Z Miłości do Gór

Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne IMGW-PIB na Kasprowym Wierchu jest dla wielu symbolem polskiej meteorologii. Grube granitowe mury tego najwyżej położonego budynku w Polsce od ponad 80 lat opierają się potężnym uderzeniom wiatru halnego. Co roku gmach przeciwstawia się skrajnie trudnym warunkom pogodowym chroniąc w swoim wnętrzu zespół meteorologów, którzy dokonują pomiarów i wysyłają dane. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik towarzyszy z mikrofonem geografce Justynie Żyszkowskiej, która przez 48 godzin dyżuruje samotnie w obserwatorium na Kasprowym Wierchu. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Ratrak pomaga odkopać zasypanem śniegiem obserwatorium na Kasprowym Wierchu. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Nyka J., Tatry Polskie. Przewodnik, Latchorzew 2015 Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995  

Gościem dzisiejszej audycji jest Zofia Bachleda - przewodniczka tatrzańska I klasy i instruktorka narciarstwa wysokogórskiego Polskiego Związku Alpinizmu. Oprócz Tatr wspinała się w Alpach i Dolomitach. W Himalajach weszła na Island Peak, Ama Dablam i Mera Peak. Od 35 lat Zofia Bachleda jest także licencjonowaną kaskaderką. Pracowała przy kilkudziesięciu filmach i reklamach. Dzisiaj po Tatrach wędruje również z wnukami i nadal intensywnie pracuje w górach. Bartek Solik rozmawia z Zofią Bachledą o jej pierwszych tatrzańskich wyprawach oraz o tym, że płeć nie przeszkadza w uprawianiu zawodu przewodnika wysokogórskiego. Będzie też o prostej potrzebie bycia w górach. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Zofia Bachleda. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Król A., Kamienny sufit. Opowieść o pierwszych taterniczkach. Historia osobista, Kraków 2021 Komosa-Styczeń A., Taterniczki. Miejsce kobiet jest na szczycie, Warszawa 2021 Ptakowska-Wyżanowicz H., Od krynoliny do liny, Warszawa 1960 Bachleda Z., Do przewodnictwa dojrzewałam wiele lat rozm. przepr. A. Szymaszek w Tatry, 2018, nr 65, s. 104-107  

Dostępny jest już nowy numer kwartalnika "Tatry". Tematem głównym jest cisza. W magazynie mnóstwo ciekawych tekstów, wywiadów i reportaży. Amatorzy górskiej fotografii również znajdą coś dla siebie.  W "Tatrach" jak zawsze piszemy o przyrodzie, historii i ludziach gór. Na ponad dwustu stronach znajdziecie recenzje nowych górskich książek oraz wiele aktualnych informacji z życia po polskiej i słowackiej stronie Tatr. Gościem Bartka Solika w najnowszym odcinku podcastu jest Agnieszka Szymaszek, redaktorka naczelna pisma. Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Hala Gąsienicowa - fotografia z okładki 89. numeru "Tatr" Fot. Kuba Witos

11 sierpnia 1994 r. śmigłowiec “Sokół” Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego rozbił się w Dolinie Olczyskiej w Tatrach. W katastrofie zginęło dwóch ratowników - Janusz Kubica i Stanisław Mateja Torbiarz oraz dwóch pilotów - Janusz Rybicki i Bogusław Arendarczyk. To najtragiczniejsze zdarzenie w historii polskiego ratownictwa górskiego na zawsze zmieniło życie dużej grupy ludzi. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór ciąg dalszy opowieści o wydarzeniach sprzed 30 lat. Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Śmigłowiec "Sokół" na lądowisku przy zakopiańskim szpitalu. Fot. K. Spólnicki Materiały wykorzystane w audycji:  Ładygin Z., Mróz G., "Zapis pamięci" w Tatry, 2004, nr 3, s. 20-27

