Utrecht ten tijde van oorlog

Wat hield de Februaristaking in Utrecht in? Emily onderzoekt het moment waarop arbeiders massaal het werk neerlegden uit protest tegen de Jodenvervolging door de Duitse bezetter. Wim van Scharenburg, directeur van Museum Zuilen, vertelt over zijn vader, die aan de staking meedeed. Annie Endeman deelt haar herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.

Net voor de bevrijding van Utrecht verschijnen er bommenwerpers boven de stad. Dit keer hebben ze geen explosieven in het ruim, maar pakketten met eten. Deze vallen uit de hemel, recht boven Lage Weide. De voedselhulp komt precies op tijd: tijdens de Hongerwinter zijn grote tekorten ontstaan.In de tweede aflevering van ‘Utrecht ten tijde van Oorlog’ gaat Emily Hengeveld op onderzoek uit. Hoe zag die Hongerwinter in Utrecht eruit? En wat betekenden de voedseldroppings voor de mensen? Ze spreekt met experts, bezoekt de locatie waar de voedseldroppings plaatsvonden én ze krijgt een bijzonder dagboek in handen van een Utrechter die een speciale rol speelde tijdens de Hongerwinter.Speciale dank aan: Christa van Hees en Ingrid de ZwartePresentatie: Emily HengeveldRegie en montage: Jasper WitteOnderzoek en redactie: Karlijn ten CateArtikel voedseldroppings: https://www.duic.nl/algemeen/geschenk-uit-de-hemel-hoe-voedseldroppings-in-lage-weide-een-einde-aan-de-hongerwinter-maakten-in-utrecht/

Alles leek Jan Jongerius mee te zitten. De succesvolle zakenman en pionier die Ford naar Utrecht haalde, had de wind in de zeilen – totdat de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Jan overleed en de fabriek werd overgenomen door de bezetter. Zijn jongere broer Co nam het roer over. Onder Co's leiding speelde zich, pal onder de neus van de Duitsers, verzetswerk af binnen de fabriek: sabotageacties, wapentransporten en meer.In de derde aflevering van Utrecht ten tijde van oorlog bezoeken Jasper Witte en Karlijn ten Cate Villa Jongerius. Dit opvallende rood-witte gebouw met daarachter de oude fabriekshallen is een bijzondere verschijning in de stad. We spreken met Willem ter Steege, kleinzoon van Jan Jongerius, en met Bettina van Santen, architectuurhistoricus die de familiegeschiedenis onderzocht. Samen met hen reizen we terug naar de jaren dertig: de bloeiperiode, de moeilijke oorlogsjaren en de nasleep, toen Co Jongerius werd verdacht van collaboratie.Presentatie en edit: Jasper WitteRegie en research: Karlijn ten Cate

In 1940 woont de toen vierjarige Henk van Oostrum aan de Meerndijk, in wat toen nog de gemeente Veldhuizen was. De oorlog begint, en niet veel later komen iets verderop in de straat twee uit Duitsland gevluchte Joodse gezinnen wonen. De familie Oppenheimer en de familie Jülich. Tussen hen in woont een hooggeplaatste officier van de NSB, en de vader van Henk, Jan van Oostrum, die gaat in het verzet. Presentatie en edit: Jasper WitteRegie en research: Karlijn ten Cate

Tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog, wordt in Utrecht voor het eerst het einde van die oorlog in Nederlands-Indië herdacht. Reden om met Utrechters in gesprek te gaan, en hun verhalen over die tijd te vertellen. 

 In deze aflevering van Utrecht ten tijde van Oorlog duiken we in het indrukwekkende, maar korte leven van Truus van Lier. Met alle risico’s van dien doodde zij op 3 september 1943 hoofdcommissaris van politie Gerard Kerlen. Een liquidatie die veel teweegbracht. Niet alleen in Utrecht, maar ook in de hoogste kringen van de nazi-partij in Duitsland. Wat dreef Truus tot dit besluit en wat kunnen we vandaag de dag van haar leren?Samen met historicus en biograaf Jessica Geel bespreken we Truus’ drijfveren, haar betrokkenheid bij verzetsgroep CS6 en de impact van de liquidatie op hoofdcommissaris Gerard Kerlen. Ook bezoeken we vrouwenstudentenvereniging UVSV, waar Truus en haar nicht Trui van Lier beide lid van waren. En waar de herinnering aan deze twee vrouwen nog steeds voortleeft.

Utrecht kende voor de oorlog een kleine Joodse gemeenschap. De synagoge zat aan de Springweg en in dezelfde straat was de Joodse Raad gevestigd, een organisatie die tijdens de oorlog een dubieuze rol speelde. Jim Terlingen schreef een boek over de Utrechtse afdeling van de Joodse Raad en de Joodse gemeenschap, en komt in de podcast daarover vertellen.

In de achtste aflevering van de podcast Utrecht ten tijde van oorlog keren we terug naar de beladen periode na de bevrijding. We spreken met journalist en historicus Rianne Oosterom, die onderzoek deed naar het kaalscheren van vrouwen. Zij vertelt ons meer over deze pijnlijke geschiedenis en het blijvende trauma dat het heeft achtergelaten. Ook spreken we met historicus en schrijver Ad van Liempt. Hij helpt ons de omstandigheden na de bevrijding beter te begrijpen en vertelt over de misstanden in de interneringskampen.

Vanaf 1941 mogen Joodse kinderen niet meer naar de normale school. En dus komt er in Ondiep een Joodse school. In de klassen zitten 193 kinderen uit Utrecht en omgeving. Nog geen twee jaar later zijn de lokalen weer leeg. Tachtig jaar later wil Victor Frederik weten wat er met de kinderen is gebeurd. Na de ontdekking van een dagboek van een oude bekende, begint hij zijn onderzoek. Presentatie en edit: Jasper WittePresentatie en research: Karlijn ten Cate