Tạp chí xã hội

Bão Yagi tháng 9/2024 được coi là trận cuồng phong lớn nhất từ khoảng 30 năm nay ở Biển Đông. Thông tin về bão vào thời điểm ập vào bờ biển miền bắc Việt Nam được cơ quan khí tượng thủy văn cập nhật sát. Tuy nhiên, dự báo - cảnh báo về các hậu quả nhiều mặt của bão ở miền núi đã ít được chú ý hơn rất nhiều. Trên thực tế, đa số người chết là do đất lở, lũ đá, lũ quét ở trung du và miền núi. Chính quyền trung ương và nhiều địa phương bị chỉ trích đã không có các biện pháp tương thích. Theo thừa nhận của nhiều giới chức quản lý và khoa học trên truyền thông trong nước, dù bão Yagi và mưa ‘‘hoàn lưu’’ sau đợt thiên tai này là hiếm có, song nhiều mạng sống có thể đã cứu được nếu có các dự báo, cảnh báo đúng lúc và kế hoạch sơ tán kịp thời. Tuy nhiên, dự báo và cảnh báo kịp thời chỉ là một phần của vấn đề. Một số chuyên gia nói đến trận bão lớn đầu tiên cho thấy Việt Nam rõ ràng đã bước vào kỷ nguyên biến đổi khí hậu, cần đến một chiến lược mới.***Đa số người chết do sạt lở, lũ quét, nhưng tác động đến miền núi bị coi nhẹTheo bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông Thôn Việt Nam, sơ bộ tính đến ngày 27/9, bão Yagi và mưa lũ sau bão đã khiến 344 người chết và mất tích, trong đó có 264 người chết do sạt lở đất, lũ đá, lũ quét. Tại tỉnh Yên Bái, trong số 54 người thiệt mạng, chỉ có 3 người chết do đuối nước, 51 nạn nhân còn lại là do sạt lở đất, sập nhà gây tử vong.Vụ lũ bùn đá ở Làng Nủ (Lào Cai) ngày 10/09 được coi là tai nạn thảm khốc tiêu biểu. Theo các nhà khoa học, ước tính hơn 1,3 triệu mét khối đất đá, bùn nước trút xuống ngôi làng trong vòng 5 phút khiến dân làng không kịp trở tay, vùi lấp 37 nhà dân, khiến hơn 60 người chết và 7 người mất tích. Cùng ngày 10/09, thôn Nậm Tông (tỉnh Lào Cai) bị đất đá lở vùi lấp khiến 18 người chết và mất tích. Cũng không thể không nhắc đến vụ đất lở rạng sáng ngày 09/09 trên quốc lộ 34, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, cuốn hai ô tô, nhiều xe máy xuống vực, khiến hơn 30 người chết.Trả lời RFI tiếng Việt, về phản ứng cảnh báo và sơ tán cấp thời, giáo sư Nguyễn Ngọc Lung (Hà Nội) nhận định : ‘‘Các địa phương đều nhận thấy là các chuẩn bị của mình là chưa đạt yêu cầu. Có nghĩa là đã báo trước là có cơn bão mạnh nhất trong vòng thế kỷ vừa qua, nhưng sự chuẩn bị của mình là chưa đạt yêu cầu tí nào. Đặc biệt là những nơi núi cao, đèo sâu, xa dân cư. Chính vì thế nó mới trôi cả làng. Trôi rồi mới biết. Cơn bão này đến thì chuẩn bị không được bao nhiêu. Lý do thứ nhất là báo trước không được nhiều lắm. Thứ hai là thường cái bão đặc biệt ở vùng nhiệt đới, nhất là ở Đông Nam Á đi chệnh hướng nhiều lắm. Lúc đầu người ta nghĩ đi vào hướng Trung Quốc, nhưng khi vào Biển Đông rồi thì rẽ ngang qua đảo Hải Nam, rồi vào Bắc Bộ mạnh hơn. Việt Nam không báo được đầy đủ. Tất cả tiềm lực tập trung cho hai tỉnh, Hải Phòng và Quảng Ninh. Sau khi nó vào đồng bằng rồi, nó sớt qua biên giới Việt-Trung, rồi thì nó đi ngang, đi vào Thanh Hóa, đi vào Nghệ An. Có nghĩa là nó thay đổi phương hướng, lường trước không được bao nhiêu. Những cái ấy mình còn rất yếu, mặc dù có sự phối hợp với các nước xung quanh. Bây giờ thiệt hại thì ai thiệt hại nhiều nhất? Chính thiệt hại các tỉnh miền núi nhiều nhất. Họ cứ nghĩ mưa với bão thì miền núi bao giờ cũng tránh được. Chỉ có đồng bằng nước mới đổ về mới phải quan tâm. Như vậy anh đã không quan tâm đầy đủ cho chính những vùng bị nguy hiểm nhất, và bị thiệt hại về nhân mạng nhiều nhất.’’ Trên báo chí trong nước, hai tác giả Hà Thị Hằng và Lưu Thị Diệu Chinh nêu giả thiết là so với các vùng đồng bằng và ven biển, ‘‘dường như đang có sự thiên lệch trong việc đối phó với thiên tai ở các tỉnh miền núi: sự quan tâm dường như nghiêng về giải quyết khi “sự đã rồi” hơn là quá trình phòng bị trước thảm họa’’ (Bài ‘‘Thảm kịch lũ quét và sạt lở sau bão Yagi: Sự cố hi hữu hay vấn đề hệ thống?’’, Tia Sáng, ngày 08/10/2024).Đất nhão dễ dàng sụp đổ do nắng to - mưa nhiều: Điều hoàn toàn có thể dự đoánTrên thực tế, các tác động khác thường của bão Yagi và hoàn lưu bão dường như là điều mà giới chuyên gia khí tượng thủy văn và địa chất học hoàn toàn có thể dự báo được. Tình trạng mưa liên tục trong tháng 8 trước cơn bão lịch sử (với 23 trên 31 ngày mưa ở Lào Cai, và 21/31 ngày ở Yên Bái), với tổng lượng nước vượt 40 – 60% trung bình năm, cho thấy đất đã ngậm no nước ngay trước bão, với lượng mưa lịch sử như chúng ta biết. Trước khi hứng chịu đợt mưa lớn, khu vực miền núi phía Bắc đã chịu một đợt nắng nóng kéo dài (từ tháng 4 đến tháng 7), với hệ quả là cấu trúc của đất đã bị phá hủy đáng kể. Mưa nhiều sau đó khiến đất dễ dàng nhão ra, sẵn sàng sụp đổ bất ngờ.Chính quyền Việt Nam trong những năm gần đây đã có biện pháp để thúc đẩy việc dự báo lũ quét, sạt lở, đặc biệt sau đợt bão lớn ở miền trung 2020. Năm 2023 chính phủ phê duyệt Đề án ‘‘Cảnh báo sớm sạt lở đất và lũ quét tại khu vực miền núi và trung du Việt Nam’’, nhằm hoàn thiện hệ thống bản đồ cảnh báo lũ quét và sạt lở đất cho 37 tỉnh ở miền núi và trung du ngay trong năm 2025, đặc biệt tập trung vào 150 điểm có nguy cơ cao nhất, với bản đồ chi tiết với tỉ lệ 1/10.000 (tức 1cm trên bản đồ tương đương 100 mét trên thực địa), thậm chí nhỏ hơn.Khâu dự báo, cảnh báo thảm hoạ thiếu đầu mối thống nhất…,Tuy nhiên, để cảnh báo tốt thảm họa cần phối hợp nhiều thông số từ các ngành khác nhau (khí tượng thủy văn, địa chất, lâm nghiệp, công trình xây dựng…). Nhiều chuyên gia chỉ trích là đề án nói trên của chính phủ nhiều khả năng sẽ kém hiệu quả bởi giao cho nhiều cơ quan, mà thiếu đầu mối thống nhất (Bài ‘‘Vì sao bản đồ cảnh báo lũ quét và sạt lở đất chưa phát huy hiệu quả?’’, Báo Sức khoẻ và Đời sống, ngày 04/10/2024). Theo ông Tạ Đức Thịnh, chủ tịch Hội Địa chất công trình và môi trường Việt Nam, cũng như một số chuyên gia địa chất, cần một cơ quan chịu trách nhiệm cao nhất để tránh tình trạng không có phối hợp.Hiện tại có nhiều cơ quan phụ trách việc cảnh báo (như cục Địa chất thuộc bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản và tổng cục Khí tượng - Thủy văn). Mỗi cơ quan lại sử dụng phương pháp và công nghệ khác nhau để xác định bản đồ sạt lở, lũ quét. Kết quả là những bản đồ hiện nay thường rời rạc, không bao phủ được đầy đủ các nguy cơ, dẫn đến khả năng dự báo thiếu chính xác. Theo một đại diện Trung tâm Dự báo khí tượng - thủy văn quốc gia, Trung tâm này đưa ra cảnh báo chỉ dựa trên chỉ số lượng mưa mà không nắm được thực tế ở khu vực (từ thực trạng rừng, độ dốc, cấu tạo địa chất đến mật độ công trình xây dựng, dòng chảy và vật cản…).… khâu phòng ngừa thiếu một chiến lược tổng thể và liên ngànhBên cạnh việc thiếu quản lý thống nhất về cảnh báo, việc thiếu một chiến lược quốc gia phát triển bền vững các vùng đất dốc với sự phối hợp liên ngành cũng là một khuyết thiếu lớn hiện nay. Trong bài nhận định về ‘‘Quy hoạch vùng dân cư và xây dựng bản đồ thiên tai để tránh sạt lở, lũ quét’’, PGS - TS Trần Tuấn Anh, viện trưởng Viện Địa chất, một lãnh đạo của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đã không hề nhắc đến vai trò của rừng trong việc giảm nhẹ các thảm họa ở các vùng đất dốc (Dangcongsan.vn, ngày 07/10/2024).Trả lời RFI tiếng Việt, giáo sư Đỗ Minh Đức, khoa Địa chất, Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội nhận xét: ‘‘Ở rất nhiều nước, trong đó có một số quốc gia lân cận với Việt Nam, như Malaysia, đã có kế hoạch tổng thể quốc gia phát triển bền vững các vùng đất dốc. Thực ra kế hoạch của họ có nhiều điểm chúng ta đã và đang làm rồi, ví dụ như việc xây dựng một số bản đồ với các tỉ lệ khác nhau, xác định các vùng có nguy cơ cao và rất cao. Nhưng bên cạnh đó, họ đã kết hợp với các cơ sở dữ liệu khác về điều kiện kinh tế xã hội, rồi về các yếu tố có ảnh hưởng trong tương lai, như các kịch bản biến đổi khí hậu, hay các kịch bản về sử dụng đất... Những điều này về cơ bản đâu đó chúng ta đã có rồi, nhưng chúng ta chưa có người điều phối chung, để tích hợp các thông tin trong bản đồ quy hoạch tổng thể chung. Ở đây, về mặt khoa học, chắc chắn phải cần khoa học liên ngành rồi, bao gồm khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và kinh tế, và kể cả các vấn đề về văn hóa, tập tục của các cộng đồng, sinh kế và các giá trị văn hóa đặc thù của miền núi Việt Nam, vai trò của các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách là vô cùng quan trọng. Thực ra là các lĩnh vực chuyên ngành đều làm cả rồi, nhưng tích hợp với nhau thì chưa có.’’“Rừng Phòng Hộ” : Linh hồn của cuộc chiến chống nạn đất lởCách nay 4 năm, sau trận bão lịch sử ở miền Trung Việt Nam, nhà văn Nguyên Ngọc có bài ‘‘Đất chảy’’ gây nhiều chú ý trong công luận, dẫn lại ý tưởng của giáo sư Nguyễn Ngọc Lung: ‘‘còn rừng tự nhiên thì mưa xuống chỉ có 5% nước chảy trên mặt đất, 95% sẽ ngấm xuống thành nước ngầm… Khi mất rừng tự nhiên thì ngược lại, chỉ 5% ngấm xuống thành nước ngầm, hơn 90% sẽ chảy tràn trên mặt đất… Còn rừng tự nhiên thì chỉ có lụt…. Lũ là khi đã mất rừng tự nhiên, chỉ còn lơ thơ mấy cây bụi lẹt đẹt, với cỏ, với cao su, keo, cà phê… tràn lan, là các loại cây không có bộ rễ giữ nước... 95% nước mưa chảy thành thác trên mặt đất quét hết mọi thứ, làng mạc và con người.’’ (''Đất chảy'', Người Đô Thị, 08/10/2020)."Rừng" ở Việt Nam theo số liệu chính thức chiếm đến hơn 40% diện tích lãnh thổ (với 14,78 triệu ha). Nhưng về mặt nguyên tắc, số lượng rừng thực sự có khả năng góp phần ngăn ngừa hoặc hạn chế thảm hoạ chiếm không quá 20%, bao gồm Rừng Đặc Dụng và Rừng Phòng Hộ (Protection Forest) (với gần 7 triệu ha theo số liệu của cục Lâm Nghiệp). Tuy nhiên, ngay trong số 20% này, còn bao nhiêu rừng thực sự có giá trị phòng hộ ?Tại các tỉnh miền núi Tây Bắc Việt Nam, nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất về nhân mạng trong đợt bão Yagi vừa qua, tình trạng khai thác bất hợp pháp Rừng Phòng Hộ là điều đã liên tục được báo động. Theo một chuyên gia trong nước, ‘‘cần nhấn mạnh nguyên nhân quan trọng là hậu quả phá rừng tự nhiên ở nước ta và cần xem xét lại việc trồng cây kinh tế độc canh trên diện tích rừng cũ mà vẫn gọi đó là “phục hồi rừng” và gộp vào thống kê diện tích rừng’’ (bài “Cái giá của việc thay thế rừng bằng cây độc canh: Từ lợi ích ngắn hạn đến hậu quả dài lâ

Ảnh hưởng của Elon Musk đối với chính sách môi trường dưới thời Donald Trump ? Liên Hiệp Quốc lo ngại trước sự trở lại của tân tổng thống bảo thủ Mỹ ; Cuộc « trả thù xã hội » trong vụ tấn công « xe điên » ở Trung Quốc, khiến 35 người thiệt mạng ; Sự trở lại của xu hướng  « Người mẫu gầy » - chuẩn mực của cái đẹp trong giới thời trang. Trên đây là những chủ đề chính trong mục tạp chí thế giới đó đây tuần này. Hội nghị Khí hậu quốc tế của Liên Hiệp Quốc – COP 29, diễn ra tại Baku, Azerbaijan là một trong những sự kiện nổi bật trong tuần vừa qua. Nội dung chính của kỳ họp năm nay là đàm phán về hỗ trợ tài chính của các nước giàu cho các nước nghèo chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng, giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và thích ứng tốt hơn trước các thiên tai.Sự kiện năm nay bị đánh dấu bởi nhiều nghịch lý, từ nước chủ nhà một sự kiện về khí hậu, « yêu chuộng dầu khí », đến cái bóng của tân tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, coi biến đổi khí hậu là một « cú lừa lịch sử từ giới khoa học », tạo bầu không khí u ám, trước nguy cơ Hoa Kỳ rút khỏi thỏa thuận Khí hậu Paris 2015, trong khi Mỹ phát thải CO2 nhiều nhất thế giới. Theo một báo cáo công bố hôm qua, sự trở lại của Donald Trump có thể khiến nhiệt độ trái đất tăng thêm 0,04 độ C từ nay đến cuối thế kỷ.Elon Musk với chính sách môi trường dưới thời Donald Trump?Vài tuần trước khi trở lại Nhà Trắng, Donald Trump đã bổ nhiệm Elon Musk vào bộ Hiệu quả Chính phủ, phụ trách cải cách bộ máy chính phủ và cùng lãnh đạo cơ quan này với Vivek Ramaswamy, một doanh nhân gốc Ấn Độ.Trong lĩnh vực môi trường, Elon Musk từng được ca ngợi là một siêu anh hùng « Iron Man » vì một mình giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu thông qua xe điện Tesla, góp phần vào một tương lai của năng lượng xanh và thúc đẩy các loại thuế để giảm năng lượng về hóa thạch, theo nhận định của The Guardian.Trong bối cảnh Hội nghị Khí hậu của Liên Hiệp Quốc COP-29 diễn ra ở Azerbaijan, phủ bóng Donald Trump, sự ủng hộ của vị tỷ phú Mỹ, chủ của SpaceX và Tesla, liệu có tác động đến chính sách môi trường của Hoa Kỳ trong những năm sắp tới hay không, khi gia nhập nội các của Trump ?  Trước đây, Donald Trump từng chỉ trích xe điện, nhưng với sự ủng hộ từ Elon Musk, tổng thống Hoa Kỳ đã thay đổi quan điểm, và coi đó là thành tựu lớn.Trên thực tế, niềm tin vào nhà tỷ phú Musk về vấn đề khí hậu đã bị lu mờ bởi sự ủng hộ « không giới hạn » của ông đối với các chính trị gia cánh hữu, đặc biệt là Donald Trump.Hơn nữa, các hình ảnh « xanh » mà Elon Musk tạo dựng từ nhiều năm qua chứa đựng nhiều mâu thuẫn. Hãng xe điện Tesla được « ca tụng » là giải pháp thay thế năng lượng hóa thạch nhưng quá trình sản xuất vẫn tiêu thụ năng lượng hóa thạch và kim loại gây ô nhiễm.Đứng đầu doanh nghiệp về hàng không vũ trụ SpaceX, Elon Musk công khai bày tỏ tự hào trên mạng X về các vụ phóng tên lửa tái sử dụng, trong khi các chuyến « du hành » vào vũ trụ có lượng khí thải carbon cao, gấp 200-300 lần so với các chuyến bay đường dài thông thường.Elon Musk cũng gây sự chú ý với giải thưởng Xprize trị giá 100 triệu đô la, phát triển công nghệ loại bỏ carbon khỏi không khí nhưng dự án Starlink của SpaceX, cung cấp dịch vụ Internet qua vệ tinh, cũng gây lo ngại về ô nhiễm, khi các vệ tinh rơi xuống trái đất, và phát ra khí thải có hại cho bầu khí quyển.Lối sống của Musk, đặc biệt là việc sử dụng máy bay riêng, thải ra lượng carbon lớn, đưa ông vào nhóm người « siêu phát thải »  Mạng xã hội X mà Elon Musk mua lại hồi 2022, thường xuyên bị chỉ trích vì cho phép loan truyền thông tin sai lệch về biến đổi khí hậu.Dù ủng hộ năng lượng tái tạo, nhưng Musk lại không coi biến đổi khí hậu là vấn đề khẩn cấp mà cho rằng còn « 50 hoặc 100 năm » để hành động, trong khi báo cáo của GIEC cảnh báo rằng nếu không có hành động mạnh mẽ, tác động của biến đổi khí hậu sẽ trở nên nghiêm trọng vào năm 2050. Tỷ phú giàu nhất hành tinh cũng cho rằng việc bảo vệ môi trường « không nên gây ra thay đổi quá lớn cho xã hội ».Liên Hiệp Quốc lo ngại trước sự trở lại của Donald TrumpNgoài vấn đề môi trường, sự trở lại của Donald Trump cũng khiến nhiều định chế quốc tế quan ngại, với lập trường bảo thủ « America First », đặc biệt là Liên Hiệp Quốc. Cho đến nay, Hoa Kỳ đóng góp nhiều nhất cho Liên Hiệp Quốc nhưng lại bị Donald Turmp coi là không phục vụ lợi ích của Mỹ.Từ Genève, thông tín viên Jérémie Lanche cho biết thêm thông tin :« Một trong những điểm đáng chú ý trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump là việc áp dụng chính sách « để ghế trống », rút Mỹ ra khỏi nhiều định chế thế giới, Hội đồng Nhân Quyền, và Tổ chức Kinh tế Thế giới. Jussi Hanhimaki, giảng viên chính trị quốc tế, chuyên gia về Hoa Kỳ tại Graduate Institut de Genève cho rằng với nhiệm kỳ thứ hai sắp tới, Trump sẽ vẫn giữ lập trường tương tự.Ông nói : « Chúng ta sẽ chứng kiến cảnh nước Mỹ rút khỏi, hoặc giữ khoảng cách với nhiều đinh chế, đặc biệt là Tổ chức Kinh tế Thế giới. Mọi người đã biết đến câu nói của Donald Trump : ‘Hàng rào thuế quan là cụm từ đẹp nhất trong từ điển » Do vậy, đúng là không còn nghi ngờ gì nữa, Hoa Kỳ sẽ vắng bóng hơn, tại Liên Hiệp Quốc.Việc bổ nhiệm Elise Stefanik vào vị trí tân đại sứ của Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc cũng phần nào đi theo hướng này. Bà Stefanik đấu tranh cho việc đánh giá lại toàn bộ nguồn tài trợ của Hoa Kỳ cho Liên Hiệp Quốc. Chuyên gia về Hoa Kỳ nói thêm : « Châu Âu phải nhận thức được là không phải chỉ vì mỗi Donald Trump mà điều này trở thành một khuynh hướng trong chính trị Hoa Kỳ. Dù là NATO hay Liên Hiệp Quốc, Hoa Kỳ cho rằng họ không cần phải chi trả cho tất cả các nước ».Đây là vấn đề lớn đối với Liên Hiệp Quốc, Washington là nước đóng góp lớn nhất vào ngân sách của định chế này, hơn cả Trung Quốc. Bắc Kinh đã được hưởng lợi nhiều từ nhiệm kỳ của Donald Trump, để gia tăng sức ảnh hưởng và hiện diện tại Liên Hiệp Quốc. »Trung Quốc : Tranh cãi sau vụ « xe điên » tông chết 35 ngườiNhìn sang châu Á, trong tuần vừa qua, một vụ xe « điên », lao vào đám đông tại một trung tâm thể thao ở Châu Hải, khiến 35 người bỏ mạng đã gây náo động công luận tại Trung Quốc. Trên mạng xã hội, nhiều người đề cập đến hiện tượng « trả thù xã hội », khi người ta có hành động bạo lực, tấn công người lạ vì những bức xúc cá nhân. Từ Bắc Kinh, thông tín viên Cléa Broadhurst cho biết thêm thông tin : « Cuộc tấn công xe điên ở Châu Hải đã châm ngòi một cuộc tranh luận dữ dội trên mạng xã hội ở Trung Quốc khi nói về ‘cuộc trả thù xã hội’. Khái niệm này ám chỉ các hành động bạo lực của những người cảm thấy bị bỏ rơi, bị cho ra rìa xã hội, tấn công bừa vào những người lạ.Trên mạng xã hội Weibo, một bình luận đã được loan tải rộng rãi : « Làm sao có thể trả thù xã hội bằng cách giết nhiều người vô tội nhất có thể, bởi vì cuộc sống gia đình của người đó không tốt ?Trả lời cho câu hỏi này, nhiều người dùng mạng đã đề cập đến áp lực cuộc sống thường nhật, cũng như là tầm quan trọng để giải quyết những vấn đề về sức khỏe tinh thần. Họ kêu gọi đưa ra luật mới để ngăn chặn xảy ra tình trạng bạo lực như vậy.Một vấn đề gây bức xúc khác là cơ quan thực thi pháp luật được cho là làm việc kém hiệu quả trong việc giải quyết các vấn đề gia đình, như ly hôn. Chính điều này đã kích động hình thức trả thù bằng bạo lực, do quá khó để đạt được kết quả như mong muốn.Trong vụ tấn công Châu Hải, thủ phạm được cho là đã tấn công sau một cuộc ly hôn khó khăn. Thảm kịch này phản ứng một xu hướng : khi người ta không tìm thấy giải pháp cho các cuộc xung đột các nhân, hay xung đột xã hội, một số tìm đến bạo lực để bày tỏ sự thất vọng của mình.Tại Trung Quốc, một số thảm kịch bạo lực đã xảy ra năm nay, đặc biệt là nhiều vụ tấn công bằng dao, khiến hàng chục người chết. « Người mẫu gầy » trở lại giới thời trangTrong lĩnh vực văn hóa, trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình BBC của Anh gần đây, giám đốc của tạp chí Vogue ở Anh, Chioma Nnadi, bày tỏ quan ngại về sự trở lại của xu hướng người gầy mảnh mai. Trong khi những năm trở lại đây, nhiều sự kiện thời trang được đánh dấu bởi các người mẫu với hình thể đa dạng, béo, gầy, cao thấp, nhằm thúc đẩy sự chấp thuận trong xã hội về sự đa dạng hình thể, không bị gò bó bởi các khuynh hướng thời trang.Từ Luân Đôn, thông tín viên Emeline Vin cho biết thêm thông tin :« Chủ biên tạp chí thời trang Vogue ở Anh, bày tỏ quan ngại về xu hướng ‘người mẫu gầy quay trở lại’. Sau khi dự nhiều tuần lễ thời trang trong thời gian vừa qua, bà Nnadi cho biết không thấy nhiều người mẫu với các hình thể đa dạng xuất hiện, đặc biệt là có nhiều người mẫu quá gầy đứng trên các sàn diễn.Tuy thời trang Anh vẫn gắn liền với hình ảnh gầy mảnh mai của Kate Moss, gầy gò như cành cây, thiết lập các tiêu chuẩn gầy cực đoan vào những năm 2000,  nhưng nhiều năm qua, các thương hiệu đã nỗ lực giới thiệu những người mẫu với kích thước ngoại hình đa dạng.Làm sao có thể giải thích bước thụt lùi này trong thời trang ? Theo bà Chioma Nnadi, một trong những thủ phạm là loại thuốc giảm cân Ozempic, loại thuốc vốn được sử dụng để điều trị tiểu đường, có tác dụng ức chế sự thèm ăn. Thương hiệu thời trang Namilia cũng đã gây tranh cãi trong tuần lễ thời trang vào tháng 7 vừa qua, khi trình làng chiếc áo phông in dòng chữ « I love Ozempic » - Tôi yêu Ozempic.Vào năm 2009, tạp chí Vogue Anh đã yêu cầu các nhà mốt gửi mẫu quần áo với kích cỡ khác, thay vì số 32 (size châu Âu), để có thể tuyển dụng những người mẫu có thân hình khác nhau. Bà Chioma Nnadi cho rằng tạp chí thời trang của bà, hay báo chí không thể làm cách mạng đơn độc, thay đổi các chuẩn mực về cái đẹp. »

