Claim OwnershipWaanzinnig Land met Johan Fretz
Subscribed: 650Played: 6,704
Subscribe
© NPO Luister / BNNVARA
Description
Waanzinnig Land is dé politieke true-crime podcast van Nederland. Host en maker Johan Fretz wekt het parlementaire heden en verleden tot leven in zinderende en oorstrelende narratieve reconstructies-in-hoorspelvorm. Geworteld in uitvoerige research maar uitgeserveerd in licht gedramatiseerde vorm. Hij weet meestal precies wat er speelt binnen de muren van het Binnenhof en op alle andere plaatsen waar de belangrijkste besluiten worden genomen, maar is niet is bang om hier en daar de stippellijntjes met elkaar te verbinden. Borgen meets House of Cards in je oren. Fretflix&Chill. Druk op play en duik in de historische verhalen van een waanzinnig land!
38 Episodes
Reverse
We verplaatsen ons naar Paleis Huis Ten Bosch, om in te zoomen op het schaakspel dat Beatrix voor ogen had om de PVV buiten de regering te houden. Maar zoals het vaker gaat in de geschiedenis: het scheelt vaak bijzonder weinig of het loopt allemaal anders.
En kan jij je nog herinneren dat, in die ene bloedstollende verkiezingsnacht, de NOS een kort moment Cohens PvdA de winst toebedeelde? Namelijk 32 zetels tegenover de 30 zetels van de VVD van Rutte. Het is diezelfde nacht dat in The Carlton Beach Club Rutte in zak en as zit, maar gelukkig kan je op zulke momenten altijd terugvallen op oude vrienden.
We hebben domweg niet goed opgelet, denkt Fretz. 2010 was misschien wel gewoon het keerpunt. Als rooie leftie hoopte hij innig op de winst van Job 'Yes We' Cohen. Maar toen het Rutte van de VVD werd was hij ook niet bepaald in paniek. Nederland zou toch nooit een VVD land worden. Toch?
Was hij al maar wat radicaler geweest toen. Radicaal wordt vaak gezien als probleem, maar Sylvana Simons leerde Fretz ooit op een magische avond wat het woord werkelijk betekent.
Beatrix had weinig politieke macht, maar de macht die ze had, moest optimaal worden ingezet. Zeker in 2010. Mark Rutte, de jonge onervaren winnaar die de VVD voor het eerst de grootste partij van het land had gemaakt, was tenslotte de voormalig boezemvriend van Geert Wilders. En Geert Wilders, had die in had ons landsbestuur wel wat te zoeken? Zij kon het weten: dit was tenslotte háár koninkrijk. Hoogtijd voor een list.
Het onderzoek heeft ons naar 2010 geleid. Lilianne Ploumen, een van de twee aanjagers van de linkse fusie, was destijds partijvoorzitter en zag dus van nabij hoe de al meer dan zeker geachte monsterzege voor Job Cohen door de plee werd gespoeld door genant geblunder achter schermen. Dat opende de deur daar iets dat heel lang niet voor mogelijk werd gehouden: de VVD als grootste partij van Nederland. Maar zou het die ooit zo bespotte Mark Rutte ook werkelijk lukken?
Ter elfder ure had zelfbenoemde 'diesel' Job Cohen alsnog het stuur gepakt en nu zaten beiden heren, elk met hun eigen gevolg, in hun eigen stad te wachten op de eerst exitpoll die misschien wel de definitieve teloorgang van de sociaaldemocratie zou in kunnen leiden of juist de wederopstanding.
Nu het jaar 2025 bijna ten einde is en ook de wegen van uw nederige podcastmaker en die van BNNVara weer scheiden, gebeurt dat bepaald niet in de mineur. Welnee! We sluiten het jaar af met het laatste deel van onze 'Keerpunt'-serie.
Detective Fretz heeft door dat zijn onderzoek hem dieper de historie van naoorlogs Nederland in sleurt, maar misschien ook wel van de intensiefste 'oorlogs'jaren van zijn eigen bestaan. In elk geval dient zich een onopvallende clue aan die ons weer wat dichter brengt naar het antwoord op de hamvraag: wat was het bepalende moment, het keerpunt?
