2009, Joseph Brooks xuất hiện trở lại trước ống kính truyền hình nhưng lần này trong chuyên mục điều tra hình sự. Đạo diễn Brooks bị nhiều phụ nữ tố cáo về tội chuốc thuốc mê và lạm dụng tình dục. Gần hai năm sau, vào mùa xuân năm 2011, trước khi phiên tòa xét xử được ấn định, bạn thân của ông mới phát hiện đạo diễn Joseph Brooks đã tự kết liễu cuộc đời, để lại một bức thư tuyệt mệnh dài ba trang. Trong gần nửa thế kỷ qua, bài hát « You light up my life» này đã được rất nhiều nghệ sĩ ghi âm lại, trong số các phiên bản nổi tiếng có Kenny Rogers, Leann Rimes, nhóm Westlife, thần tượng Whitney Houston và nhất là phiên bản phúc âm « thần sầu » của nữ hoàng nhạc soul Atrretha Franklin. Trong tiếng Việt, « You light up my life » đến thời điểm này đã có khá nhiều phiên bản phóng tác khác nhau. Lời thứ nhất « Anh soi sáng đời em » của tác giả Phạm Duy do Thanh Mai trình bày, lời thứ nhì «Tình anh nắng hồng» được cho là của tác giả Nhật Ngân do Kiều Nga ghi âm. Ngoài ra, bài này còn có thêm nhiều bản lời Việt khác như « Chiếu sáng đời em » của Thúy Vi, « Người soi sáng đời ta » của Khánh Hà hay « Người đến thắp sáng đời tôi » của tác giả Nguyễn Hoàng Đô qua phần ghi âm của ca sĩ Thùy Dương. « Đêm khuya ngồi bên khung cửa, đợi người khẻ cất tiếng hát, cho ta nghe bao giấc mơ, thầm kín sâu thẳm tâm hồn. Giờ đây không sợ bóng tối, khi người thắp sáng cuộc đời, cho ta bao niềm hy vọng, hoài công mong đợi hết rồi. Ngỡ mình thất lạc trên biển, dạt trôi giấc mộng sông hồ, ta về giữa muôn ngõ lối, người đi soi sáng trọn đời »….

Chỉ cần nghe những nốt nhạc đầu, hầu như mọi người đều có thể nhận ra ngay nhạc chủ đề của loạt phim « Mission: Impossible » (Nhiệm vụ bất khả thi). Ban đầu được soạn cho phim truyền hình, giai điệu do Lalo Schifrin sáng tác tiếp tục chinh phục thế hệ thời nay qua loạt phim với thần tượng Tom Cruise trong vai chính (điệp viên Ethan Hunt). Ông vừa qua đời hôm 27/06/2025 tại Los Angeles hưởng thọ 93 tuổi. Thương hiệu « Nhiệm vụ bất khả thi » nổi tiếng trên toàn thế giới, đem lại danh vọng tiền tài cho nhà soạn nhạc người Argentina, thế nhưng chi tiết nổi bật ấy lại phần nào che khuất một sự nghiệp đồ sộ : sinh thời, Lalo Schifrin đã sáng tác hơn 100 album nhạc phim, gần 300 bản nhạc jazz và La Tinh, 60 tác phẩm thính phòng (kể cả concerto và giao hưởng)… Trong suốt sự nghiệp trải dài trên 6 thập niên, Lalo Schifrin đã gặt hái nhiều thành công và luôn hòa quyện nhiều thể loại với nhau, ông tạo ra được một ngôn ngữ âm nhạc tuy có nguồn gốc hàn lâm, nhưng vẫn dễ tiếp cận.   Sinh trưởng tại thủ đô Argentina (1932-2025), Lalo Schifrin đã nối bước thân phụ, nguyên là nhạc trưởng chỉ huy dàn nhạc giao hưởng thành phố Buenos Aires tại Nhà hát lớn Teatro Colón (có từ năm 1857). Thời còn nhỏ, ông được đào tạo bài bản về âm nhạc, ông thích cả hai dòng nhạc jazz và cổ điển, nhưng lại không muốn giới hạn mình ở một trường phái nào.   