Nằm trên bờ Bắc của Đại Tây Dương ở Nam Mỹ, vùng hải ngoại của Pháp Guyane từng là nơi giam giữ hơn 500 tù nhân chính trị “An Nam” từ những năm 1930 đến Đệ Nhị Thế Chiến. Đến từ xứ Đông Dương cách 17 000km, những tù nhân được coi là những lao động, khai hoang những khu rừng rậm Amazon cho Pháp. Một câu chuyện ít người biết đến, bị lãng quên trong lịch sử của Việt Nam và Pháp. Tại Guyane, vùng hải ngoại của Pháp ở Nam Mỹ, con đường ven bờ rừng được nhiều người dân và du khách lui tới đi dạo trong những ngày nghỉ cuối tuần ở xã Montsinéry-Tonnégrande, cách thành phố Cayenne 45 km về phía đông.Ẩn sau các tán cây là các khối bê tông dài như tường thành bị phong rêu, phủ kín dây leo, khiến không ít người đặt nghi vấn về câu chuyện lịch sử ẩn đằng sau. Đó cũng là trường hợp của nhà sử học người Pháp Christèle Dedebant, kết hợp nhiều sự kiện ngẫu nhiên, tình cờ đi dạo trên con đường mòn đó, tình cờ nghe về câu chuyện nhà tù khổ sai An Nam – Le Bagne des anamites, và tình cờ gặp được người thân của những cựu tù nhân để tiến hành đào sâu tìm hiểu ngọn nguồn, vẽ lại bức tranh đầy đủ về hành trình vượt đại dương và số phận của 500 tù nhân Việt bị lưu đày ở Guyanne dưới thời Pháp thuộc.Trong cuốn sách “Le Bagne des annamites, les derniers déportés politiques en Guyane” được nhà xuất bản Actes Sud cho ra mắt độc giả hồi tháng Năm, nhà sử học Christèle Dedebant lật lại những trang sử về bối cảnh các cuộc cách mạng ở Việt Nam những năm 1930, làm tiền đề cho tuyên bố độc lập của Hồ Chí Minh vào năm 1945. Tiêu biểu là khởi nghĩa Yên Bái, dưới sự lãnh đạo của Việt Nam Quốc Dân Đảng, nổ ra vào tháng Hai năm 1930 nhưng đã nhanh chóng bị thực dân Pháp đàn áp.Khoảng 670 người đã bị bắt giữ, bỏ tù hay hành quyết, chủ yếu là những người tham gia vào phong trào kháng chiến của Việt Nam Quốc Dân Đảng, hay phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục. Trong số đó, 538 nam tù nhân, từ 17 đến 50 tuổi, được xét là “đủ khả năng vượt đại dương”, trên con tàu Martinière, đưa đến giam giữ ở Guyane.Đọc thêm : "Lính thợ Đông Dương" : Những người lính thầm lặng tại Pháp trong Thế Chiến IIKhi đến xứ Nam Mỹ xa xôi, những người này không bị giam giữ tại các nhà tù của chính quyền thuộc địa vốn có mà ở những khu vực đặc biệt được xây dựng dành riêng cho họ, bị đưa đi lao động khổ sai, giúp chính quyền thực dân Pháp khai hoang vùng đất mới rộng lớn này. Khi tách họ khỏi các nhà tù truyền thống cũng là để tránh sự lây lan của tinh thần dân tộc chủ nghĩa trong các xà lim ở Guyane.Cuốn sách đưa người đọc tìm hiểu lại cuộc sống thường nhật của các tù nhân, phải tự mình xây dựng nơi sinh hoạt chung, tại nơi giam giữ mình, trong điều kiện vệ sinh nghèo nàn. Nhiều người mắc các bệnh về đường hô hấp hay đường ruột. 10 tù nhân đã bỏ mạng. Một số tìm cách đào tẩu, tránh cảnh lao động khắc nghiệt và tránh bị lây nhiễm.Đến Guyane, những tù nhân chính trị An Nam được coi là “những lao động” VIP, “có lợi ích khi giữ tinh thần và thể chất cho họ” để khai phá những vùng lãnh thổ mà chúng ta chưa biết đến ở Guyane”, theo trích dẫn trong cuốn sách từ tư liệu của bộ Thuộc Địa.Nhà sử học cũng nhắc lại sự thay đổi chính quyền ở Guyane vào năm 1936, và dẫn đến việc trả tự do cho một số tù nhân, nhưng lại bị hạn chế di chuyển, không được phép rời khỏi lãnh thổ này. Một số được cấp đất rừng để khai hoang, canh tác, hay được phép làm việc tại doanh nghiệp khai thác khoáng sản ở Guyane. Đến khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc, các nhà tù tại Guyane lần lượt bị đóng cửa. Những tù nhân Đông Dương cuối cùng được trả tự do từ năm 1949. Mãi đến năm 1963 họ mới được đưa trở về lại quê hương. Một nửa trong số những người bị lưu đày đã quyết định ở lại Cayenne, sinh sống “trong khu phố người Hoa”, trên thực tế là những người Đông Dương. ***Để hiểu thêm về câu chuyện của những tù nhân chính trị này, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn bà Christèle Dedebant, tác giả của cuốn sách “Le bagne des Annamites : Les derniers déportés politiques en Guyane”- tạm dịch là “Nhà tù khổ sai An Nam : những tù nhân chính trị cuối cùng bị lưu đày ở Guyane” Điều gì đã thôi thúc bà thực hiện cuốn sách này ?Christèle Dedebant : Điều khiến tôi quan tâm nghiên cứu chủ đề này, đó là khoảng cách giữa Guyane và Đông Dương, đưa người đi đày đến một nơi hoàn toàn xa lạ, cách hơn 17 000 km. Tôi thấy đó là điều không tưởng. Hơn nữa, bối cảnh lịch sử, vào năm 1931, khi những tù nhân Việt bị đưa đến Guyane, đó cũng là thời điểm huy hoàng của đế quốc thực dân Pháp. Tất cả chỉ được phép rời đi mãi cho đến năm 1963. Trong 30 năm đó, thế giới đã thay đổi, và nhất là quan hệ giữa Việt Nam và Pháp.                                  Do đó, tôi đã đặt câu hỏi về số phận của những tù nhân này, họ đã trải qua chuyện gì. Họ bị đưa khỏi Việt Nam đến Guyane dưới thân phận những tù nhân của xứ thuộc địa, không phải là công dân Pháp. Số phận của họ ra sao khi các nhà tù bị dỡ bỏ. Dĩ nhiên là các câu trả lời khá phức tạp bởi vì một số đã ở lại Guyane, một số trở về Việt Nam, một số khác thì đến Pháp sinh sống.Trong cuốn sách, bà nêu ra những hiện thực tàn bạo của chế độ thực dân, để lại những vết sẹo vẫn còn hiện hữu cho đến nay. Trong quá trình viết ra cuốn sách này, có điều gì mới được phát hiện ra khiến bà bị bàng hoàng trước hiện thực lịch sử hay không ? Christèle Dedebant : Có rất nhiều chuyện khiến tôi bị sốc. Đầu tiên là một ý tưởng dã man trong tư tưởng thuộc địa, là ý định đưa 528 tù nhân đến lưu đày cách xa nhà hàng ngàn km để khai hoang một vùng lãnh thổ còn rộng hơn cả Irland. Đối với tôi đó là một ý tưởng điên rồ, đày những tù nhân xa xứ đến khai khai hoang vùng Amazon và họ không có ai tiếp sức hỗ trợ. Nhiều người trong số họ đã bỏ mạng vì bệnh ho gà, hay khó thích ứng với khí hậu. Kế hoạch này rõ ràng là thất bại. Mặc dù những người được gọi là dân An Nam, lại là những tù nhân được đối đãi tử tế nhất so với những người đến từ Bắc Phi hay các tù nhân Pháp, vì được coi là những người tiên phong, khai hoang đất đai.Thêm vào đó, tất cả các nhà tù đều áp dụng luật kép, tức là khi các tù nhân đã mãn án tù, nhưng lại không thể trở về nước và phải ở lại Guyane để bổ sung dân số vốn ít ỏi ở Guyane, để tiếp tục khai hoang lãnh thổ này.Trong những chương cuối của cuốn sách, bà đề cập đến số phận của những cựu tù nhân chính trị, lựa chọn trở về nước, nhưng lại bị chính quê hương chối bỏ. Lập trường của Việt Nam lúc đó cũng không rõ ràng. Các bài viết của nhà báo Danh Đức trên báo Tuổi Trẻ và về nhà tù An Nam ở Guyane, thu thập lời chứng của nhiều cựu tù nhân chính trị, chỉ ra sự nghi ngờ với những cựu tù nhân này, và mối liên hệ thực sự với Việt Nam Quốc Dân Đảng. Các bài báo về nhà tù người Việt ở Guyane cuối cùng đã bị kiểm duyệt vào năm 2008. Bà có lý giải nào về điều này được không ?Christèle Dedebant : Lập trường của chính phủ Việt Nam không khác nhiều so với các nước khác khi phải đối diện với câu hỏi có nên tiếp nhận những người tị nạn đã bị lưu đày biệt xứ trong 3 thập kỷ hay không. Bởi không ai rõ họ đã trở thành người như thế nào trong suốt quãng thời gian đó. Ban đầu, khi bị bắt đem đi, họ là những người dân tộc chủ nghĩa, một số là quan chức cấp cao trong Việt Nam Quốc Dân Đảng, ví dụ như ông Bằng mà tôi nêu trong cuốn sách. Tất cả đều theo Cộng Sản, họ đều tôn thờ Hồ Chí Minh.Có một chi tiết khiến nhà xuất bản của tôi chú ý là vào năm 1932, có thông tin là Hồ Chí Minh qua đời, tang lễ của lãnh đạo Cộng sản Việt đã được tổ chức trong chính nhà tù. Nhưng cuối cùng họ biết được thông tin đó không xác thực.Ở Guyane, gần như không có sự bất đồng nào giữa các phe phái, và họ không đủ đông đảo để làm điều đó. Một số được trả tự do trở về Việt Nam vào những năm 1950-1960, thế nhưng lại không nhận được sự tiếp đón như họ mong đợi, mà bị nghi ngờ.Đó là một chuyện đáng buồn vì họ bị cả hai phe vứt bỏ. Nhưng tôi cho rằng trong thời chiến, đó là điều thường xảy ra. Trong cuốn sách, tôi có đề cập đến trường hợp của ông Yến. Vào những năm 70, ông Yến đã được yêu cầu làm gián điệp nhưng không chấp nhận làm việc đó. Tuy nhiên, những cựu tù nhân như ông có thể bị coi là những kẻ chỉ điểm.Để viết lại câu chuyện lịch sử này một cách hoàn chỉnh nhất, bà đã dành nhiều năm tìm kiếm tư liệu từ cả kho lưu trữ của Pháp đến những bài báo bằng tiếng Việt. Lý do mà bà viết cuốn sách này là gì ? Đâu là thông điệp mà bà muốn gửi cho độc giả ?Christèle Dedebant : Trong quá trình tìm kiếm, tôi đã gặp được con cháu của những tù nhân này ở Guyane, mà thông thường họ không muốn nói về xuất thân của cha mẹ vì đó là một câu chuyện nhiều đau thương và phức tạp. Đôi khi chính cha mẹ họ cũng không muốn nhắc đến và muốn lật sang trang mới. Những tù nhân bị đày đến Guyane, đa số không phải là những kẻ tội phạm nguy hiểm mà chỉ là những tội danh nhỏ, và cũng có nhiều chính trị gia, trong đó có gia đình của ông Yến, tự hào là một người phản chiến chống lại chế độ thuộc địa.Đó là những người đến từ Đông Dương, ở Guyane, chẳng ai có thể phát âm tên họ một cách rõ ràng, thậm chí viết sai tên, người ta không biết họ tên gì. Con cháu họ thường không nói tiếng Việt nữa. Cuốn sách mà tôi viết là mong muốn trao lại một mảnh ký ức cho những người đó.Về phía Pháp, theo bà, cho đến nay, Paris nhìn nhận lịch sử thuộc địa ở Đông Dương như thế nào ?Christèle Dedebant : Nhìn chung, tại Pháp, ký ức về chiến tranh Algérie đã lấn át những phần lịch sử khác. Đối với Pháp, tôi cho rằng chiến tranh Đông Dương chỉ là một cuộc chiến xa xưa dù nhiều chuyện kinh hoàng đã xảy ra. Nhiều người lính được điều đến chiến đấu ở Đông Dương, sau đó đã bị thuyên chuyển đến Algérie.2024 là năm kỷ niệm 70 năm trận Điện Biên Phủ và cuốn sách mà tôi viết, trên thực tế chỉ là một yếu tố bị lãng quên. Những tù nhân này đã bị lãng quên trong một cuộc chiến bị cho vào quên lãng.Nhiều người đã hỏi tôi rằng, tại sao tôi không có nguồn gốc Việt Nam, cũng không phải từ hải ngoại, tại sao tôi lại quan tâm đến câu chuyện của những tù nhân này. Theo tôi câu trả lời rất đơn, giản, đó là lịch sử thuộc địa, lịch sử của nước Pháp.***Xin cảm ơn bà Christèle Dedebant, tiến sĩ lịch sử đương đại, nhà báo của tạp chí Geo, tác giả của cuốn “Le ba

Tháng 05/2024, cựu thủ tướng Anh Rishi Sunak đã gửi lời xin lỗi công khai đến người dân vì một bê bối truyền máu nhiễm bệnh, khiến hàng chục nghìn người nhiễm HIV và viêm gan C. Một bê bối từ những năm 70, 80 của thế kỷ trước, mà chính ông Sunak cũng phải thừa nhận rằng đó là “sự suy thoái đạo đức kéo dài hàng thập kỷ trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe” của chính phủ Anh.  Sự thật được phơi bày sau nhiều thập kỷ Bê bối bắt đầu từ những năm 1970-1980 tại Anh khi có hàng ngàn người cần truyền máu. Những người này được chia thành hai nhóm chính, một là những bệnh nhân thiếu máu trong quá trình phẫu thuật, trong các điều trị y tế, hay những phụ nữ vừa sinh con… Nhóm thứ hai là những người mắc bệnh máu khó đông, một căn bệnh di truyền do thiếu hụt Yếu tố VIII hoặc IX, những yếu tố cần thiết cho quá trình tạo cục máu đông. Theo hãng tin AP, vào đầu những năm 1970, các bác sĩ đã phát hiện ra một phương pháp điều trị mới, được gọi là Yếu tố đông máu 8 (Factor VIII) và được ca tụng là phương thuốc kỳ diệu. Đây là loại thuốc được tách ra từ huyết tương người, do vậy cần một số lượng lớn nguồn cung huyết tương để sản xuất. Nhu cầu sớm vượt quá nguồn cung trong nước, vì vậy các quan chức y tế Anh đã bắt đầu nhập khẩu huyết tương từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, điều đáng nói là lý lịch của những người hiến máu gây nhiều lo ngại vì vào thời điểm đó, Yếu tố VIII được lấy từ máu của hàng chục ngàn người hiến tại Hoa Kỳ. Những người này hiến máu để kiếm tiền. Họ thường là tù nhân, những người làm nghề mại dâm hoặc những người nghiện. Chính điều này làm tăng đáng kể nguy cơ huyết tương bị nhiễm bệnh, mà chỉ cần một người hiến máu bị nhiễm bệnh thì toàn bộ lô sản phẩm đều sẽ bị nhiễm bệnh theo. Theo ước tính từ cuộc điều tra kéo dài 6 năm mà chính phủ của thủ tướng Theresa May ra lệnh tiến hành năm 2017, hơn 30.000 người đã nhiễm virus viêm gan C hoặc HIV qua truyền máu hoặc do điều trị bằng Yếu tố VIII. Hơn 3000 người chết và hàng chục nghìn người phải sống chung với bệnh tật. Nhiều người còn lây sang gia đình và người thân của mình. Thẩm phán Brian Langstaff, người đứng đầu cuộc điều tra về bê bối “máu bẩn”, đã tố cáo rằng thảm hoạ này hoàn toàn “không phải một tai nạn” mà bắt nguồn từ sự tác trách, coi thường tính mạng của người dân. Giới chức Anh lúc đó đã bỏ qua các cảnh báo nguy hiểm, bỏ qua các phương pháp sàng lọc và xử lý nguồn máu vì lý do kinh tế, bỏ qua cả các quy tắc đạo đức. Sai lầm nối tiếp sai lầm. Sau khi phát hiện ra những ca nhiễm HIV và viêm gan C do được truyền máu, chính phủ của cố thủ tướng Magaret Thatcher thời điểm đó, những người phải chịu trách nhiệm chính cho vụ việc này, thay vì dừng lại, nhận lỗi và sửa sai thì lại cố gắng che đậy, đưa thông tin sai sự thật đến người dân và tiêu huỷ các bằng chứng. Để rồi hơn 50 năm sau, người dân Anh mới được nhận lời xin lỗi công khai đầu tiên tới từ chính phủ Rishi Sunak. Đáng tiếc là hàng ngàn nạn nhân đã không còn sống để được nghe lời xin lỗi mà họ vẫn mong chờ.“Vô hại” “Vô hại” là những gì mà chính phủ nói với công chúng. Theo nhật báo Anh The Guardian, tháng 11/1983, cựu bộ trưởng y tế Ken Clarke đã mạnh mẽ khẳng định trước báo giới rằng “không có bằng chứng thuyết phục” nào cho thấy HIV có thể lây truyền qua đường máu và nguy cơ virus viêm gan C gây bệnh là “rất thấp và không nghiêm trọng”. Để công chúng thêm tin tưởng, các bộ trưởng cũng liên tục nhắc lại rằng người dân Anh “đang nhận được sự điều trị tốt nhất hiện có”. Báo cáo điều tra của thẩm phán Langstaff còn chỉ ra rằng các bác sĩ cũng đóng góp một phần không nhỏ công sức vào việc lừa dối người dân. Các bác sĩ không những không thông báo cho bệnh nhân những nguy cơ tiềm ẩn trước khi bệnh nhân tham gia điều trị mà thậm chí cả khi những người này đã nhiễm virus HIV hay viêm gan C, các bác sĩ cũng che giấu thông tin về nguyên nhân và tình trạng bệnh của họ, dẫn đến những chậm trễ trong việc tiếp cận điều trị chuyên khoa. “Vô trách nhiệm” “Vô trách nhiệm” là những gì công chúng nói về họ. Họ ở đây là chính phủ Anh thời điểm đó, và cụ thể hơn là Hệ thống Y tế Quốc gia Anh (National Health Service - NHS). Nhiệm vụ chủ đạo của cơ quan này là chăm sóc, nâng cao sức khoẻ cho người dân, ưu tiên và tôn trọng sinh mạng của bệnh nhân. Thế nhưng họ đã làm gì? ... Họ làm ngơ trước những hiểm hoạ mà họ biết rõ. Theo đài BBC và tờ The Guardian của Anh, ngay từ những năm 1930, người ta đã biết rõ rằng việc truyền máu có thể làm lây nhiễm nhiều loại bệnh chết người. Virus gây ra bệnh viêm gan C đã xuất hiện ít nhất từ giữa những năm 1970, còn việc lây truyền HIV qua đường máu thì đã được giới khoa học xác nhận vào năm 1982. Không chỉ vậy, họ còn biết rằng việc nhập khẩu máu và các chế phẩm máu thương mại sản xuất tại Mỹ mang nhiều rủi ro và ít an toàn hơn so với các phương pháp điều trị trong nước. Vào giữa những năm 1970, một giáo sư đã cảnh báo rằng các sản phẩm máu này được lấy “100% từ những người vô gia cư ở các khu vực tồi tàn”, trong khi đó Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi các quốc gia tự chủ về nguồn máu để bảo đảm an toàn. NHS cũng tiến hành tăng quy mô của các bể chứa để sản xuất Yếu tố VIII dù biết như vậy có thể làm tăng đáng kể nguy cơ lây truyền virus. Biết rõ là vậy nhưng giới chức y tế nước này đã không có những biện pháp cần thiết để bảo vệ người dân. Họ không những không đình chỉ việc nhập khẩu các sản phẩm máu thương mại từ Mỹ, mà cũng chẳng kiểm soát việc phân phối chúng. Việc triển khai xét nghiệm virus HIV và viêm gan C trong các sản phẩm máu được hiến cũng bị trì hoãn. Chính phủ cũng không đầu tư nghiên cứu các phương pháp làm bất hoạt virus, chẳng hạn như qua xử lý nhiệt. Họ làm ngơ trước tính mạng của người dân. Dù tôn chỉ hành động là “tôn trọng mọi sinh mệnh, không phân biệt đối xử, luôn mang lòng trắc ẩn và sự tử tế” nhưng NHS đã sử dụng các học sinh khuyết tật tại trường Treloar's College như những con chuột bạch để thử nghiệm Yếu tố VIII. Vẫn theo báo cáo điều tra năm 2017, từ năm 1974 đến 1987, 122 đứa trẻ mắc bệnh máu khó đông (haemophilia) đã được điều trị tại ngôi trường này bằng phương pháp mới, một thứ phương pháp “kỳ diệu” khiến ít nhất 72 trong số này tử vong. Họ đa phần đều chết vì nhiễm HIV và các loại virus viêm gan A, B, C.  “Vô vọng” “Vô vọng” có lẽ là cảm giác mà những nạn nhân của bê bối này phải chịu đựng. Theo chân thông tín viên RFI Emeline Vin tại Anh, chúng ta sẽ cùng lắng nghe câu chuyện của chính những nạn nhân và người nhà của họ. Rất nhiều người đã chết, trong đó có Collin Smith : “Collin Smith là nạn nhân nhỏ tuổi nhất bị nhiễm bệnh. Cậu bé được chẩn đoán nhiễm Sida ngay trước sinh nhật năm hai tuổi. Mái tóc vàng và khuôn mặt tinh nghịch, cậu bé đã mất năm 1990, khi mới chỉ 7 tuổi. Bố mẹ của Collin cho biết : “Trước khi chết, thằng bé rất gầy, nó chỉ còn da bọc xương. Khi đó nó nặng 6 kg, chỉ nặng hơn đứa trẻ mới sinh một chút. Hai tháng cuối dường như kéo dài vô tận với chúng tôi. Chúng tôi rất tuyệt vọng. Chẳng đêm nào chúng tôi ngủ được. Ít nhất bây giờ chúng tôi đã đủ dũng cảm để nhắc về thằng bé. Collin có tính cách rất đặc biệt. Là một đứa trẻ vui vẻ, thằng bé lúc nào cũng tươi cười, nó thường hay trêu chọc mọi người.” Với những nạn nhân đã qua đời, nỗi đau để lại cho người thân, gia đình của họ. Vậy những người may mắn vẫn sống sót thì sao? Vào những năm 80, Bob Naylor đã được truyền máu trong một cuộc phẫu thuật và đã bị nhiễm virus viêm gan C từ đó. Bob cho biết : “Tôi thường xuyên cảm thấy không khoẻ. Cảm giác mệt mỏi, uể oải khủng khiếp. Mỗi lần tôi đi ngủ, chân tôi lại bắt đầu bị chuột rút và co thắt. Tôi đau bụng và đau lưng, những cơn đau này chẳng bao giờ biến mất. Một hôm cô y tá đã nói với tôi rằng : Bob, anh biết không, cả đời này anh sẽ phải gặp chúng tôi. Tôi hỏi vì sao thì cô ấy trả lời : Gan của anh đã bị tổn hại nên anh sẽ luôn phải đi viện kiểm tra. Anh sẽ phải lấy máu 6 tháng một lần, siêu âm 6 tháng một lần, làm xét nghiệm Fibroscan 2 đến 3 năm một lần. Anh đã bị suy gan cấp tính.” Không chỉ có những nỗi đau về thể xác, tinh thần của nạn nhân cũng bị khủng hoảng nghiêm trọng. “Vào thời điểm đó, những người nhiễm HIV đều bị kỳ thị. Tại một thành phố nhỏ ở xứ Wales, Robert đã phải chịu sự phân biệt đối xử vì bị Sida. Anh cho biết : “Tôi đã kể việc mình bị nhiễm HIV cho chị gái mình và ngay sáng hôm sau, tất cả mọi người đều biết. Trên tường nhà của chúng tôi bị sơn chữ “Gia đình SIDA”. Cửa nhà thì bị vẽ chữ X. Gia đình tôi nhận được hàng tá cuộc điện thoại yêu cầu gửi tôi ra một hòn đảo hoang. Chúng tôi đã phải bỏ trốn, như thể là tôi đã giết người vậy. Thậm chí trong gia đình tôi, có người còn nói với con cái họ rằng đừng động vào đĩa của Robert, đừng động vào cốc của Robert. Nếu chính gia đình mình còn chẳng thể cảm thông với mình thì sao tôi có thể trông đợi là những người lạ ngoài kia sẽ hiểu cho tôi.” “Vô tội”Nếu nạn nhân cảm thấy vô vọng thì những người chịu trách nhiệm chính trong vụ việc này cảm thấy gì? Có thể họ cảm thấy mình “vô tội”. Ta cần quay lại vụ bê bối tương tự, diễn ra tại Pháp vào cùng khoảng thời điểm trên. Theo Viện Nghe nhìn Quốc gia Pháp (INA), khi đứng trước toà vào tháng 01/1992, cựu bộ trưởng phụ trách các vấn đề xã hội, bà Georgina Dufoix, vẫn không can tâm và phát biểu một câu “đi vào lịch sử” rằng : “Tôi cảm thấy mình có trách nhiệm nhưng không cảm thấy mình có tội.” Dù chưa khảng khái trả lời như cựu bộ trưởng Dufoix tại Pháp, nhiều người vẫn tự hỏi rằng phải chăng giới chức Anh lúc đó cũng đã không cảm thấy tội lỗi. Vì nếu thấy có tội, thấy cắn rứt lương tâm, họ đã đứng ra chịu trách nhiệm, họ sẽ không để người dân phải chờ tới vài thập kỷ mà vẫn chưa nhận được lời xin lỗi. Xin nhắc lại rằng lời xin lỗi hồi tháng 05/2024 đến từ cựu thủ tướng vừa miễn nhiệm Rishi Sunak, chứ hoàn toàn không đến từ những quan chức trong chính phủ Anh thời điểm đó, những người trực tiếp đứng sau thảm hoạ này. Có lẽ trong bê bối này, từ “vô tội” chỉ được dành cho những nạn nhân, những người đã chết, đã nhiễm bệnh vì tin tưởng vào các bác sĩ, vào hệ thống y tế quốc gia, vào chính phủ. “Vô tội” cũng là những học sinh khuyết tật của