Nog altijd is hij niet helemaal over de verkiezingsuitslag van 2025 heen, maar Johan Fretz beseft wel hoezeer het persoonlijke partijverleden van Lilianne Ploumen invloed had op haar handelen toen ze zelf partijleider werd. Dat maakt het tijd eens zorgvuldig naar dat verleden te gaan kijken: de verkiezingen van 2010 waarin Job Cohen de gedoodverfde winnaar was, totdat het PvdA team met een verbijsterend plan op de proppen kwam: Cohen moest… op mediatraining.
De belangrijkste verkiezingen ooit (hoewel?) liggen achter ons, maar onze politieke podcastdetective is pas net op stoom. Wat voor conclusie kunnen we trekken uit het heden? We spreken een getuige van de eerste rang: Coen van de Ven, auteur van Een Links Verhaal, de zinderende journalistieke maar ook beslist literaire reconstructie van de linkse fusie. Voor Fretz is Coen niet alleen getuige, maar ook een noodzakelijke informant.
Met de opdracht om van GroenLinks en de Partij van de Arbeid één fractie te maken stuurt Rutte op Ruttiaanse wijze Klaver en Ploumen het zomerreces in. Een onmogelijke opgave die de linkse tortelduifjes zeker uit elkaar zal spelen. Maar daarmee is er nog geen oplossing: Kaag moet warm worden gemaakt voor het toetreden tot de formatie met Joost Eerdmans van JA21. En wat als het die linkse clubs wél lukt een verbond te smeden in de zomer? We leren dat Rutte nooit risico’s nemt, en ook altijd een Plan B heeft.
In 2017 werd Jesse Klaver leider van GroenLinks. Een komeetachtige opkomst lag in het verschiet, maar ondanks een enorme ineenstorting voor de PvdA (van 38 naar 9 zetels) bleef Klaver steken op ‘slechts’ 14 zetels. Na die formatie was hij half gaan formeren met Rutte, Buma en Pechtold, maar haakte hij af op migratie. Tenminste: zo luidde de formele motivatie. Maar Rutte geloofde daar geen barst van. En of het nu precies zo zat als hoe Rutte dacht dat het zat: dat Klaver dubbelspel speelde was helemaal niet zo ver gezocht…
Het is de lente van 2021 en Mark Rutte heeft zojuist wonder boven wonder de Functie Elders affaire overleeft. Nu staat hij voor de enorme uitdaging om ondanks de beschadigde verhoudingen een vierde kabinet te smeden. Links ligt volledig op apegapen: GroenLinks, de PvdA en de SP waren gezamenlijk nooit eerder zo klein. Maar PvdA-leider Lilianne Ploumen en GroenLinks-leider Jesse Klaver hebben een list verzonnen: ze laten elkaar deze formatie niet los. Maar daar gelooft Mark Rutte helemaal niets van…
Aan de vooravond van misschien wel de belangrijkste verkiezingen ooit neemt Johan Fretz je in deze politieke detective mee naar de wandelgangen en achterkamertjes van de lange gang naar de Linkse Fusie van GL en PVDA.
Waarom lukte het deze keer wel om elkaar vast te houden? Wat is de historie van mislukte linkse bondgenootschappen? En misschien nog wel belangrijker: hoe kon links zo in de verdomhoek terecht komen terwijl het ooit het politieke en culturele speelveld domineerde?
Wie de waarheid niet kent is gewoon een dwaas. Maar wie haar kent en haar een leugen noemt, is een crimineel." - Bertolt Brecht
Wat begon als zwarte komedie bij de aanstelling van verkenner Gom van Strien, eindigt met een hoofdlijnenakkoord van Wilders I. Nou ja: Schoof I in naam. Maar we weten wel beter. Wat niet normaal kon zijn, is het inmiddels alweer een poosje.
In de grande finale van deze serie draait het om de grote invloed van Kim Putters op Pieter Omtzigt, en op de band die Rutte na MH17 opbouwde met toenmalig NCTV chef Dick Schoof. Een band die doorslaggevend zou blijken bij de selectie van Ruttes opvolger. En na dit slot? Heel even een paar weken zomer. En daarna.... wil ik graag... vooruitkijken
Omtzigt heeft het geprobeerd. Een wonderlijke ontsnapping aan Wilders I / Schoof I. Op 6 februari 2024 vertrekt hij van de verkennings-tafel om in het diepste geheim de pers op de hoogte te brengen van zijn vertrek van de onderhandelingen. Hij maakt alleen meteen al een enorme blunder: hij neemt een lift aan met de dienstauto van verkenner Ronald Plasterk. En dat is niet het enige dat mis gaat in dit zinderende eerste deel van de hoorspelserie / narratieve reconstructie van De Formatie van Schoof, of hoe Wilders toch nog premier van Nederland werd.