Trong quyển hồi ký của mình « My life in music », ông kể lại thời gian ông tầm sư học đạo ở Paris (1952-1956), dưới sự hướng dẫn của hai nhạc sư Olivier Messiaen và Nadia Boulanger. Để kiếm sống, ông bắt đầu chơi đàn piano trong các quán nhạc jazz trên khu phố Saint Germain des Prés. Tài nghệ chơi đàn của ông lọt vao tai nghệ sĩ nhạc jazz nổi tiếng Dizzy Gillespie. Từ cuộc gặp gỡ quan trọng này, Lalo Schifrin vào đầu những năm 1960, đã sáng tác cho Dizzy Gillespie nhiều tác phẩm quan trọng, trong đó có « Gillespiana », nhờ vậy mà tạo dựng dược uy tín của một tài năng mới với các hãng ghi âm nhạc jazz của Mỹ, đồng thời giúp phổ biến dòng nhạc bossa nova ở Hoa Kỳ.  Nhạc jazz chính là bệ phóng đưa ông vào quỹ đạo thành công của làng nhạc phim. Ông sáng tác bản nhạc chủ đề đầu tiên của mình vào năm 1964 cho bộ phim Pháp « Les Félins » của đạo diễn René Clément với Jane Fonda và Alain Delon trong vai chính. Sau này, ông cho biết là thành công trong sự nghiệp của ông một phần là do đạo diễn người Pháp, đã tạo cơ hội cho ông phát huy tài năng, phá vỡ các quy tắc và kết hợp nhạc giao hưởng với nhạc jazz và âm thanh thử nghiệm.   Một chi tiết nổi bật che khuất sự nghiệp đồ sộ Từ giữa những năm 1960 trở đi, sau thành công ngoạn mục của « Nhiệm vụ bất khả thi », Lalo Schifrin trở thành một trong những tên tuổi lớn ở Hollywood, được nhiều nhà sản xuất mời hợp tác. Ông sáng tác nhạc nền cho nhiều bộ phim nổi tiếng như « Bullitt » với Steve McQueen (1968), « Dirty Harry » với Clint Eastwood (1971), « Mãnh Long Quá Giang » của Lý Tiểu Long (1973), loạt phim truyền hình « Starsky & Hutch » (1975), « Brubaker » với Robert Redford (1980) « Tango » của Carlos Saura (1997), cũng như loạt phim « Rush Hour » (1998-2007) với Chris Tucker và Thành Long (Jackie Chan) trong vai chính…  Trong quyển hồi ký, ông cho biết là tại quán căng tin của hãng phim MGM, ông là một trong những người được ngồi cùng bàn với tác giả đàn anh Bernard Herrmann (1911-1975), nhà soạn nhạc trứ danh của các bộ phim ăn khách nhất của Alfred Hitchcock (Psycho, Vertigo, North by Northwest ….). Cả hai tác giả thường trao đổi quan điểm về nhạc sĩ Saint-Saëns, đôi bên đều tạo cầu nối giữa các thể loại âm nhạc, để tạo ra một ngôn ngữ chung dễ tiếp cận.   Trong sáng tác, Lalo Schifrin thường hay dùng thủ pháp « đối âm », khá phổ biến trong hai dòng nhạc thời Phục Hưng và Baroque. Tuy không thể tinh tế bằng bậc thầy Ravel hay táo bạo như Stravinsky, nhưng cách dùng đối âm, vận hành song song ít nhất là hai giai điệu, hai vế chuyển động linh hoạt mà vẫn hài hòa, cân đối nhờ được kết hợp chặt chẽ, Lalo Schifrin đã nâng nhạc phim lên một tầm cao mới, các bản hòa âm đa tầng phức điệu mà rất dễ lọt tai, bất cứ ai thoáng nghe đều có thể nhận ra ngay.   Dựa vào kiến thức âm nhạc phong phú, nếu không nói là bách khoa toàn thư, Lalo Schifrin đã tìm cách tạo dựng một dòng nhạc không biên giới. Ông không ngại phá vỡ những quy tắc để tìm cách đẩy lùi giới hạn, xóa bỏ những rào cản giữa các trường phái hay thể loại âm nhạc. Ngày ông vĩnh viễn ra đi, Lalo Schifrin đã thực sự hoàn thành nhiệm vụ tưởng chừng như… bất khả thi.