Năm 2023, bất chấp lạm phát, khủng hoảng kinh tế, người dân Pháp vẫn duy trì lòng hảo tâm, đóng góp cho các tổ chức thiện nguyện, dù là tổ chức giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, hỗ trợ trẻ em, giáo dục hay nghiên cứu y khoa, chăm sóc động vật … Dẫu có những người do hạn hẹp về tài chính đã phải cắt giảm các khoản quyên tặng, nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều người giàu có tích cực đóng góp hơn. Để hiểu thêm về tình hình quyên góp cho các tổ chức thiện nguyện, vừa qua, RFI Tiếng Việt đã có cuộc trao đổi với bà Nadège Rodriguez, giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités. Đây là nghiệp đoàn chuyên nghiệp của các hiệp hội và tổ chức kêu gọi lòng hảo tâm của người dân Pháp, năm 2024 quy tụ khoảng 150 tổ chức, được xem là những tổ chức phục vụ lợi ích chung của cộng đồng.  RFI : Xin chào Nadège Rodriguez. Bà là giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités. Xin bà giải thích cho thính giả, độc giả của đài RFI Tiếng Việt biết liệu trong thời gian qua, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, lạm phát, liệu người dân Pháp có còn hào phóng và nhiệt tình quyên góp tiền cho các hiệp hội và quỹ thiện nguyện ?Nadège Rodriguez : Tôi xin giải thích là chúng tôi dựa vào các nghiên cứu thường niên có tên gọi Thước đo lòng hảo tâm của người Pháp năm 2023, năm có tỉ lệ lạm phát cao, lên đến 4,9%. Chúng tôi nhận thấy là số tiền người Pháp hảo tâm quyên tặng tăng 2,1% tính theo trị giá đồng euro hiện tại. Đối với chúng tôi, đây là một điều đáng nói trong bối cảnh khả năng chi tiêu của người Pháp đã bị giảm sút. Thông tin mới này không tệ như chúng tôi lo nghĩ ban đầu.Giải thích điều này thế nào ư? Tại sao người Pháp vẫn tiếp tục lòng hảo tâm trong khi tài chính hạn hẹp hơn ư ? Vâng, đúng là có nhiều người mong muốn quyên tặng tiền cho các tổ chức. Dựa vào một cuộc khảo sát khác liên quan đến những người Pháp có thể đã quyên tặng nhiều hơn trong năm nay, lý do chính của họ là trong họ có niềm tin là họ giúp đỡ được người khác và mong muốn được giúp đỡ mọi người, mong muốn giúp đỡ những hiệp hội đang gặp khó khăn.Với tình trạng bất bình đẳng gia tăng mạnh, có nhiều người cần được các tổ chức này hỗ trợ hơn, và trong bối cảnh lạm phát này, các tổ chức cũng phải gánh chịu tình trạng chi phí gia tăng, họ phải đương đầu với nhiều khó khăn. Và người dân Pháp đã nghe và thấu hiểu những lời kêu gọi giúp đỡ của các hiệp hội, tổ chức, họ mong muốn đóng góp, nên ai có khả năng thì họ quyên tặng nhiều hơn cho các tổ chức này. Nhờ vậy mà chúng tôi ghi nhận tỉ lệ quyên góp từ thiện tăng.RFI : Theo các nghiên cứu của France Générosités, ai là những người tích cực đóng góp từ thiện nhất tại Pháp ? Sự tăng hay giảm quyên góp tiền thì liên quan chủ yếu đến nhóm người nào tại Pháp ? Nadège Rodriguez : Có lẽ tôi xin trả lời câu hỏi thứ hai của chị trước. Quả thực, trong bối cảnh lạm phát, chúng ta nên xem xét một chút về số tiền quyên tặng. Về năm 2023, chúng tôi quan sát thấy có sự sụt giảm số khoản quyên tặng dưới 150 euro, số khoản quyên tặng dưới 50 euro thậm chí còn giảm mạnh hơn.Chúng tôi thấy có một mối liên hệ chặt chẽ ở đây, nhất là chúng tôi đã dựa vào các cuộc khảo sát, và thấy là những người bị ảnh hưởng nhiều hơn về sức mua đã không thể quyên góp, họ tạm thời ngừng quyên góp. Hoặc có nhiều hiệp hội cần lòng hảo tâm nên họ phải quyết định đưa ra lựa chọn. Như vậy, những người có điều kiện tài chính khiêm tốn nhất cuối cùng đã ngừng đóng góp tiền hoặc quyên góp ít hơn nhiều. Nhưng phần chệnh lệch này cũng đã được bù đắp, bởi lòng hảo tâm của những người ít chịu ảnh hưởng hơn từ những cuộc khủng hoảng liên tiếp xảy ra và hào phóng hơn, nhờ đó số tiền quyên góp đã tăng lên. Và nếu quan sát các khoản tiền quyên góp nói chung thì chúng tôi thấy mỗi năm chúng ngày càng tập trung vào những nhóm người giàu có nhất. Con số mà hiện giờ chúng tôi có là 1% những nhà hảo tâm hào phóng nhất quyên tặng tới 22% tổng số tiền. Thật không may là có ngày càng nhiều người, do khả năng chi tiêu giảm sút, đã không thể quyên góp tiền.RFI : Theo bà thì đâu là những hiệp hội, quỹ, tổ chức nhận được nhiều tiền quyên tặng nhất? Và hoạt động thiện nguyện nào nhận được nhiều sự ủng hộ nhất? Nadège Rodriguez : Câu hỏi này khá khó trả lời bởi vì đáp án thay đổi tùy theo từng cuộc khảo sát, tùy theo câu hỏi được đặt ra. Chúng tôi hàng năm cứ vào tháng 03 thì cũng tiến hành một cuộc thăm dò ý kiến cùng với Viện Ifop. Câu hỏi chúng tôi đặt ra : « Đâu là những hoạt động thiện nguyện mà quý vị cho rằng cần được ưu tiên nhất ? ». Và từ 10 năm nay, khi đặt câu hỏi này với người dân Pháp, chúng tôi thấy rằng hoạt động được ưu tiên nhiều nhất là giúp đỡ và cứu trợ trẻ em.Tiếp theo đó, theo khảo sát năm 2023, hoạt động được ưu tiên thứ hai là bảo vệ động vật. Hoạt động này từ nhiều năm nay đã vươn lên top đầu và hiện giờ thì nằm ở vị trí thứ 2. Nhưng cách nay 10 năm thì nó không thu hút được nhiều lòng hảo tâm như thế đâu. Xu hướng này khá là mới. Từ 3-4 năm nay, chúng tôi quan sát thấy mọi người quan tâm nhiều hơn đến việc giúp đỡ các tổ chức bảo vệ động vật. Đứng ở vị trí thứ 3 là tài trợ nghiên cứu y học. Đây là một lĩnh vực thu hút được rất nhiều tiền quyên tặng, chúng tôi đặc biệt ghi nhận những nhà tài trợ cao tuổi nhất. Tôi xin nói một chút như vậy về 3 lĩnh vực mà theo mọi khảo sát thì đều nằm trong số 2-3 lĩnh vực ưu tiên hàng đầu của người dân Pháp.RFI : Vậy người Pháp hào phóng nhất vào những dịp nào ? Trong những năm qua, sự kiện nào thu hút được nhiều nhà hảo tâm nhất ? Nadège Rodriguez : Trong nghiên cứu thường niên, chúng tôi đều tìm hiểu về điều này, từ 20 năm nay rồi. Quý 3 tháng cuối năm tập trung 41% tổng số tiền quyên góp của người dân Pháp. Có nhiều điều xảy ra vào cuối năm và tháng 12 thực sự là tháng người Pháp tham gia quyên góp nhiều, thực sự là năm nào cũng vậy. Trái lại, quả thực là mỗi năm chúng tôi cũng tìm hiểu cả theo bối cảnh. Và thật không may, ngày càng có nhiều cuộc khủng hoảng cứ nối tiếp nhau, đòi hỏi có lòng hảo tâm của mọi người để đối phó với khủng hoảng, một cách nhanh chóng, khẩn trương và với sự huy động tích cực của các tổ chức để khẩn cấp giúp đỡ những người đột ngột bị tác động.Về những năm qua, chắc là tôi cũng không cần phải nhắc lại cuộc khủng hoảng Covid. Nhưng đúng là khủng hoảng Covid rất mạnh, mang tính toàn cầu. Tại Pháp, đã có 111 cuộc phát động các chiến dịch quyên góp lớn vào thời điểm đó. Đúng là năm 2020 cũng là năm mà số tiền quyên tặng lên đến đỉnh rất cao, cho dù khủng hoảng chỉ bắt đầu từ tháng 03/2020. Chúng tôi đạt mức quyên góp cao nhất vào thời điểm đó và tiền quyên tặng còn được bổ sung thêm trong suốt cả năm. Nhưng thật không may là cuộc khủng hoảng bùng nổ ở Ukraina vào tháng 03/2022. Chúng tôi cũng đã kêu gọi quyên góp để giúp đỡ người dân Ukraina và đỉnh điểm là số tiền chúng tôi nhận được đã chiếm tới 4-5% tổng số tiền quyên được hàng năm.Rồi thì trận động đất kinh hoàng năm 2023 ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 02, động đất ở Maroc vào tháng 09 cũng làm tăng bùng phát số tiền quyên tặng một cách đột xuất. Người dân Pháp đã muốn giúp đỡ, đã huy động tiền bạc để quyên góp giúp đỡ mọi người. Trong những đợt kêu gọi quyên góp khẩn cấp, thì đó là những thời điểm huy động sự hào phóng, lòng hảo tâm của người Pháp đã được truyền thông loan báo rộng rãi và người Pháp đã đáp lại. Điều này thể hiện tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái và cam kết của người Pháp trong việc cứu giúp những người cần sự trợ giúp nhất.RFI Tiếng Việt : Nadège Rodriguez, là giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités, vậy theo quan sát của bà, các hình thức quyên tặng liệu có những thay đổi theo thời gian ? Có những xu hướng mới nào ? Và đâu là những hình thức quyên góp được ghi nhận nhiều nhất ? Nadège Rodriguez : Không thể phủ nhận là sự xuất hiện mạnh mẽ của công nghệ số trong đời sống của tất cả mọi người cũng đã ảnh hưởng đến cách thức liên hệ và kêu gọi lòng hảo tâm. Đơn cử một con số, hồi năm 2019, hình thức quyên góp trực tuyến mới chỉ chiếm 20%. Nhưng chỉ 4 năm sau, đến năm 2023, con số này đã tăng lên thành 30%. Theo các phân tích xu hướng thì tăng 10% chỉ trong khoảng thời gian ngắn như vậy là rất nhiều đấy. Và vào thời phong tỏa (chống dịch Covid-19) thì xu hướng này lại càng tăng nhanh nếu so với việc sử dụng công nghệ số trong cuộc sống hàng ngày và để thanh toán.Về phía các tổ chức vì lợi ích chung, họ cũng biết cách đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi cách giao tiếp, liên lạc và kêu gọi quyên tặng với mọi kỹ thuật có được nhờ công nghệ số. Đây thực sự là một cuộc cách mạng diễn ra mạnh mẽ, một sự tăng tốc chuyển đổi nhanh chóng các phương thức quyên góp.  RFI Tiếng Việt : Chúng ta đều biết là ủng hộ các hoạt động thiện nguyện không chỉ là cho tặng tiền, mà ví dụ còn là góp thời gian, phương tiện vật chất hay sức lực, công sức. Vậy người Pháp có tích cực tham gia vào các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng như vậy hay không ? Nadège Rodriguez : Về câu hỏi này, thì quả thực cũng đã có 1 nghiên cứu về tình đoàn kết,  tương thân tương ái, được tiến hành hàng năm liên quan đến hoạt động tình nguyện của người Pháp. Chúng tôi ước tính rằng hiện nay có 16 triệu tình nguyện viên trong các hiệp hội, còn tính tổng thể thì con số này là 20 triệu. Như vậy là rất nhiều. Nếu so với con số 5 triệu hộ gia đình quyên tặng tiền thì số tình nguyện viên như vậy là đông hơn số người quyên tặng tiền.Và xu hướng mà chúng tôi quan sát thấy là có sự tích cực cống hiến thời gian, đồng thời cũng có sự thay đổi. Thường thì đó là những người cao tuổi, có nhiều thời gian và cống hiến thời gian đều đặn, tuần nào họ cũng thường xuyên dành thời gian cho các hiệp hội. Thế rồi dịch Covid-19 đã khiến thói quen này thay đổi nhanh chóng. Không phải người lớn tuổi nào cũng đều trở lại sau thời gian phong tỏa chống dịch, và công việc của họ được những người trẻ tuổi tiếp quản. Và chúng tôi thực sự thấy rằng có một sự nhiệt tình, một sự tham gia mạnh mẽ và được thúc đẩy nhanh chóng trong giới trẻ để cống hiến thời gian cho các tổ chức vì lợi ích chung của cộng đồng. Nhưng họ làm theo cách khác những người đi trước. Sự đóng góp, cống hiế

Tại cuộc triển lãm công nghệ Vivatech ở Paris cuối tháng 5/2024, bao trùm lên hết là trí tuệ nhân tạo ( Artificial intelligence - AI ), với vô số các ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực. Đặc biệt trí tuệ nhân tạo được sử dụng ngày càng nhiều trong việc cải thiện cuộc sống của những người tàn tật, trong đó có người mù và khiếm thị.  Nhờ những tiến bộ của trí tuệ nhân tạo (AI), các công nghệ hỗ trợ bằng giọng nói giờ đây trở nên hiệu quả hơn bao giờ hết, giúp người mù và người khiếm thị vượt qua những trở ngại đang hạn chế họ. Chẳng hạn như công ty Israel Orcam, được thành lập năm 2010, đã phát triển một loại camera mang trên Orcam MyEye, với giá khoảng hơn 2.000 euro, gắn trên mắt kính, với ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giúp cho người mù và người khiếm thị hiểu được các văn bản và xác định được các vật thể nhờ giọng nói mô tả những gì mà họ không nhìn thấy được.Tại Triển lãm Điện tử Tiêu dùng CES ở Las Vegas, Hoa Kỳ, đầu năm nay, công ty khởi nghiệp Lumen của Rumani đã giới thiệu một loại mắt kính có thể thay thế chó dẫn đường. Công nghệ này sử dụng các cảm biến, tai nghe để hướng dẫn người mù, người khiếm thị. Khi phát hiện một  thứ gì đó đang chặn đường, tai nghe sẽ rung ở bên phải hoặc bên trái để hướng dẫn đổi hướng. Có 6 camera và sử dụng trí tuệ nhân tạo, loại mắt kính này coi như mô phỏng các đặc điểm chính của chó dẫn đường.Bên cạnh đó còn có những trợ lý giọng nói, chẳng hạn như Siri, Google Assistant và Amazon Alexa, có thể đáp lại các lệnh thoại, cung cấp thông tin theo thời gian thực và thậm chí thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Do đó, đối với người khiếm thị và mù, những trợ lý giọng nói này trở thành người bạn đồng hành kỹ thuật số cho phép họ truy cập thông tin. Trong việc hỗ trợ người mù và người khiếm thị, người ta cũng sử dụng ngày càng nhiều những chatbots, tức là những chương trình trí tuệ nhân tạo được thiết kế nhằm mô phỏng lại các cuộc trò chuyện với người dùng thông qua nền tảng internet. Các chatbot đó được thiết kế đặc biệt để đáp ứng nhu cầu của người khiếm thị và người mù. Các chatbot này sử dụng giao diện giọng nói và văn bản để cho phép giao tiếp liền mạch. Họ có thể hiểu và trả lời các câu hỏi, đưa ra lời khuyên, hỗ trợ. Sử dụng trí thông minh đàm thoại, các chatbot được điều chỉnh này được cá nhân hóa và dễ tiếp cận cho những người khiếm thị và người mù.Chính là theo chiều hướng này mà một ê kíp ở vùng Paris đã phát triển một loại điện thoại với ứng dụng chatbot dành riêng  cho người mù và người khiếm thị. Điện thoại hiện được bán với giá khoảng gần 385 euro, cộng thêm tiền thuê bao mỗi tháng 12 euro.Nói chung, trí thông minh nhân tạo với chức năng đàm thoại đang cách mạng hóa khả năng tiếp cận cho người khiếm thị và người mù. Nhờ công nghệ hỗ trợ giọng nói, họ trở nên độc lập hơn và hòa nhập xã hội tốt hơn.Nhưng những sáng chế về trí thông minh nhân tạo hỗ trợ cho người mù và người khiếm thị không chỉ dừng ở đó. Có mặt tại triển lãm VivaTech cuối tháng 5/2024, công ty khởi nghiệp Biped.ai, trụ sở tại Lausanne, Thụy Sĩ, đã giới thiệu một sản phẩm mang tên NOA, một dây nịt được trang bị thiết bị định vị GPS và máy tính kết hợp với trí tuệ nhân tạo tổng hợp để phát hiện chướng ngại vật cho người mù và khiếm thị. Trả lời RFI Việt ngữ tại triển lãm Vivatech, đại diện của công ty Biped.ai, kỹ sư tin học Paul Prevel, cho biết: “Công ty của chúng tôi đã được thành lập từ 3 năm nay và chúng tôi đã bỏ ra 2 năm để nghiên cứu phát triển NOA, huy động 250 người thử nghiệm beta. Năm nay, chúng tôi bước vào giai đoạn thương mại hóa, chuẩn bị mở thị trường Hoa Kỳ, châu Âu và Úc. Sản phẩm sẽ được bán với giá 4.300 euro. Mục đích là tạo một giải pháp với giá cả dễ tiếp cận hơn.Dĩ nhiên là ở mỗi nước chúng tôi sẽ làm việc với các nhà phân phối để sản phẩm được hoàn trả một phần hay toàn bộ, tùy theo quy định của các nước. Ở Pháp, các cơ quan cấp tỉnh đặc trách về những người tàn tật sẽ hoàn trả đến 65% giá mua sản phẩm.”Nói là dây nịt nhưng thật ra NOA là một dây đai đeo trên vai, với camera góc rộng ở bên trái ngực, một máy tính nhỏ ở bên phải và một pin phía sau cổ. Nhờ trí tuệ nhân tạo, NOA xác định các mối nguy hiểm, hướng dẫn và mô tả môi trường xung quanh người sử dụng. Toàn bộ dây nịt nặng chưa tới 1 kg.Tham vọng của những người sáng lập công ty khởi nghiệp Biped là tạo ra một sự đổi mới có thể thay đổi cuộc sống của những người mù, người khiếm thị và có thể giúp họ tự khám phá những địa điểm mới, hoàn toàn an toàn và tự chủ. Ý tưởng là phát triển một “phi công phụ” lấy cảm hứng từ phương tiện tự hành, có khả năng đọc văn bản, nhận diện khuôn mặt, phát hiện các lối qua đường dành cho người đi bộ và cung cấp khả năng điều hướng khi di chuyển bên trong các tòa nhà. Công ty khởi nghiệp này đã hợp tác với viện nghiên cứu Honda. Sản phẩm cùng tên của họ tự quảng cáo là “dây nịt phát hiện các chướng ngại vật đang đến gần và cung cấp hướng dẫn GPS, tất cả trong một, kèm theo phản hồi bằng âm thanh”. Các mô hình nhận dạng đối tượng bằng thuật toán xác định chướng ngại vật (tĩnh hoặc chuyển động) và dự đoán rủi ro va chạm. Người dùng được thông báo bằng tín hiệu âm thanh qua tai nghe Bluetooth.Trả lời RFI Việt ngữ tại triển lãm Vivatech, kỹ sư tin học Paul Prevel giải thích thêm: “ NOA có 3 chức năng. Chức năng thứ nhất là dẫn đường, làm sao đưa người mù tới một điểm đến mới. Chức năng thứ hai là phát hiện các chướng ngại vật, những vật thể mà “gậy trắng”, tức là gậy trang bị cho người mù không thể phát hiện được, chẳng hạn như những vật ngang đầu hay những hố mà “gây trắng” không thể dò được. Chức năng thứ ba là vận dụng trí tuệ nhân tạo, mô tả bằng giọng nói những gì mà camera thấy được.Ứng dụng dẫn đường chủ yếu dùng thiết bị định vị GPS, nhưng trên đường đi, trí tuệ nhân tạo sẽ được sử dụng những khi phải băng qua đường, hướng dẫn người mù đến làn dành cho người đi bộ, bấm nút để chờ đèn xanh. Hệ thống sau đó sẽ hướng dẫn đi như thế nào để lúc nào cũng ngay giữa lối đi, có đông người đi không, có xe nào dừng kế bên không. Camera sẽ thu thập tất cả những thông tin ba chiều chung quanh người mù để cảnh báo là có một cái hố hay một cây cột trên đường, hay có một người đi từ phía trước đến. Khi tới điểm đến dự kiến, hệ thống sẽ hướng dẫn đến cửa vào tòa nhà, cửa có mở hay không, cầu thang nằm ở đâu.”Lý tưởng nhất là dây nịt này bổ sung cho gậy hoặc chó dẫn đường cho người mù và người khiếm thị. Giải pháp NOA cũng có thể được áp dụng cho thế giới việc làm, hỗ trợ những người mù và người khiếm thị làm công việc hàng ngày trong công ty của họ. Về lâu dài, những người đồng sáng lập Biped hy vọng công nghệ của họ thậm chí sẽ có thể giúp người dùng chạy hoặc thậm chí trượt băng. Trên toàn thế giới có hơn 300 triệu người khiếm thị và 40 triệu người bị mù hoàn toàn. Giải pháp của biped.ai có tiềm năng trở thành giải pháp cứu mạng nhiều người: bằng cách kết hợp xử lý tín hiệu và thị giác bằng máy tính tiên tiến, biped.ai có thể cung cấp thông tin chi tiết nhanh hơn tới 10 lần so với các “đối thủ” cạnh tranh.Giải pháp NOA cũng bắt đầu được ứng dụng trong hệ thống giao thông công cộng ở Thụy Sĩ. Từ tháng 6 năm nay, trên tuyến tàu điện ngầm M2 ở Lausanne, một tổ hợp gồm công ty Biped.ai, TL (Giao thông công cộng vùng Lausanne) và SME Urbagestion phát triển một giải pháp di chuyển độc đáo trên thế giới: hành trình hoàn toàn tự động đầu tiên dành cho người mù tới một điểm đến mới. Theo Maël Fabien, giám đốc và người đồng sáng lập công ty Biped.ai, dự án này "nhằm chứng minh rằng người mù có thể đến một cuộc hẹn mà không cần biết trước lộ trình”. Trên thực tế, mục tiêu là điều chỉnh phát minh này cho phù hợp với điều kiện giao thông công cộng và bên trong các tòa nhà, nơi tín hiệu GPS không đi qua được. 

Đầu tháng 06/2024, thông tin về vụ bê bối gian lận của ngành sản xuất xe hơi Nhật Bản lan tràn trên khắp các mặt báo. Hàng loạt các hãng xe lớn bị réo tên, từ Toyota, Honda, Mazda, Yamaha đến Suzuki. Lãnh đạo các doanh nghiệp cũng ngay lập tức tham gia họp báo và gửi lời xin lỗi đến khách hàng. Thoạt nghe, nhiều người không khỏi hoan nghênh tinh thần dám nhận sai và dám sửa sai của các công ty. Nhưng chỉ khi đi vào phân tích hàm ý sâu xa của mỗi lời xin lỗi, người ta mới thấy đằng sau những cái cúi đầu nhận lỗi lại là văn hóa đổ lỗi của các doanh nghiệp.Toàn cảnh vụ bê bối gian lận Vụ bê bối bắt đầu bị phanh phui từ cuối tháng 12 năm 2023 khi một hội đồng độc lập đã tiến hành điều tra các vấn đề an toàn liên quan đến 64 mẫu xe của Daihatsu. Theo hội đồng này, Daihatsu, công ty con của Toyota đã gian lận trong các cuộc kiểm tra an toàn va chạm bên hông được thực hiện với 88.000 chiếc xe, hầu hết được bán dưới tên Toyota. Nhưng sau đó, theo Reuters, đi sâu vào điều tra, hội đồng này tiết lộ rằng phạm vi của vụ bê bối đi xa hơn nhiều so với những gì họ ước tính trước đó và phát hiện ra là Daihatsu đã làm giả hồ sơ kiểm tra an toàn va chạm từ những năm 1980 như kiểm tra kích hoạt hệ thống túi khí. Đây cũng chính là điểm khởi đầu cho một loạt điều tra sau đó của chính phủ Nhật nhắm vào các doanh nghiệp sản xuất ô tô của nước này. Theo trang Nikkei Asia, bộ Giao Thông Nhật Bản đã yêu cầu 85 công ty trong lĩnh vực sản xuất xe hơi và phụ tùng tự điều tra về những bất thường trong những đăng ký chứng nhận mẫu xe của họ. Sau yêu cầu trên, 5 công ty sản xuất xe hơi lớn của Nhật bao gồm Toyota, Honda, Mazda, Yamaha, Suzuki đã thừa nhận có những sai sót trong quá trình sản xuất. Bộ đã ra lệnh cho các công ty này tạm dừng vận chuyển các mẫu xe liên quan cho đến khi xác nhận chúng đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng quốc gia.Theo tổng hợp từ tờ Japan Times và kênh BFM TV, những gian lận trên bao gồm :- Toyota: gửi dữ liệu sai lệch trong các cuộc thử nghiệm bảo vệ người đi bộ, sửa đổi gian lận phương tiện thử nghiệm - Mazda: viết lại phần mềm điều khiển động cơ trong quá trình thử nghiệm xuất xưởng, gian lận sửa đổi xe thử nghiệm trong quá trình thử nghiệm va chạm- Yamaha: Các cuộc kiểm tra tiếng ồn được thực hiện trong điều kiện kiểm tra không phù hợp đối với một mẫu xe hiện đang được sản xuất và trình bày sai kết quả kiểm tra còi đối với hai mẫu xe đã sản xuất trước đó.- Honda: khẳng định sai về kết quả kiểm tra độ ồn của 22 mẫu xe sản xuất trước đó.- Suzuki: khai báo sai trong báo cáo thử nghiệm hệ thống phanh của mẫu ô tô đã sản xuất trước đó.Các doanh nghiệp chân thành xin lỗi … Đứng trước cơn bão lớn sắp ập đến, mà theo Reuters có khả năng “làm hoen ố hình ảnh các công ty” hay theo NHK có thể “làm lung lay niềm tin của khách hàng”, các nhà sản xuất Nhật đã có một lựa chọn khôn ngoan : thừa nhận trách nhiệm và xin lỗi khách hàng. Theo dõi buổi họp báo của các tập đoàn, thông tín viên RFI, Bruno Duval tại Nhật Bản tường thuật :“Họ cúi gập người từ 65 tới thậm chí là 90 độ. Cái cúi đầu thật lâu, tưởng như sẽ kéo dài vô tận. Quy tắc ở đây là thế. Khi bạn mắc lỗi chỉ xin lỗi thôi là không đủ. Đặc biệt là trong trường hợp này, khi ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản, với gần 6 triệu nhân công, đã chứng kiến vụ gian lận có hệ thống và rộng khắp.”Đầu tiên phải kể tới Akio Toyoda, chủ tịch tập đoàn Toyota, thương hiệu xe hơi hàng đầu Nhật Bản. Trang tin NHK trích lời ông Toyoda, cho biết : “Với tư cách là người đứng đầu tập đoàn Toyota, tôi xin gửi lời xin lỗi chân thành tới các khách hàng, những người yêu xe và tất cả các bên liên quan.” Khi được hỏi về nguyên nhân của những sai phạm này, ông Sato Koji, tổng giám đốc Toyota, trả lời rằng điều này bắt nguồn từ khâu trao đổi giữa ban giám đốc và các công nhân trong nhà xưởng. Cụ thể, theo báo Pháp Les Echos, những người quản lý đã không đủ khả năng hiểu toàn bộ và theo dõi các chi tiết về những công việc tại xưởng sản xuất. Đồng thời, công nhân phải chịu áp lực vì ngành công nghiệp sản xuất xe hơi đang ngày càng cạnh tranh. Để tránh cho tình trạng tái diễn, công ty sẽ cải thiện trao đổi thông tin giữa ban giám đốc và các công nhân, xây dựng một hệ thống quản lý chặt chẽ hơn, chỉ định một “giám sát viên nội bộ” chuyên trách về vấn đề thử nghiệm.Tương tự như vậy, giám đốc điều hành tập đoàn Mazda Masahiro Moro cho biết : “Cả công ty chúng tôi sẽ nỗ lực để ngăn chặn những sự cố như vậy xảy ra lần nữa bằng cách giải quyết các vấn đề được phát hiện trong cuộc điều tra này và sẽ nỗ lực hết sức để khôi phục niềm tin của mọi người đối với chúng tôi”. Còn tổng giám đốc tập đoàn Honda, Tochihiro Mibe thì trả lời : “Chúng tôi rất coi trọng vấn đề này … Chúng tôi xin lỗi sâu sắc” và sau đó cúi đầu thật thấp. Tóm lại, điểm chung trong câu trả lời của các lãnh đạo doanh nghiệp là : rất xin lỗi và hứa sẽ nỗ lực ngăn chặn những sự cố tương tự.  “Lỗi sai” chứ không phải là “sai phạm”Dù vậy những lời xin lỗi này vẫn bị nhiều người coi là chưa đủ thuyết phục. Nhiều tờ báo như Capital hay La Tribune đã phân tích rằng các doanh nghiệp chỉ thừa nhận có “lỗi sai” chứ không phải là “sai phạm” như những gì bộ trưởng Đất đai, Hạ tầng, Giao Thông và Du lịch Nhật Bản Tetsuo Saito đã khẳng định. Cụ thể trong buổi họp báo ông Saito cho biết : “Thật vô cùng đáng tiếc khi tiếp tục phát hiện thêm những hành vi sai phạm. (…) Các hoạt động gian lận liên quan đến việc chứng nhận các mẫu xe đã làm suy yếu niềm tin của người dùng và làm lung lay nền tảng hệ thống các quy tắc chứng nhận an toàn xe.” Tưởng như là đồng nghĩa, nhưng những từ như “lỗi sai” hay “sai sót” dễ khiến người nghe hiểu rằng đây là những hành động vô ý, trong khi từ “sai phạm” hay “gian lận” như bộ trưởng Giao Thông sử dụng đã chỉ rõ tính chủ đích của các hành động này. Và liệu có thể nói rằng việc khai báo sai trong báo cáo thử nghiệm hay thay đổi điều kiện thử nghiệm là các hành động “không cố ý”?Nhận lỗi rồi lại đổ lỗi Tiếp tục đi vào phân tích những lời xin lỗi của các doanh nghiệp, thông tín viên Bruno Duval cho biết : “Chúng ta có thể thấy ngành công nghiệp xe hơi Nhật Bản vẫn đang phủ nhận và tự biện minh chứ không phải hối lỗi. Trên thực tế có sự tương phản rất lớn giữa một bên là tư thế cúi gập người của các giám đốc, một bên là những “yếu tố ngôn ngữ” trong lập luận của họ. Họ cho rằng “đó là câu chuyện đã cũ” vì 32 trên tổng số 38 mẫu xe bị ảnh hưởng không còn được bán trên thị trường.”Lập luận này khiến cho người nghe dễ quên đi rằng 6 mẫu xe còn lại vẫn đang hàng ngày được giao tới tay người tiêu dùng. Những mẫu xe này đa phần được đưa vào tiêu thụ tại thị trường Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Cam Bốt và Việt Nam cùng một vài nước Trung và Nam Mỹ như Mêhicô, Ecuador, Peru, … Ngoài ra, theo thông tín viên Duval, các chủ doanh nghiệp còn khẳng định : “Chúng tôi là những người chuyên nghiệp”. Nói cách khác: các nhà sản xuất biết rõ hơn ai hết cách thiết kế, sản xuất và thử nghiệm xe. Ngụ ý: vấn đề ở đây là các tiêu chí chứng nhận chính thức của quốc gia. Chúng đã lỗi thời (có từ năm 1951), không phù hợp với tốc độ sản xuất và quá cứng nhắc. Kết luận: chúng ta phải sửa đổi các tiêu chí này để tránh gây bất lợi cho các nhà sản xuất Nhật Bản so với đối thủ cạnh tranh nước ngoài.” Theo trang Nikkei, quả thực hãng xe Toyota tự đưa ra những tiêu chuẩn đôi khi còn cao hơn so với tiêu chuẩn quốc gia. Chẳng hạn như để kiểm tra nguy cơ rò rỉ nhiên liệu trong trường hợp va chạm từ phía sau, Toyota đã sử dụng một xe đẩy nặng 1.800 kg, trong khi đó tiêu chuẩn pháp lý chỉ là 1.100 kg. Tuy nhiên, một vài tiêu chuẩn cao hơn, vậy còn các tiêu chuẩn khác của Toyota thì sao? Có lẽ không nên đánh đồng rằng tất cả các tiêu chí của Toyota đều nghiêm ngặt hơn chuẩn quốc gia. Và chính chủ tịch Toyota cũng không thể phủ nhận là đã bỏ qua và/hoặc làm giả một số tiêu chuẩn để xe được lăn bánh. Càng đáng nói hơn là những điều này chỉ được thừa nhận sau khi có sự vào cuộc của chính quyền. Vậy nếu không bị tố giác, các doanh nghiệp sẽ che đậy những thông tin này đến khi nào? Họ sẽ giao đến cho khách hàng những chiếc xe được gắn mác “đạt chuẩn quốc gia” đến khi nào? Từ lâu, các sản phẩm đến từ Nhật Bản vẫn luôn chiếm được niềm tin của người tiêu dùng Việt. Không chỉ các sản phẩm mới mà cả những sản phẩm đã qua sử dụng, hay thường được gọi là hàng Nhật bãi, cũng được nhiều gia đình tin tưởng. Vậy nhưng sau nhiều vụ bê bối như thép Kobe hay dược phẩm Kobayashi, và giờ lại tới các hãng xe hơi, nhiều người không khỏi hoài nghi về chất lượng và uy tín của các thương hiệu Nhật. Đối mặt với sự cạnh tranh gắt gao từ những thị trường mới nổi hay những sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc, người tiêu dùng hy vọng các nhà sản xuất của Nhật Bản không bị cuốn vào vòng xoáy này và quên đi những giá trị cốt lõi đã được gây dựng từ bao năm nay. 