11 sierpnia 1994 r. śmigłowiec “Sokół” Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego rozbił się w Dolinie Olczyskiej w Tatrach. W katastrofie zginęło dwóch ratowników - Janusz Kubica i Stanisław Mateja Torbiarz oraz dwóch pilotów - Janusz Rybicki i Bogusław Arendarczyk. To najtragiczniejsze zdarzenie w historii polskiego ratownictwa górskiego na zawsze zmieniło życie dużej grupy ludzi. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór pierwsza część opowieści o wydarzeniach sprzed 30 lat. Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Śmigłowiec "Sokół" na lądowisku przy zakopiańskim szpitalu. Fot. K. Spólnicki Materiały wykorzystane w audycji:  Ładygin Z., Mróz G., "Zapis pamięci" w Tatry, 2004, nr 3, s. 20-27

Ta szczególna książka to praca dokumentalna i osobisty zapis. Autor mógł zagłębić się w historię ratownictwa górskiego i poznać współczesną pracę GOPR'u i TOPR'u. Przez długie lata wertował dokumenty, rozmawiał z ludźmi - także tymi, którzy byli uczestnikami i świadkami narodzin Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Pisał, że Pogotowie Górskie to jeden z pięknych przejawów polskiej i europejskiej tożsamości. To opowieść z jednej strony oparta na faktografii “Księgi wypraw”, a z drugiej na osobistych refleksjach autora. W dzisiejszym odcinku Bartek Solik opowiada o Michale Jagiełło i książce "Wołanie w górach". Gośćmi są córka Michała Jagiełło Dominika Jagiełło, Wiesław Uchański - szef Wydawnictwa Iskry oraz Teresa i Adam Maraskowie. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Michał Jagiełło w Tatrach. Fot. z archiwum rodzinnego/Robert Janik Materiały wykorzystane w audycji:  Jagiełło M., Wołanie w górach, Warszawa 1979 Jagiełło M., Wołanie w górach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, Warszawa 2019 Wiwer K. (red.), Sztambuch Michała Jagiełły, Kraków 2017 Grocholski M., "Dotknięty górami" w Tatry, 2016, nr 53-55, s. 28-29

Bożena Wajda w lesie czuje się jak u siebie. Mieszka z dala od Zakopanego na polanie ukrytej za drzewami, a obserwowanie przyrody jest jej największą pasją. Od dzieciństwa fotografuje dzikie zwierzęta nie tylko w Tatrach, ale też w Bieszczadach, na Mazurach czy w dalekiej Skandynawii. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik rozmawia z Bożeną Wajdą - przewodniczka tatrzańską, którą czytelnicy kwartalnika Tatry znają ze wspaniałych zdjęć i opowiadań. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Bożena Wajda z aparatem fotograficznym. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Wajda B., Dzikim tropem serca, Zakopane 2021 Wajda B., Dzikim tropem. Opowiadania prawdziwe, Zakopane 2023

Strążyska to jedna z najładniejszych dolin reglowych w pobliżu Zakopanego. Jej nazwa pochodzi od słowa strąga, które w gwarze podhalańskiej oznacza przenośne lub stałe ogrodzenie, w którym gromadzi się owce do dojenia. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik odwiedza tutejszą leśniczówkę. Drewniany dom stoi na Polanie Młyniska około 300 metrów od wylotu doliny. Od ponad 20 lat mieszka tu z rodziną Tadeusz Zwijacz, leśniczy Obwodu Ochronnego Strążyska.  Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Dolina Strążyska z lotu ptaka. Fot. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tatry_Dolina_Strazyska_dron_(1).jpg Materiały wykorzystane w audycji:  Nyka J., Tatry Polskie. Przewodnik, Latchorzew 2015 Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995

Dla osób niewidomych góry są przestrzenią inspiracji i piękna, którą odkrywać mogą na wiele sposobów. Dzięki zmysłom dotyku, słuchu, węchu i przy wsparciu nowoczesnych technologii, niewidomi i słabowidzący mogą cieszyć się tatrzańskimi wycieczkami. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik rozmawia z swoimi gośćmi o postrzeganiu gór przez osoby niewidome oraz o tym, jak Tatrzański Park Narodowy stara się umożliwiać wszystkim czerpanie radości z wędrówek po Tatrach. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż i zdjęcie: Bartek Solik