Madeleine, hiểu theo nghĩa đen là bánh vỏ sò, còn hiểu theo nghĩa bóng là Mùi hương kỷ niệm. Đây là tựa đề tuyển tập các bản nhạc cover tiếng Pháp đầu tay của nhà hòa âm Yann Muller. Thành danh từ khoảng một thập niên nay, Yann Muller chủ yếu phát hành trực tuyến các bản hòa âm của mình, nhưng đây lại là lần đầu tiên anh cho ra mắt album trên CD. Bao gồm 12 bản nhạc tiếng Pháp quen thuộc với lối hòa âm mới, tuyển tập của Yann Muller bắt nhịp cầu với quá khứ, mùi hương nào (của chiếc bánh madeleine của Proust) thoảng bay rất nhẹ lại tạo cơ hội cho người nghe tìm lại nhiều kỷ niệm đẹp theo điệu ru trong nắng hè. Madeleine không chỉ là một album đơn thuần, mà còn tôn vinh các bản nhạc Pháp kinh điển, một lời tri ân dành cho gia đình vì theo Yann Muller, hầu hết cac bản nhạc đều gắn liền với những kỷ niệm thời thơ ấu, những giai điệu anh từng được nghe khi còn nhỏ ở trong nhà, trên xe hơi hoặc khi đi nghỉ hè cùng với bố mẹ và người thân. Các bản hòa âm của Yann Muller vì thế dễ chạm đến trái tim của người nghe thuộc nhiều thế hệ, do các bài hát phản ánh hơn nửa thế kỷ nhạc Pháp, từ Françoise Hardy, France Gall, Dalida, Céline Dion cho đến Michel Delpech ….. Sinh trưởng tại thành phố Nice, Yann Muller vào nghề ban đầu như một tay DeeJay, chuyên hòa nhạc vào những dịp cuối tuần tại quán cà phê lớn trên quảng trường Place des Lices ở trung tâm thị trấn Saint Tropez. Ngay từ những năm tháng đầu, Yann Muller thu hút được sự chú ý của công chúng vì anh chơi nhạc Pháp với phong cách nhạc pop điện tử. Các bài hát do anh hòa âm, đều là những giai điệu quen thuộc cho nên người nghe khi bước ra sàn nhảy, đều có thể hát theo. Khi mới vào nghề, Yann Muller chọn hòa âm như một thú giải trí, nhưng đến khi chia sẻ trên mạng (chủ yếu là Spotify, Deezer và YouTube) nào ngờ các bản hoà âm của anh lại chạm ngưỡng một tỷ lượt stream trên các mạng trực tuyến. Vì thế cho nên, trong nam nay,  anh mới có ý tưởng phát hành CD, tập hợp các bản hòa âm chọn lọc, yêu thích nhất của mình. Yann Muller đã gầy dựng tên tuổi của mình bằng cách « đọc lại » những nhạc phẩm kinh điển của Pháp theo lối hòa âm tân thời, hiện đại. Thế giới âm thanh của Yann Muller thường là pop điện tử, những giai điệu đầy sức cuốn hút, nhịp đập sôi động mà vẫn dịu dàng. Anh hòa quyện những giai điệu nhạc pop với soul, jazz và thậm chí bossa nova với các nhịp điệu lôi cuốn, cách sử dụng nhạc khí như ghi ta, piano hay kèn dông đem lại cho các bản hòa âm nhiều sắc thái, khi thì ấm nồng lúc thì cháy bỏng . Không phải ngẫu nhiên tập nhạc đầu tiên của Yaan Muller được phát hành vào dịp đầu hè, âm thanh tropical house hay reggae chính là những nhịp điệu nhẹ nhàng dễ nghe nhất vào mùa hạ. Trên số 12 bản hòa âm mới của tập nhạc Madeleine, không phải bản nào cũng vượt trội. Có lẽ do vấn đề tác quyền, Yaan Muller không thể đụng đến bản gốc, mà phải làm lại toàn bộ ca khúc bằng cách chọn những giọng ca sao cho thật gần với nguyên tác. Những bản cover của anh theo phong cách nhạc nhảy khó mà qua mặt nổi các bản gốc của Céline Dion (Prière païenne / Pour que tu m'aimes encore) hay của Jean Jacques Lafon (Le géant de papier / Lạc mất mùa xuân). Ngược lại, trong vai trò của một nhà beatmaker, Yann Muller lại thành công khi hòa quyện nhiều luồng ảnh hưởng để tạo ra một nhịp đập mới cho bài hát trên các giai điệu như Mourir sur scène (Chết trên sân khấu) hay Laissez moi danser (Khiêu vũ bên nhau). Âm thanh của Yaan Muller linh động uyển chuyển, nhưng lại phảng phất lưu luyến chứa chan hoài niệm. Nhà hòa âm đưa vào trong những bản nhạc của mình nhiều tầng lớp và hiệu ứng âm thanh, khai thác không gian hồi tưởng mơ mộng, ký ức cô đọng để tạo thành một cõi muôn trùng, dập dìu nhịp sóng.

