Verboden Terrein

Het huidige Europese migratiebeleid is een fiasco. Niet alleen zorgt het voor grote veiligheidsproblemen en conflicten in de ontvangende samenlevingen, maar het zet ook een perverse ‘asielloterij’ op voor migranten zelf, die leidt tot tienduizenden doden. In de vijfde aflevering van Verboden Terrein gaat Maarten Boudry in gesprek met socioloog en migratie-expert Ruud Koopmans, auteur van Het vervallen huis van de islam (2019) en De asielloterij (2023). Migratie is een politiek licht ontvlambaar thema, maar Ruud Koopmans gaat heikele vragen niet uit de weg. Betekent migratie een meerwaarde voor onze samenleving, of zijn de gevolgen veeleer negatief? En ligt het eraan welke migranten het zijn, bijvoorbeeld welke religie ze aanhangen? Stelt de islam een bijzonder probleem? Ruud Koopmans onderzoekt deze kwesties al jaren, maar niet zonder gevolgen. Blijft het mogelijk in de academische wereld om dergelijk onderzoek te verrichten, wars van politieke en ideologische overtuigingen? 

Is intelligentie erfelijk bepaald? Het is één van de gevaarlijkste vragen die je je vandaag als wetenschapper kan stellen. Dit onderzoeksveld heeft een onfrisse geschiedenis, die nauw verwikkeld is met eugenetica, genetisch determinisme en zelfs raciaal suprematiedenken. Toch schrijdt het onderzoek naar de erfelijkheid van intelligentie (en talloze andere mentale eigenschappen) gestaag verder, maar hoe onderscheiden we wetenschappelijk onderbouwde ideeën van gevaarlijke speculatie en racistische onzin? Is intelligentie echt erfelijk, en hoe dan? Samen met onze gast Han van der Maas, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en een wereldautoriteit op het vlak van intelligentie, laveren we door dit ideologische mijnenveld. We hebben het over tweelingenonderzoek, de g-factor, erfelijkheidscoëfficiënten, sociale ongelijkheid, de Simpsons-paradox, polygene scores en het ‘red pill’-effect. En over waarom we allemaal slimmer worden (zeker na het beluisteren van deze podcast).

Elke wetenschap vormt een potentiële bedreiging voor ideologieën en andere verstarde denkbeelden. Maar wat is er nu onschuldiger dan de studie van boomringen? Hoe kan dat nu gevaarlijk zijn? En toch: bomen kunnen ons van alles vertellen over de geschiedenis van ons klimaat, en daar staan grote belangen op het spel. In de derde aflevering van Verboden Terrein, is onze gast dendrochronologe Prof. Valerie Trouet, auteur van Wat bomen ons vertellen.  Ons gesprek gaat over de fascinerende wetenschap van boomringen, over ideologisch verzet tegen klimaatwetenschap, over fossiele handelaren in twijfel, over de hockeystickgrafiek, de oorzaken van de middeleeuwse warmteperiode en over een wild plan om het klimaat te redden: bomen planten. En ja, ook over kernenergie.

In de tweede aflevering van Verboden Terrein gaat gastheer en wetenschapsfilosoof Maarten Boudry in gesprek met Dirk Inzé over genetische modificatie. Prof. Inzé is hoogleraar moleculaire plantenbiologie aan de Universiteit Gent en directeur van het Centrum voor Planten Systeembiologie aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Hij gelooft niet alleen dat het veilig is om aan genen te sleutelen, maar dat gentech talloze heilzame toepassingen kent voor gezondheid, milieu en klimaat.

In de eerste aflevering van Verboden Terrein gaat Maarten Boudry in gesprek met Griet Vandermassen. Zij is Germaniste, doctor in de filosofie, columniste bij De Standaard en auteur van Who’s afraid of Charles Darwin? (2005) en Dames voor Darwin (2019), en nog veel meer. Hun gesprek gaat over evolutiepsychologie, de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, de bio-aversie in de menswetenschappen, en de lastige relatie tussen biologie en feminisme.