Tại triển lãm VivaTech 2024 ở Paris ( 22 - 25/05/2024 ), triển lãm lớn nhất châu Âu về các công nghệ mới, bao trùm lên hết vẫn là trí tuệ nhân tạo (AI), một công nghệ được sử dụng ngày nhiều trong mọi lĩnh vực, trong đó có y tế. Đặc biệt, trí tuệ nhân tạo đang dần dần trở thành một đồng minh đắc lực trong cuộc chiến chống ung thư tại những quốc gia có nền y khoa tiên tiến như Pháp. Một số công ty công ty khởi nghiệp của Pháp đã không bỏ lỡ cơ hội VivaTech để giới thiệu các giải pháp dùng AI hỗ trợ chẩn đoán ung thư. Chẳng hạn như công ty Hope Valley AI đang phát triển hình ảnh y khoa để phát hiện ung thư vú dựa trên siêu âm và trí tuệ nhân tạo để sàng lọc hiệu quả hơn và sớm hơn.Bà Hakima Berdouz, đồng sáng lập công ty Hope Valley AI, cho biết: “Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số lượng đáng kể bệnh nhân được phát hiện mắc bệnh ung thư vú trước đây có các triệu chứng rất nhẹ và không thể nhìn thấy được. Mặc dù cứ tám phụ nữ thì có một người mắc bệnh ung thư vú trong suốt cuộc đời, nhưng căn bệnh này được điều trị tốt và có thể chữa khỏi ở chín trên mười ca. Nhưng mỗi ngày vẫn có 33 phụ nữ chết vì căn bệnh này ở Pháp và gần 1.800 người trên toàn thế giới.”Tại triển lãm VivaTech năm nay, công ty khởi nghiệp còn rất trẻ này đã giới thiệu phiên bản đầu tiên của ứng dụng điện thoại thông minh giúp phát hiện sớm các tín hiệu yếu về các bất thường ở vú, báo trước bệnh ung thư. Ứng dụng này nhằm mục đích nâng cao nhận thức và hướng dẫn phụ nữ, nhờ vào AI đàm thoại, để tự kiểm tra lâm sàng lần đầu tiên. Ứng dụng sẽ được ra mắt chính thức trong chiến dịch nâng cao nhận thức về bệnh ung thư vú mang tên “Tháng Mười Hồng” ( Octobre rose )Tham vọng của Hope Valley AI là ứng dụng điện thoại thông minh của họ phải là viên gạch đầu tiên để phát triển “thuốc ngừa siêu cá nhân hóa”. Thứ hai sẽ là “hệ thống chụp nhũ ảnh của tương lai”. Không giống như các thiết bị hiện tại, “Mammope” đang được chuẩn bị sẽ không sử dụng tia X mà sử dụng hệ thống hình ảnh đa phương thức (siêu âm, đo nhiệt độ hồng ngoại, thị giác máy tính) và sẽ sử dụng trí tuệ nhân tạo. Cũng trong lĩnh vực chống ung thư, tại VivaTech 2024, có một công ty khởi nghiệp khác là Primaa, một công ty công nghệ y khoa do hai chị em Marie, Fanny Sockeel và người anh họ Stéphane Sockeel thành lập năm 2018. Các sáng lập viên một người là bác sĩ, một người là nhà khoa học dữ liệu và một người là nhà kinh doanh. Công ty này cung cấp các giải pháp chẩn đoán các bệnh ung thư để có thể đề ra phương pháp điều trị thích ứng hơn và tăng cơ hội phục hồi cho bệnh nhân. Chính xác hơn, Primaa chuyên về lĩnh vực gọi là giải phẫu bệnh học ( anapathologie ). Hiện nay, công ty này đang tiếp thị sản phẩm của họ cho các bệnh viện và phòng xét nghiệm ở Châu Âu và đang chuẩn bị mở rộng thị trường sang Mỹ.  Trả lời RFI Việt ngữ tại triển lãm VivaTech, cô Fanny Sockeel, đồng sáng lập viên công ty Primaa, giải thích:“Giải phẫu bệnh học là giai đoạn ngay sau khi chụp X quang, là lúc mà chúng ta có thể chẩn đoán các bệnh ung thư và các bệnh hiểm nghèo khác. Khi chụp X quang, chúng ta có thể nhận biết một khối u và có thể đánh giá sơ bộ đó là u lành tính hay u ác tính. Nhưng ở giai đoạn này chúng ta chưa biết chắc chắn đó có phải là ung thư hay không, và nếu đúng là ung thư, thì mức độ nguy hiểm thế nào và đã phát triển đến đâu, và nhất là không nắm được những dấu ấn sinh học ( biomarker ) của khối u để có thể vạch ra hướng điều trị thích ứng.Cách duy nhất để biết được là làm sinh thiết ( biopsie ), tức là lấy một mẫu mô từ khối u để bác sĩ chuyên khoa bệnh lý học phân tích. Chính bác sĩ chuyên khoa này chẩn đoán bệnh và đề ra phương pháp điều trị.Từ các hình ảnh y khoa mà chúng tôi gọi là những “dương bản được số hóa”, chúng tôi phát triển một phần mềm trí tuệ nhân tạo dựa trên các cơ sở dữ liệu của chúng tôi để hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán một cách toàn diện và nhanh chóng.”Như cô Fanny Sockeel có nói ở trên, để có thể hỗ trợ chẩn đoán, phần mềm trí tuệ nhân tạo của Primaa phải dựa vào những cơ sở dữ liệu. Cụ thể đó là những cơ sở dữ liệu nào, đại diện công ty giải thích:“ Chúng tôi làm việc với rất nhiều cơ sở dữ liệu của Pháp và của châu Âu, bằng cách mua hoặc thiết lập các đối tác. Mục tiêu của chúng tôi là có được một cơ sở dữ liệu càng rộng và càng đồng nhất càng tốt, để phần mềm của chúng tôi thật hiệu quả, có thể phân tích mọi loại dữ liệu, hình ảnh scanner. Hiện nay công ty chúng tôi có cơ sở dữ liệu lớn nhất châu Âu, nhờ vậy mà chúng tôi có thể thiết kế và “huấn luyện” một phần mềm có khả năng phát hiện rất cao, dù đó là dữ liệu đó đến từ đâu.”Như vậy công ty Primaa hỗ trợ như thế trong tiến trình chẩn đoán và điều trị bệnh nhân ung thư, bà Fanny Sockeel cho biết thêm:“Chúng tôi hỗ trợ bác sĩ giải phẫu học trong việc chẩn đoán ung thư và một khi việc chẩn đoán được đầy đủ, tức là có đủ các dấu hiệu sinh học, bác sĩ này hội chẩn với các bác sĩ chuyên khoa khác, như khoa ung thư, khoa X quang, khoa di truyền học …, để cùng nhau đề ra phương pháp điều trị ung thư, chủ yếu dựa trên các dữ liệu của bác sĩ giải phẫu học. Hiện nay chúng ta có rất nhiều phương pháp điều trị ung thư, không chỉ có giải phẫu, hóa trị, mà còn có điều trị bằng hormone ( hormonothérapie ),  điều trị bằng kháng thể  ( immunothérapie ), hay điều trị thích ứng với từng bệnh nhân, những phương pháp chỉ áp dụng cho một số loại bệnh nhân đặc biệt. Chính là với những loại bệnh nhân rất chuyên biệt này mà phần mềm trí tuệ nhân tạo tỏ ra rất hiệu quả, cụ thể là phát hiện rất chính xác những dấu hiệu sinh học, nhờ vậy mà chẩn đoán tốt hơn và từ đó đề ra phương pháp điều trị thật sự thích ứng với tình trạng của bệnh nhân.”Có thể nói công nghệ trí tuệ nhân tạo đang mở ra rất nhiều triển vọng, hỗ trợ chẩn đoán ngày càng nhiều bệnh ung thư, theo lời cô Fanny Sockeel: “Phạm vi nghiên cứu rất là lớn. Hiện giờ chúng tôi đã hoàn tất phần mềm trí tuệ nhân tạo hỗ trợ chẩn đoán ung thư vú và ung thư da và đang phát triển thêm công cụ để hỗ trợ chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt và ung thư cổ tử cung cho những năm tới. Đó là hướng đầu tiên.Hướng thứ hai là nghiên cứu về dự báo, tức là không chỉ dựa trên cách chẩn đoán cổ điển, mà tìm ra những nhân tố mới có thể cho tới nay không được chú ý đến, vì bác sĩ chưa nhìn thấy mối liên hệ giữa những yếu tố đó. Lợi thế to lớn của công nghệ trí tuệ nhân tạo là có thể dựa trên những cơ sở dữ liệu rất dồi dào để tìm ra những phân khúc ung thư mà cho tới nay chưa được biết. Đó chính là tiềm năng của trí tuệ nhân tạo trong việc chẩn đoán ung thư.”Tại Paris, Viện Curie đã đi đầu việc tạo ra công cụ dựa trên trí tuệ nhân tạo có khả năng xác định nguồn gốc của những căn bệnh ung thư đặc biệt nguy hiểm, với tỷ lệ thành công rất cao. Nói cách khác, trí tuệ nhân tạo có khả năng phát hiện nguồn gốc của một số bệnh ung thư với độ chính xác và tốc độ cao hơn nhiều so với các nhà chuyên môn, có thể giúp điều chỉnh các phương pháp điều trị tốt hơn và do đó tăng tỷ lệ sống sót của hàng ngàn người Pháp mỗi năm. Công cụ AI đầy hứa hẹn này phần lớn chính là nhờ công lao của bà Sarah Watson, vừa là bác sĩ chuyên khoa ung thư, vừa là nhà nghiên cứu tại Viện Curie. Bà  Watson chủ yếu nghiên cứu về các khối u hiếm gặp, trong đó có các khối u gọi là “ung thư chưa rõ nguyên phát” (cancers de primitifs inconnus - CPI). Trên kênh truyền hình Pháp BFMTV ngày 13/11/2023, bác sĩ Sarah Watson giải thích: “CPI là bệnh ung thư xuất hiện ở giai đoạn di căn, tức là có những tổn thương ở những vị trí khác nhau trên cơ thể, nhưng chúng tôi không biết những di căn này đến từ đâu. Vấn đề là ngày nay trong ngành ung thư, chúng ta không điều trị ung thư ban đầu xuất phát từ vú, đại tràng, thận, v.v. với cùng một phương pháp.”Vì vậy, nếu không biết nguồn gốc của bệnh ung thư thì không thể điều trị chính xác được và hiệu quả sẽ bị ảnh hưởng. Bác sĩ Sarah Watson nhấn mạnh: “Chúng tôi mất rất nhiều thời gian để cố gắng xác định khối u nguyên phát. Các bệnh nhân mắc loại ung thư này có thời gian sống chưa đầy một năm kể từ khi được chẩn đoán”. Để cải thiện việc chăm sóc các ca ung thư CPI (khoảng từ 6.000 đến 7.000 bệnh nhân mỗi năm ở Pháp), bác sĩ Sarah Watson quyết định sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Nhà nghiên cứu của Viện Curie dựa trên giả thuyết: “Có lẽ các đặc điểm phân tử của những di căn này vẫn giữ lại những dấu hiệu đặc biệt về nguồn gốc mô của chúng”. Nói cách khác, các di căn phân bố khắp cơ thể có lưu giữ, trên “thẻ căn cước” di truyền của chúng, một dấu vết cụ thể về khu vực xuất phát của chúng. Vậy điều này có thể giúp định vị nó và từ đó điều trị ung thư tận gốc không? Để nghiên cứu theo hướng này, Viện Curie, hợp tác với các chuyên gia từ một số trung tâm khác ở Pháp, đã “huấn luyện” một phần mềm chuyên trách nhiệm vụ duy nhất: nhận biết nguồn gốc của ung thư từ chuỗi RNA của các khối u được lấy sinh thiết ( biopsie ). Công cụ AI này đã được thử nghiệm trên khoảng 50 khối u vốn không thể xác định được nguồn gốc bằng các công cụ thông thường. Bác sĩ Sarah Watson cho biết: “Trong hơn 80% trường hợp, AI có thể cho chúng tôi biết mô gốc với tỷ lệ chính xác rất cao. Những bệnh nhân mà chúng tôi có thể xác định được mô gốc có thời gian sống sót cao gấp ba lần so với những bệnh nhân trong trường hợp ngược lại”. 

Nằm giữa hành trình vắt ngang hay bờ biển đầy những danh thắng miền nam nước Ý, Matera là một điểm dừng chân không thể bỏ lỡ của du khách. Cùng với Pompei bên bờ Tây vùng Campanie, nhà hát Hy lạp cổ đại Syracuse trên đảo Sicile, Matera góp mặt vào những địa danh cổ xưa nhất của lịch sử các nền văn minh cổ đại hàng ngàn năm trước trên vùng đất này. Được mệnh danh là “cái nôi của nhân loại” bởi các di chỉ khảo cổ cho thấy dấu vết sinh sống liên tục của người tiền sử trải suốt từ cuối thời đồ đá cũ đến thời kỳ đồ đá mới, thành phố thuộc Basilicata này là 1 trong 3 thành phố cổ đại nhất trên trái đất, cùng với Alep của Syria và Jéricho ở Cisjordanie. Những dấu vết người tiền sử trong hang đá vẫn còn giữ được đến ngày nay trong các hang sâu dưới lòng thành phố.Một trong 3 ngôi làng có niên đại cổ nhất thế giớiNếu mới liếc qua vài bức hình quảng bá du lịch, du khách không thể hình dung ra ngôi làng thực tế lại khác hoàn toàn với tưởng tượng khi xem ảnh! Trong hình, Matera hiện ra giống như nhiều ngôi làng dựng trên đỉnh một ngọn đồi cao, nhìn từ xa đã thấp thoáng chóp nhà thờ cao vút, các nếp nhà lô xô thoải dần xuống chân đồi. Nhưng thực tế lại khác xa, nên Matera còn hay được gọi là “điểm đến gây kinh ngạc”! Như trò đùa, khách thăm quan lần theo bản đồ, khu thành phố cổ dường như ngay bên cạnh họ, nhưng xung quanh bằng phẳng, chẳng nhìn thấy ngọn đồi hay đỉnh tháp nào cả! Bước thêm vài bước, qua những vòm cong khiêm tốn, đến bên một lan can nhỏ… ta mới hiểu vì sao Matera lại đáng kinh ngạc đến vậy. Trải ra trước mắt là cả một lòng chảo sâu hút, lớn gấp mấy lần đấu trường Colisée, và cả ngôi làng kỳ vĩ gọt đẽo trong vách đá vôi, sừng sững toạ lạc dưới chân du khách!Những ngôi nhà chồng chất lên nhau, những cầu thang thoắt ẩn thoắt hiện, như một bức tranh đánh lừa thị giác. Thêm vào đó, sự khép kín trong lòng vách đá và sự điệp màu đá khối của Matera làm nó mang một sự đồng nhất đáng kinh ngạc và một nét bí ẩn, xưa cũ đặc biệt.Khu thành cổ đồ sộ với kiểu nhà ở đào sâu vào trong hang đá này mang tên Sassi, khởi đầu là những hang khai thác đá vôi, sau chuyển thành nơi ở. Trong các ngôi nhà dạng mái vòm thấp này, ngay cả chỗ nằm nghỉ, vách ngăn, bàn ăn, bếp lò hay băng ghế ngồi, đều được đẽo gọt từ vách đá. Vì địa hình đá vôi không thể giữ thảm nước ngầm, người dân và các thầy tu từ xa xưa đã đào một khu hang động chứa nước mưa lớn, với sức chứa 5 triệu mét khối nước, mang tên Palombaro Lungo, và đưa nước về giữa khu dân cư thông qua hệ thống những đường kênh đào dẫn nước trong lòng núi đá. Quần thể đô thị này còn đặc biệt giá trị khi quy tụ hơn 150 nhà thờ, tu viện cổ đại xây tạc trong vách đá bởi các thầy tu Byzantin từ thế kỷ VIII. Khách tham quan có thể được chiêm ngưỡng những bức tranh tường lớn mang nội dung tôn giáo vẫn còn được lưu giữ trong những nhà thờ này.Từ đô thị thịnh vượng thành khu ổ chuộtMảnh đất này chính thức được định danh Matheola, dưới thời cai trị của Đế chế La Mã vào năm 251 trước Công nguyên. Matera đặc biệt phát triển thịnh vượng trong khoảng thế kỷ thứ X do nằm trên trung điểm của các con đường giao thương nối hai bờ biển Adriantique và Tyrrhénienne. Ngôi thành này lần lượt nằm dưới sự cai trị của các nền văn minh từ Lombards, Byzantins, Normands, qua đến Ả Rập rồi sang đế chế Ottoman đến sự chiếm đóng của người Aragon (Tây Ban Nha) vào thế kỷ XV. Vì vậy, nơi đây chứng kiến nhiều văn hóa đến từ nhiều dân tộc đa dạng, cũng như biết bao đổi rời, từ hưng thịnh đến suy tàn.Khôi phục lại vị thế, trở thành thủ phủ của vùng Basilicata vào thế kỷ XVI, Matera bắt đầu xây dựng rộng ra phần bờ vách phía trên, chia cắt dần dần thành hai khu vực : giới trung lưu tư sản  ở khu Civita phía trên, nông dân, dân nghèo sống chật chội trong những khu nhà sassi cổ dưới vách núi. Khu vực này không được đầu tư chăm sóc, dần bị đẩy ra bên lề. Tình trạng quá tải dân cư làm điều kiện sống ở đây đã không được cải thiện, lại ngày càng xuống cấp tệ hại. Hậu quả của việc không có sự tác động lớn nào trong suốt nhiều thế kỷ, là khu vực này trở nên lạc hậu trong thời đại mới. Đến tận đầu những năm 50 của thể kỷ XX, những người dân cư ngụ tại đây vẫn phải sống trong điều kiện ở như thời Trung Cổ: không có đường điện, nước sinh hoạt, nước thải thoát thẳng ra cống lộ thiên. Với dân cư quá tải trầm trọng, kiến trúc nhà ở như những hang động đào sâu trong núi khiến thông thoáng kém, bệnh dịch tràn lan và vệ sinh không đảm bảo. Tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh vượt ngưỡng 40%, bệnh lao phổi, sốt rét phổ biến, thêm vào đó là nạn mù chữ tăng cao. Khu nhà ở này trở thành một khu ổ chuột khổng lồ bị bỏ lại bên rìa xã hội.Một trong nhiều cây bút đã viết miêu tả về sự khốn cùng chứng kiến tại Matera, nhà văn, nhà báo Carlo Levi, và đồng thời là chính trị gia Ý, đã viết trong tiểu thuyết hồi ký nổi tiếng của mình, “Chúa Kito đã dừng lại ở Eboli”: “tôi liếc nhìn vào trong những ngôi nhà chỉ được chiếu sáng và lấy thoáng qua cửa vào. Một số thậm chí còn không có cả cửa vào, bạn vào nhà từ trên nóc, qua một nắp lật để xuống thang. (..) Mỗi gia đình có 1 cái hang duy nhất là nơi diễn ra mọi sinh hoạt, người lớn phụ nữ, trẻ con và động vật đều ngủ cùng nhau.(..) Hai mươi ngàn người sống như vậy. Những người phụ nữ với những đứa trẻ suy dinh dưỡng và bẩn thỉu bám trên bộ ngực khô héo, chào đón tôi bằng sự tử tế buồn bã và cam chịu : tôi tưởng như, dưới ánh mắt trời lóa mắt này, lạc vào giữa một thành phố đang bị dịch hạch hoành hành”. Cùng với sự thành công của cuốn sách, sự thật về Matera bị phơi bày, như tác giả so sánh “như Địa ngục của Danté”. Các nhà chức trách Ý thời bấy giờ coi Matera và khu nhà ở Sassi như “nỗi hổ thẹn của nước Ý”!Từ nỗi xấu hổ thành niềm tự hào của nước Ý Vào năm 1953, không thể làm ngơ, chính quyền buộc di rời toàn bộ dân cư ra những khu tái định cư mới bên ngoài. Lần đầu tiên, khu đô thị 8.000 năm tuổi không còn người sinh sống! Cùng với việc thảo đồ án quy hoạch vùng, các nhà chuyên môn và quản lý quyết định coi Matera như một phòng thí nghiệm cho chính sách tái định cư và cải tạo đô thị. Các lý thuyết đô thị theo chủ nghĩa duy lý, chức năng được nghiên cứu. Các đô thị mới được xây dựng để di dân, tái định cư. Suốt 1 thập kỷ sau đó, Sassi bị bỏ hoang. Quá xuống cấp và hoàn toàn không ở được, phương án phá dỡ để xây lại đô thị mới được tính đến - không khó hiểu trong bối cảnh tư duy kiến trúc hiện đại những năm 50. Sau gần chục ngàn năm trường tồn qua biến thiên lịch sử, mảnh đất ghi bao dấu ấn văn hóa nhân loại, với khối kiến trúc độc đáo Sassi xây “âm bản” đào sâu trong lòng vách núi đá vôi trắng, đứng trước bước ngoặt định mệnh, có nguy cơ hoàn toàn bị san phẳng!Chỉ đến giữa những năm 60, cùng với những quan điểm khai mào về bảo tồn di sản được đánh dấu bằng Hiệp ước Venise - Charte Venise, câu hỏi ứng xử với khu vực bỏ hoang một thập kỷ qua lại trỗi dậy. May mắn thay, nước Ý đã đặt cược vào một kế hoạch trùng tu và hồi sinh quy mô tổng thể đô thị cổ này. Một cuộc thi quốc tế cải tạo đô thị được phát động, đặt khu Sassi vào vai trò trung tâm lịch sử đô thị và cảnh quan của thành phố Matera. Hàng loạt quảng trường mới được thiết kế, cùng với chỉnh trang, mở rộng những trục tiếp cận, để kết nối và đặt khu thành cổ vào một tổng thể lõi lịch sử. Những trục phố, lối cầu thang mới được xây dựng hài hòa trong tổng thể, đôi khi trên mái những căn nhà cổ. Matera có diện mạo như ngày nay, phải kể đến vai trò quyết định của chính quyền từ cấp quốc gia đến địa phương. Các nhà quản lý cùng phối hợp đưa ra những khung pháp lý, điều luật riêng về bảo tồn cảnh quan, chính sách hỗ trợ tài chính, quy định sở hữu, quản lý cải tạo khu vực này. Toàn bộ hạ tầng điện nước, chiếu sáng đô thị được lắp đặt, hệ thống thông gió được trang bị thêm.Bên cạnh đó, phải kể đến những nỗ lực lớn của chính những thanh niên sinh ra trong khu ổ chuột, đã lập nên “Scaletta”- hiệp hội hành động để hồi sinh Sassi. Nhờ công sức của họ trong nhiều thập kỷ, đi khắp vùng để liệt kê 159 nhà thờ bằng đá có niên đại xây dựng từ thời những thầy tu Byzantin thế kỷ XIII. Họ tìm kiếm và thu gom lại những tác phẩm điêu khắc bị đánh cắp, thất lạc. Không dừng lại ở đó, họ tiếp nối những nghề truyền thống của vùng, đấu tranh để lịch sử và giá trị kiến trúc của Matera được biết đến rộng rãi hơn. Theo chân họ, những đoàn làm phim, nhà văn, nghệ sỹ, trí thức lũ lượt tìm đến thăm Matera. Một trong số đó là bộ phim điện ảnh gây tiếng vang lớn “La passion du Christ  - Cuộc khổ nạn của Chúa Gesu” của Mel Gibson ra mắt năm 2004 hay những cảnh quay phim Điệp viên 007 tại đây. Tất cả cùng đầu tư, cải tạo, dọn dẹp lại Matera. Thành quả của công cuộc “trả lại ánh hào quang” này là sự công nhận của UNESCO, đưa Matera vào danh sách Di sản thế giới vào năm 1993, và được lựa chọn trở thành Thủ đô văn hóa Châu Âu vào năm 2019.Kiến trúc độc đáo và điểm hẹn văn hoá trở thành dấu ấn chỉ có ở Matera“Ông của tôi là một nông dân đã 90 tuổi, ông từng sống ở trong một ngôi nhà Sassi này. Ông không thể hình dung nổi ngày nay ở đó lại có wifi và bể bơi Jacuzzi” - một thanh niên 27 tuổi nói vui khi trả lời AFP. “Quả thật, chúng tôi đã trải qua từ sự hổ thẹn biến thành niềm vinh quang”- thị trưởng Matera - Raffaello De Ruggieri tự hào thừa nhận. “Chúng tôi mong muốn phát triển hoạt động du lịch “chậm”(…) Chúng tôi muốn rằng mỗi người đến thăm Matera sẽ được sống trong một trải nghiệm riêng”, Paolo Verri, giám đốc Quỹ Matera 2019 giải thích chiến lược phát triển Thủ đô văn hóa châu Âu tại Matera theo hướng thu hút người đam mê nghệ thuật văn hóa, hơn là điểm du lịch đại trà với toàn những nhà hàng khách sạn và du khách ghé qua trong ngày. Vì thế, các căn nhà cổ chỉ có những hợp đồng thuê 30 năm, khuyến khích các hoạt động đa dạng cùng chung sống : nhà nghỉ cho thuê, galerie nghệ thuật, trung tâm văn hoá, xưởng thiết kế, xưởng nghề thủ công, nhà hàng ... Những hoạt động văn hoá thường niên được tổ chức tại đây. Những nghệ sỹ được mời đến Matera để giới thiệu các tác phẩm mới của họ.Vậy là, sau hơn nửa thế kỷ, Matera lột xác từ khu ổ chuột trở thành điểm đến du lịch và văn hoá của nước Ý vốn đã giàu di

Một mùa hè « có một không hai », vừa sôi động, bùng nổ không khí thể thao, vừa đong đầy cảm xúc và những giá trị nhân văn đã khép lại tại Paris cùng với lễ bế mạc Para Thế Vận tối 08/09/20240. Tiếp nối bầu không khí lễ hội của Olympic, phong cách tổ chức cởi mở, táo bạo của Pháp và việc đưa thêm các môn thi mới lạ đã góp phần không nhỏ giúp cho Thế Vận Para có sức lan tỏa hơn và lắng đọng hơn trong tâm trí mọi người. Biện pháp bảo vệ an toàn như đối với sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh Thành công của kỳ Para Thế Vận « đẹp nhất lịch sử » có được dĩ nhiên phải kể đến sự đóng góp hết mình của hàng chục ngàn tình nguyện viênParalympic, hàng chục ngàn nhân viên bảo vệ trật tự, an toàn thuộc giới tư nhân mỗi ngày đồng hành cùng lực lượng an ninh Nhà nước tại các địa điểm thi đấu.Về an ninh, cho dù quy mô của Paralympic nhỏ hơn Olympic, nhưng nước chủ nhà Pháp đã giành cho Para Thế Vận sự đối xử công bằng, trân trọng không khác gì Olympic, sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh. Sau hôm bế mạc Para Thế Vận, chị Phạm Thùy Dương, thuộc một công ty an ninh tư nhân, tham gia bảo vệ trật tự, an toànở các địa điểm thi đấu tại cả Thế Vận Hội và Para Thế Vận chia sẻ với RFI Tiếng Việt :  Sự cổ vũ đông đảo bất ngờVề trình độ thể thao của các vận động viên Para, cũng giống như chị Thùy Dương, ông Antonio, một khán giả đã đi xem thi đấu trực tiếp, bày tỏ lòng thán phục :   « Khi xem các vận động viên tranh tài Paralympic, chúng tôi rất ấn tượng về trình độ, kết quả thi đấu của họ, so với tình trạng khuyết tật của họ. Chúng tôi rất ấn tượng bởi khả năng hòa nhập, khả năng tham gia hết mình vào môn thi, khán giả cũng vậy. Chúng ta biết là các vận động viên para có trình độ khá cao, dĩ nhiên ở mức độ của người khuyết tật. Khả năng tập trung của họ cũng rất tốt. Tôi đã xem một trận đấu goal ball. Tương tự như môn bóng đá cho người khiếm thị, các đội thi đấu với nhau, thay vì dùng chân chơi bóng thì họ dùng tay. Họ phải cực kỳ tập trung, khán giả cũng được yêu cầu giữ yên lặng trong suốt trận đấu. Khả năng tập trung của họ thực sự gây ấn tượng, khả năng tập trung của khán giả cũng vậy. Điều này không đơn giản chút nào. Chơi thể thao khi bị khiếm thị là rất phức tạp, thể hiện bản thân mình như vậy trước công chúng cũng không dễ. Thế nên, đi xem họ thi đấu khá là ấn tượng. Tôi nghĩ đó thực sự là sự nỗ lực vượt lên chính mình, để có thể đạt đến đích như một người bình thường.Chúng tôi đã ngạc nhiên và vui khi thấy các sân vận động đầy ắp khán giả và lễ khai mạc cũng đông chật kín người. Thực sự là Paralympic mang lại nhiều ngạc nhiên, bất ngờ. Và thực sự, các thử thách, khó khăn đã dễ dàng được vượt qua. Không khí thì rất nồng nhiệt, quả thực là tôi thấy thậm chí còn hơn cả ở những trận đá bóng hay các trận thi đấu của các vận động viên bình thường khác mà chúng tôi đến sân vận động xem. Tôi thực sự thấy sự phấn khích từ công chúng. Khán giả vỗ tay hoan hô, động viên khích lệ các vận động viên Para. Chúng tôi thực sự đã thấy một bầu không khí rất nồng nhiệt. Thực ra là trước đó tôi cũng không hình dung ra đâu, tôi không biết mọi việc sẽ diễn ra thế nào, liệu mọi người có nhiệt tình xem các vận động viên là người khuyết tật hay không … Nhưng rồi trái lại, tôi đã rất ngạc nhiên và thấy thật tuyệt. Tôi cũng có hy vọng thấy được bầu không khí nồng nhiệt, nhưng đúng là trên cả sự trông đợi của tôi, tôi không nghĩ mọi người lại nhiệt tình đến mức đó. Quả thực là bất ngờ một cách tuyệt vời ! »Khán giả và tình nguyện viên đồng hành Sự cổ vũ hào hứng của đông đảo khán giả cũng là điều gây ấn tượng mạnh cho một khán giả khác là bà Malika. Khán giả và các tình nguyện viên chính là những người đồng hành của các vận động viên Para :« Quả thực, đó là lòng nhiệt thành, sôi nổi và sự ủng hộ. Tôi không nghĩ là (Thế Vận Para) lại được theo dõi rộng rãi đến vậy, được nhiều người thuộc mọi lứa tuổi xem đến vậy. Tôi đã may mắn được xem trận chung kết của vận động viên Para cử tạ Rafiq Arabat. Anh ấy đến từ thành phố Courneuve. Thế nên, chúng tôi đã đi xem. Thật là tuyệt diệu ! Tuyệt diệu đối với tôi, tuyệt diệu đối với tất cả mọi người, nhờ có sự ủng hộ, lòng nhiệt thành, niềm hứng khởi, không khí vui vẻ. Tôi nghĩ rằng (Thế Vận Para) đã soi sáng, làm mọi người hiểu về các môn thể thao dành cho người khuyết tật. Mọi người đã có thể xem, và như như tôi đã nói, tất cả mọi người, ở mọi lứa tuổi, đều có thể khám phá ra rằng mình có thể thành công, hoàn toàn có khả năng làm được. Và không chỉ những người ở Paris mà tất cả mọi người trên thế giới đều có thấy được điều đó. Về mặt tổ chức, đối với tôi, mọi chuyện đều rất tốt đẹp. Tôi đã thấy khá bất ngờ, mọi thứ đều diễn ra suôn sẻ, trôi chảy. Có rất nhiều tình nguyện viên. Chúng tôi đã nói chuyện với các tình nguyện viên. Họ rất vui mừng. Có những người thậm chí còn không đi nghỉ hè, chỉ vì họ muốn giúp đỡ trong việc tổ chức Thế Vận Hội và Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật. Và đối với tôi, thực sự mà nói thì còn đọng lại cho đến tận bây giờ vẫn là ấn tượng về sự sôi nổi, lòng nhiệt thành, tình đoàn kết tương thân tương ái. Tất cả mọi người đều đứng sau hỗ trợ các vận động viên. Tôi đã từng nghĩ rằng Paralympic sẽ không tạo ra nhiều ảnh hưởng, nhưng thực tế cho thấy là Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật đã tạo ra những ảnh hưởng vô cùng quan trọng. Mọi người đã nghĩ Paralympic ít được theo dõi hơn nhiều so với Olympic, nhưng thực ra thì không phải như vậy đâu. Quả thực, chúng tôi đã cảm nhận được lòng nhiệt thành, niềm vui, lòng phấn khởi hân hoan, một sức mạnh, lòng can đảm và tình đoàn kết ở Thế Vận Para ». Đà thay đổi cho tương laiĐể tạo đà thay đổi nhận thức trong xã hội về người khuyết tật, một cách có hệ thống, bền lâu, nước chủ nhà Pháp lần này đặc biệt hướng tới học sinh các cấp, bắt đầu từ tiểu học : khoảng 200.000 vé đã được phát cho các em, so với khoảng 2,5 triệu vé đã bán được. Sự hiện diện đông đảo của giới học sinh cũng đã được chị Thùy Dương ghi nhận khi thực hiện công tác bảo đảm an toàn, trật tự tại các điểm tranh tài Paralympic :  « Có những cuộc gặp gỡ chạm vào trái tim mọi người. Có những cuộc gặp gỡ làm chúng ta thay đổi. Có những cuộc gặp gỡ giúp cho chúng ta trở nên tốt đẹp hơn » và những cuộc gặp ở Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật sẽ « ghi dấu ấn suốt cuộc đời ». Đó là phát biểu của Tony Estanguet, chủ tịch Ủy ban tổ chức Thế Hội Vận Paris 2024 tại lễ bế mạc Paralympic.Từ góc nhìn của các khán giả, thông điệp đặc biệt lần này của ban tổ chức Thế Vận Hội Cho Người Khuyết Tật là gì ? Ông Antonio chia sẻ cảm nhận :« Tôi nghĩ Thế Vận Para được tổ chức rất tốt. Tôi nghĩ rằng thông điệp mà Paris muốn truyền tải là Paralympic đã bị bỏ lại phía sau trong suốt nhiều năm, thông điệp được truyền đi là họ cũng bị những hạn chế, nhưng vận động viên Paralympic có trình độ, phù hợp với khả năng của họ, cũng như các vận động viên bình thường có trình độ thi đấu ở Thế Vận Hội Olympic.  Tôi nghĩ rằng và tôi hy vọng rằng dẫu có thế nào thì Paralympic Paris cũng sẽ là một cánh cửa rộng mở, mang lại cơ hội cho các câu lạc bộ, dù là nghiệp dư hay chuyên nghiệp, ngày càng phát triển các môn thể thao cho người khuyết tật, rằng các Paralympic tới đây sẽ ngày càng có thêm nhiều những môn thể thao Para đầy tính sáng tạo. Và nước Pháp sẽ khuyến khích và phát triển các câu lạc bộ vận động viên khuyết tật, nhiều câu lạc bộ mới sẽ thành hình. Đó chính là những điều tôi mong muốn ».