W Muzeum Tatrzańskim im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem znajduje się blisko 70 tys. eksponatów przyrodniczych. Historia części z nich sięga XIX wieku. Niewielki fragment tej kolekcji oglądać można na wystawie w gmachu głównym muzeum przy Krupówkach, ale większość spoczywa bezpiecznie w magazynach. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik odwiedza z mikrofonem pełne cennych zbiorów, niedostępne na co dzień muzealne podziemia. Przewodnikiem po tym tajemnym świecie jest dr Marcin Warchałowski - kierownik Działu Przyrodniczego Muzeum Tatrzańskiego, który w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego bada historię eksponatów. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Dr Marcin Warchałowski w magazynie Muzeum Tatrzańskiego. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Moździerz Z., Gmach Muzeum Tatrzańskiego, Zakopane 2005 Moździerz Z., Muzeum Tatrzańskie. Autobiografia, Zakopane 2019

W sierpniu 2003 r. Anka Król - taterniczka z Zakopanego, przeszła udar niedokrwienny mostu pnia mózgu. Miała wtedy 25 lat. Jak wspominają przyjaciele, była dosłownie wulkanem energii. Najlepiej czuła się w Tatrach i z nimi wiązała swoją przyszłość. Anka przeżyła udar, ale dziś cierpi na niedowład czterokończynowy spastyczny i porusza się za pomocą wózka inwalidzkiego. Mimo to z pomocą najbliższych może wracać w góry. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik rozmawia z Anką i jej siostrą Marią Król. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania i montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Maria i Anka w Dolinie Jaworowej na Słowacji. Fotografia z archiwum rodzinnego. Materiały wykorzystane w audycji: A. Pikus, Tatry dla wszystkich, "Tatry" 2022/2023, nr 83, s. 12 M. Król, Anka na Mnichu, "Tatry" 2019, nr 69, s. 10-11  

Maria Kuczkowicz - lekarka weterynarii, zamierza stworzyć pod Babią Górą ośrodek rehabilitacji dzikich zwierząt. Już dziś do jej ogrodu w Jabłonce trafiają poszkodowane ptaki, jeże czy wiewiórki. Maria pomaga wrócić im do zdrowia, a potem przekazuje do innych ośrodków rehabilitacji lub wypuszcza na wolność. W dzisiejszym odcinku Bartek Solik rozmawia z Marią Kuczkowicz o jej projekcie "W imieniu tych, co nie mówią", zapuszczonym ogrodzie, gdzie zwierzęta czują się bezpiecznie oraz marzeniach o stworzeniu ośrodka rehabilitacji z prawdziwego zdarzenia. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania i montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Maria Kuczkowicz i sarna Śliwka. Fot. Bartek Solik

Na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego owce wypasa siedmiu baców, ale po II wojnie światowej w Tatrach Polskich setki pasterzy i pasterek opiekowało się trzydziestoma tysiącami owiec i trzema tysiącami krów i jałówek. Przyroda tatrzańska nie była w stanie udźwignąć takiego ciężaru. Pojawiły się głosy o konieczności ochrony tatrzańskich polan. W 1955 r. wraz z powstaniem Tatrzańskiego Parku Narodowego rozpoczął się proces stopniowego usuwania górali z Tatr. Wielu z nich do dziś nosi w sercach dramat wypędzenia. W najnowszym odcinku podcastu Bartek Solik rozmawia z góralami, którzy ponad pół wieku temu wypasali w Tatrach owce i krowy. Mieli wtedy po kilkanaście lat. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Spotkanie na Hali Gąsienicowej. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Gąsienica-Giewont A., Trebunia-Staszel S., Podhalanie. Wokół tożsamości, Zakopane 2022

