Waar komt pindakaas vandaan?

<p>Seizoen 3 (2024): tot en met 13 november verschijnt elke woensdag een nieuwe aflevering. Dit is een serie over de verrassende herkomst van doodgewone woorden. In seizoen 2 (2021) bespreken we in zo'n 10 minuten de herkomst van verschillende woorden die je kunt tegenkomen in alledaagse situaties, zoals in de kroeg, in je kledingkast of in bekende uitdrukkingen. Want heeft ‘bockbier’ misschien iets met geiten te maken, hoe komt de ‘smoking’ aan zijn naam en wie is precies de ‘sjaak’? In seizoen 1 (2020) bespreken we per aflevering  de herkomst van een enkel woord in  een paar minuten. Presentatie: Laura van Eerten, Caspar Stalenhoef en Frieda Steurs. Muziek: Michel van der Zanden. Afbeelding: Studio Mals. Meer informatie: ivdnt.org</p>

Scheldwoorden: labbekak, smeerlap, hufter, flapdrol, uilskuiken, lapzwans & halvezool

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Schelden doen we in Nederland het liefst met ziektes en geslachtsdelen. Maar vroeger ging dat heel anders. In de veertiende en vijftiende eeuw hadden we het bijvoorbeeld over een dronken rog , een keytijf, een gabby, een gapert, een blaescake, of een ribaut. Die laatste was wel een van de ergste. Als je deze middeleeuwse scheldwoorden vergelijkt met tyfushond of teringlijer, of nieuwere varianten met het k-woord, zijn het eigenlij...

11-13
09:11

Nepvissen: walvis, tentharing, bakvis, inktvis, kibbeling en zeemeermin

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Wat hebben de walvis, de tentharing en de bakvis gemeen? Het zijn allemaal vissen, die geen vissen zijn. Een walvis is namelijk een zoogdier, een tentharing stop je in de grond en een bakvis is een giechelende puber. En zo zijn er nog wel een paar, want: is de inktvis wel een vis, hoe ziet levende kibbeling eruit en waar komt de naam zeemeermin eigenlijk vandaan?'Waar komt pindakaas vandaan?' is een podcast van het Instituut...

11-06
08:42

Muziekwoorden: rock 'n roll, boogiewoogie, muzak en smartlap

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Muziek is overal: in de kroeg, in de supermarkt, in de sportschool, in de auto of op je werk. Kortom, niet weg te denken uit ons leven. Maar de woorden voor muziek gebruiken we zonder erbij na te denken, en dat terwijl er zoveel leuke en interessante muziekwoorden zijn! Denk maar aan bluegrass, blues, rock 'n roll of boogiewoogie. Maar ook woorden als smartlap, schlager en muzak. En wat dacht je van het woord muziek zelf?'Waar kom...

10-30
12:27

Gebak: arretjescake, appelmeisje en spekkoek

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Appeltaart is ongetwijfeld het bekendste gebak in Nederland en voor wafels ga je naar België. Maar er is oneindig veel meer aan koek- en taartsoorten, soms ook met een gekke naam. Wat denk je bijvoorbeeld van arretjescake, appelmeisje of spekkoek? 'Waar komt pindakaas vandaan?' is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten, Raymond Noë en Frieda St...

10-23
07:30

Drankjes: cappuccino, radler & cocktails

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)De bekendste koffievariant die gemaakt wordt op basis van espresso, is de cappuccino. In de lage landen drinken we cappuccino de hele dag door, maar in Italië kun je het beter niet bestellen na twaalven. Italianen drinken deze koffie namelijk alleen in de ochtend. Aan een radler zitten iets minder strikte regels, maar zo’n verfrissend drankje doet het het beste aan het einde van de middag. En later op de avond is het tijd voor iet...

10-16
08:41

Dagen van de week: schijnt de zon op zondag en zijn we vrij op vrijdag?

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)In de dagen van de week zitten allemaal herkenbare woorden: zon in zondag, maan in maandag, vrij in vrijdag…Maar hoe komen we eigenlijk aan die namen? Schijnt de zon op zondag, de maan op maandag, en zijn we vrij op vrijdag? Best raar toch…En wat is dan een dins, een woens en een zater? Luister deze aflevering en het wordt allemaal duidelijk!'Waar komt pindakaas vandaan?' is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse ...

10-09
08:50

Dierennamen: eekhoorn, nijlpaard, luipaard, pissebed, antilope

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Het dierenrijk barst van de bijzondere dieren, met al even bijzondere namen. Neem, een nijlpaard. Is dat een paard, uit de rivier de Nijl? Een luipaard lijkt trouwens ook helemaal niet op een paard, en lui is het beest ook niet! Wat dacht je van de naam antilope? Dat is een slank hoefdier dat juist heel veel loopt, niks ‘anti’ en ‘lopen’ aan toch? Heeft een eekhoorn iets te maken met het Engelse woord voor eikel? En een pissebed, ...

10-02
10:55

Verstopte vogels: slavink, snipverkouden en eksteroog

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Je kunt een slavink eten, snipverkouden zijn of een eksteroog hebben. Dit lijkt een willekeurig samenraapsel van woorden, maar als je goed luistert hoor je er allemaal vogels in. Namelijk een klein zangvogeltje, de vink in slavink, een steltloper met een lange, dunne snavel, de snip in snipverkouden, en de bekende zwart-witte vogel met blauwe glans over de veren: de ekster in eksteroog. Wat doen die verstopte vogels daar precies? ...