Trong bối cảnh thế giới ngày càng bị tác động của biến đổi khí hậu kèm theo nguy cơ khủng hoảng lương thực, phải chăng đã đến lúc con người nên tìm một nguồn protein khác thay thế cho thịt cá? Trước mắt, tại những nước như Pháp, côn trùng đang được sử dụng ngày càng nhiều để chế biến thực phẩm cho súc vật. Tại Triển lãm Nông nghiệp quốc tế Paris tháng 3/2024, một số công ty Pháp đã giới thiệu với giới nông gia những loại thực phẩm cho gia súc được chế biến từ côn trùng, trong đó có công ty Invers, chuyên sản xuất thức ăn cho chó, mèo, chim, gà  làm từ sâu bột.Trả lời RFI Việt ngữ tại Triển lãm Nông nghiệp Paris, ông Sébastien Crépieux, chủ tịch công ty Invers, cho biết: “Hiện nay chúng ta phải nhập vào châu Âu rất nhiều protein, nhất là bột cá, từ các đại dương, hay đậu nành, đến từ những vùng bị phá rừng, tức là những nguồn protein mà đa số là không bền vững. Cụ thể, bột cá được sản xuất từ cá được đánh bắt từ những vùng không có quy định chặt chẽ, ảnh hưởng đến nguồn cá. Đậu nành thì thường được trồng ở những vùng đã bị phá rừng hay đang bị phá rừng.Ở châu Âu, chúng ta có rất nhiều phụ phẩm nông nghiệp hoặc chất thải nông nghiệp có thể được dùng để nuôi một súc vật khác đó là côn trùng và những côn trùng này đến lượt mình cũng sẽ trở thành thức ăn cho gia súc.Công ty chúng tôi nuôi một loại sâu bột gọi là tenebrio molitor sống trong môi trường tự nhiên ở châu Âu và trước đây là sống gần con người, trong các cối xay bột.Chúng tôi tổ chức giống như là một ngành nông nghiệp riêng biệt. Công ty chúng tôi lo về khâu sinh nở, tức làm cho ấu trùng sinh ra từ loài bọ cánh cứng. Ấu trùng này sẽ được giao cho các nông gia để họ “vỗ béo” trong bốn tuần. Họ có đủ các công cụ để thu hoạch các sâu bột đó và chúng tôi đến lấy đem về các nhà máy chế biến thành một thành phần trong thực phẩm cho chó, mèo, cá hay gà.Đối với nông gia thì đây một nguồn thu nhập bổ sung rất ổn định, kéo dài suốt năm và không lệ thuộc vào biến đổi khí hậu, vì sâu bọ được nuôi trong những tòa nhà được điều hòa nhiệt độ, bất kể thời tiết bên ngoài thế nào, bên trong nhiệt độ vẫn được giữ nguyên. Cho nên nông gia ai cũng sẵn sàng nhận công việc này.” Ông Sébastien Crépieux cho biết hiện nay sản phẩm của công ty Invers chiếm đa số ở Pháp, được bán tại 1.000 cửa hàng trên toàn quốc, hoặc được bán trên Internet. Công ty cũng nhắm tới thị trường ở những nước láng giềng, hiện cũng đang tìm kiếm những thực phẩm bền vững cho gia súc.Agronutris, cũng là một công ty chuyên về protein côn trùng, nuôi ruồi để làm bột, dầu chế biến thành thức ăn cho súc vật, mới khánh thành một nhà máy tại Rethel, thuộc vùng Ardennes, vào tháng 10/2023.Trong nhà máy, có khu vực sinh sản ấu trùng của loài ruồi lính đen, có khả năng đẻ từ 800 đến 1000 ấu trùng mỗi tuần. Những con ruồi này chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Mỹ, có đặc điểm là phát triển rất nhanh và rất giàu protein và chất béo. Sau khi đẻ, ấu trùng ruồi sống trong hai tuần, trong thời gian đó trọng lượng của chúng tăng lên 10.000. Chúng được cho ăn bằng thức ăn thừa, chẳng hạn như vỏ khoai tây thu được từ ngành công nghiệp thực phẩm. Sau khi được nghiền nát, chúng sẽ được chuyển thành bột và dầu. Mục tiêu của nhà máy Rethel là sản xuất 5.000 tấn protein ruồi mỗi năm. Công ty Agronutris cũng đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy thứ hai ở Rethel.Một công ty khác của Pháp là Ynsect thì chế biến thực phẩm gia súc từ bọ hung. Trả lời RFI Việt ngữ tại Triển lãm Nông nghiệp Paris, cô Emma Besnardeau, đại diện công ty Ynsect, cho biết: “ Từ 2011, chúng tôi nuôi bọ hung trong các nông trại có cấu trúc “theo chiều đứng” và từ các ấu trùng của chúng, chúng tôi sản xuất dầu ăn và protein để bán cho các doanh nghiệp chế biến thực phẩm cho gia súc heo, gà, cá hoặc cho chó, mèo và các thú cưng khác. Chúng tôi cũng lấy phân của côn trùng để chế biến thành phân bón bán cho các nông gia, hoặc bán cho các gia đình để bón cho cây trồng trong vườn.Không thay thế các nguồn thực phẩm kia, nhưng chúng  tôi đề xuất một con đường khác trước nguy cơ một  cuộc khủng hoảng lương thực và trong bối cảnh chúng ta đang trải qua khủng hoảng về khí hậu. Protein từ côn trùng có thể thay thế thực phẩm hiện nay cho súc vật, thậm chí có thể được dùng trong thực phẩm cho người. Ấu trùng từ loại bọ hung có đến 60% protein, rất tốt cho sức khỏe.Đó là những giải pháp để nuôi sống hành tinh của chúng ta, nhưng không phá hủy nó, vì nuôi côn trùng là một ngành rất thân thiện môi trường, chẳng hạn như các nông trại nuôi bọ hung phát ra lượng khí thải ít hơn 40% so với các trại nuôi bò, tiêu thụ nước ít hơn 30% so với các trại nuôi heo. Như vậy, nguồn protein từ côn trùng có chất lượng cao về dinh dưỡng, vừa có chất lượng về môi trường.”Cô Emma Besnardeau giải thích vì sao công ty Ynsect chọn nuôi bọ hung thay vì chọn các loài côn trùng khác:“Những người sáng lập công ty vào năm 2011 đã chọn loài bọ hung sau khi nghiên cứu khoảng 1.000 loại côn trùng. Có rất nhiều lý do khiến họ chọn loài côn trùng này. Thứ nhất, loài bọ hung không có cánh, không bay được, cho nên dễ nuôi. Thứ hai, chúng sống trong bóng tối. Tiếp đến, bọ hung có giá trị dinh dưỡng rất cao về protein và có lợi cho sức khỏe của các thú cưng, giúp chúng bớt bị các bệnh ngoài da. Loài côn trùng này lại dễ tiêu, nên tránh cho súc vật bị các bệnh đường ruột.Vào năm 2022, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu và nhận thấy là khi giải thích rõ về chất lượng protein của bọ hung, người tiêu dùng dễ chấp nhận cho thú cưng của họ ăn thực phẩm từ protein côn trùng.” Ynsect hiện có hai nông trại, một ở Dole, vùng Jura, nông trại thí điểm từ 2015 và một nông trại mới hơn ở Amiens, vùng Haut de France, nông trại chuyên hoàn toàn về thực phẩm gia súc và phân bón. Theo cô Emma Besnardeau, Pháp hiện đứng đầu thế giới về nuôi côn trùng quy mô công nghiệp. Nhưng không chỉ dành cho gia súc, côn trùng cũng đang dần trở thành một thức ăn cho con người, một nguồn protein bền vững, thay thế cho thịt cá, theo lời chủ tịch công ty Invers:“Protein từ côn trùng có chất lượng rất cao, có thể thay thế cho những nguồn protein không bền vững bằng. Người ta vẫn nêu lên việc nuôi gà thịt trong những điều kiện không thể chấp nhận được đối với châu Âu, trong khi ở đây chúng ta có một nguồn protein vừa có chất lượng, vừa bền vững, có thể thay thế các loại thịt khác. Nếu chúng ta biết cách chế biến, nêm nếp, khó mà phân biệt được với thịt heo hay thịt gà.”Cô Emma Besnardeau, đại diện công ty Ynsect, thì nhìn vấn đề xa hơn:“Hiện nay, một phần tư nhân loại ăn côn trùng. Tại châu Âu, người dân ăn côn trùng cho đến tận cuối thời Trung Cổ. Nay côn trùng đã biết mất khỏi các bữa ăn, nhưng có thể sẽ trở lại nhưng là dưới dạng bột hoặc dầu trong các thức ăn như thỏi bánh ngũ cốc hơn là dưới dạng nguyên con. Hiện giờ chưa thể tìm thấy côn trùng nguyên con trong các siêu thị, cửa hàng.Nhưng phải nhìn vấn đề rộng hơn: chúng ta đang trải qua khủng hoảng khí hậu, phải tìm ra các giải pháp. Toàn bộ các tác nhân trong chuỗi cung ứng, các công ty như chúng tôi, các nông gia, các nhà chăn nuôi phải làm việc với nhau để có thể cùng tồn tại trong thế giới mới này mà không làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên của hành tinh chúng ta.”Theo dự báo của Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc, ngay từ bây giờ, nhân loại phải tìm ra các giải pháp bền vững để sản xuất ra nhiều lương thực hơn với ít diện tích đất canh tác hơn, ít nguyên liệu hơn, ít nguồn nước hơn và nhất là phải ít gây ô nhiễm hơn.Cụ thể, đến năm 2050, thế giới phải tăng sản lượng lương thực lên hơn 70% để đáp ứng nhu cầu của nhân loại, trong khi diện tích đất canh tác chỉ tăng thêm 5%. Nhu cầu tiêu thụ protein trên thế giới dự báo sẽ tăng đến 52% trong thời gian từ 2007 đến 2050. Thế mà hiện giờ, 20% lượng cá trên thế giới được dùng làm thực phẩm nuôi cá và các trại chăn nuôi sử dụng đến 70% diện tích đất nông nghiệp của toàn cầu. Rõ ràng là nhân loại không thể tiếp tục làm như hiện nay, mà phải dần dần tìm ra các nguồn thay thế và côn trùng là một con đường thật sự bền vững để sản xuất thực phẩm cho súc vật và cho con người. 

Ra đời tại Thế Vận Hội Rio 2016, trong bối cảnh khủng hoảng tị nạn ở châu Âu, đội tuyển người tị nạn Olympic và Paralympic tham dự sự kiện Paris 2024 với một gánh nặng trên vai. Họ đại diện cho hơn 100 triệu người tị nạn, phải rời bỏ quê hương trên toàn cầu do xung đột, hay chiến tranh..., đồng thời truyền tải đi thông điệp về hy vọng, về tình đoàn kết và hội nhập. Những ngày vừa qua, báo chí Pháp không ngừng ca ngợi vận động viên khuyết tật người Afghanistan Zakia Khudadadi, được Paris cấp quy chế tị nạn từ năm 2021. Với thành tích của mình sau quá trình tập luyện tại Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia (INSEP), ở Vincennes, ngoại ô Paris, Zakia Khudadadi là một trong 8 thành viên của Đội tuyển người tị nạn dự Paralympic Paris 2024, thi đấu môn Para Taekwondo, hạng 47 kg. Cô cũng là vận động viên tị nạn giành được chiếc huy chương đầu tiên, mang tính lịch sử cho đội tuyển đại diện cho hơn trăm triệu người trên thế giới, phải rời bỏ quên hương đi tị nạn xa xứ.Zakia đến Pháp trong hoàn cảnh đặc biệt, vào tháng 08/2021. Trước những đe dọa bị bắt giữ bởi chế độ Taliban, vốn rất hà khắc với phụ nữ, đặc biệt là các nữ vận động viên, cô đã đăng tải một video lên mạng xã hội, xin trợ giúp từ quốc tế, giúp cô rời khỏi Kabul để thực hiện ước mơ tham dự Thế Vận Hội Paralympic Tokyo. Video đó đã loan tải tới Pháp và giúp cô lên được chuyến bay rời Afghanistan, trong bầu không khí hỗn loạn tại phi trường ở Kabul, khi Taliban lên nắm quyền.Sau thành tích huy chương đồng hôm 29/08 vừa qua, cô chia sẻ với France 24 : “Chiếc huy chương này thể hiện cam kết của tôi đối với những người phụ nữ khác tại Afghanistan. Tôi đã cố gắng thể hiện tốt nhất, chiến thắng của tôi là để bày tỏ sự ủng hộ của mình đối với tất cả những phụ nữ, những cô gái hiện đang ở trong ngục tù của Taliban, đối với tất cả những người tị nạn ở Pháp và trên thế giới”.Tại buổi lễ khai mạc Paralympic, diễn ra tại đại lộ Champs-Élysées và quảng trường Concorde ở thủ đô Pháp hôm 28/08, trái ngược với truyền thống để đoàn Hy Lạp tiến vào trước, đoàn vận động viên tị nạn Paralympic đã đi đầu, mở ra buổi diễu hành của 184 phái đoàn khác nhau trên thế giới, gồm hơn 4.400 vận động viên khuyết tật. Cao ủy người tị nạn Liên Hiệp Quốc, Filippo Grandi, cho rằng “sự hiện diện của phái đoàn người tị nạn Paralympic trên trường quốc tế, gửi đi một thông điệp về "hy vọng" cho hàng triệu người tị nạn trên thế giới, và cho tất cả chúng ta. Đội tuyển gồm các vận động viên đầy tài năng này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc cho phép những người khuyết tật có cơ hội tham gia vào xã hội một cách bình đẳng.” Đội tuyển người tị nạn được ra đời như thế nào ?Đội tuyển người tị nạn Olympic và Paralympic được ra đời trong bối cảnh cuộc khủng hoảng người tị nạn ở châu Âu vào năm 2015. Vào tháng 10 năm đó, nhân cuộc họp của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc về cuộc khủng hoảng tị nạn liên quan đến hàng triệu người trên thế giới, chủ tịch Ủy ban Olympic quốc tế Thomas Bach, đã đưa ra thông báo thành lập một đội tuyển dành riêng cho những người tị nạn. Ông Thomas Bach khẳng định rằng “được nhìn thấy họ tham gia thi đấu là một khoảng khắc tuyệt vời và chúng tôi hy vọng có thể chia sẻ với tất cả mọi người. Chúng tôi muốn dang rộng cánh tay tiếp đón các vận động viên trong cộng đồng Olympic, bên cạnh các vận động viện khác, không chỉ tranh tài thể thao cùng nhau, và có thể cùng sống tại làng Olympic”.Ủy ban quốc tế Olympic muốn nhấn mạnh đến sự hiện diện của một phái đoàn đa văn hóa, đại diện cho hàng triệu người phải đi tị nạn, tha hương, do xung đột địa chính trị, chiến tranh,…Gần một năm sau đó, 10 vận động viên, có nguồn gốc từ Syria, Nam Sudan, Ethiopia, hay Cộng Hòa Congo đã có mặt tại Thế Vận Hội Rio ở Brazil vào năm 2016, tranh tài cùng 11.000 vận động viên đến từ hơn 200 phái đoàn trên thế giới. Quyết định này được coi là một thông điệp “hòa bình, hòa nhập và về hy vọng” cho hàng triệu người buộc phải tha hương trên khắp thế giới, truyền cảm hứng bằng tinh thần thể thao, bằng sự kiên cường và lòng dũng cảm.Sự xuất hiện của các vận động viên tị nạn tại Thế Vận Hội Rio 2016 cũng đã truyền cảm hứng cho nhiều bộ phim, chẳng hạn như phim Les nageuses của đạo diễn Sally El Hosaini, kể về một câu chuyện có thực về hai chị em vận động viên bơi, người Syria, Yusra và Sarah Mardini. Cuộc nội chiến ở Syria đã thôi thúc hai chị em rời khỏi đất nước, vượt biển trên chiếc thuyền thô sơ, nguy hiểm, vượt rừng để đến Đức. Với giấc mơ được tham dự Olympic Tokyo, Yusra không ngừng nghỉ luyện tập tại một câu lạc bộ bơi ở Đức. Tuy nhiên, tình hình địa chính trị bất ổn khiến cô không thể tham dự dưới màu cờ Syria. Thông báo thành lập Đội tuyển Olympic cho người tị nạn đã thắp lại hy vọng tham gia Olympic cho Yusra, dù cô muốn được công nhận là vận động viên có thực lực để tranh tài chứ không phải được tuyển đi thi vì “lòng thương hại đối với người tị nạn”.Tài năng thể thao bỏ xa chặng đường tị nạn gian nanĐể được lựa chọn vào đội tuyển này, các vận động viên tị nạn phải tuân thủ một số tiêu chí, phải đạt được thành tích cao trong môn thể thao của mình, và được cơ quan tị nạn của Liên Hiệp Quốc công nhận quy chế tị nạn. Ủy ban Olympic Quốc tế cho biết cũng xét đến “sự đại diện mang tính cân bằng trong các môn thể thao, về giới tính và cả về khu vực”.Bà Anne-Sophie Thilo, phụ trách về truyền thông của Đội tuyển người tị nạn Olympic, trả lời RFI Pháp ngữ, đưa ra nhận định : “Mọi người thường nhìn họ dưới ống kính "người tị nạn", nhưng trên hết, đó là những vận động viên, là những con người. Điều kết nối các vận động viên này với nhau trong một đội tuyển, là hành trình tị nạn của cá nhân của mỗi người. Dĩ nhiên, đó là các vận động viên trẻ, muốn có trải nghiệm và họ thường trò chuyện, trao đổi về thể thao nhiều hơn là các chủ đề khác.”Tại Thế Vận Hội ở Brazil 2016, 10 vận động viên thi đấu dưới màu cờ của Olympic. Năm năm sau đó, tại Tokyo, đội tuyển người tị nạn Olympic chính thức được thành lập, với gần 30 vận động viên. Paris 2024 là lần thứ ba các vận động viên Olympic và Paralympic của đội tuyển người tị nạn tham gia thi đấu. Tại Thế Vận Hội năm nay, nếu đội tuyển Paralympic gồm 8 vận động viên, thì đội tuyển người tị nạn Olympic hồi tháng Bảy vừa qua gồm 36 vận động viên, hầu hết là người Iran, Afghanistan, Syria và một số nước châu Phi, được cấp quy chế tị nạn ở các nước châu Âu.Tại sự kiện do Paris tổ chức, lần đầu tiên, cả đội tuyển người tị nạn Olympic và Paralympic được thi đấu dưới lá cờ trắng, in hình trái tim đỏ, bao quanh bởi các mũi tên đen, cùng các vòng tròn Olympic, tạo nên biểu tượng riêng của đội tuyển người tị nạn. Nếu vận động viên tị nạn nào giành được huy chương vàng, là cờ này sẽ được kéo lên trên nền bài hát của Thế Vận Hội, thay cho quốc ca.Bà Masomah Ali Zada, người Afghanistan, cựu vận động viên đua xe đạp, hiện là lãnh đạo của đội tuyển người tị nạn Olympic, trả lời RFI Pháp Ngữ, cho biết : “Đội đã lớn mạnh. Lần cuối cùng tôi tham gia, đội chỉ có 29 người, thì nay lên đến 36 người. Có thể nói là gia đình Olympic đã lớn mạnh. Điểm chung của tất cả các vận động viên, đó là tinh thần kiên cường và đều có giấc mơ được tham gia vào Thế Vận Hội. Họ đã gặp nhiều khó khăn trên chặng đường của mình, nhưng không ai bỏ cuộc.” Về phần mình, cô Nyasha Mharakurwa, cựu vận động viên quần vợt, người đứng đầu đội tuyển tị nạn Paralympic muốn nhấn mạnh đến tài năng của các vận động viên khi vượt qua nhiều đối thủ, được công nhận, như tất cả những người khác, đạt điều kiện để tham gia Thế Vận Hội. Cô Nyash giải thích : “Tại các phái đoàn khác, lớn mạnh hơn, cạnh tranh cao hơn nhưng không phải ai cũng giành được huy chương, ngay cả các nước phát triển. Đó là bằng chứng cho thấy sự hiện diện của các vận động viên tị nạn tại sự kiện này là hoàn toàn xứng đáng. Điều quan trọng nhất theo tôi là việc tuyển chọn các vận động viên vào đội tuyển tị nạn. Bởi vì, trái với phái đoàn từ các quốc gia mà họ đã biết đi tìm vận động viên ở đâu, thì đối với những vận động viên tị nạn, họ phải di chuyển. Ngoài việc thay đổi quốc tịch theo nơi mà họ sinh sống, trong vài tháng, họ có thể trở thành vận động viên trong một tình huống khác.”Chính vì vậy theo cô Nyasha, từ nay cho đến Thế Vận Hội Los Angeles 2028, cần phải liên lạc với tất cả các hiệp hội thể thao, thành viên của Ủy ban Paralympic quốc tế, để có thể mở rộng đội tuyển tị nạn, kết nạp thêm thành viên mới. Sự ra đời của đội tuyển tị nạn Olympic và Paralympic, không chỉ để giúp các vận động viên có cơ hội tham gia vào sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh 4 năm một lần, mà còn hỗ trợ họ trong quá trình luyện tập, để đi tranh tài, bởi đa phần, họ không nhận được trợ giúp như các vận động viên đến từ các nước khác.