Nakładem Wydawnictw Tatrzańskiego Parku Narodowego ukazało się drugie wydanie bestsellerowej książki  „Góralskie czary. Leksykon magii Podtatrza i Beskidów Zachodnich” Katarzyny Ceklarz i Urszuli Janickiej-Krzywdy w nowej szacie graficznej z ilustracjami Aleksandry Czudżak. Magia mieszkańców gór ujęta jest w opowieść o realnie istniejących, stosowanych do dziś, ale i zapomnianych praktycznych zabiegach Górali Podhalańskich i Beskidzkich. Dzięki 237 hasłom dowiemy się m.in., co złożyć w ofierze duchom, jak zdemaskować czarownicę, do czego służyć mogą kości, śmiertelna koszula albo wióry z trumny. W dzisiejszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik rozmawia ze współautorką książki Katarzyną Ceklarz, ilustratorką Aleksandrą Czudżak i Pauliną Kołodziejską, szefową Wydawnictw Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Ceklarz K., Janicka-Krzywda U., Góralskie czary. Leksykon magii Podtatrza i Beskidów Zachodnich, Zakopane 2024 Lars Edenius, XC880834. Accessible at www.xeno-canto.org/880834.

Dzikie zwierzęta nie znają granic Tatrzańskiego Parku Narodowego. W Zakopanem stałymi gośćmi są jelenie, do miasta zaglądają niedźwiedzie. Wspólna przestrzeń służyć może wszystkim pod warunkiem, że my - ludzie zadbamy o odpowiedzialne relacje z dzikimi zwierzętami. W dzisiejszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik rozmawia z Filipem Ziębą, przyrodnikiem i zastępcą dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Filip Zięba. Fot. Bartek Solik

Druga część historii Mateusza Katany, który 11 stycznia 2023 roku uległ poważnemu wypadkowi lawinowemu w Niżnych Tatrach na Słowacji. O zdarzeniu poinformował ratowników jego przyjaciel Kamil Łojek, który z pomocą detektora lawinowego namierzył Mateusza i udzielił mu natychmiastowej pomocy. W dzisiejszym odcinku o wydarzeniach opowiadać będą Mateusz, jego żona Sylwia oraz Kamil. Audycja powstała w ramach akcji Lawinowe ABC Tatrzańskiego Parku Narodowego. W webinarach, filmach i podcastach promujemy bezpieczną turystykę zimową, namawiamy do czytania aktualnego komunikatu lawinowego, pokazujemy jak oceniać zagrożenie lawinowe w terenie. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Akcja ratunkowa na lawinisku w Niżnych Tatrach 11 stycznia 2023 r. Fot. https://hzs.sk/ Materiały wykorzystane w audycji: Pád lavíny do Lukového kotla, hzs.sk, 11.01.2023 https://bahttps://hzs.sk/pad-laviny-do-lukoveho-kotla/?fbclid=IwAR0bUv_DBwFQk3XUyLW0OMhlKG9PnMPeV6qB3dCuPLwH0bWnTOkeQ4_Ngoge dostęp: 25.01.2024

Pierwsza część historii Mateusza Katany, który 11 stycznia 2023 roku uległ poważnemu wypadkowi lawinowemu w Niżnych Tatrach na Słowacji. O zdarzeniu poinformował ratowników jego przyjaciel Kamil Łojek, który z pomocą detektora lawinowego namierzył Mateusza i udzielił mu natychmiastowej pomocy. W dzisiejszym odcinku Mateusz i Kamil sami opowiedzą o tych dramatycznych wydarzeniach. Audycja powstała w ramach akcji Lawinowe ABC Tatrzańskiego Parku Narodowego. W webinarach, filmach i podcastach promujemy bezpieczną turystykę zimową, namawiamy do czytania aktualnego komunikatu lawinowego, pokazujemy jak oceniać zagrożenie lawinowe w terenie. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Akcja ratunkowa na lawinisku w Niżnych Tatrach 11 stycznia 2023 r. Fot. https://hzs.sk/ Materiały wykorzystane w audycji: Pád lavíny do Lukového kotla, hzs.sk, 11.01.2023 https://bahttps://hzs.sk/pad-laviny-do-lukoveho-kotla/?fbclid=IwAR0bUv_DBwFQk3XUyLW0OMhlKG9PnMPeV6qB3dCuPLwH0bWnTOkeQ4_Ngoge dostęp: 25.01.2024    