09-28
07:27

Sportwoorden: marathon, steeplechase, estafette, wielrennen

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Waarom heet de marathon ‘marathon’? Wat is 'steeplechase' voor gekke naam? Waar komt het woord 'estafette' eigenlijk vandaan? En hoezo heet het 'wielrennen'? Er wordt toch gefietst en niet gerend?Deze aflevering is een voorproefje van het derde seizoen van de podcast. Vanaf 28 september verschijnen 8 nieuwe afleveringen. Tot dan!'Waar komt pindakaas vandaan?' is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en...

08-01
07:40

Hoe letterlijk is het woord 'letterlijk'?

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Hoe letterlijk is het woord 'letterlijk'? Speciaal voor Letterlijk Leiden, een festivalmaand in de stad Leiden die draait om taal en literatuur, presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal een extra aflevering van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’ Een podcast over de herkomst van alledaagse woorden. Aan het woord in deze aflevering: Nicoline van der Sijs en Vivien Waszink.Quotes 'letterlijk':De liefde van nu - De kunst van het...

11-16
05:01

Fruit: grapefruit/pompelmoes, klokhuis, kiwi, zeevruchten

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Heb je er weleens over nagedacht waarom 'grape' (druif) in het woord 'grapefruit' zit? Als je een appel helemaal opeet kom je binnenin het 'klokhuis' tegen. Waar komt dat precies vandaan? Is de 'kiwi' nu een vogel of een vrucht, en zijn 'zeevruchten' ook fruit? Je hoort het in deze laatste aflevering van seizoen twee!Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalen...

11-17
09:42

Kleding: sneakers, smoking en kleedje

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Je staat vast niet altijd stil bij de woorden voor de kledingstukken die je dagelijks aantrekt, maar ook daar zit vaak een heel verhaal achter. Waarom sportschoenen ook wel 'sneakers' heten of wat een 'smoking' te maken heeft met roken, bijvoorbeeld. Je hoort het in deze 6e aflevering van 'Waar komt pindakaas vandaan?'.Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stal...

11-10
10:38

Hansworst, gekke henkie en de sjaak: persoonsnamen in uitdrukkingen

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Heeft er ooit een 'gekke henkie' of een 'nieuwsgierig aagje' geleefd? Wie is de Hans in 'hansworst' en 'hansop' eigenlijk? En wie ben je precies als je 'de sjaak' bent? Je hoort het in deze vijfde aflevering van seizoen twee.Dit is een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. Daarnaast hoor je ook de stem van INT-directeur Frieda Steurs. Thomas Haga sc...

11-03
09:27

Lunchtijd: tussen de middag, boterham en sandwich

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Het woord 'boterham' bestaat uit 'boter' en 'ham'. Komt de naam daar dan ook vandaan? Wat is eigenlijk een 'sandwich', en is 'tussen de middag' niet vreemd? Hoe kan er iets tussen één middag zitten? Dat hoor je in deze vierde aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’, een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT).Deze podcast is gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. D...

10-27
07:05

De dood: om zeep helpen, kassiewijle en de pijp uitgaan

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)In onze taal zijn er talloze manieren om aan te dood te refereren. Vaak gebeurt dit indirect of met een eufemisme; denk maar aan uitdrukkingen als ‘de pijp uitgaan’, ‘om zeep helpen’ en ‘naar de filistijnen gaan’. In deze derde aflevering bespreken we er een aantal.Dit is een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. Daarnaast hoor je ook de stem van IN...

10-20
09:12

Frituursnacks: patat of friet, kapsalon en frika(n)del

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Zeg je nu 'patat' of 'friet', is er een verschil tussen 'frikandellen', 'frikadellen' en 'curryworsten' en hoe komen de 'kapsalon' en de 'mitraillette' aan hun naam? Dat hoor je in deze tweede aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’, een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT).Deze podcast is gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. Daarnaast hoor je ook de stem van ...

10-13
11:25

In de kroeg: bruin café, bockbier en afzakkertje

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)Waarom heet het een bruin café? Heeft bockbier echt met een mannetjesgeit te maken? En wat zakt er af bij een afzakkertje? Dat hoor je in deze eerste aflevering van seizoen 2 van ‘Waar komt pindakaas vandaan?’, een wekelijkse podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT).Deze podcast is gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef. Daarnaast hoor je ook de stem van INT-directeur Frieda Steurs, en Thomas Haga werkt...

10-06
08:51

Waar komt podcast vandaan?

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)In deze aflevering: wat is de herkomst van het woord podcast? Dat vertelt Caspar Stalenhoef in de laatste aflevering van deze serie. Maar blijf geabonneerd, want een vervolg is in de maak!Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Michel van der Zanden. De afbeelding is van Studio Mals. Deze podcastserie is geïnspireerd op de drie boeken die het...

11-12
03:13

Waar komt verdieping vandaan?

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)In deze aflevering: waarom heten verdiepingen in een gebouw geen verhogingen? Laura van Eerten vertelt. Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Michel van der Zanden. De afbeelding is van Studio Mals. Deze podcastserie is geïnspireerd op de drie boeken die het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft gemaakt in samenwerking met het Genootscha...

11-09
02:48

Waar komt hoax vandaan?

Stuur ons een bericht! (laat je e-mail achter voor een reactie)In deze aflevering: wat is de herkomst van het woord hoax? Frieda Steurs vertelt. Dit is een podcast van het Instituut voor de Nederlandse Taal, gemaakt door Laura van Eerten en Caspar Stalenhoef, met muziek van Michel van der Zanden. De afbeelding is van Studio Mals. Deze podcastserie is geïnspireerd op de drie boeken die het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft gemaakt in samenwerking met het Genootschap Onze Taal. Wil je me...

11-05
03:23

Recommend Channels