Trong làng nhạc pop quốc tế, When I need you thuộc vào hàng ca khúc kinh điển, được nhiều nghệ sĩ hàng đầu ghi âm lại. Bản tiếng Pháp (Je pardonne) là của Sylvie Vartan, còn phiên bản tiếng Anh từng ăn khách qua các giọng ca trứ danh như Céline Dion, Rod Stewart và nhất là Julio Iglesias. Bài này từng được đặt thêm lời Việt thành nhạc phẩm Khi anh cần em. Ông hoàng nhạc tình người Tây Ban Nha Julio Iglesias ghi âm lại bài hát When I need you cho album Starry Night gồm các giai điệu cover, phát hành vào năm 1990, thời ông hợp tác với nhạc sĩ người Anh Albert Hammond. Cũng chính Albert Hammond đã giúp cho Julio chinh phục thị trường Anh-Mỹ khi soạn bài song ca Cho những người tôi yêu (To all the girls I've loved before) cho hai nam ca sĩ Julio Iglesias và Willie Nelson. Trong tiếng Việt, bài này từng được hai nam danh ca Tuấn Ngọc và Duy Quang ghi âm lại. Trong nguyên tác, When I need you là một bài hát nổi tiếng do Albert Hammond và Carole Bayer Sager đồng sáng tác. Bài này được phát hành lần đầu tiên vào năm 1976 như ca khúc chủ đề của album phòng thu cùng tên thứ 5 của Albert Hammond. Gần một năm sau đó, đến phiên ca sĩ Leo Sayer thành công với phiên bản của mình, do Richard Perry sản xuất. Bản nhạc này lập kỷ lục số bán trên thế giới, đạt vị trí quán quân trên thị trường Anh quốc vào đầu năm 1977, đồng thời giành hạng đầu bảng xếp hạng Billboard thi trường Hoa Kỳ. Trả lời phỏng vấn của hai nhà báo Jon Kutner và Spencer Leigh, đồng tác gia quyển sách 1000 UK #1 Hits, nam danh ca Leo Sayer cho biết anh rất ngưỡng mộ tài nghệ sáng tác của cặp bài trùng Sager/Hammond. Nhóm sáng tác này đã thành công với một loạt bản hit như Groovy kind of love, 99 miles from L.A hay It never rains in Southern California... Riêng giai điệu When I Need You nghe tuyệt vời như một bản nhạc blues, và Leo Sayer đã thu thanh bài này với lối phối khí theo thể loại phúc âm với tiếng đàn organ giống như nhạc phẩm I've been loving You too long của Otis Redding, nhưng sau đó Leo Sayer lại đổi ý và đã chọn một lối hòa âm nhẹ nhàng, phù hợp hơn với nội dung bài hát. Về mặt giai điệu, điệp khúc của When I need you giống hệt với một phần của bài hát Famous Blue Raincoat của ca sĩ kiêm tác giả người Canada Leonard Cohen (phút 1'15), đồng thời giai điệu có nhiều nét tương tự như trong bài hát Little Jeannie của Elton John, do vậy đã làm nảy sinh tranh chấp kiện tụng. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu âm nhạc, cách dùng hợp âm trong đoạn nhạc này khá phổ biên, từng được sử dụng từ lâu, từ thời của Schubert, cho nên giờ đây, bản quyền đã thuộc về miền công cộng. When I need you thành công lớn trên thị trường quốc tế, mỗi thập niên đều có phiên bản cover ăn khách. Giai điệu này từng được phóng tác sang 15 ngôn ngữ, kể cả tiếng Mã Lai và Quan thoại. Còn trong tiếng Việt, nhạc phẩm này đã có nhiều lời phóng tác khác nhau. Lời Việt đầu tiên Khi em lầm anh là của tác giả  Nhật Ngân qua phần trình bày của Don Hồ. Lời Việt thứ nhì Khi anh cần em do nam ca sĩ  Bằng Kiều tự đặt lời và ghi âm. Lời Việt thứ ba là của tác giả Song Nguyễn chuyển thành nhạc phẩm Tình vẫn hoài mong qua phần song ca của Tú Linh và Nguyễn Đức... "Khi bao nỗi nhớ ngập hồn, ta cần em như hơi thở, chỉ cần khép kín đôi mắt, đôi ta lại gần bên nhau. Gần nhau lòng ai nào thấy, xa rồi mới nhớ vòng tay, làn da hơi thở biết mấy, giữ anh ấm áp đêm ngày. Không sao quên nổi nụ cười, phải đi đến tận chân trời, phiêu lãng trọn đời mới hiểu, nhịp tim lệch mất một nguời..."