Łysa Polana jest najdalej na wschód wysuniętym obwodem ochronnym w Tatrzańskim Parku Narodowym. To dla wielu turystów brama w Tatry. W dzisiejszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór Bartek Solik odwiedza z mikrofonem Łysą Polanę, aby porozmawiać z tutejszym leśniczym - Tadeuszem Figurą i jego żoną Ireną. Tadeusz i Irena sprowadzili się tu w 1990 roku. Zdecydowali się na pozbawione wygód, surowe życie w drewnianym domu pośrodku lasu ponad 20 km od Zakopanego. To ustronie gwarantowało jednak wspaniałą bliskość Tatr. Zapraszamy! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na zdjęciu: Tadeusz Figura, leśniczy Obwodu Ochronnego Łysa Polana. Fot. Bartek Solik Materiały wykorzystane w audycji:  Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995 Hennel R., Tatrami urzeczeni, Warszawa 1979 A.M. Tryba, Miałam szczęście zamieszkując w Parku, "Tatry" 2023, nr 86, s. 126-127.  

Dzisiaj Wigilia Bożego Narodzenia czyli na Podhalu początek góralskich Godnich Świąt. Trudne warunki życia sprawiły, że lokalna obrzędowość nabrała tu swoistego kolorytu. W świadomości mieszkańców Podhala Wigilia zapowiada i otwiera nowy czas, a wraz z nim pobudza nadzieje i pragnienia, ale też obawy i lęki. Nie wolno zaniedbać niczego, aby nadchodzący rok był pomyślny, zdrowy i syty. W najnowszym odcinku podcastu Z Miłości do Gór druga część opowieści o podhalańskich tradycjach, wierzeniach i obrzędach związanych z Bożym Narodzeniem. Bartek Solik rozmawia z Anną Trebunią-Wyrostek, która współtworzy znany i ceniony rodzinny zespół Trebunie-Tutki. Prócz fragmentów kolęd zespołu "Trebunie-Tutki" usłyszymy tradycyjną pastorałkę zaśpiewaną i zagraną przez pracowników Tatrzańskiego Parku Narodowego [śpiew: Lucyna Stoch, Aleksandra Nędza-Chotarska, Marcin Nędza-Chotarski, Anna Tylka, Grzegorz Lorek, Małgorzata Samson, Joanna Żelechowska, Janusz Nowobilski, Daniel Łukaszczyk, Jan Stanuch; muzycy: Szymon Tylka (skrzypce, II prym), Andrzej Karpiel-Replon (skrzypce, I prym), Łukasz Gąsienica (skrzypce, sekund), Tadeusz Gocał (basy)]. Wesołych Świąt! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na ilustracji: przedwojenna pocztówka wg. projektu Wacława Boratyńskiego. Źródło: polona.pl Materiały wykorzystane w audycji:  Kwaśniewicz K. Zwyczaje doroczne, w: D. Tylkowa (red.), Podhale. Tradycja we współczesnej kulturze wsi, s. 349-384, Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.  W audycji wykorzystano fragmenty utworów z płyty "Kolędy góralskie grają Trebunie-Tutki". Wyd. F.F. FOLK

W pierwszej części świątecznego odcinka podcastu Z Miłości do Gór opowiadamy o dawnych zwyczajach i obrzędach górali na Podhalu. Bartek Solik rozmawia z Anną Trebunią-Wyrostek, która współtworzy znany i ceniony rodzinny zespół Trebunie-Tutki. W tej części opowieść m.in. o czasie adwentu, dniu św. Łucji, podłaźnickach i światach - wyjątkowych ozdobach z opłatków. Posłuchamy także fragmentów tradycyjnych góralskich kolęd w wykonaniu zespołu Trebunie-Tutki. Wesołych Świąt! Scenariusz, nagrania, montaż: Bartek Solik Na ilustracji: przedwojenna pocztówka wg. projektu Wacława Boratyńskiego. Źródło: polona.pl W audycji wykorzystano fragmenty utworów z płyty "Kolędy góralskie grają Trebunie-Tutki". Wyd. F.F. FOLK