Tại Hàn Quốc hiện nay không thiếu những người lao động làm việc từ 9h sáng tới 9h tối. Có thể nói những người này sống tại công ty và chỉ về "thăm" nhà vào mỗi tối. Theo báo cáo của Tổ chức Hợp Tác và Phát Triển Kinh Tế (OECD) năm 2022-2023, Hàn Quốc là một trong những nước có số giờ lao động hàng năm cao nhất, vào khoảng hơn 1900 giờ/năm, cao hơn 200 giờ so với mức trung bình của các nước OECD.  Với đa số người dân xứ sở Kim Chi, làm việc tới đêm khuya, vắt kiệt sức mình để thể hiện sự tận tuỵ trong công việc, từ lâu đã trở thành một đặc trưng văn hoá. Vậy do đâu mà người dân Hàn Quốc lại làm việc nhiều đến vậy? Họ làm đơn thuần vì say mê công việc hay vì có lý do nào khác? Đâu là những hệ luỵ tiềm ẩn đằng sau văn hoá làm quá giờ này? Khi công ty biến thành ngôi nhà thứ haiTheo quy định hiện hành của luật pháp Hàn Quốc, người lao động làm việc trung bình 8 giờ mỗi ngày và tối đa là 52 giờ mỗi tuần. Tuy nhiên đây chỉ là những con số trên giấy tờ, còn thực tế thì một ngày làm việc của họ kéo dài hơn rất nhiều. Theo chân thông tín viên RFI tại Seoul Nicolas Rocca, chúng ta sẽ cùng lắng nghe câu chuyện của những người lao động tại đây. “Tôi không thể làm thêm giờ được nữa. Cơ thể tôi không chịu nổi nữa rồi. Đúng là trên lý thuyết tôi có thể xin nghỉ phép nhưng công ty đã cấm tôi nộp đơn xin nghỉ. Tôi thậm chí còn không thể xin nghỉ phép năm. Thời gian làm việc hàng tuần của tôi cao hơn 52 tiếng nhiều. Theo luật thì thời gian làm mỗi tuần không được quá 52 giờ nhưng thực tế lại rất khác vì hiện nay vẫn có quy định về những cơ chế hợp pháp cho phép giới chủ lao động kéo dài thời gian làm việc lên tới 64 giờ mà không có vấn đề gì. Vậy nên quy định 52 giờ cũng chẳng được mấy công ty áp dụng.” Đây chỉ là một trong hàng trăm thư điện tử mà ông Park Yong Chun, đại diện của một tổ chức phi chính phủ chuyên giải quyết các vấn đề thể chất và tinh thần của người lao động nhận được mỗi tháng. Nói về công việc của mình, ông Park cho biết :  “Như mọi người thấy đấy, ở đây có hàng đống giấy tờ. Đều là những thư điện tử mà chúng tôi đã nhận được. Mà đây mới chỉ là những thư trong tuần này thôi. Họ viết cho chúng tôi để kể về những gì mà họ đang phải chịu đựng trong công việc. Mỗi ngày chúng tôi nhận vào khoảng 10 thư điện tử như vậy. Chúng tôi chỉ nhận thư điện tử chứ không nhận điện thoại vì không đủ nhân lực để xử lý cả các cuộc gọi. Thực sự có rất nhiều người mong muốn kể cho chúng tôi về tình hình mà họ gặp phải hiện nay. Chúng tôi có một nhóm chat mở trên ứng dụng Kakao Talk cho phép công nhân viên kết nối với các chuyên gia về lĩnh vực quyền lao động và hiện đã có hơn 832 người kết nối vào nhóm này.” Với những nhân viên chính thức, những người được vào biên chế, được ký hợp đồng với số giờ theo quy định mà vẫn phải chịu cảnh làm quá giờ như vậy thì những cộng tác viên, những người làm việc tự do, công nhật thì guồng quay công việc còn có thể khắc nghiệt đến mức nào? Vẫn theo ông Park, “hiện nay có rất nhiều lao động tự do tại Hàn Quốc nhưng lại không có văn bản luật nào quy định về số giờ làm việc tối đa cho họ. Đang có hàng triệu người lao động như vậy, không nhận được bất cứ sự bảo vệ hợp pháp nào khi làm công việc của mình.” Il Kwang Bo, một người đàn ông trung niên, hiện là lao động tự do cho công ty giao hàng CG Logistics cho biết : “Thường thì khoảng 7 giờ sáng tôi đến trung tâm giao hàng. Giờ bắt đầu của mỗi trung tâm khác nhau nhưng ở chỗ tôi là 7 giờ. Chúng tôi sau đó phân loại các đơn hàng và bắt đầu vận chuyển. Bình thường công việc của tôi sẽ kết thúc vào khoảng 22 giờ.” Căn nguyên của văn hoá làm việc quá giờCó nhiều nguyên nhân lý giải cho văn hoá làm quá giờ của người Hàn Quốc. Theo tờ Nikkei Asia, lý do đầu tiên phải kể tới là người lao động không có tiếng nói trong công ty. Giới chủ doanh nghiệp tại Hàn Quốc thường nắm giữ rất nhiều quyền lực còn nhân viên thì chẳng thể đòi hỏi gì. Đặc biệt là sau khi tổng thống Yoon Suk-Yeon lên nắm quyền, ông đã đưa ra nhiều đường lối cứng rắn nhằm trấn áp các nghiệp đoàn, ngăn chặn các cuộc đình công đòi quyền lợi của người lao động. Ông cũng chủ trương tăng giờ làm việc tối đa lên tới 69 giờ/tuần nhưng do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của người dân, đặc biệt là những người trẻ, đề xuất này sau đó đã bị huỷ bỏ. Nguyên nhân thứ hai khiến những người lao động tại Hàn Quốc phải làm việc nhiều giờ là vì mức lương họ được trả khá thấp. Dù số giờ làm việc hàng năm cao hơn nhiều so với mức trung bình của các quốc nước trong OECD nhưng mức thu nhập hàng năm của người lao động Hàn Quốc năm 2022 vẫn thấp hơn so với mức lương trung bình tại các quốc gia thành viên của tổ chức này. Hơn nữa, thị trường lao động tại Hàn Quốc hiện đang rất cạnh tranh. Nếu muốn sau này có thể an nhàn hưởng tuổi già, người lao động phải cố gắng hơn nữa. Theo đại diện của Liên đoàn Thanh Niên Hàn Quốc : “Nghỉ hưu vào năm 60 tuổi là điều không tưởng với nhiều người. Thị trường lao động hiện đang rất cạnh tranh. Rất nhiều nhân sự bị cắt giảm khi đến tuổi 40, 50. Họ sẽ tiếp tục tồn tại thế nào được bây giờ. Bởi vậy mà có nhiều người dù trước đó đã có vị trí tốt, công việc ổn định nhưng sau vẫn phải chạy xe taxi hay đi giao hàng để có khoản tiền tiết kiệm chuẩn bị cho tương lai khi nghỉ hưu.” Ngoài ra, theo tạp chí Forbes, không thể không nói tới một nguyên nhân quan trọng khác đó là hệ tư tưởng, quan niệm đã hằn sâu trong tâm trí của người Hàn Quốc : tăng ca đồng nghĩa với chăm chỉ, tận tuỵ, nỗ lực. Nếu muốn thành công, bạn phải cống hiến hết mình, đánh đổi tất cả thời gian cho công việc. Và với người Hàn Quốc, thành công được định nghĩa bằng một công việc tốt, một mức lương tốt. Họ rất quan tâm tới vị trí, cấp bậc của một người trong công ty. Ông Micheal Breen, tác giả cuốn The Koreans chia sẻ : “Với người Hàn Quốc, danh tính của một người được thể hiện qua chức danh của người đó trong công việc.” Ông lý giải thêm rằng người Hàn Quốc có thói quen gọi nhau bằng chức vụ của họ, chẳng hạn như “Quản lý Kim” hay “Kế toán Park” kể cả bên ngoài nơi làm việc. Bởi vậy họ lại càng phải nỗ lực để được trọng dụng và tiến cử. Trả lời phỏng vấn tạp chí Forbes, anh Lee, 39 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hàn Quốc khẳng định : “Rời khỏi cơ quan lúc 6 giờ tối đồng nghĩa với việc bạn sẽ không được thăng chức. Chúng tôi luôn phải để ý xem sếp nghĩ gì về thái độ làm việc của mình. Vậy nên khó mà về nhà đúng giờ được.” Còn theo Helen, 28 tuổi, một người nước ngoài hiện đang sống và làm việc ở Hàn Quốc, thì quy tắc không bao giờ về nhà trước sếp đã là luật bất thành văn tại đây : “Dù chẳng có quy định cụ thể nào nhưng vì không ai đứng dậy về nhà khi hết giờ nên tôi cũng không dám nói gì. Nếu ông chủ còn chưa về thì bạn không thể về được. Và kể cả khi ông chủ đã về rồi thì bạn cũng vẫn phải xin phép ông ấy. Liệu tôi có thể về nhà được chưa. Cho đến khi ông ta đồng ý thì tôi mới được về.” Và những hệ luỵ không tránh khỏi Guồng quay công việc nặng nề như vậy ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ của người lao động. Với những người làm việc tay chân như ông Il Kwang Bo hay các nhân viên giao hàng khác tại CG Logistics, sức khoẻ và thậm chí là tính mạng của họ bị đe doạ rất nhiều. Theo nhân viên của một chi nhánh giao hàng này thì “ở Incheon đã có một người tử vong còn ở Gong Yu, một nhân viên sau khi giao hàng liên tục 12 giờ đã bất tỉnh và hiện đang trong tình trạng nguy kịch.” Không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ thể chất, tâm lý và tinh thần của người lao động cũng bị tác động nặng nề. Theo Helen, công việc mà cô từng yêu thích giờ khiến cô cảm thấy “ngạt thở” mỗi sáng thức dậy : “Tôi bắt đầu có những triệu chứng căng thẳng và khó thở. Đầu tiên tôi nghĩ là do tôi hút thuốc nhiều quá nên tôi đã ngưng hút nhưng tình hình vẫn không có dấu hiệu cải thiện. Mỗi sáng khi mở mắt dậy tôi lại thấy không thở nổi. Khi tôi đi khám thì bác sĩ bảo phổi tôi không có vấn đề gì cả. Bác sĩ còn bảo nếu tình trạng vẫn tiếp diễn thì tôi nên đi gặp bác sĩ tâm lý.” Hàn Quốc cũng là nước có tỷ lệ tự tử cao nhất trong khối OECD, thậm chí còn cao hơn cả Nhật Bản, quốc gia nổi tiếng với tình trạng “Karoshi” hay còn hiểu là “làm việc đến chết”. Chỉ tính riêng trong năm 2021, tại Hàn Quốc đã có khoảng 13.000 người tự kết liễu cuộc đời của mình. Hơn nữa, cống hiến tất cả cho công việc cũng đồng nghĩa là người lao động sẽ không có thời gian cho gia đình, con cái. Do vậy, không có gì ngạc nhiên khi Hàn Quốc là nước có tỷ lệ sinh nở thấp nhất thế giới và tỷ lệ này vẫn tiếp tục đà giảm theo các năm. Năm 2023, con số này rơi vào mức 0,72. Số lượng trẻ được sinh ra trong năm 2023 đã giảm gần 20.000 so với năm 2022. Theo tờ The Guardian, tỷ lệ sinh thấp đáng báo động hiện nay tại Hàn Quốc một phần là do phụ nữ cảm thấy việc sinh đẻ và chăm sóc con cái sẽ ảnh hưởng đến công việc của họ. Tận tuỵ, cống hiến thậm chí là vắt kiệt sức cho công việc đã giúp Hàn Quốc phát triển thần tốc và vươn lên thành một trong bốn con rồng châu Á nhưng những hệ luỵ mà nó gây ra cũng không hề nhỏ. 

Thế Vận Hội Paris 2024 đã khép lại, những dư âm vẫn còn đó. Trong lúc chờ đợi Thế Vận Hội Cho người khuyết tật diễn ra với nhiều điều hứa hẹn gây bất ngờ, RFI Tiếng Việt tổng kết lại lễ hội thể thao lớn nhất hành tinh qua các chủ đề : Bảo vệ trật tự, an ninh : Thành công ngoài sức tưởng tượng của Pháp ; Từ bi quan lo lắng, người Pháp hào hứng khám phá lại Paris ; Thể thao khiến du khách phớt lờ các công trình tham quan tại Paris.  Khép lại tối 11/08/2024 sau hơn 2 tuần tranh tài thể thao, Thế Vận Hội Paris 2024 được xem là một sự kiện thành công cả về thành tích thể thao lẫn sự hào hứng, tham gia đông đảo nhiệt tình của các khán giả, cổ động viên ... Về công tác tổ chức, sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh đã diễn ra an toàn, không có sự cố lớn nào ảnh hưởng đến các cuộc tranh tài, lễ khai mạc, lễ bế mạc cũng như các hoạt động Thế Vận Hội.Trước khi Thế Vận Hội diễn ra, nhiều người đặc biệt « nín thở » lo ngại về công tác bảo vệ, duy trì an ninh, trật tự, nhất là trước nguy cơ tấn công khủng bố, trong khi đây là lần đầu tiên lễ khai mạc Olympic diễn ra bên ngoài sân vận động. Rồi sau đó là cảm giác thở phào nhẹ nhõm : lễ khai mạc ngoài trời « độc nhất vô nhị » trên sông Seine đã diễn ra suôn sẻ, an toàn.Có được sự an toàn đó, đương nhiên đó là nhờ công sức, đóng góp lớn lao của lực lượng cảnh sát, hiến binh và quân đội. Tuy nhiên, góp phần không nhỏ là đội ngũ nhân viên bảo vệ của các công ty tư nhân. Chị Phạm Thùy Dương, một thành viên lực lượng bảo vệ an ninh của tư nhân tham gia công tác bảo đảm an toàn, trật tự cho Thế Vận Hội Paris 2024, chia sẻ với RFI Tiếng Việt :Thực ra, để có được thành quả như vậy, lực lượng bảo vệ trật tự an ninh tư nhân cũng phải qua công tác tuyển chọn và đào tạo bài bản, dù chỉ trong một quãng thời gian ngắn. Chị Thùy Dương giải thích thêm :Công tác bảo vệ an ninh, trật tự của Pháp tại Thế Vận Hội, với tầm vóc và quy mô chưa từng có, nhờ sự phối hợp của các lực lượng anh ninh công - tư hùng hậu của Pháp, lại được sự hỗ trợ của lực lượng cảnh sát nước ngoài, thậm chí còn được xem là một hình mẫu mới lý tưởng về bảo đảm an ninh, trật tự cho các sự kiện quốc tế quy mô lớn. Chị Thùy Dương cho biết thêm :Từ bi quan lo lắng, người Pháp hào hứng khám phá lại ParisCó thể nói, ngoài một số tiết mục gây tranh cãi, đặc biệt bị chỉ trích từ một số người có tư tưởng cực đoan, lễ khai mạc Thế Vận Hội thành công ngoài mong đợi đã biến bầu không khí e dè ban đầu tại Paris thành sự ngỡ ngàng, ngạc nhiên, choáng ngợp. Và rồi sau đó, Kinh đô Ánh sáng tràn ngập một bầu không khí lễ hội tưng bừng, nhộn nhịp ngày đêm, kéo dài suốt hơn 2 tuần lễ. Cả du khách và người dân Pháp đều bị cuốn vào lễ hội đường phố phi thường đó một cách rất tự nhiên.Những ai may mắn được sống trong bầu không khí « có một không hai » đó của Thế Vận Hội Paris 2024 có lẽ sẽ còn nhớ mãi trải nghiệm khác thường này. Người dân Pháp, vốn được người nước ngoài biết đến với tính hay phàn nàn, hay còn được mệnh danh là « nhà vô địch thế giới » về môn phê bình, chỉ trích, lần này cũng chẳng có nhiều cơ hội để chê bai nước nhà.Trên đài RFI Pháp ngữ ngày 07/08, nhà báo Melissa Bell, thông tín viên của đài Mỹ CNN tại Paris, chia sẻ cảm nhận :« Những suy nghĩ, hình ảnh Paris dưới góc nhìn từ nước ngoài là rất đẹp. Nhìn chung chỉ có người dân Paris là hay kêu ca, phàn nàn. Thật sự là từ nước Pháp, khó có thể thấy rõ là mọi người trên thế giới mơ ước được đến thành phố Paris đến mức độ nào. Về Thế Vận Hội, điều đáng ngạc nhiên là Olympic đã rất thành công trong việc nâng cao giá trị của Paris, làm Paris trở nên nổi bật : không chỉ nhờ các công trình, mà còn ở chỗ mọi cuộc thi đấu, tranh tài đều diễn ra ở trung tâm thành phố, tại những nơi mang tính biểu tượng, và cũng phải nói thêm là mọi chuyện đều diễn ra rất tốt đẹp. Tôi nghĩ rằng người Pháp là những người đầu tiên phải ngạc nhiên về thành công này (chứ không phải khách nước ngoài). Đó có thể là bởi vì người Pháp từng quá bi quan trước khi Thế Vận Hội bắt đầu. Họ bi quan cũng là lẽ tự nhiên. Chúng tôi đã nghe rất nhiều lời phàn nàn, không biết mọi chuyện sẽ diễn ra như thế nào. Hơn nữa, nhiều người Paris đã rời khỏi thành phố (trước khi diễn ra Olympic) bởi vì họ lo ngại cảnh hỗn loạn, phức tạp. Nhưng quả là ấn tượng ! Mọi việc diễn ra không chỉ trôi chảy, suôn sẻ nhờ công tác tổ chức, mà còn là niềm vui hân hoan. Hôm nọ, tôi đã đến Villepinte xem đánh boxe. Có những người làm việc ở đó phục vụ Thế Vận Hội Paris 2024, họ trợ giúp, hướng dẫn mọi người đến đúng cửa, đi đúng cầu thang … Mọi người hát, nhảy múa và cười. Đó không phải là Paris mà người ta thường thấy. Tôi nghĩ rằng đó là một thành phố đang tự khám phá lại mình với một sự hào hứng không thể phủ nhận và rất nhiều niềm tự hào. Đó là sự hào hứng tự mình khám phá lại thành phố của chính mình và khám phá lại thành phố qua góc nhìn của toàn thế giới. Các con số của truyền hình, không đơn giản chỉ là ở Pháp, mà là khắp nơi trên thế giới, cho thấy mọi người có sự khao khát không giới hạn đối với Thế Vận Hội và Paris ». Thế Vận Hội và Paris đã nâng tầm nhau lên. Đây cũng là dịp để người dân Pháp khám phá lại mình và Kinh đô Ánh sáng. Thông tín viên đài Mỹ CNN tại Paris nói tiếp :« Nếu Paris tạo được một hình ảnh đẹp phi thường bên ngoài nước Pháp, thì quả đúng là người Paris có tiếng là gắt gỏng, hay cằn nhằn, không phải lúc nào cũng thân thiện và dẫu gì thì các bồi bàn, nhân viên phục vụ nhà hàng cũng mang tiếng là không tươi cười niềm nở như người Mỹ. Thế nhưng mà tôi lại thấy ngay cả cảnh sát cũng rất ân cần, ai cũng trở nên thân thiện. Và tôi nghĩ rằng ngoài những chỉ dẫn mà chính quyền thành phố Paris đưa ra để giúp mọi việc diễn ra tốt đẹp, để du khách thực sự cảm thấy được hoan nghênh chào đón, mọi người còn cảm thấy có một niềm tự hào, một niềm vui sống, một sự hào hứng nhiệt tình của tất cả mọi người có mặt tại đây và điều này chắc chắn khiến chính họ (người Pháp) cũng phải có chút ngạc nhiên. Và rõ ràng là tươi cười vui vẻ hơn thì sẽ thấy dễ chịu hơn là làm điều ngược lại. Đối với người Pháp cũng vậy, Thế Vận Hội là dịp tự khám phá mình qua con mắt của cả thế giới, trong đó có niềm tự hào dân tộc, trên cả những đỉnh cao thể thao, những tấm huy chương. Những người Paris đã rời thành phố trước Thế Vận Hội sau đó đã khám phá lại Paris qua cái nhìn của những người nước ngoài đã đến Paris dịp này ». Bảo tàng, công trình tham quan, khu mua sắm nổi tiếng tại Paris vắng kháchTheo tổng kết ban đầu (ngày 12/08) của Cơ Quan Du Lịch Paris về giai đoạn 23/07 - 11/08, có khoảng 11,2 triệu khách (85% là người Pháp) tham dự các hoạt động trong khuôn khổ Thế Vận Hội tại vùng Paris. Số khách du lịch Pháp và nước ngoài đã tăng gần 20% so với cùng kỳ năm 2023, đông nhất là khách Mỹ, Đức, Anh, Trung Quốc, Nhật Bản …Tuy nhiên, theo AFP, không phải ai cũng được hưởng lợi từ làn sóng du khách đến Paris mùa Thế Vận, bởi du khách Olympic có cách chi tiêu và mối quan tâm khác so với khách du lịch thông thường, chẳng hạn họ tập trung đến các địa điểm thi đấu, fanzone, tham dự các hoạt động trong khuôn khổ Thế Vận Hội, thay vì đi tham quan các công trình hay đến các khu vui chơi giải trí, mua sắm. Do « hiệu ứng Thế Vận Hội », những điểm đến vốn thu hút đông khách như Disneyland Paris, bảo tàng Louvre, lâu đài Versailles đều bị khách « phớt lờ », nhất là những nơi xa các địa điểm Thế Vận Hội.Thưởng thức ẩm thực cũng không phải ưu tiên của du khách. Để thuận tiện, họ thường ăn nhanh ngay tại các địa điểm thi đấu, fanzone, hoặc mua đồ ăn sẵn mang theo chứ không ưu tiên nhà hàng, ẩm thực Pháp.   Tuy nhiên, các nhà du lịch hy vọng Thế Vận Hội sẽ là đòn bẩy để Paris sớm thu hút thêm nhiều khách du lịch quốc tế.   

Người soát vé, người chuẩn bị dụng cụ thi đấu, người tiếp đón các phái đoàn,..., khoảng 45 000 tình nguyện viên đến từ 155 quốc gia đã góp thời gian, góp sức, hỗ trợ ban tổ chức thành công Thế Vận Hội Paris 2024. Tại buổi lễ khai mạc Thế Vận Hội hôm 26/07, chủ tịch Ủy ban Olympic của Pháp, Tony Estanguet đã cảm ơn các tình nguyện viên đến từ 155 quốc gia : “Trong cuộc sống, các bạn làm những nghề khác nhau, là giáo viên, y tá, sinh viên hay đã nghỉ hưu… sự nhiệt tình của mọi người sẽ thắp sáng kỳ Thế Vận Hội này”. Hình ảnh một nữ tình nguyện viên đứng dưới mưa, cầm ô che cho ông Estanguet khi phát biểu cũng được loan tải khắp các mạng xã hội.Tại buổi lễ bế mạc, các tình nguyện viên cũng được ban tổ chức tiếp đón như một phái đoàn “áo xanh tình nguyện”, bước vào sân vận động Stade de France, theo sau các tình nguyện viên và phái đoàn từ hơn 200 quốc gia.  Trong hơn hai tuần diễn ra Thế Vận Hội, các tình nguyện viên trong trang phục màu xanh lá – xanh dương và chiếc mũ nhiều màu sắc, xuất hiện trên khắp đường phố ở Paris, trên các phương tiện giao thông công cộng và cả tại những địa thi đấu của sự kiện.Cô Lucie, đến từ miền nam nước Pháp, dành kỳ nghỉ hè năm nay để làm tình nguyện tại Thế Vận Hội. Cô rất bất ngờ khi mình được chọn làm tình nguyện viên sau quá trình dài làm hồ sơ, trả lời gần 200 câu hỏi, viết lý lịch quá trình đào tạo, việc làm (CV) và thư nguyện vọng. Phụ trách tiếp đón các vận động viên tại sân bay Orly từ ngày 16/07 đến 12/08, cô chia sẻ : “Có nhiều người đến từ các nước khác nhau, không nói tiếng Pháp. Tôi không giỏi ngoại ngữ cho lắm và điều này giúp tôi có thể thực hành tiếng Anh. Tôi thậm chí còn cài một ứng dụng trên điện thoại để có thể giao tiếp với mọi người. Tại sân bay, tôi cũng gặp nhiều người nổi tiếng, tôi không biết hết những người đó, nhưng tôi đã có thể chụp ảnh cùng họ. Tôi không nghĩ rằng mình sẽ đến một nước khác để làm tình nguyện vì tôi không biết nhiều thứ tiếng khác. Thế Vận Hội diễn ra tại Pháp và chỉ cách chỗ tôi vài giờ nên không hề ngần ngại trở thành tình nguyện viên. Tôi nghĩ rằng đây là một trải nghiệm độc đáo và có thể cho vào CV của tôi sau này”. Gặp gỡ mọi người, cải thiện ngoại ngữ cũng là một trong những mục đích của du học sinh người Việt, Bùi Tiến Quốc, khi tham gia làm tình nguyện viên trong sự kiện thể thao này. Anh chia sẻ: “Tôi qua Pháp hai năm rồi nhưng tiếng Pháp vẫn còn hơi yếu một chút vì chủ yếu sử dụng tiếng Anh. Lý do thứ hai là tôi muốn kết thêm những người bạn mới. Nhờ công việc tình nguyện viên này mà tôi kết giao cả với những bạn trẻ tuổi và những người lớn tuổi, làm việc trong một nhóm rất chuyên nghiệp và mọi người đoàn kết, tương trợ lẫn nhau. Cái thứ ba là tôi cũng muốn có một kỷ niệm để đời, vì đây là Thế Vận Hội và mình cũng không có nhiều dịp để tham gia một sự kiện tầm cỡ quốc tế như thế này. Đây là một dịp rất là hay và may mắn, kịp thời, kịp lúc thì mình tham gia thôi”.Được tuyển chọn qua một quá trình phức tạp từ 300 000 ngàn hồ sơ, hơn 45 000 tình nguyện viên Olympic, từ 16 đến 94 tuổi, dành thời gian và nhiệt huyết để hỗ trợ ban tổ chức. 45 % số tình nguyện viên đến từ các doanh nghiệp tài trợ cho Thế Vận Hội ( Sanofi, LVMH), hoặc các liên đoàn thể thao.Các tình nguyện viên có nhiệm vụ như chỉ dẫn, điều hướng, hỗ trợ thông tin, vận động viên, các phái đoàn thể thao và cả khán giả. Có những người làm việc thầm lặng, kiểm soát vé vào, chỉ dẫn chỗ ngồi. Có những người thì làm việc dưới ánh đèn, trải thảm trước các trận đấu nhu đạo, đưa kiếm cho các kiếm thủ, chuẩn bị, thu dọn dụng cụ thể thao,… Một số có thể xem được các trận thi đấu cùng khán giả, một số thì không, nhưng tất cả đều cùng hoà chung, tạo một không khí lễ hội cho Thế Vận Hội.9000 tình nguyện viên nước ngoàiTrong số 45 000 tình nguyện viên, khoảng 9000 người đến từ nước ngoài, đến Paris để làm tình nguyện, đúng như tinh thần của Thế Vận Hội, quy tụ tất cả mọi người xung quanh thể thao. Cô Maria, đến từ Tây Ban Nha, phụ trách điều phối dòng người tại sân vận động Chapelle Arena, khẳng định rằng làm tình nguyện tại Thế Vận Hội “là một trải nghiệm cần có trong đời”.Còn cô Johanne và chồng lái xe từ Đan Mạch đến Paris, phụ trách bố trí chỗ ngồi cho các khán giả tại sân vận động Rolland Garros, nơi diễn ra các trận đấu quần vợt và quyền anh. Vốn quan tâm đến thể thao, cô Johanne không muốn chỉ là những khán giả đến xem các giải đấu mà “muốn trở thành một phần ở trong đó”. Cô chia sẻ : “Hai tuần đã trôi qua là một trải nghiệm tuyệt vời. Tôi đã gặp rất nhiều người từ các nước khác nhau. Trước khi đến Paris, tôi không nghĩ là mình có thể xem bất cứ trận đấu nào. Nhưng ngay ngày đầu tiên, tôi không ngờ là mình đã được xem trận của Djokovic. Tôi nhớ có lần tôi chỉ đứng cách 5 mét siêu sao quần vợt người Serbia. Hơn nữa nhóm tình nguyện của chúng tôi, có tên là Tip Top, tất cả mọi người đều rất nhiệt huyết và thân thiện. Có thể tôi sẽ gặp lại họ vào Thế Vận Hội mùa đông ở Milan hoặc trong 4 năm nữa, tại Thế Vận Hội ở Los Angeles. Nếu có thời gian, tôi rất muốn được tiếp tục làm tình nguyện tại sự kiện tương tự.Đãi ngộ của tình nguyện viện là "trải nghiệm tuyệt vời" Các tình nguyện viên thường có ca làm khoảng 8 tiếng mỗi ngày, 5 ngày trên một tuần và có thể được huy động đến nhiều địa điểm khác nhau. Trước khi nhận nhiệm vụ, hầu hết đều nhận được một khoá đào tạo ngắn. Họ cũng nhận được các đãi ngộ đặc biệt từ ban tổ chức.Tình nguyện viên người Việt Nam, Bùi Tiến Quốc cho biết thêm thông tin : “Tôi có một thẻ cho phép truy cập vào tất cả các khu vực của Thế Vận Hội. Ban tổ chức cũng tạo ra cái lễ hội, sân chơi ca nhạc, những buổi mà mọi người sinh hoạt cùng với nhau. Những buổi này giúp các tình nguyện viên có thêm động lực và tinh thần. Ngoài ra, họ cũng hỗ trợ ăn uống, giúp đỡ về thẻ đi lại trên phương tiện giao thông công cộng, cũng như bảo đảm đầy đủ hết nhu cầu sinh hoạt mà một tình nguyện viên cần có, nghe hơi giống vận động viên, nhưng họ khá coi trọng cái công sức mà mình bỏ ra, và những gì mình nhận được là xứng đáng. Ngoài ra họ cũng hỗ trợ chúng mình vé để xem các trận Olympic. Tôi có được 1 vé xem olympic và 1 vé xem paralympic.”Trang phục cho các tình nguyện viên, từ quần áo, giày giép, mũ, đồng hồ,.. do hãng Decathlon và các hãng thể thao khác sản xuất, được ban tổ chức cấp cho các tình nguyện viên. Riêng 500 tình nguyện viên, phụ trách bê các khay huân chương hoặc cầm cờ trong lễ trao giải, có trang phục do nhà tài trợ cấp cao (platine) của sự kiện, LVMH, đặc biệt thiết kế. Những trang phục độc lạ này, chỉ được sản xuất riêng cho Thế Vận Hội, được xem là những món đồ lưu niệm cho các tình nguyện viên nhưng cũng được nhiều người quan tâm. Nhiều thông báo bán lại đồ được đăng trên các trang bán đồ cũ, đôi khi lên đến hàng ngàn euro.Nguồn nhân lực nhiệt huyếtTruyền thống làm tình nguyện viên Olympic xuất hiện từ Thế Vận Hội Luân Đôn năm 1948 và vẫn tiếp diễn cho đến nay. Ban tổ chức có thể tận dụng nguồn nhân lực nhiệt huyết, thân thiện và nhất là không phải trả lương cho họ. Uỷ ban Olympic quốc tế cũng ghi rõ “tình nguyện viên là người cam kết với hết khả năng của mình, thực hiện các nhiệm vụ được giao phó mà không tính toán đến khía cạnh tài chính hoặc thù lao hoặc dưới bất cứ hình thức nào.”Đối với các tình nguyện người Pháp, sống tại Paris có người quen ở thủ đô, đến làm tình nguyện trong kỳ Thế Vận Hội này có lẽ không quá khó khăn. Tuy nhiên, đối với 9000 tình nguyện viên nước ngoài, chi phí phải trả để làm tình nguyện không hề nhỏ, nhất là khi giá thuê nhà tại Paris tăng cao trong Thế Vận Hội. Mặc dù có nhiều đãi ngộ, nhưng các tình nguyện viên Olympic không được trả thù lao, chi phí đắt đỏ ở thủ đô Pháp có thể làm nản lòng một số người. Do đó, ban tổ chức cũng đã có dự trù, để hàng ngàn người đăng ký tình nguyện vào danh sách chờ, trong trường hợp thiếu nhân lực.