Nhắc tới The Beach Boys, giới yêu nhạc nghĩ tới ngay những giai điệu vui tươi mùa hạ, ấm áp nắng hanh vàng, nhẹ nhàng như gió thoảng, lướt sóng biển nhịp nhàng. Nhờ vào trưởng nhóm Brian Wilson, ban nhạc The Beach Boys trở thành một trong những biểu tượng văn hóa Mỹ thập niên 1960. Tài năng ấy giờ đây không còn nữa. Brian Wilson vừa qua đời tại Mỹ hôm 11/06/2025, chỉ vài ngày trước khi ông ăn mừng sinh nhật 83 tuổi. Sinh trưởng tại Inglewood, bang California, Brian Wilson (1942-2025) lớn lên trong một gia đình đông con. Tuổi thơ của ông khá bất hạnh trong một gia đình thiếu hòa thuận, ông bố vũ phu (nhà quản lý kiêm nhạc sĩ Murry Wilson) thường hay đánh đập vợ con, vì là con trai cả, Brian thường hứng đón thay thế vì ông muốn che chở thân mẫu và đàn em (Dennis và Carl Wilson). Trong quyển hồi ký viết với nhà văn Ben Greenman, Brian Wilson cho biết khi còn nhỏ, ông đã bị điếc bên tai phải, chỉ vì bố ông đánh con mà không hề nương tay. Được thành lập vào năm 1961, nhóm The Beach Boys trong thời gian đầu được đặt dưới sự quản lý của ông bố, sáng tác và ghi âm những giai điệu bắt chước theo các bản nhạc rock ăn khách của Chuck Berry. Thế nhưng, tài nghệ của Brian Wilson cao hơn hẳn các nhạc sĩ cùng thế hệ. Chịu nhiều ảnh hưởng của Gerswhin, Brian Wilson đã nâng nhạc pop rock lên một tầm cao mới. Ông bắt tay vào việc thử nghiệm âm thanh, xen kẽ ca khúc với nhạc không lời, sử dụng âm thanh tiếng động tự nhiên, tận dụng những nhạc khí ít phổ biến thời bấy giờ. Kết quả là các nhạc phẩm như « Surfin' USA », « Wouldn't it be nice » hay « God only knows » (mà Paul McCartney đánh giá là một trong những bài hát hay nhất từng được viết) thường có lối hòa âm đa tầng phức hợp, lối hát bè nhuần nhuyễn tinh tế. Tập nhạc « Pet Sounds » (phát hành vào năm 1966 cùng thời với Good vibrations), một trong những dự án tiên phong của thể loại album concept trở thành một album để đời và thường được giới chuyên gia Tây phương xếp vào hàng 10 tập nhạc quan trọng nhất mọi thời đại. Brian Wilson có tư tưởng cầu toàn, cho nên tâm trí thường hay bị dằn vặt ám ảnh. Từ những nỗi ám ảnh ấy, ông đã cho ra đời những bản nhạc thuộc vào hàng kiệt tác, trong đó có nhạc phẩm « Good Vibrations » (Những rung cảm tuyệt vời) nói về khả năng ngoại cảm trước những rung động của vũ trụ. Để hoàn tất bài hát này, Brian Wilson đã thực hiện 19 đợt thu thanh và hòa âm. Từ 90 giờ ghi âm trên băng nhựa, ông đã hòa quyện kết nối để cho ra đời phiên bản hoàn chỉnh nhất. Cũng từ đó, Brian Wilson được mệnh danh là phù thủy âm thanh, bàn tay như thể có phép lạ để biến hóa nốt nhạc thành giai điệu muôn trùng, thu nhỏ càn khôn, biển trời sông núi, vào trong những bản giao hưởng bỏ túi. Người có tài cũng hay lắm tật. Những nỗi ám ảnh dằn vặt càng giúp giai điệu của Brian Wilson thăng hoa bao nhiêu, thì về mặt