Vergeten Filosofen

Georg Forster was in zijn tijd een van de meest gelezen schrijvers en denkers, vriend van Goethe en wereldberoemd omdat hij met James Cook om de wereld was gezeild, maar nu kent niemand hem meer. De reden dat hij in veel cultuurgeschiedenissen ontbreekt is simpel: Bildung moest volgens Forster hand in hand gaan met radicale maatschappelijke verandering en met het een einde van de standenstaat. Op grond van zijn filosofie steunde hij de Franse Revolutie, raakte hij zelfs betrokken bij een kortdurende revolutie in Mainz en trok hij naar Parijs, redenen waarom nog bij zijn leven werd gezegd dat zijn naam vergeten moest worden. In gesprek met filosoof Joris Verheijen. Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer

Over de rechten van zwarte mensen in Europa Anton Wilhelm Amo Afer was een Ghanees filosoof en docent in de wijsbegeerte aan de universiteiten van Halle en Jena in Duitsland (rond 1700). Voor zover bekend was hij de eerste Afrikaanse docent en filosoof, die aan een Europese universiteit verbonden was. Hij was kritisch op het werk van Descartes en komt op voor de rechten van zwarte mensen in Europa en zelfs voor dierenrechten. Racisme en anti-semitisme is van alle tijden, maar er waren ook altijd andere geluiden te horen. In gesprek met filosoof Henk Haenen. Host: Renate Schepen | Podcastmaker: Frits de Beer

'God beveelt geen absurditeiten' is een bekende uitspraak van Zera Yacob (1599-1692). Deze Ethiopische filosoof daagt ons ook nu nog uit om gangbare conventies eens kritisch te bekijken. Daarvoor is wel lef nodig. Zera Yacob heeft door de politieke onrust in zijn tijd een paar jaar in ballingschap geleefd. Hij schreef in die periode de Hatata (1667). Het is de eerste autobiografie en het eerste filosofische essay in sub-sahara Afrika. Als methode gebruikt Yacob radicale twijfel, net zoals zijn tijdgenoot Descartes (1596-1650).  Host Renate Schepen in gesprek met filosoof Marthe Kerkwijk. Podcastmaker: Frits de Beer

De Nigeriaanse Yoruba filosoof Sophie Oluwole (1935 - 2018) toont in haar werk de overeenkomsten en verschillen uit de klassieke filosofie van tijdgenoten Socrates en Yoruba filosoof Orunmila. Terwijl bij Socrates het denken zich ontwikkelt in oppositioneel denken, leidt het denken van Orunmila to complementariteit. Dit kan ons helpen in tijden van polarisatie. Host Renate Schepen gaat in gesprek met filmmaker Juul van der Laan, met fragmenten uit het gesprek tussen Sophie Oluwole en Renate Schepen in haar huis in Lagos (18-09-2016). Mee te lezen via de website. Podcastmaker: Frits de Beer

Germaine de Staël reisde begin 18de eeuw door Europa. Haar politieke en intellectuele invloed was zo groot dat ze door Napoleon verbannen werd. In deze aflevering ga ik in gesprek met Eveline Groot die op het politieke denken van De Staël promoveert aan de Erasmus Universiteit. De Staël heeft de diversiteit binnen Europese landen aan den lijve ervaren en beschreven en haar politieke inzichten zijn nu nog steeds relevant. Zij was abolitionist en feminist en legt uit hoe we in een samenleving ratio én gevoel nodig hebben en hoe politieke opinie gestuurd kan worden. In gesprek met filosoof Eveline Groot Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer| Met ondersteuning van vrienden van de ISVW

In de 16e en 17e eeuw beïnvloedde de Spaanse kolonisatie niet alleen het leven op het Latijns-Amerikaanse continent, maar was deze invloed ook vice versa. Sor Juana Inés de la Cruz, omschreef zichzelf als ‘de ergste non uit de geschiedenis’. Al jong koos ze voor het klooster en kon daar als vrouw haar intellectuele passie een plaats geven, maar haar kritische blik op de eucharistie leidde tot verdeeldheid. Haar hele leven zette ze zich in voor stemmen die niet gehoord werden (zoals van tot slaaf gemaakte mensen, vrouwen en de oorspronkelijke Mexicaanse bevolking). Haar besef van een beperkte blik door onze lichamelijke gesitueerdheid en haar feministische teksten zijn nu nog steeds relevant. Host en onderzoeker: Renate Schepen| Podcastmaker en muziek: Frits de Beer| Ondersteuning van Vrienden van de ISVW

Terwijl filosofen vaak bekend zijn met het werk van Simone de Beauvoir en Hannah Arendt is het werk van hun tijdgenoot María Zambrano in Europa bijna onbekend. Zambrano was een Spaanse filosofe die tijdens de Spaanse burgeroorlog vele jaren in ballingschap in Latijns-Amerika leefde en tijdens het regime van Franco meer dan 40 jaar in ballingschap. Haar werk wordt gekenmerkt door burgerlijke betrokkenheid en poëtische reflectie. Zij introduceerde de term poëtische filosofie als alternatief voor een filosofie die alleen met abstracte concepten werkt en losstaat van de dagelijkse concrete praktijk.