Để giới thiệu văn hóa với quốc tế và cổ vũ vận động viên nước mình thi đấu tại Thế Vận Hội, nhiều quốc gia đã bố trí các « nhà olympic » tại thủ đô của Pháp. Hầu hết là mở cửa đối với tất cả mọi người, nhà Olympic cho phép khán giả theo dõi các trận đấu qua màn hình với màu sắc văn hóa riêng, trong bầu không khí lễ hội. Lần đầu tiên từ 8 năm qua, những du khách đến dự sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh có thể trải nghiệm tính đa dạng văn hóa của Thế Vận Hội, sau sự kiện Tokyo 2021 bị bao phủ bởi Covid-19, đóng cửa với khách du lịch và cổ động viên. Tại công viên La Villette, phía bắc thủ đô Paris, “15 ngôi nhà Olympic”, từ các quốc gia khắp các châu lục, Á, Âu, hay Nam Mỹ,…, là nơi để quảng bá văn hóa với các hoạt động thể thao, giải trí, ẩm thực và cả những màn hình lớn để người hâm mộ có thể xem các trận đấu được truyền hình trực tiếp.Du khách có thể ghé qua nhà Olympic của Mông Cổ, bước vào căn lều tròn, khám phá không gian sinh hoạt truyền thống của người du mục ở thảo nguyên Trung Á, thử cầm những chiếc cung của người Mông Cổ xưa, loại vũ khí làm nên nhiều chiến thắng lịch sử của Thành Cát Tư Hãn.Ngôi nhà Olympic của Đài Loan thu hút sự chú ý với dàn đèn lồng đỏ, qua các màn biểu diễn xuyên suốt sự kiện với sự góp mặt của hơn 24 nhóm nhạc, quy tụ 122 nghệ sĩ đến từ hòn đảo. Đài Loan muốn tôn vinh các vận động viên tham dự sự kiện qua nền văn hoá phong phú, mời khán giả thưởng thức các điệu hát cổ, các vở nhạc kịch, hay trình diễn múa đương đại, cho đến âm nhạc điện tử hiện đại. Một du khách chia sẻ:  “Tôi không nghĩ rằng lại có nhiều hoạt động giải trí và không khí nhộn nhịp đến vậy trong các nhà olympic khác nhau. Mọi người đến từ nhiều nước khác nhau, quy tụ tại đây. Chúng tôi đến thăm nhà của Nam Phi đầu tiên, sau đó là của Slovénia và Slovakia, rất đậm tính văn hoá. Hiện chúng tôi đang thăm nhà Olympic của Đài Loan, tận hưởng không gian văn hoá, uống thử đồ uống truyền thống. Nói thật là đồ uống của họ khá ổn, giá thành hợp lý, và đôi khi ngon hơn đồ uống Pháp”.Quảng bá du lịchẤn Độ thì tạo dấu ấn của riêng mình với thiết kế ấn tượng, tràn ngập sắc màu ngay từ cổng vào, theo mô hình nhà truyền thống của quốc gia Nam Á. Du khách cũng có thể trải nghiệm kính thực tế ảo (VR), “du lịch khắp Ấn Độ mà không cần rời khỏi chỗ ngồi”, đi đến những địa điểm biểu tượng của đất nước. Nhà Olympic của Ấn Độ cũng bố trí một khu giới thiệu đồ thủ công, với sự hiện diện của các nghệ nhân, may trang phục truyền thống, dệt vải, dệt thảm. Ngoài ra, du khách còn có thể tham gia vào các trận đấu bóng gậy (cricket), hoặc các buổi hướng dẫn thiền hay tập Yoga. Ấn Độ cũng đang “đấu tranh” để đưa môn Yoga vào môn thi đấu chính thức tại Olympic.Sau lễ cưới tỷ đô cho con trai, thu hút sự chú ý của quốc tế vừa qua, bà Nita Ambani, vợ của doanh nhân giàu nhất Ấn Độ Mukesh Ambani, cũng là chủ tịch của Quỹ Reliance, và là thành viên của Ủy ban Olympic Ấn Độ, có mặt tại buổi lễ “khánh thành nhà Olympic Ấn Độ” khẳng định : “Hôm nay, chúng ta tụ họp tại Thế vận hội Olympic Paris 2024 để mở ra cánh cửa đến với một giấc mơ. Một giấc mơ thuộc về 1,4 tỷ người Ấn Độ, đưa Thế vận hội đến Ấn Độ”. Những du khách ghé thăm có thể đăng ký bầu cho Ấn Độ trở thành nước chủ nhà, đăng cai Thế Vận Hội trong tương lai.Không chỉ riêng Ấn Độ muốn quảng bá thể thao và du lịch. Dọc theo kênh Canal de l’ours, tại không gian văn hóa của Slovakia, bà Judit Sipekiova, thuộc bộ Du Dịch và Thể Thao Slovakia, khẳng định rằng nhiều người không biết xác định vị trí của Slovakia trên bản đồ, do vậy đây là một dịp quan trọng để đất nước chúng tôi được biết đến. Không chỉ có màn trình diễn nhạc, quầy bar giới thiệu đồ uống mà du khách còn có thể thử xe đạp, được gắn thiết bị đo tốc độ cũng như hiệu suất năng lượng tạo ra, nhằm đánh giá khả năng tối đa của vận động viên trong thời gian ngắn nhất.Một du khách cho hay : “Chúng tôi cứ tưởng là đang ở một lễ hội nào đó. Chúng tôi ghé qua nhà của các nước Slovak và hầu hết đều giới thiệu về môn đua xe đạp, đó cũng là môn thể thao mà tôi rất thích. Bạn của tôi đã thử các thiết bị của họ và kết quả của anh ấy khiến tôi tự hào”.Slovakia có địa hình chủ yếu là núi đồi, nhưng lại phát triển mạnh môn đua xe đạp, với những vận động viên nổi danh thế giới, chẳng hạn như Peter Sagan, ba lần vô địch thế giới, 7 lần vô địch Tour de France.Nhà Olympic cũng là nơi để các cổ động viên đến xem các trận đấu trực tiếp qua màn hình lớn, chẳng hạn như tại không gian của Brazil, phủ sắc áo quốc kỳ màu vàng xanh. Hàng trăm người quy tụ trước các màn hình được bố trí tại Casa Brazil, trước cuộc thi thể dục nhịp điệu mà vận động viên Rebecca Andrade “đối đầu” với siêu sao Simone Biles. Người đánh trống, hát quốc ca Brazil, nhún nhảy dưới nền nhạc Mỹ La Tinh,Lần đầu đến dự một Thế Vận Hội, cô Vanessa, người Brazil, đến Paris cùng chồng, cả hai đã đi xem các cuộc thi đấu tại sân vận động, nhưng khi đến xem các trận đấu được truyền hình trực tiếp tại Casa Brazil, cô có cảm tưởng là “đang ở nhà”. Cô nhận định: “Đây là một trải nghiệm tuyệt vời, khi nhìn thấy mọi người mang cờ, mặc áo hình quốc kỳ Brazil, và nhất là chứng kiến cảnh vận động viên của nước mình giành được một huy chương bạc”.Một du khách khác, người Pháp, Clément Ducroix, thì khẳng định rằng ý tưởng nhà Olympic rất tuyệt vời, vì “mở cửa cho hầu hết tất cả mọi người”.“Ngay cả khi không biết gì về đất nước đó, thì chúng tôi cũng có thể ghé thăm. Không khí cũng rất vui nhộn với màu sắc của Brazil, mọi người cùng thưởng thức các món ăn Brazil, hoà vào nền văn hoá này. Tôi nghĩ đó chính là tinh thần của Thế Vận Hội, quy tụ mọi từ khắp nơi, từ các nước khác nhau”.Nước chủ nhà Pháp cũng có nhà olympic riêng – Club France và cũng là fan-zone, khu vực dành cho người hâm mộ, được bố trí ngay tại lối vào công viên.Cũng tương tự như các nhà olympic khác, nhưng Club France có quy mô lớn hơn, với sức chứa lên đến hơn 20 000 người, cũng như các màn hình lớn, được đặt cả bên trong và bên ngoài và những hoạt động thể thao như bóng bàn, tennis. Du khách cũng có thể thử các môn thể thao như đấu kiếm, bắn cung, hoặc chụp ảnh cùng ngọn đuốc Olympic. Thường là buổi tối, sau khi các trận đấu kết thúc, các vận động viên giành được huy chương sẽ có mặt, chia sẻ chiến thắng cùng các cổ động viên.Quyền lực mềmThể thao cũng khó có thể tách khỏi chính trị, và thường được cho là quyền lực mềm của các nước. Đặc biệt là với trường hợp của Ukraina, đặt tên cho nhà Olympic là « Volia», vừa có nghĩa là « ý chí » và « tự do » trong tiếng Ukraina. Một trong những người quản lý không gian này, Yuri Sviridov, giải thích với AFP rằng « đây là dịp quan trọng để thu hút sự chú ý của quốc tế và không thể bỏ lỡ cơ hội nhắc lại cho thế giới về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraina ».Thông điệp « The Will to win » - Mong muốn chiến thắng, cùng với những hình ảnh về sân vận động Kharkiv bị phá hủy, được trưng bày ở khắc mọi nơi trong không gia này.Ban tổ chức của công viên Villette cho biết Casa Brazil và nhà Olympic của Ấn Độ đã kín chỗ và mời mọi người đến khác nhà Olympic khác, hoặc Decathlon Playground – khu giới thiệu các hoạt động thể thao của hãng Decalthlon.Ngoài công viên Villette, nhà Olympic từ các quốc gia khác cũng được bố trí khắp thủ đô, trong các tòa nhà Hausmann hay trong quán rượu, như trường hợp của nhà Olympic Ireland, nhằm quảng bá văn hóa, truyền tải thông điệp của nước mình tại giải đấu thể thao thế giới. Hay nhà Olympic của Ả Rập Xê Út được đặt trong căn biệt thự Cambon Capucines, muốn cải thiện hình ảnh, nêu bật các bức chân dung phụ nữ Ả Rập Xê Út đầu tiên tham gia thi đấu tại Thế Vận Hội.Hầu hết các “nhà Olympic” đều mở cửa miễn phí, đôi khi phải đăng ký đặt chỗ trước, hoặc có giá từ 5 đến 30 euros, riêng nhà Olympic của Anh Quốc đặt tại quận 16 của Paris, trong Pavillon d'Armenonville có vé vào cửa từ 178 euro. Nhà Olympic của Hoa Kỳ là có giá cao nhất, từ 325 euro, đặt tại cung điện Brongniart, giữa lòng thủ đô Pháp.Để phục vụ khán giả từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là những người không mua được vé để xem trực tiếp các giải đấu, thành phố Paris cũng bố trí hơn 20 fan-zone, với các màn hình lớn, khắp thủ đô, đặc biệt là khu vực ngay trước tòa thị chính, với sức chứa hơn 3000 người.

Với cam kết bình đẳng giới trong thể thao, Ủy ban Olympic Quốc tế lần đầu tiên cho phép nam giới tranh tài trong môn bơi nghệ thuật tại Thế Vận Hội Paris 2024. Thế nhưng, vẫn còn nhiều rào cản khiến nam giới bị “phân biệt đối xử” trong môn thể thao gắn liền với hình ảnh duy mỹ nhưng thể hiện sức mạnh cơ thể, cho tới nay chỉ dành cho các vận động viên nữ. Không ai biết chính xác môn bơi nghệ thuật đã ra đời như thế nào. Nhưng theo nhà sử học người Mỹ Dawn Pawson Bean, vào năm 880 trước Công nguyên, tại cung điện ở Assyria (vương quốc của người Akkad cổ xưa), đã có những vận động viên bơi lội thực hiện những động tác giống như các tư thế của vận động viên bơi nghệ thuật ngày nay.Vào năm 1891, tại Berlin, Đức, cuộc thi bơi “trình diễn” đầu tiên dành cho nam giới đã được tổ chức. Một năm sau đó, Bob Derbyshire giành chức vô địch Anh Quốc môn bơi khoa học (scientific swimming). Lúc đó, môn thể thao này chỉ cho phép nam giới tham gia.Bơi nghệ thuật từng là môn thể thao dành cho nam giớiTheo tạp chí Les Inrocks của Pháp, phải đến năm 1952, môn bơi nghệ thuật mới tìm được “nghệ danh” của mình trong một cuộc trình diễn tại Thế vận hội và được hệ thống hóa ở cấp độ quốc tế, nhưng đã nhanh chóng tạo ra một bước ngoặt lớn, trở nên “nữ tính” hơn. Các bộ phim của Mỹ vào những năm 1940, như Bathing Beauty (1944) hay Million Dollar Mermaid (1952) đã góp phần tạo ra hình ảnh về môn thể thao tôn vinh vẻ đẹp của các động tác được thực hiện bởi các vận động viên nữ. Nam giới dần biến mất khỏi các bể bơi nghệ thuật, dù không có bất cứ tổ chức nào cấm.Môn bơi nghệ thuật lần đầu tiên được đưa vào thi đấu tại Thế Vận Hội Los Angeles 1984, nhưng chỉ dành cho nữ giới. Là môn thể thao tập thể, bơi nghệ thuật đòi hỏi sự chuẩn bị về thể chất như các môn thể thao khác. Các vận động viên thực hiện các kỹ thuật nhào lộn dưới nước, với những màn trình diễn theo nhịp điệu được biên đạo cùng với sự chuẩn bị về trang phục độc đáo. Có thể ví bơi nghệ thuật giống như trượt băng nghệ thuật nhưng được thực hiện ở dưới nước.Mourad Merzouki là vũ công, biên đạo múa đương đại, tham gia làm biên đạo cho một số tiết mục của Thế vận hội Paris 2024 và đã được huấn luyện viên của đội bơi nghệ thuật Pháp nhờ hỗ trợ biên đạo cho đội. Anh giải thích trên đài France Bleu một số điểm đặc trưng trong môn thể thao nghệ thuật này : “Khi ở dưới độ sâu 3 mét, các kỹ thuật mà các vận động viên cần sử dụng khác hoàn toàn so với nhảy trên sàn. Nhưng có một điểm chung đó là phần chuẩn bị, sáng tác vũ đạo và mối liên hệ với âm nhạc cũng như không gian, dù là trình diễn ở hai nơi hoàn toàn khác nhau.”Cũng giống như nữ giới, nam giới cũng bị phân biệt đối xử trong thể thao và đã làm “cách mạng”, tìm lại vị trí trong môn bơi nghệ thuật. Sau Amsterdam Gay Games 1998, câu lạc bộ Paris Aquatic đã được thành lập, mở cửa đón tất cả những ai muốn theo đuổi môn thể thao này, bất kể nam hay nữ. Kể từ đó, các câu lạc bộ bơi nghệ thuật khác dành cho nam cũng đã xuất hiện ở nhiều nơi, từ San Francisco đến Praha, qua Barcelona, ​​​​Tokyo hay Milan. Tại Pháp, đến năm 2002, nam giới mới được phép tham gia thi đấu chính thức ở cấp quốc gia, nhưng với một số điều kiện: mặc áo tắm “dạ hội”, cạo lông chân và duỗi tóc bằng gelatin.Đến năm 2015, nam giới xuất hiện tranh tài tại Giải vô địch thế giới bơi nghệ thuật, qua các phần thi đôi nam-nữ, đôi nam và theo đội. Lần đầu tiên nam giới được tham dự Thế Vận Hội hiện đạiMùa hè năm 2024 là lần đầu tiên nam giới được phép tham gia Thế Vận Hội trong phần bơi đồng đội, cùng các vận động viên nữ. Các quốc gia có thể cho phép tối đa hai vận động viên nam tham gia vào đội hình 8 thành viên. Tuy nhiên, các vận động viên nam không được tham gia vào phần thi đơn hay đôi.Quyết định này đã được Ủy ban Olympic Quốc tế và Liên đoàn bơi lội thế giới World Aquatics bật đèn xanh từ năm 2022. Thay đổi này cũng sẽ được áp dụng ngay lập tức tại tất cả các sự kiện do World Aquatics tổ chức. Chủ tịch Liên đoàn bơi lội thế giới Husain Al-Musallam đánh giá cao quyết định này : “Các môn thể thao dưới nước rất phổ biến và nam giới đã chứng minh họ có thể là những vận động viên bơi lội nghệ thuật xuất sắc. Tôi rất nóng lòng được chứng kiến ​​sự đổi mới trong môn bơi nghệ thuật, được chia sẻ với toàn thế giới tại Paris. Sự tham gia của nam giới là một phần thưởng lớn cho tất cả những người đã làm việc chăm chỉ, hướng tới mục tiêu này trong những năm gần đây.”Tại Thế Vận Hội Mùa Hè năm nay, 10 đội sẽ tham gia tranh tài với các phần thi kỹ thuật hoặc tự do. Tổng cộng 96 vận động viên sẽ thi đấu theo đội và thi đơn. Các cuộc thi diễn ra từ ngày 5 đến 10/08/2024 tại Trung tâm thể thao dưới nước Olympic ở Saint-Denis, phía bắc thủ đô Paris.Bình đẳng giới trong thể thaoQuyết định này được coi là một cuộc “cách mạng”, một bước nhảy lớn hướng tới việc bình đẳng giới, một cam kết của Ủy ban Olympic Quốc tế. Paris 2024 cũng là lần đầu tiên trong lịch sử Olympic mà số phụ nữ và nam giới tham gia các môn thi đấu là bằng nhau.Sự thay đổi trong môn bơi nghệ thuật, vốn chủ yếu dành cho các vận động viên nữ, có thể được xem là nhờ công của Bill May, nam vận động viên người Mỹ đầu tiên giành huy chương vàng môn bơi nghệ thuật. Tại giải vô địch bơi nghệ thuật thế giới năm 2015, Bill May cùng vận động viên Christina Jones đã có màn trình diễn ngoạn mục, chiếm trọn trái tim của khán giả và giành điểm cao nhất từ ban giám khảo trong phần thi đôi.Hiện trở thành huấn luyện viên, Bill May đã đấu tranh trong nhiều năm để thế giới thay đổi cách nhìn đối với môn thể thao dưới nước. Vận động viên người Mỹ cho rằng “nam giới tham gia môn bơi nghệ thuật ở Olympic từng được coi là một giấc mơ xa vời và chứng tỏ rằng chúng ta phải dám có những giấc mơ lớn.”Chia sẻ với đài truyền hình France 24, ông Bill May, 45 tuổi, giải thích : “Tôi chưa bao giờ tự hỏi rằng liệu tôi có đang đi đúng hướng hay không, cho đến khi có người hỏi tại sao tôi lại tham gia tập luyện bơi nghệ thuật vì tôi là người đàn ông duy nhất. Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình khác biệt. Và kể từ giờ, với Thế Vận Hội Olympic 2024, nam giới được phép tham gia. Tôi muốn một vận động viên nam trẻ có thể tự nói với mình rằng : một ngày nào đó, tôi cũng có thể tham gia”.Trong một xã hội mà các môn thể thao khác như bóng đá hay rubby thường đồng nghĩa với nam tính, thì các môn thể dục dụng cụ, trượt băng nghệ thuật hay bơi nghệ thuật thường vẫn gắn với hình ảnh nữ tính. Huấn luyện viên của đội tuyển bơi nghệ thuật Hoa Kỳ Andrea Fuentes nhận định rằng việc nam giới được phép tham gia Thế Vận Hội “rất quan trọng vì điều này có thể truyền cảm hứng cho xã hội, loại bỏ các định kiến về giới, cho rằng bơi nghệ thuật chỉ dành cho nữ. Những cậu bé có muốn tham gia môn thể thao này có thể thay đổi cách nghĩ, sẽ không còn lo nghĩ về việc mình không thể làm điều mà mình thích. Điều này tạo ra sức mạnh cho họ”.Định kiến xã hộiTại Canada, một trong những đội giành được tấm vé thi đấu tại Thế Vận Hội mùa hè 2024, theo ghi nhận của trang Ici-Canada, những vận động viên nam bơi lội giỏi nhất đã qua độ tuổi có thành tích tốt nhất và thế hệ sau “gần như không tồn tại”. Tại Quebec, những người quan tâm, muốn tập luyện bơi lội nghệ thuật chỉ được đếm trên đầu ngón tay. Trong danh sách thi đấu của Artistic Swim Canada, chỉ có vài người được liệt kê. Môn thể thao này cần thời gian để tạo ra được hình ảnh có thể thu hút nam giới.Việc cho phép vận động viên nam tham gia không có nghĩa là đội tuyển của các nước sẽ chọn nam giới vào thi đấu. Sáu tháng trước kỳ Thế Vận Hội Paris 2024, giới bơi lội nghệ thuật đã dồn sự chú ý vào Bill May, có thể trở thành vận động viên nam đầu tiên tranh tài tại Olympic trong môn thể thao mà anh đã theo đuổi từ năm 10 tuổi. Đạt đủ điều kiện để tham gia Olympic, Bill May cũng tham gia tập luyện cùng đội tuyển bơi nghệ thuật của Mỹ. Thế nhưng, vào tháng Sáu vừa qua, tên của nam vận động viên không xuất hiện trong danh sách 8 thành viên của đội tuyển Hoa Kỳ.Huấn luyện viên trưởng Andrea Fuentes không đề cập đến sự vắng mặt của Bill May, mà chỉ giải thích rằng : “Đó là một quá trình dài và được tính toán kỹ lưỡng với những lựa chọn khó khăn kể từ Doha. Toàn bộ đội hình 12 vận động viên của chúng tôi đã đủ điều kiện tham dự vào tháng Hai, mỗi người đều tạo nên lịch sử và mang lại hy vọng mới cho đất nước chúng tôi. Không ai có thể lấy đi điều này khỏi họ, 12 người này sẽ mãi mãi là anh hùng của chúng tôi.”Về môn thể thao tôn vinh vẻ đẹp cơ thể của các vận động viên, với những động tác uyển chuyển dưới nước, thể hiện sức mạnh và tính duy mỹ, bà Sylvie Neuville, cố vấn quốc gia về bơi nghệ thuật của Liên đoàn bơi lội Pháp, nhận xét trên đài France Info : “Một vận động viên nam có thể góp sức, nhất là đối với các động tác nhào lộn, và dĩ nhiên, cần phải có trình độ kỹ thuật. Các đội tuyển quốc gia sẽ không chọn một vận động viên nam nếu như một động viên nữ có kỹ thuật tốt hơn”. Bà Neuville khẳng định rằng “để đưa nam giới vào đội tuyển thi đấu, tôi cho rằng những nhà tuyển chọn sẽ phải cân nhắc giữa sự đóng góp không thể phủ nhận về sức mạnh kỹ thuật cho các động tác nâng và chất lượng kỹ thuật của các vận động viên. Đó là sự lựa chọn công bằng về mặt thể thao”.Giữa tháng 7 vừa qua, vài tuần trước Thế Vận Hội mùa hè, Liên đoàn bơi lội quốc tế (World Aquatics) đã công bố danh sách 96 vận động viên môn bơi nghệ thuật được các quốc gia lựa chọn tham dự sự kiện này, nhưng không có một người vận động viên nam nào nằm trong danh sách này. Do đó, cuộc thi này sẽ vẫn dành riêng cho nữ giới, giống như các kỳ Thế Vận Hội trước. Trong một thông cáo báo chí, tổ chức này chi sẻ: “World Aquatics rất thất vọng vì không có vận động viên bơi nghệ thuật nam nào được chọn cho Paris 2024. Đây đáng lẽ phải là một bước ngoặt cho môn thể thao này. »

Mất đi đôi tay trong một tai nạn vào năm 18 tuổi, Bopha Kong đã nhanh chóng vực dậy, dấn thân vào Para Taekwondo, môn thể thao dành cho người khuyết tật. Từ hai chục năm qua, vận động viên Pháp gốc Việt gần như không bỏ sót bục trao huân chương của các giải đấu lớn nào, với 3 lần vô địch thế giới, 3 lần vô địch châu Âu. Bopha Kong cũng là một trong những vận động viên Para Taekwondo đại diện Pháp thi đấu Paralympic 2024 (Thế Vận Hội dành cho người khuyết tật).      Sinh ra tại vùng đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam, Bopha Kong đến Pháp cùng gia đình từ năm 3 tuổi. Anh lớn lên tại Gonesse, vùng Val d’Oise, ngoại ô thủ đô Paris. Và cũng chính tại đây, vào năm 18 tuổi, một tai nạn xảy ra. Những thanh niên trong khu phố đã tự chế bom và để vào tay của anh! Bopha đã được đưa đến bệnh viện, trải qua 6 tháng điều trị và phục hồi, nhưng đã vĩnh viễn mất đi đôi tay. Những vết sẹo trong vụ tai nạn đó cho đến nay vẫn hiện hữu trên cơ thể anh.Vốn yêu thích thể thao, trước vụ tai nạn, Bopha đã là một “võ sĩ” quyền anh và tập luyện các môn thể thao đối kháng khác. Sau khi mất đôi tay, anh đã nhanh chóng tìm hiểu Taekwondo, môn thể thao chủ yếu dùng chân. Bopha cho biết ban đầu không hề đặt ra mục tiêu thi đấu, mà chỉ tham gia những buổi tập luyện tại CLB CKF Bondy. Năng lực của anh dần được chứng tỏ và Bopha đã nhanh chóng trở thành vận động viên chuyên nghiệp, giành chiếc huy chương vàng đầu tiên tại Giải vô địch thế giới Para Taekwondo vào năm 2010 tại Saint-Pétersbourg ở hạng cân 58 kg (A8).Ở tuổi 43, tên của Bopha Kong gần như xuất hiện trên khắp các bục trao huân chương, với 4 lần vô địch thế giới, 3 lần vô địch châu Âu, chưa kể những huy chương bạc và đồng khác.Para Taekwondo lần đầu tiên được đưa vào Thế Vận Hội Paralympic Tokyo 2020 và tiếp tục nằm trong danh sách thi đấu tại Thế Vận Hội Paralympic Paris 2024 (29/08-08/09/2024). Mục tiêu của Bopha là giành tấm huy chương cao quý nhất, không chỉ cho đội tuyển Pháp, mà còn cho cá nhân anh, để khép lại bảng thành tích vàng trong sự nghiệp thể thao của mình.Các trận đấu sẽ được tổ chức tại Grand Palais, trung tâm thủ đô của Pháp, từ ngày 29/08. Thông thường, trận đấu diễn ra trong ba hiệp, mỗi hiệp 2 phút, nghỉ một phút. Vận động viên ghi điểm cho mỗi cú đá vào ngực của đối phương. Để giành chiến thắng thì phải dẫn trước 20 điểm hoặc là người đầu tiên ghi được 40 điểm, hoặc có nhiều điểm hơn đối thủ khi kết thúc 6 phút thi đấu.Đối với các vận động viên khuyết tật, được xếp loại K43 và K44, tức là tùy theo mức độ khuyết tật, chẳng hạn như mất một tay hoặc mất cả hai tay. Các vận động viên có cùng mức độ khuyết tật thi đấu cùng nhau, nhưng kể từ Thế Vận Hội Tokyo 2020, quy định này đã thay đổi và gộp cả K43 và K44. Đây là một thách thức không nhỏ đối với Bopha Kong, vì có thể anh sẽ gặp bất lợi nếu đối thủ có mức độ khuyết tật nhẹ hơn, nhưng anh khẳng định sẽ làm mọi cách có thể, dùng những chiến thuật khác để giành được chiếc huy chương Paralympic mà anh vẫn thiếu trong bộ sưu tập huy chương của mình.RFI Tiếng Việt đã có dịp gặp gỡ và phỏng vấn Bopha Kong sau một buổi tập luyện tại Viện thể thao quốc gia Pháp – INSEP, ở Vincennes, ngoại ô Paris, nơi anh chuẩn bị thể lực cho mỗi trận đấu từ hơn chục năm qua.Xin cảm ơn Bopha Kong đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt.Anh có thể cho biết thêm về vụ tai nạn xảy ra cách đây hơn hai chục năm, và điều gì khiến anh có thể vực dậy, nhiều lần đoạt danh hiệu vô địch Para Taekwondo như hiện nay  ?Bopha Kong : “Vụ tai nạn đó đúng là đã để lại nhiều hậu quả. Không chỉ đôi tay, mà đầu gối của tôi cũng bị ảnh hưởng, cả khuỷa tay nữa, đã bị bỏng nặng. Những vết sẹo đó vẫn theo tôi, nhưng tôi chung sống với chúng, tôi tập luyện thể thao cùng với chúng. Dù có khó khăn nhưng tôi làm mọi cách có thể. Tôi cho rằng khi một chuyện khó khăn nào xảy ra, vượt qua được thì đó mới là điều quan trọng, là điều đẹp đẽ nhất trong cuộc sống. Tôi luôn được dạy là hãy sống với những gì mình có và làm những gì khiến mình hài lòng.”Gia đình anh đã rời Việt Nam, từ khi còn nhỏ, qua Cam Bốt rồi mới qua Pháp, và anh được đặt tên theo tiếng Khmer. Anh nghĩ thế nào về cái tên này ?Bopha Kong : Đó là tên mà bố tôi đặt cho tôi, theo tiếng Khmer. Ba mẹ tôi đều là người Việt Nam, họ đặt cho tôi tên Cam Bốt và tôi chấp nhận nó. Cho dù Bopha trong tiếng Khmer là tên con gái, có nghĩa là bông hoa. Tôi nghĩ rằng cái tên này có nhiều ý nghĩa. Tôi cũng rất yêu thích các loài hoa, cây cỏ, hoặc tất cả những thứ liên quan đến thiên nhiên. Bởi vì chúng rất nhạy cảm, cần phải được chăm sóc, tưới tắm, nếu không chúng sẽ chết và tôi thấy là bản thân tôi cũng có sự nhạy cảm đó. Taekwondo là một môn thể thao đối kháng, đụng chạm nhau, khá bạo lực, nhưng tôi nghĩ nó cũng có tính nhạy cảm. Môn thể thao này không chỉ là những cú đụng chạm, mà còn dạy tôi rất nhiều giá trị, đã tạo lên con người tôi ngày nay, khiến tôi trở nên tự tin, tin vào chính mình và chấp nhận khiếm khuyết của cơ thể. Với 3 lần vô địch thế giới, 3 lần vô địch châu Âu, đối với anh, trở thành nhà vô địch có ý nghĩa gì ?Bopha Kong : Đối với tôi, giành được huy chương đúng là tuyệt vời thật và càng tuyệt vời hơn khi giành chức vô địch châu Âu, vô địch Pháp, vô địch thế giới …vv, nhưng thành thật mà nói, đối với tôi, nhà vô địch trước hết mang tính nhân văn. Tính cách hay cách hành xử của con người quan trọng hơn. Một nhà vô địch phải truyền được cảm hứng cho những người khác, cho những người trẻ. Đó là một kỳ thi cần vượt qua khi giành được chiến thắng. Tôi luôn nghĩ rằng mình có trách nhiệm trao cơ hội, truyền cảm hứng cho những người khuyết tật, khiến họ tin vào bản thân mình. Trở thành nhà vô địch đồng nghĩa với việc làm gương, khuyến khích mọi người tin vào khả năng của mình và có thể tìm ra con đường của chính mình.”Khi nói về việc truyền cảm hứng cho giới trẻ, thông điệp của anh dành cho họ là gì ?Bopha Kong : Tôi hy vọng rằng những người trẻ sẽ tìm được con đường của chính mình, dù là trong thể thao hay trong những lĩnh vực khác, có thể là nghệ thuật hay nghiên cứu. Điều quan trọng là họ tìm ra con đường của mình, với niềm đam mê và nỗ lực, cố gắng 100 %. Mỗi người có trình độ riêng để thành công và điều quan trọng là phải cố gắng làm điều đó.Trong kỳ Paralympic sắp tới, anh chuẩn bị như thế nào, nhất là với quy định mới có thể khiến anh gặp bất lợi trước đối thủ không cân xứng?Bopha Kong : Trong bộ sưu tập huy chương của mình, tôi vẫn thiếu chiếc huy chương Thế Vận Hội Paralympic và tôi sẽ làm mọi cách để có được nó, để kết thúc sự nghiệp của mình, để có thể cảm nhận được thời khắc trên bục vinh quang. Tôi biết rằng tôi sẽ làm hết sức có thể để thành công. Không ai nói trước được tương lai, dù tôi có dành được huy chương hay không thì tôi cũng sẽ đưa ra quyết định của mình. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ nghỉ hưu, khép lại sự nghiệp vận động viên và đưa ra những thử thách mới. Nhưng nếu giành được chiến thắng sẽ là điều lý tưởng nhất, là phần thưởng lớn nhất giành cho tôi để kết thúc sự nghiệp của mình Sau kỳ Paralympic, anh đã có dự định gì trong tương lai hay chưa? Bopha Kong : Hiện tôi đã 43 tuổi, tôi đã theo môn Taekwondo từ hơn 20 năm qua. Tôi nghĩ rằng đã đến lúc tôi phải ra quyết định, nhất là cho sức khoẻ của mình, bên cạnh những vết thương, những vết sẹo vốn có. Tôi nghĩ là ý định nghỉ thi đấu của tôi sau kỳ Paralympic này chắc chắn đến 98 99 %, nhưng tôi cũng không thể nói trước được tương lai.Hiện tôi có một vài ý tưởng, có thể tôi sẽ bắt đầu chuyển sang làm huấn luyện viên, hoặc thử sức với một môn thể thao khác, ít bạo lực hơn, ít tác động đến cơ thể hơn, ví dụ như môn bắn cung. Vợ tôi là người Việt Nam và hiện vẫn còn nhiều liên lạc ở Việt Nam, tôi cũng rất mong trở về Việt Nam. Trước tiên là đi du lịch, sau đó xem mình có thể làm gì tại đất nước mà tôi được sinh ra. Hiện Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn và cũng có nhiều người cần sự giúp đỡ, giúp họ tìm ra con đường của mình, truyền cảm hứng cho họ qua câu chuyện của tôi, chứ không hẳn là giúp đỡ về tài chính.Tôi cũng có nhiều ý tưởng khác nhưng tôi không muốn đưa ra quyết định ngay bây giờ, vì lúc này phải tập trung vào Thế Vận Hội Paralympic.***RFI xin chân thành cảm ơn Bopha Kong, vận động viên Para Taekwondo, hiện cũng là thành viên của Hội đồng tư vấn thể thao của thành phố Seine Saint Denis, ngoại ô Paris, Pháp/