đời tư, cũng làm cho tinh thần của ông bị chìm sâu vào chứng trầm cảm bấy nhiêu. Kể từ giữa những năm 1970, Brian Wilson rơi vào vòng lẩn quẩn của nghiện ngập ma túy. Sự nghiệp sáng tác của ông vì thế cũng không còn xuất sắc như trước. Mãi đến hơn hai thập niên sau, khi ông gặp người vợ thứ nhì (1995), thì lúc ấy ngòi bút sáng tác của ông mới tìm lại niềm đam mê cháy bong của cái thuở ban đầu. Đối với giới sành điệu, ban nhạc The Beach Boys được xếp vào hàng đại thụ của làng nhạc rock, ngang hàng với nhóm Tứ Quái The Beatles và Những hòn đá lăn The Rolling Stones. Cuộc đối đầu giữa The Beatles và The Rolling Stones thực ra chỉ là khiên cưỡng giả tạo, do các nhà quản lý dàn dựng trên mặt báo để thu hút sự quan tâm của dư luận. Ngược lại, đã có một cuộc tranh tài thực thụ giữa phong trào lướt sóng ở California (The Beach Boys) và làn sóng âm nhạc đến từ Anh (The Beatles). Với ngày ra đi của Brian Wilson, làng nhạc quốc tế vừa đánh mất một tài năng ngang tầm với Paul McCartney. Đối với giới hâm mộ The Beach Boys, giờ đây không còn những giai điệu tươi rói, từ nay hết rồi những rung cảm tuyệt vời.

Tựa đề bản nhạc là bằng tiếng Nhật, nhưng giai điệu bài hát được viết trong tiếng Anh. Ca sĩ trình bày nguyên tác Sam Kapu Jr lại đến từ đảo Hawaii. Cho nên vào thời điểm phát hành nhạc phẩm « Choto Mate Kudasai » đầu thập niên 1970, đã từng có sự nhầm lẫn về nguồn gốc bản nhạc. Giai điệu này đến từ xứ nào ? Bài hát gốc do ai sáng tác ? Trong tiếng Nhật, « Choto Mate Kudasai » (còn được nhiều nguồn ghi chép là Chotto Matte Kudasai) có nghĩa là làm ơn chờ giây lát. Bài hát này do nam ca sĩ Sam Kapu Jr trình bày lần đầu tiên vào năm 1971. Sinh trưởng tại đảo Hawaii, Sam Kapu Jr xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ, thừa hưởng năng khiếu âm nhạc từ thân phụ vốn có chất giọng baritone nồng ấm, mượt trầm, chuyên biểu diễn trên đài phát thanh, còn mẹ anh cũng là ca sĩ phòng trà, chuyên đi hát ban đêm tại các quán nhạc (Bina Mossman & Johanna Wilcox Glee Clubs).Nối bước song thân, Sam Kapu Jr vào nghề ca hát thông qua việc ghi âm cho đài phát thanh tại Honolulu. Anh thành danh vào đầu thập niên 1970 trong một nhóm nhạc pop bên cạnh nam ca sĩ người Mỹ gốc Hoa Donald Tai Loy Ho. Do nghệ danh của ông gọi tắt là Don Ho, cho nên thường có sự nhầm lẫn giữa tên ông gốc Hoa với ca sĩ người Việt Nam Don Hồ. Ngoài ca hát, cả hai thành viên Sam Kapu Jr và Donald Ho còn xuất hiện trong phim ảnh, cũng như thành công trên đài truyền hình Mỹ ABC nhờ hai chương trình « Kona Coast » và « The Don Ho Show » (1976-1978).Thời kỳ hoàng kim của Sam Kapu Jr là vào những năm 1970, thời anh lập kỷ lục số bán với nhạc phẩm  « Choto Mate Kudasai » (tựa tiếng Anh là Never Say Goodbye), đồng thời anh đã thành công với nhiều ca khúc khác, trong đó có Love của Nat King Cole, You've