De Faust in de Polder nadert een zinderend slot. Wat niet normaal was, is sluipenderwijs wel normaal gemaakt. Alle hoofdrolspelers op het Binnenhof lijken te lijden aan dezelfde ziekte: ze onderschatten Geert Wilders en de PVV.
Allemaal denken ze de man die zich voordoet als Geert Milders te kunnen temmen en inkapselen. Pieter Omtzigt misschien wel het meest van iedereen. Hij heeft een nauwkeurig uitgedacht plan om zonder gezichtsverlies de onderhandelingstafel te kunnen verlaten en de PVV buitenspel te houden. Maar in deze formatie gelden heel andere wetten.
De finale nadert. In meerdere opzichten. Alles heeft Frans Timmermans eraan gedaan om te voorkomen dat Martin Bosma wordt verkozen tot Kamervoorzitter. En nu, op 14 december 2023, spant het er om. Trekt de Kamer een dijk op om te voorkomen dat de macher van de PVV de Voorzittershamer krijgt toebedeeld, of beweegt Nederland opnieuw een stuk dichter naar een land waarin normaal wordt gemaakt wat niet normaal was? Voor PvdA-politicus Habtamu de Hoop is het extra spannend: hij weet dat hij straks de uitslag moet voorlezen in de Kamer.
Terwijl de spanning in de achterkamertjes van de macht stijgt, neemt Fretz je ook mee in de moderne historie van de voorzittershamer en langs de verschillende iconen en mindere Goden die de eer hebben gehad de orde in het parlement te bewaken.
Citaat: ‘Eerst het vreten, dan de moraal.’ - Bertolt Brecht
Terwijl het zomerreces lonkt, rommelt het binnen de VVD. Dilan Yesilgöz weet zich gesteund door veel mastodonten, want bij rechts sluiten ze de rijen wél wanneer het moet. Daar kan links, en in het bijzonder Johan Fretz, best jaloers op zijn.
Toch ligt de VVD op koers richting een verdere neergang. Hoe weinig uniek dat is hoor je in deze aflevering van deze zomerserie. Want zo was het ook toen Dilan naar die ledenavond moest tijdens de formatie. En zo was het al helemaal toen Rutte voor zijn grote rise to power op de rand van de afgrond stond.
Terwijl VVD-fractievoorzitter Dilan Yesilgöz in 2025 keldert in de peilingen, en zelfs zelfs onder het CDA uitkomt blikt Johan terug op een ander moment dat zij met weerstand werd geconfronteerd: Tijdens de formatie van 2023.
Waar Edith Schippers probeert Eric van den Burg aan haar kant te krijgen, Geert Wilders Pieter Omtzigt publiekelijk intimideert en Yesilgöz zich ondertussen opmaakt voor een zeer uitdagende ledenavond in een Van der Valk hotel. Overleeft ze, zowel in 2023 als in 2025, het gemuit binnen de VVD?
We gaan terug naar afgelopen zaterdag 21 juni, in de catacomben van het GLPVDA congres. Frans Timmermans maakt zich op voor de belangrijkste speech uit zijn leven. Dan staat opeens Habtamu de Hoop naast hem. Met hem blikt Frans terug op de formatie van 2023, waar hij nog heel lang dacht dat hij zijn strijdbaarheid en vuur voor goed was kwijtgeraakt.
1Volgen we het allemaal nog? Na veel heen-en-weren tussen tijdlijnen pakken we nu weer in lineaire volgorde door: Ronald Plasterk gaat aan de slag als verkenner en inmiddels is duidelijk dat de paringsdans naar een duidelijk punt toebeweegt. De vraag is of het Wilders lukt het premierschap binnen te slepen en ook of hij van de weifelende Dilan en Pieter het wisselgeld krijgt dat hij via een opmerkelijke omweg eist...
De Formatie van Schoof I betekende het begin van het tijdperk Wilders. Was dat onnodig of onontkoombaar? We gaan terug in de tijd en horen hoe Martin Bosma als ondervoorzitter van de Kamer carpoolde met toenmalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Hadden zij het toen al over zijn voorzittersambities? En hoe werd hij jaren later, in 2023, uiteindelijk in de voorzitterszetel geholpen door Dilan Yesilgöz?
Comments
Download from Google Play
Download from App Store
United States