Từ vài tháng trước ngày khai mạc Thế Vận Hội Mùa Hè Paris 2024, sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh, và cũng là sự kiện quốc tế lớn nhất nước Pháp từng tổ chức, bên cạnh mối lo an ninh các nhà tổ chức và chính quyền Macron còn có nỗi lo ngại về nguy cơ đình công, nhất là tại Paris và trong nhiều lĩnh vực trọng điểm như giao thông công cộng, vệ sinh, chăm sóc y tế … Trong mắt quốc tế, bên cạnh các biểu tượng về văn hóa, kiến trúc, ẩm thực … thì biểu tình, đình công vốn từ trước đến nay vẫn được xem là một nét đặc thù của xã hội Pháp. Nhưng phong trào đình công bùng nổ trong mùa Thế Vận Hội Mùa Hè Paris 2024 có lẽ là điều không ai muốn xảy ra, cả từ phía chính quyền Pháp và du khách (trong nước và quốc tế), được ước tính khoảng 15 triệu người.Phát biểu trên kênh BFMTV và RMC, tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm 10/04/2024 đã bày tỏ « lòng tin tưởng » vào « tinh thần trách nhiệm » và sự « đồng hành » của các nghiệp đoàn, bởi vì theo ông Macron, « nước Pháp là một đội, một quốc gia đoàn kết ». Lời kêu gọi tạm ngưng phong trào đấu tranh xã hội trong giai đoạn Olympic được đưa ra trong bối cảnh một số nghiệp đoàn lớn như CGT và FO đã thông báo tổ chức đình công vào mùa Thế Vận Hội. Đòi hỏi chủ yếu của người lao động là được tăng lương, cải thiện điều kiện lao động nói chung và được hưởng trợ cấp, tiền thưởng khi phải đi làm trong mùa cao điểm Olympic.Trên đài France Culture ngày 09/05, Denis Gravouil, tổng thư ký liên đoàn quốc gia trong lĩnh vực biểu diễn, điện ảnh, nghe nhìn và hoạt động Văn hóa, thuộc nghiệp đoàn CGT (Tổng Liên Đoàn Lao động), giải thích :« Quyền đình công là một quyền hiến định. Xin nhắc lại, quyền đình công là phương tiện, để chỉ sau một thời gian ngắn, cân đối lại một quyền lực vốn đã bị mất cân bằng. Giới chủ, các chủ lao động có một quyền lực đáng kể, chẳng hạn chính họ là người quyết định ngày nghỉ phép của người lao động. Chứ không phải lao động là người quyết định nghỉ phép khi họ muốn. Thế Vận Hội là dịp cho chúng ta nhìn lại vấn đề. Điều này ảnh hưởng chẳng hạn đến khả năng sắp xếp cuộc sống gia đình của người lao động. Quyền đình công là một quyền hiến định, là quyền cho phép quý vị cho thấy sự phản đối.(...) Dẫu sao thì ngọn lửa giận dữ cũng đã tồn tại từ trước và chúng tôi đã thấy rõ điều đó rồi. Đó là ngọn lửa giận dữ sau phong trào chống cải tổ hưu trí hồi năm ngoái. Bây giờ, câu hỏi đặt ra với chúng tôi là sẽ phải làm gì để giúp những người lao động mà lượng công việc sẽ phải tăng hoặc bị thay đổi công việc trong giai đoạn Thế Vận Hội ?Xin lấy ví dụ về giới nhân viên y tế. Chúng ta đều biết rõ là khách du lịch đổ dồn đến sẽ gây ảnh hưởng đến dịch vụ cấp cứu của các bệnh viện, vốn dĩ đã lâm cảnh cực kỳ căng thẳng. Chúng tôi không chắc là các khoa cấp cứu đủ khả năng xử lý trước làn sóng khách du lịch, đặc biệt à do thiếu nhân lực. Đây là vấn đề mang tính cơ cấu, về tuyển dụng do mức lương bổng (…). Đây là một vấn đề thực sự do dịch vụ công trong các bệnh viện đang xuống cấp bởi các quyết định về ngân sách được thực hiện trong nhiều năm qua. Thế Vận Hội sẽ cho thấy liệu dịch vụ cấp cứu có đáp ứng được cho Thế Vận Hội và nói chung là người dân hay không và liệu các khoa cấp cứu có đóng cửa như chúng ta đã từng biết ở một số nơi hay không » (…)(…) Đình công là giải pháp cuối cùng khi mà ý kiến của chúng tôi không được lắng nghe. Xin nhắc lại là chúng tôi đình công chẳng phải vì thích thú gì đâu. Đúng là đôi khi đình công cũng mang không khí lễ hội nhưng mà đình công cũng khiến chúng tôi mất một phần lương, nhất là trong bối cảnh mức lương của nhiều người như hiện nay đã là quá thấp rồi. Thế nên, đình công không phải là một trò chơi mà trái lại đó là công cụ để chúng tôi sử dụng vào một thời điểm nhất định nào đó để ý kiến của chúng tôi được lắng nghe. Nhưng điều đáng nói là chính phủ đang gấp rút muốn chúng tôi dừng đình công (trong mùa Olympic) rồi mọi chuyện sẽ được xem xét sau. Nhưng không, giờ chính là lúc phải giải quyết mọi chuyện ». Khi Olympic trở thành đòn bẩy gây sức épThế Vận Hội dường như trở thành đòn bẩy cho phong trào đình công. Nói cách khác, các nghiệp đoàn và người lao động muốn tận dụng sự kiện thể thao mang tính lích sử để gây sức ép, buộc chính phủ Macron nhượng bộ trước các đòi hỏi của các phong trào xã hội. Đại diện nghiệp đoàn CGT, Denis Gravouil, lý giải :« Điều kỳ cục là những người theo chủ nghĩa tự do thì luôn có xu hướng muốn nói rằng người làm công ăn lương không được có ý kiến gì về điều kiện lao động trong thời gian diễn ra những sự kiện lớn, khi kỳ nghỉ lễ bắt đầu chẳng hạn. Nhưng chính lúc này là lúc người lao động được yêu cầu phải nỗ lực nhiều nhất vì rõ ràng đây là thời điểm sẽ có rất đông người. Vì vậy, nếu họ muốn chúng tôi ngưng đình công trong giai đoạn Olympic, thì trước tiên họ cần hiểu là chúng tôi đang yêu cầu được tham vấn, chúng tôi yêu cầu có đối thoại và họ trả lời các câu hỏi của chúng tôi. Tôi xin nói rõ là chúng tôi vẫn đang chờ chính phủ sắp xếp, tổ chức lại mọi việc tốt hơn một chút và quan tâm đến ý kiến của người lao động. Có những lĩnh vực dịch vụ công mà họ nói với người làm công ăn lương là sẽ không được nghỉ phép như dự kiến trong thời gian diễn ra Thế Vận Hội, hay ở các tỉnh có liên quan đến việc tổ chức Olympic thì sẽ cần nhiều nhân viên lễ tân, hoặc trong lĩnh vực chăm sóc y tế, nhân viên lại một lần nữa được thông báo là họ sẽ chỉ được nghỉ phép sau khi Thế Vận Hội khép lại, thậm chí là sau cả Thế Vận Hội cho người khuyết tật. Ai cũng có quyền có cuộc sống gia đình riêng, thế nhưng họ lại đang nhân danh Thế Vận Hội yêu cầu người lao động nỗ lực và không cho họ nghỉ phép, trong khi lợi lộc thì người khác lại được hưởng.Như tôi đã nói, việc cắt bỏ ngày nghỉ trong tuần của một số người trong vòng 3 tuần liên tục chắc chắn không phải là một điều tiến bộ. Việc khuyến khích mọi người làm việc vào ngày Chủ Nhật, bên cạnh việc cắt ngày nghỉ hàng tuần, cũng là một sự tụt lùi hiện vẫn chưa được quản lý đúng mức ». Trên thực tế, điều mà tổng thư ký liên đoàn quốc gia trong lĩnh vực biểu diễn, điện ảnh, nghe nhìn và hoạt động Văn hóa, thuộc Tổng Liên Đoàn Lao động CGT, nói đến ở trên liên quan đến nghị định được công bố trên Công báo hôm 24/11/2023, có chữ ký của thủ tướng và bộ trưởng Lao Động, theo đó, từ ngày 18/07 (tám ngày trước khai mạc Olympic) đến 14/08 (ba ngày sau Olympic), đối với nhóm công ty truyền thông, nghe nhìn mà « hoạt động bắt sóng, truyền sóng, phát sóng trực tiếp và phát lại các trận thi đấu gia tăng nhiều », cũng như các công ty phải « đảm bảo các hoạt động liên quan đến việc tổ chức thi đấu và vận hành các cơ sở có liên quan đến việc tổ chức và điều hành Thế Vận Hội », người lao động phải làm việc 7/7 ngày mỗi tuần, ngày nghỉ tuần và nghỉ bù phải lùi xuống sau Thế Vận Hội.Trên thực tế, theo trang mạng báo L’Obs cũng ngày 24/11, chẳng hạn đài truyền hình công France 2 và France 3 dự kiến sẽ dành phần lớn thời lượng chương trình phát sóng cho Olympic, trừ các bản tin thời sự và các chương trình tôn giáo sáng Chủ Nhật. Cho dù việc tạm đình chỉ ngày nghỉ tuần chỉ được áp dụng tối đa 2 lần trong tháng, và những ngày đi làm tăng cường được tính theo chế độ làm thêm ngoài giờ, việc nghỉ bù được triển khai ngay sau khi Olympic kết thúc, nhưng các nghiệp đoàn vẫn xem biện pháp này là « không thể được », là « sự vi phạm không thể chấp nhận được về thỏa ước xã hội và môi trường Olympic » và « sự vi phạm luật lao động ». Bernard Thibault, cựu tổng thư ký của CGT, hiện là đồng chủ tịch Ủy ban giám sát thỏa ước xã hội tại Thế Vận Hội Paris, được trang mạng báo L’Obs ngày 24/11/2023 trích dẫn, cho biết: « Chúng tôi được thông báo rằng 4.000 đến 5.000 người có thể bị ảnh hưởng » bởi nghị định này, trong số « 200.000 người làm công ăn lương mà hoạt động có liên quan đến Thế Vận Hội ». Trả lời AFP, luật sư chuyên về quyền lao động, Eric Rocheblave, lo ngại là sẽ có những nhân viên phải làm việc liên tục 3 tuần và đến tuần thứ 3 mới có ngày nghỉ, gây nguy cơ tại nạn lao động và các hệ lụy về sức khỏe tinh thần, thể chất của người lao động. Vị luật sư này cho rằng thay vì bắt người lao động làm việc liên tục thì nên tính đến giải pháp tuyển dụng nhân sự bổ sung.Nghiệp đoàn CGT lấy làm tiếc là chính phủ đã « gạt hết mọi tranh luận từ phía các nghiệp đoàn », nên đã dọa kiện chính phủ Pháp ra trước tòa án Pháp và Liên Âu.Hiệu ứng « tuyết cầu »Nhìn tình hình tổng thể, dường như « lời dọa » đình công mùa Olympic của các nghiệp đoàn lao động trong những tháng gần đây đã phần nào phát huy hiệu quả. Chẳng hạn hồi cuối tháng Tư 2024, đòi hỏi của các lái tàu của hãng khai thác hệ thống tàu điện và xe bus tại vùng Paris, RATP, đã được đáp ứng : theo l’Express ngày 02/05, những lái tàu chỉ nghỉ làm dưới 4 ngày trong giai đoạn diễn ra Thế Vận Hội và Thế Vận Hội cho người khuyết tật sẽ được nhận khoản tiền thưởng lên tới 1.600 euro. Về giới lao động trong ngành vệ sinh ở thủ đô Paris, các nghiệp đoàn trong ngành đều dọa đình công. Nghiệp đoàn CGT đã thông báo tổ chức đình công trong giai đoạn 14-16/05, 22-24/05, cũng như từ 01/07 đến 08/09/2024, tức là bao trùm lên toàn bộ thời gian diễn ra 2 sự kiện Olympic. CGT yêu cầu tăng lương tháng 400 euro cho toàn thể người lao động trong ngành vệ sinh ở Paris và khoản tiền thưởng 1900 euro. Những nhân viên quét rửa đường phố Paris còn đòi thêm 300 euro và một số yêu sách khác.Một đại điện của nghiệp đoàn CGT, được l’Express ngày 02/05 trích dẫn, giải thích : « Cảnh sát thành phố được tiền thưởng, chúng tôi đều có chung chủ lao động (chính quyền thành phố). Chúng tôi cũng vậy, chúng tôi cũng bị quá tải về công việc với 15 triệu du khách, theo con số được thông báo (…) Chúng tôi phải làm việc 11/13 tuần (trong mùa Olympic). Một số người phải hủy kỳ nghỉ hè, và chúng tôi lại không có lực lượng tiếp viện ». Về nỗi vất vả của các người làm nghề dọn dẹp vệ sinh,Denis Gravouil, tổng thư ký nghiệp đoàn thành viên của Tổng Liên Đoàn Lao động CGT, cho biết thêm : « Những người làm nghề nạo vét cống sẽ tham gia đóng góp cực kỳ nhiều để đảm bảo rằng nước sông Seine cuối cùng sẽ đủ sạch sẽ cuộc thi đấu bơi lội có

Các hiện tượng thời tiết cực đoan gây ra lũ lụt, hạn hán, cháy rừng xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến các quốc gia trên toàn cầu. Để ứng phó với biến đổi khí hậu, Trí tuệ nhân tạo (AI), ngày càng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, được xem là giải pháp hữu hiệu, dù còn nhiều bất cập. Tại Trung Quốc, nhiều đầm lầy, sông hồ dần biến mất do tác động của hiện tượng trái đất nóng lên. Dọc theo sông Giang Tô, tại khu bảo tồn hồ Chenhu, với khoảng 11 000 héc-ta đất ngập nước, các hoạt động của con người được hạn chế, nhưng Trí tuệ nhân tạo được triển khai rộng rãi. Trong một bảo tàng sinh thái được thiết lập trong khu vực này, một căn phòng được dành riêng để bố trí các loa phát thanh và hình ảnh thu được từ 31 camera và 21 micro, được lắp đặt khắp khu bảo tồn. Một nhân viên của bảo tàng, Wehn Zhou, trả lời RFI Pháp ngữ giải thích rằng “đó là hệ thống trí tuệ nhân tạo, với một bảng điều khiển lớn, cùng các công cụ đo lường, cũng như các dữ liệu về thực vật và đất. Và sau đó là các mô-đun về âm thanh và hình ảnh…”Trí tuệ nhân tạo được sử dụng để hỗ trợ bảo vệ  khoảng 277 loài chim, 58 loài cá, động vật lưỡng cư và khoảng 30 loài động vật có vú, ẩn náu trong hệ sinh thái ngập nước ở miền trung Hoa Lục. Thay vì dùng ống nhòm như trước kia, để quan sát các loài chim, hay phải cử người đi thực địa, thì từ năm 2022, các camera và micro được lắp đặt cho phép giám sát, theo dõi các loài vật từ xa và can thiệp khi cần (nếu như có loài nào đó bị thương).Theo trang China Daily, hệ thống được tích hợp Trí tuệ nhân tạo cho phép phát hiện các loài chim đến hoặc rời đi, cũng như xác định khu vực mà các loài chim thích di chuyển đến bằng cách xác định loài thông qua tiếng chim. Hình ảnh chụp các loài chim từ camera sẽ được tự động so sánh với ảnh trong cơ sở dữ liệu có sẵn, kết hợp với âm thanh, để tăng độ chính xác khi nhận dạng loài.Khi con người ít can thiệp vào tự nhiên, nhiều loài chim mới đã được phát hiện, hoặc xuất hiện trở lại, như loài bồ nông Dalmatian quý hiếm, (chỉ khoảng 150 con ở Đông Á), hay loài hồng hạc lớn vốn không xuất hiện tại khu bảo tồn từ nhiều năm qua.AI hỗ trợ dự báo thời tiết chuẩn xác hơnTrí tuệ nhân tạo cũng được triển khai bởi các nhà khoa học ở vùng Sừng Châu Phi, khu vực thường xuyên hứng chịu các trận mưa lớn, gây ngập lụt, hay những đợt hạn hán kéo dài. Theo hãng tin AP, trí tuệ nhân tạo được sử dụng để dự báo tốt hơn, các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng khó lường do biến đổi khí hậu.Hệ thống dự báo thời tiết, do Chương trình lương thực thế giới của Liên Hiệp Quốc và Google tài trợ, được phát triển bởi các nhà khoa học từ khoa vật lý, đại học Oxford của Anh Quốc, trong đó có cô Shruti Nath : “ Chúng tôi có một cách tiếp cận kết hợp, sử dụng trí tuệ nhân tạo để lấp đầy những khoảng trống trong vật lý, hoặc xử lý những dữ liệu quá phức tạp. Trí tuệ nhân tạo có thể khiến các dữ liệu đó được trình bày một cách đơn giản hơn, và cho phép dự báo gần với thực tế nhất. Cụ thể, để có thể dự báo, AI được đào tạo, nắm được các dữ liệu lịch sử về thời tiết, nhiệt độ,…, sau đó có thể đem so sánh với dữ liệu thu được từ thực tế, qua đài quan sát hoặc qua vệ tinh. Mô-đun AI mà chúng tôi tạo ra sẽ ngày càng học được nhiều hơn. Chúng tôi thậm chí còn “khen thưởng” AI, nếu đưa ra dự báo chính xác, phù hợp với thực tế quan sát được. Nếu không làm được thì AI sẽ bị phạt”. Đọc thêm : Trí tuệ nhân tạo : Một cuộc cách mạng mới trong nông nghiệp ?Theo AP, tại Anh, trong việc dự báo thời tiết, các siêu máy tính được sử dụng, có khả năng thực hiện 16 000 phép tính mỗi giây. Thế nhưng, chi phí để vận hành những siêu máy tính này và các trạm thu thập dữ liệu lại rất đắt đỏ, và không có sẵn ở các nước đang phát triển. Mô hình dự báo AI mà các nhà khoa học vật lý của đại học Oxford tạo ra thì lại có thể vận hành từ máy tính xách tay.Việc dự báo thời tiết ở Sừng Châu Phi hiện vẫn gặp nhiều khó khăn, do thời tiết thay đổi thất thường và thiếu các trạm quan sát khí tượng cũng như thu thập dữ liệu, khiến người dân vốn trong tình trạng dễ bị tổn thương có nguy cơ gặp nhiều rủi ro. Hiện mô đun nói trên vẫn còn trong quá trình thử nghiệm, nhưng có thể đưa ra dự báo trong vòng 48 giờ, và có thể gửi cảnh báo nguy hiểm qua tin nhắn, thư điện tử, và thậm chí là cả đến đài phát thanh hoặc truyền hình.Chương trình này hiện đang được thí điểm ở Kenya và Ethiopia, nếu thành công, có thể được triển khai ở những khu vực khác trên thế giới, tại những nơi thời tiết ngày càng khắc nghiệt do biến đổi khí hậu, tác động đến cuộc sống của con người.AI dự báo ô nhiễmVẫn về khí hậu, hồi tháng Sáu vừa qua, các nhà nghiên cứu về Trí tuệ nhân tạo của tập đoàn Microsoft đã cho ra mắt một mô-đun với tên gọi Aurore AI, được cho là “cách mạng hoá” việc dự báo ô nhiễm không khí, lần đầu tiên cho phép dự báo mức độ ô nhiễm trên phạm vi toàn cầu trong vòng chưa đầy một phút, theo tạp chí khoa học Nature.Matthew Chantry, nhà nghiên cứ về máy học tại Trung tâm Dự báo Thời tiết Trung bình châu Âu (ECMWF), cho biết “dự đoán ô nhiễm không khí thường phức tạp hơn nhiều so với dự báo thời tiết” và Aurora có những tính năng tiến bộ đáng kể so với mô hình dự báo trước kia.Mô-đun trí tuệ nhân tạo này có thể dự báo trên toàn cầu và không cần nhiều phép tính. Để tạo ra Aurora AI và các tính năng nói trên, các nhà khoa học đã tích hợp một kho dữ liệu khổng lồ, với hơn 1 triệu giờ dữ liệu từ 6 mô hình thời tiết và khí hậu khác nhau. Cụ thể, Aurora có thể dự báo mức độ của sáu chất gây ô nhiễm không khí chính, bao gồm carbon monoxide, nitơ oxit, sulfur dioxide, ozone và các hạt vật chất, trên toàn thế giới trong vòng chưa đầy một phút. Công nghệ này cung cấp các dự đoán về ô nhiễm trong 5 ngày và dự báo thời tiết toàn cầu trong 10 ngày với độ chính xác và hiệu quả vượt trội, với chi phí tính toán thấp hơn đáng kể so với các mô hình thông thường mà Cơ quan giám sát khí quyển Copernicus của châu Âu sử dụng. “Đồng minh của các nhà khí tượng học”Trên tạp chí của Viện nghiên cứu Polytechnique de Paris, ông Samuel Morin, giám đốc Trung tâm nghiên cứu khí tượng quốc gia Pháp (CNRM), nhận định rằng Trí tuệ nhân tạo được xem là một “đồng minh của các nhà khí tượng học”.Ông Morin nêu ra hai hai mô-đun tích hợp Trí tuệ nhân tạo, là Arome và Arpège, được cơ quan Météo-France sử dụng, để mô phỏng bầu khí quyển trên lãnh thổ Pháp và các khu vực hải ngoại cũng như của toàn bộ hành tinh.Công cụ Arome có thể giúp cải thiện khả năng dự báo ngắn hạn về các hiện tượng nguy hiểm như các trận mưa lớn, bão, sương mù ở Địa Trung Hải, hoặc nhiệt độ tăng cao tại khu vực đô thị trong các đợt nắng nóng. Công cụ này cũng cho phép thực hiện các mô phỏng với độ phân giải rất tốt, bằng cách “cắt” lớp khí quyển thành các khối nhỏ.Trí tuệ nhân tạo cũng được các nhà nghiên cứu của Pháp sử dụng để mô phỏng sự tiến hoá của sông băng từ quá khứ cho đến tương lai, để hiểu các quá trình vật lý, và qua đó, dự đoán những diễn biến có thể xảy ra trong tương lai của sông băng và tác động của chúng đối với mực nước biển dâng, tài nguyên nước và hệ sinh thái, nhất là có thể tìm ra giải pháp ứng phó với tình trạng tan băng hà do biến đổi khí hậu.Tiềm năng giúp trái đất đạt trung hòa carbonVào năm 2023, trước thềm Hội nghị khí hậu COP 28, Liên Hiệp Quốc đã thiết lập một tổ chức cố vấn về Trí tuệ nhân tạo AI Advisory Body, nhằm thúc đẩy xu hướng sử dụng máy học – machine learning, “tìm ra giải pháp cho các thánh thức chung”, “giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu”, để nhiều chính phủ, doanh nghiệp và xã hội dân sự cùng được hưởng lợi.Ngoài các tính năng nói trên, theo trang tin của Liên Hiệp Quốc, Trí tuệ nhân tạo cũng có thể hỗ trợ phòng tránh các thảm họa khí hậu, hay hỗ trợ đạt trung hòa carbon, chẳng hạn như tự động hoá việc thu thập và phân tích dữ liệu, giúp xác định, điều chỉnh các nguồn phát thải hiệu quả hơn.Về vấn nạn thời trang nhanh, fast-fashion, AI cũng có thể can thiệp, tối ưu hóa chuỗi cung ứng để giảm lãng phí, giám sát mức tiêu thụ tài nguyên và thúc đẩy các quy trình sản xuất bền vững. Trí tuệ nhân tạo cũng có thể giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng bằng cách tối ưu hóa việc tiết kiệm và nâng cao hiệu quả trong các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng.Trí tuệ nhân tạo cũng gây ô nhiễmTuy có nhiều tiềm năng lớn trong việc giải quyết các vấn đề về khí hậu, nhưng Trí tuệ nhân tạo cũng có nhiều điểm bất cập.AI gây ô nhiễm, trước tiên, là do việc sản xuất các thiết bị máy tính, chẳng hạn như chip điện tử, có thể xử lý số lượng lớn dữ liệu. AI cũng tiêu thụ rất nhiều điện. Một nghiên cứu được công bố trên tạp khí khoa học Joule chỉ ra rằng vào năm 2027, AI có thể tiêu thụ 85 đến 134 terawatt giờ (TWh), tức là mức tiêu thụ tương đương với mức tiêu thụ điện của Achentina hoặc của Thụy Điển! Theo một số nhà quan sát, được La Tribune nêu ra, mặc dù những dữ liệu này không đáng tin cậy, những vẫn giá trị làm nổi bật vấn đề ngày càng tăng về lượng khí thải carbon của các mô hình trí tuệ nhân tạo. Ví dụ, nghiên cứu của đại học California chỉ ra rằng việc huấn luyện AI cho Chat GPT-3, đã tiêu tốn 552 tấn CO2. Con số này tương đương với 205 chuyến bay khứ hồi Paris-New York bằng máy bayNgoài ra, những trung tâm dữ liệu cho AI cũng tiêu thụ một lượng lớn nước để làm mát. Các nhà nghiên cứu lo ngại rằng trong tương lai mức tiêu thụ này sẽ ảnh hưởng đến trữ lượng nước, đặc biệt trong bối cảnh hạn hán. Dĩ nhiên, giới khoa học cũng nhận thức được điều này và tìm các giải pháp giảm thiểu tác động môi trường của AI. Ví dụ, Microsoft đã làm chìm một trung tâm dữ liệu ở Bắc Hải và việc làm mát trung tâm này được cung cấp bởi dòng nước lạnh xung quanh.