got a Friend của Carole King và nhất là phiên bản tiếng Anh Manhã de Carnaval (A Day in the Life of a Fool) nhạc chủ đề của bộ phim Orfeo Negro (Black Orpheus) của tác giả người Brazil Luiz Bonfá.Về mặt sáng tác, « Choto Mate Kudasai » là của hai nữ tác giả Loyal Garner và Jeanne Marie Nakashima. Sinh trưởng tại đảo Hawaii (1946), Loyal Garner là ca sĩ kiêm tác giả thành danh vào những năm 1970 với ban nhạc Local Divas. Bốn thành viên của nhóm này đã phối hợp nhiều luồng ảnh hưởng với nhau, hòa quyện nhạc pop, nhạc jazz và soul, thậm chí một chút country với những điệu hát dân gian của các quần đảo Thái Bình Dương. Trong sự nghiệp của mình, Loyal Garner đã giành được hai giải thưởng âm nhạc của Hawaii Na Hoku Hanohano (tương đương với Grammy) dành cho giọng ca nữ xuất sắc nhất và giải Thành tựu sự nghiệp vào năm 2007.Về phần mình, nhà soạn nhạc Jeanne Marie Nakashima là người Mỹ gốc Nhật. Sinh trưởng tại Hoa Kỳ (1936), cô được đào tạo trong lãnh vực sáng tác dương cầm và độc tấu nhạc cổ điển tại Trường Cao đẳng Âm nhạc Chicago. Mặc dù đi biểu diễn nhạc cổ điển thường xuyên từ khi còn nhỏ, nhưng khi vào nghề Jeanne Marie Nakashima lại chọn sáng tác các ca khúc nhạc pop, những giai điệu gần gũi dễ nghe cho thị trường Nhật Bản và các chương trình giải trí truyền hình trên đảo Hawaii ... Chính tác giả Jeanne Marie Nakashima đã gợi ý đưa một số từ tiếng Nhật (kudasai, sakura, sayonara ….) vào trong một bản nhạc chủ yếu được viết bằng tiếng Anh. Điều đó tạo thêm nét khác lạ dễ thương cho giai điệu : Choto Mate Kudasai không những ăn khách trên đảo Hawaii mà còn được thính giả người Nhật tại Bắc Mỹ cũng như tại Châu Á ưa chuộng. Thành công của hai tác giả Garner và Nakashima đã ảnh hưởng sau đó đến trào lưu sáng tác ở vùng Thái Bình Dương kể cả những nhạc phẩm như « Million moons over Hawaii » (Muôn ánh trăng trên Hawaii) hay « Honolulu City Lights » (Đêm thành phố thắp sáng) phiên bản ghi âm của nhóm The Carpenters vào năm 1978 là bản phóng tác của nhóm The Beamer Brothers (Keola & Kapono). Do vậy có thể nói, đây là một bài hát tiếng Anh mang ảnh hưởng văn hóa Hawai, nơi có đến một phần năm dân số (22,3%) là người gốc Nhật theo khảo sát gần đây (2020) của Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ.Trong tiếng Việt, bài hát « Choto Mate Kudasai » từng được ca sĩ kiêm tác giả Trung Hành đặt thêm lời thành nhạc phẩm « Yêu đến muôn đời » do những nghệ sĩ nổi tiếng như Ngọc Lan, Diễm Liên hay Thanh Vân ghi âm lại, cho dù phiên bản tiếng Việt không giữ lại sắc thái của văn hóa Hawaii, khoác thêm nhiều lớp âm thanh đương đại :« Đừng hỏi vì sao ta khóc, cành hoa buồn vương cội gốc, anh đào tiếc trời xanh biếc, khi đến phút giây từ biệt. Tình yêu đâu ngờ lại hết, yêu thương còn đâu dấu vết, khoảnh khắc tạ từ tha thiết, xin đừng nói câu vĩnh biệt. »